Ҫӗртмен 1-мӗшӗнче, Ачасене хӳтӗлемелли пӗтӗм тӗнчери кун, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Кӗнекеллӗ ҫу патӗнче хӑнара» литература картишӗ уҫӑлмалла. Уяв кӑнтӑрлахи 11 сехетре пуҫланмалла.

Республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв программи кӑсӑк пулмалла. Ун вӑхӑтӗнче хаваслӑ ӑмӑртусемпе вӑйӑсем йӗркелӗҫ, уҫӑ сывлӑшра кӗнеке вулӗҫ, литература викторининче пӗлӗве тӗрӗслеме май килӗ. «Кӗнеке карҫынккинчи ҫӗнӗлӗхсем» курав ҫӗнӗ кӗнекесемпе паллаштарӗ. «Ылтӑн пулӑ» уяв мастерскойӗ те ачасене хавас кӑмӑл кӳмелле.

Мероприятисем кунпах вӗҫленмеҫҫӗ-ха. Ҫӗртмен 2-мӗшӗнче Наци вулавӑшӗ ачасемпе вӗсен ашшӗ-амӑшне «Вырӑс ҫырулӑхӗн кун-ҫулӗ» информаци сехетне йыхравлать. Тепӗр кунхине ачасене «Ыр кӑмӑллӑх тӗнчине» чӗнеҫҫӗ. Ҫӗртмен 4-мӗшӗнче вырӑс чӗлхине пӗлекенсен вӑйӑ-урокӗ иртӗ, ҫӗртмен 5-мӗшӗнче – А. Пушкин юмахӗсемпе вӑйӑсем йӗркелӗҫ.

Шупашкарта хула ҫыннисем ыйтнипе Атӑлӑн пӗр ҫыранӗнчен тепӗр ҫыранне транспорт ҫӳретме пуҫлӗҫ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн транспорт енӗпе ӗҫлекен управленийӗ хыпарлани тӑрӑх Чӑваш Енӗн Транспорт министерстви пӗлтерет.

Юханшыв тӑрӑх ҫӳрекен трамвайсене уҫма хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хушнипе йышӑнни пирки палӑртнӑ.

Йӑлӑма икӗ направленипе каҫма май килӗ: «Шупашкар — Сосновка — Шупашкар» тата «Шупашкар — Сулахай енчи пляж (Октябрьски поселокӗ) — Шупашкар».

Ҫула «МО» йышши виҫӗ теплоход тухмалла. Вӗсем 150 ҫын ытла каҫарма пултараҫҫӗ. Халӑх питех те йышлӑ пулсан «Мускав» йышшисене те ҫула кӑларма пултараҫҫӗ. Аслисен билетшӑн 65 тенкӗ тӳлемелле, 5–10 ҫулхи ачасен — 33 тенкӗ, 5 ҫулчченхисемшӗн укҫа тӳлеттермӗҫ.

Шыв транспорчӗ ҫӗртмен 1-мӗшӗнчен ҫӳреме пуҫламалла.

Сосновкӑна Шупашкартан теплоходсем 6:30, 10:00, 14:00 (шӑматкунпа вырсарникун), 17:40 сехетсенче хускалмалла. Лерен — 7:00, 10:20, 14:20 (шӑматкунпа вырсарникун), 18:00 сехетре. Пляжа каякансем Шупашкартан 9:00, 12:30, 16:00 (шӑматкунпа вырсарникун), 18:40 сехетре хускалма пултарӗҫ, леш енчен – 9:20, 12:50, 16:20 (шӑматкунпа вырсарникун), 19:00 сехетсенче.

Малалла...

Шупашкарта ҫӑва пулнӑ вырӑнта нумай хутлӑ ҫуртсем ҫӗклесе лартасшӑн иккен. Ярмарккӑ урамӗнчи масара авалхи пирки пӑрахӑҫа кӑларнӑ иккен. Анчах унта хӑйсен тӑванӗсене пытарнисем паян кунчченех кайса ҫӳреҫҫӗ имӗш. Масар вырӑнӗнче пурӑнмалли ҫурт хӑпартса лартас тенине хулара пурӑнакансенчен хӑшӗсем ӑнланмаҫҫӗ иккен.

