"Про Город" тунӑ сӑн

Сивӗ кӗр ҫитсен халӑх мӗн пирки пӑшӑрханать? Хваттерсенче сивӗ пулни канӑҫсӑрлантарать ара. Шӑнса-чӗтресе ларсан, чирлесе ӳксен ҫеҫ ӑшӑ яраҫҫӗ-ҫке. Ку халӑха тахҫантанпах тавлаштарать.

Кӑҫалтан йӗрке улшӑнать. Малашне ӑшӑ хӑҫан памаллине кашни регион хӑй йышӑнӗ. Малтан ку ыйтӑва федераци шайӗнче уҫӑмлатнӑ. Урамра 8 градус ӑшӑ 5 кун тӑрсан ҫеҫ ӑшӑ паратчӗҫ. Халӗ ҫакна пӑхмӗҫ.

Малашне 8 градус ӑшӑ 5 кун тӑрассине кӗтмелле мар. Икӗ кун та ҫителӗклӗ. Сывлӑш температурин те 8 градус пулни кирлех мар. Тӗслӗхрен, 10 градус пулсан та ӑшӑ пама пултарӗҫ. Кун пирки РФ строительство министрӗ Андрей Чибис пӗлтернӗ.

Кашни регион ӑшӑ памалли тапхӑра хӑҫан пуҫлассине хӑй палӑртӗ. Ҫакна ҫынсем ҫӑхавланӑран йышӑннӑ.

Паян, авӑнӑн 17-мӗшӗнче, Шупашкарта Никола Теслӑна халалланӑ палӑк лартнӑ. Вӑл Иван Яковлев проспектӗнчи ВНИИР предприятие хирӗҫ вырнаҫнӑ.

Никола Тесла — электротехника тата радиотехника тытӑмӗнче палӑрнӑ изобретатель, инженер, физик. Вӑл токпа ӗҫлекен хатӗрсене тӑвас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Тесла ячӗпе магнит потокӗн плотнӑҫне виҫмелли единицӑна ят панӑ. Биографсем Теслана «20-мӗш ӗмӗре тавакан ҫын» тесе шутлаҫҫӗ. Вал «электричество современникӗ» те тесе калаҫҫӗ.

Ҫак шӑматкун Чӑваш Енӗн пӗрремӗш Элтеперӗ пулнӑ Николай Федоров хӑйӗн пӗртен пӗр хӗрне качча парать-мӗн. Кун пирки atner ятлӑ блогер хӑйӗр чӗрӗ журналӗнче пӗлтерет.

Чӑваш Ене 17 ҫул ертсе пынӑ, Раҫҫейӗн юстици тата ял хуҫалӑх министрӗ пулнӑ ҫӗршыв шайӗнчи паллӑ политик хӗрне качча панине блогер Чӑваш Енри чи кӗтнӗ туйсенчен пӗри тесе хаклать.

Карина (Чӑваш Енӗн экс-ертӳҫин хӗрне ҫавӑн пек чӗнеҫҫӗ) туйне ҫӗршывӑн тӗп хулинче мар, ашшӗ ҫуралнӑ тӑрӑхрах ирттерме палӑртнӑ. Аса илтеретпӗр, Николай Федоров — Сӗнтӗрвӑрри районӗн чӑвашӗ. Вӑл 1958 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Туя Федоровсем Шупашкарта ирттереҫҫӗ. Пулас кӗрӗвӗн ятне паллӑ политиксем вӑрттӑнлӑхра тытаҫҫӗ-мӗн. Ҫапах та Карина мӑшӑрӗ пуласси Александр ятлине хӑшӗсем халех пӗлеҫҫӗ.

Atner блогер Чӑваш Ен Элтеперне суйланнӑ Михаил Игнатьев Николай Федорова мӗнле парне хатӗрлени пирки те пуҫ ватать. Епле парнине «никам та пӗлмест, анчах Николай Федоровшӑн ку вӑл Федераци Канашӗнчи должность пулать-тӗр тесе пурте тӗшмӗртеҫҫӗ», — тесе ҫырать блогер.

Сӑмах май, авӑнӑн 19-мӗшӗнче Чӑваш Енре тепӗр паллӑ пулӑм — Чӑваш Енӗн Элтеперӗн тивӗҫне хальлӗхе вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев республика ертӳҫин пуканне официаллӑ майпа инаугураци туса йышӑнни.

Малалла...

Ку экспозици мӑкшӑ ялӗн пурнӑҫне кӑтартать. Ӑна Пӑрачкав районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм хатӗрленӗ.

Халӗ Татьяна Пиняева патне ентешӗсем ӗлӗкхи хатӗр-хӗтӗре пӑхма пыраҫҫӗ. Кил хуҫи хӗрарӑмӗ вара вӗсемпе хаваспах паллаштарать. Кашни экспонат пирки каласа кӑтартать вӑл.