Ҫӑвапа юнашар территорири йывӑҫсене нумаях пулмасть касма пуҫланӑ-мӗн. Ун вырӑнӗнче 18 тата 25 хутлӑ нумай хваттерлӗ ҫуртсем туса лартасшӑн иккен. Шупашкарӑн тӗп пайне планланин тата межеванин проектне хула администрацийӗ ҫирӗплетнӗ имӗш. Хула администрацийӗн архитектурӑпа градостроительство сайтӗнче вырнаҫтарнӑ план тӑрӑх пӑхсан ҫӑва вырӑнӗ нумай хутлӑ ҫуртсен айне лекет иккен. Маларах ҫав вырӑнта, сӑмах май, Кнутиха ялӗ пулнӑ.

Хастар ҫынсем кун пек стройкӑна хирӗҫ пулса строительство компанийӗ ҫав ҫӗр ҫинче ҫурт тума аукционта епле ҫӗнтернипе кӑсӑкланма тытӑннӑ. Унтан вӗсем монополипе кӗрешекенсем патне евитленӗ. Лешсем ҫӗре памалли аукциона ирттернӗ чух хула мэрийӗ кӑлтӑкпа ӗҫленине асӑрханӑ. Килӗшӳре 6–17 хутлӑ ҫуртсем хӑпартма ирӗк панӑ, застройщик проектӗнче 25 хутлӑ ҫуртсене те кӑтартнӑ.

Малалла...

Етӗрне районӗнчи Алексеевкӑри Ильинсем

«Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи чи ӑнӑҫлӑ ҫемье» конкурса Чӑваш Енрен Етӗрне районӗнчи ҫемье хутшӑнать. Ун пек шайри ӑмӑртӑва асӑннӑ районти Алексеевка ялӗнчи Ильинсем кайма кӑмӑл тунӑ.

Владислав Африкановичпа Лариса Юриевна пӗр ҫемьене чӑмӑртанни 18 ҫул иртнӗ. Вӗсем пилӗк ача: тӑватӑ ывӑлпа пӗр хӗр — ӳстереҫҫӗ. Ҫемьери чи аслӑ ывӑл 17 ҫулта, кӗҫӗнни виҫҫӗре кӑна-ха. Ҫемьене хакланӑ чух вырӑнтисем вӗсем спортпа туслине палӑртаҫҫӗ. Ильинсем, чӑн та, кил хушшинче тренажерсем те вырнаҫтарнӑ иккен. Пӳртре вара бокс груши ҫакӑнса тӑрать-мӗн. Тӗрлӗ вӑйӑ валли те ҫемье нумай хатӗр туяннӑ.

Уявсене Ильинсем хӑйсен ҫемйипе ирттереҫҫӗ. Уҫӑлма та пӗрле тухса ҫӳреҫҫӗ-мӗн, ҫул ҫӳреме те юратаҫҫӗ, куравсемпе музейсене те ҫитеҫҫӗ иккен. Ильинсен ачисем шкулти мероприятисене хастар хутшӑннине палӑртаҫҫӗ. Ӳркенменскерсем республикӑра тата регионсем хушшинче иртекен конкурссене унччен те пӗрре кӑна мар хутшӑннӑ. Сӑмахран, ял ҫамрӑкӗсен «Ӑраскал» фестивальне, Пӗтӗм чӑвашсен «Кӗмӗл сасӑ» фестиваль-конкурсне.

Пӗлтӗр Ильинсем «Етӗрне районӗнчи чи лайӑх ҫемье–2014» конкурсра ҫӗнтернӗ.

Малалла...

Чӑваш Енӗн Статистика комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенче пирӗн республикӑра миграци иксӗлӗвӗ 1433 ҫынпа танлашнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак вӑхӑтрипе танлаштарсан ку вӑл 895 ҫын нумайрах. Статистсем кӑрлач-пуш уйӑхӗсенчипе те танлаштарса пӑхнӑ. Асӑннӑ тапхӑртинчен ку кӑтарту 90 ҫын ытларах иккен.