Татьяна Пиняева ӗлӗкхи япаласене ялта пуҫтарнӑ. Акӑ вӑл кустӑрма тупнӑ. Вӑл станок пулнӑ. Татьяна вара унран штурвал тунӑ.

Ку вырӑн канма меллӗ. Унта – чукунсем, карҫинккасем… Тӗрленӗ алшӑлли те тупма пулать унта. Вӗсем Татьянӑна асламӑшӗнчен лекнӗ. Ӗлӗкхи шӑршӑ та кӗрет вӗсенчен.

Пахчара – кӑмака. Унта кукӑль тутлӑ пиҫет. Унта - сӗтел. Ун ҫинче сӑмавар ларать. Ҫакна вӑл хӑйех тунӑ. Хӑваран «Маша тата упа» пӳрт ӑсталанӑ. Унтах «хӗрпе каччӑ» пахча сыхлаҫҫӗ.

Татьянӑна мӑшӑрӗ Юрий пулӑшать. Вӑл Пӑрачкав тӑрӑхӗнче йывӑҫран касса кӑларассипе палӑрса тӑрать. Пиняевсем патӗнче «Эрзянка» ансамбль пухӑнма кӑмӑллать. Уҫӑ тӳпе айӗнче вӗсем ҫӗнӗ юрӑсем вӗренеҫҫӗ.

ЧН Наци вулавӑшӗнче автор куравӗ уҫӑлнӑ. Шупашкарта ҫуралнӑ Ольга Сергеева хӑйӗн пурнӑҫне историпе культурӑна тӗпчес ӗҫе халалланӑ.

Ольга Сергеева Шупашкарти политехника институтӗнче доцент пулса ӗҫлет. Кураври ҫӳлӗксем ҫинчи кӗнекесем – унӑн ӗҫӗсем. Вӑл уйрӑмах кӑмӑл-сипет ыйтӑвне пысӑк тимлӗх уйӑрать.

Ольга Сергеевӑн кӗнекисем тӑрӑх студентсем вӗренеҫҫӗ. Доцент юлашки икӗ вунӑҫуллӑха пӗтӗмлетме тӗллев лартнӑ. Куравра унӑн ӑслӑлӑх, пултарулӑх ӗҫӗсем вырӑн тупнӑ. Вӗсенче кашнинчех тӗп шухӑш пытарӑннӑ – Тӑван ҫӗршыва юратни.

Курав юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗччен иртӗ. Ун хыҫҫӑн автор кӗнекисене Наци вулавӑшне парнелӗ.

Паян Шупашкар хулин Ленин район судӗнче «ПАРНАС» парти хастарӗн Дмитрий Семенов тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫ пирки паян сӳтӳ-яву иртнӗ.

Дмитрий Семенова РФ Пуҫиле кодексӗн 280-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑпласшӑн. Тӗпчевҫӗсем каччӑ экстремизмла ӗҫ-хӗле пурнӑҫлама чӗннӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн. Каччӑ тӗнче тетелӗсенчен пӗринче Раҫҫейӗн премьер-министрӗн Дмитрий Медведев евӗр сӑнлӑ демотиватора перепост туса сарнӑ тесшӗн.

Экстремизм ӗҫ пурнӑҫлама чӗнсе каланӑ тесе айӑплавҫӑсем «ПАРНАС» хастарне Дмитрий Семенова 200 пин тенкӗлӗх штрафлама ыйтнӑ. Дмитрий Семенов хастар вара тӗпчевҫӗсем унӑн айӑпне ӗнентерсе парайман тесе шухӑшлать иккен. Ыран ку фактпа суд пулмалла, унта пуҫиле ӗҫе пӑхса тухмалла, йышӑну тумалла.

Темиҫе ҫул каялла пирӗн республикӑра хысна тытӑмӗнче ӗҫлекенсем тата ытти хӑш-пӗр категори валли ҫурт-йӗр сахал мар турӗҫ. Ҫурт-йӗр черетӗнче тӑракан ҫемьесем, ҫамрӑк специалистсем тата хысна учрежденийӗсенче тӑрӑшакансем 2008 ҫултанпа пурнӑҫа кӗрекен программа пулӑшнипе хваттерлӗ пулчӗҫ. Инкеклӗ лару-тӑрӑва лекнисене те патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнче хваттер панӑ.

2013 ҫулхи раштавран хваттерсене туянма ирӗк пачӗҫ. Асӑннӑ фондри хваттер хуҫи пулса тӑрас тесен 10 ҫул таран тӳлесе пурӑнма ирӗк пур. Чӑваш Енӗн ҫурт-йӗр фондӗнчи хваттере илес тесен ҫулталӑкран кая мар пурӑнни кирлӗ.

Кӑҫал ун пеккине пурӗ 196 хваттер сутса республика хыснине 51,2 миллион тенкӗ укҫа пырса кӗнӗ. Кӑҫалхи авӑнӑн 15-мӗшӗ тӗлне Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнче 1790 хваттер шутланать.

Ҫӗнӗ Шупашкар прокуратури

Кунта сӑмах Ҫӗнӗ Шупашкар прокуратури порнографи материалӗллӗ сайтсене ӗҫлеме чарни пирки пырать.

Тӗнче тетӗлӗнче вырнаҫтаракан хыпарсене тишкернӗ хыҫҫӑн Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратура порнографи материалӗсемлӗ сайта асӑрханӑ. Унта кирек кам та кӗрсе пӑхма пултарнӑ. Унта Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта интимлӑ пулӑшу сӗнекен пӗлтерӳсем вырнаҫтарнӑ. Ҫав пулӑшӑвӑн хакне те кӑтартса ҫырнӑ пӗлтерӗве вырнаҫтаракансем. Унсӑр пуҫне ҫӑмӑл шухӑшлӑ хӗрарӑмсем хӑйсен ҫулне, виҫине, арҫынсене кӑсӑклантарма пултаракан ытти хыпара пӗлтернӗ. Телефон номерне кӑтартма та именмен.

Порнографи материалне сарни саккуна пӑсни шутланать, уншӑн пуҫиле майпах айӑплама юрать. Интим пулӑшӑвӗ пирки хыпарланине ырламасӑр прокуратура судах ҫитнӗ. Суд прокуратура ыйтнипе килӗшнӗ, юрӑхсӑр хыпара вырнаҫтарма чармалла тунӑ.

Игорь Яковлев

Ӗнер тӗнче тетӗлӗнчи паллӑ ҫын Игорь Яковлев вилнӗ. «Чӑваш IT, Fido тата Интернетӗнчи ӗмӗр символӗ», – тесе хаклать ӑна, сӑмахран, «Ҫыхӑнура» (На-связи) интернет-проектри калаҫӑва хутшӑнакан, хӑйне remark тесе ҫыракан ҫын.

Интернет-технологире Игорь Яковлева вӑйлӑ специалист пулнӑ тесе хаклаҫҫӗ. Fido сете аталантарма пуҫланӑскер самай ҫул Чӑваш Енӗн Президент Администрацийӗнче ИТ-проектсемпе ӗҫленӗ. Ҫӗнӗрен ҫӗнӗ шухӑш сӗнекенсер ырӑ кӑмӑллӑ та пулӑшма хатӗр, уҫӑ чунлӑ пулнине калаҫҫӗ.

Республикӑн влаҫ органӗсен порталне ҫав маттур иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗн ҫуррисенче ӗҫлеттерсе яраканӗ пулнӑ тесен те йӑнӑш мар. Игорь Яковлев унта малтанхи кунсенчен тытӑнсах тимленӗ. Сайтӑн администраторӗ пулнӑ май вӑл влаҫ органӗсен ӗҫне уҫӑмлатма тӑрӑшнӑ. «Чӑвашра пурӑннӑ май вырӑсла кӑна мар, чӑвашла та тӑвас килчӗ. Шрифтсем хушрӑмӑр, чӑваш чӗлхи хушрӑмӑр. Унтан сайта кӗрекенсем те йышланчӗҫ», – тенӗ вӑл сайтӑн 15 ҫулхине патшалӑх телерадиокомпанийӗ халалланӑ телесюжетра.

Юлашки вӑхӑтра Игорь Яковлев «Ҫыхӑнура» интернет-проектра ӗҫленӗ. Унпа ыран, Шупашкарти Граждан урамри 19-мӗш ҫуртра, 9 сехет те 30 минутран пуҫласа 10 сехет те 30 минутчен сывпуллашӗҫ.

Малалла...

Элӗк районӗнчи Питӗшкассинчи вӑтам шкул администрацийӗ чӑваш чӗлхипе литературине сехетсене кӗскетмесӗр вӗрентеҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ, «Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗ» общество организацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗн ертӳҫи Геронтий Никифоров авӑнӑн 14-мӗшӗнче унта ҫитсе курни тӑрӑх Чӑваш наци конгресӗн сайтӗнче хыпарлать. Шкулта ҫавӑн пекех Р.И. Казакова-Сэйт юрӑҫ пулнӑ.

Питӗшкассисем чӑваш чӗлхипе литературине кӗскетмесӗр вӗрентнипе пӗрлех 5, 6. 7-мӗш классенче «Тӑван ен культури» предмета ӑша хывтарма уйрӑм сехет уйӑрса панӑ.

Шкулта пулнӑ хӑнасем пуплев тасалӑхӗпе чӑвашлӑха аталантарс, илемлӗ вулава йӗркелес тата юрӑ-кӗвӗ пуянлӑхӗпе шкулта усӑ курас ыйтусене хускатнӑ.