Пӗтӗмпе вара кӑҫалхи тӑватӑ уйӑхра пирӗн республикӑран 13972 ҫын тухса кайнӑ. Пӗлтӗр ун пек шухӑш тытнисем 11975 ҫын тупӑннӑ.

Каякансемпе пӗрлех Чӑваш Ене килекенсем те пур. Кӑрлач–ака уйӑхӗсенче 12539 ҫын килнӗ. Пӗлтӗр, сӑмах май, 11137 ҫын ку тӑрӑха суйласа илнӗ.

Ҫынсем унта-кунта куҫса ҫӳренине илсен, хамӑр республикӑрах пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса каякансем тата тепӗр региона куҫакансемпе вӗсенчен килекенсем йышлӑ-мӗн. Чӑваш Енрен, акӑ, Раҫҫейӗн урӑх субъектне 5379 ҫын тухса кайнӑ, пирӗн тӑрӑха 3243 ҫын килнӗ. Хамӑр тӑрӑхра тӗпленнисем те пурӑнмалли вырӑна улӑштараҫҫӗ. Кӑҫалхи ҫӳлерех асӑннӑ тапхӑрта ун пеккисем 1433 ҫын пулнӑ. Пӗлтӗр ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи тӑватӑ уйӑхра ун пек утӑма 538 ҫын тунӑ.

Григорий Емельянов тунӑ сӑн

Нумаях пулмасть Шупашкарта пурӑнакан Григорий Емельянов I Петӗр вӑхӑтӗнчи клада тупнӑ. Вӗсем — темиҫе тимӗр укҫа. Вӑл вӗсене металл шыракан хатӗрпе тупнӑ-мӗн.

Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Григорий Емельянов Мари Эле хӑнана кайнӑ. Виловатово ялӗнче вӑл металл шыракан хатӗр илсе пиччӗшӗпе кайнӑ.

Ҫав кун вӗсене аннӑ. Григорий клад тупнӑ. Унта 1700-1732 ҫулсенчи тимӗр укҫасем пулнӑ.

Григорий хӑнана пырсан пиччӗшӗпе пӗрле кивӗ ҫурта кӗме шут тытнӑ. Прибор сасӑ пама тытӑннӑ. Кусем ҫӗре чавнӑ та 8 укҫа тупнӑ.

Каччӑсем полушкӑсем тупни паллӑ пулна. Вӗсем – вырӑссен ӗлӗкхи укҫисем. Унтан I Петӗр пӑхӑр полушка йышӑннӑ. Тӗнче тетелӗнче тупнӑ ку укҫасене сахал мар укҫа тума пулать-мӗн.

Чӑваш Ене Инди ачисем 10 кунлӑха килнӗ. Вӗсем пирӗн патри культурӑпа паллашнӑ. Ҫавна май ют ҫӗршыв ачисем «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче пулнӑ.

Хӑнасем РФ тава тивӗҫлӗ ӳнерҫин, ЧР халӑх ӳнерҫин Праски Виттин «Нарспи» поэма тӑрӑх» ятлӑ куравӗпе паллашнӑ. Ун умӗн Инди ачисем Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче «Нарспи» оперӑпа паллашнӑ. Праски Виттин куравӗнче пулнӑ хыҫҫӑн ачасен поэмӑна акӑлчан чӗлхипе вулас шухӑш ҫуралнӑ.

«Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче вӗсем тӑван ҫӗршывӗн пайне те курнӑ. Дели ачисем унта хӑйсен тӑрӑхӗнчи архитектура пирки каласа кӑтартнӑ.

Инди хӑнисем хӑйсен аллипе чӑваш сувенирне хатӗрленӗ. Пуканене тунӑ чухне вӗсем ӗмет шухӑшласа хунӑ. Хӑнасем Чӑваш Енпе кӑмӑллӑ пулнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче «Чӑваш Республикинче диаспорӑсен хутшӑнӑвӗсен ыйтӑвӗсен регионсен хушшинчи конференци» иртнӗ. Ӑна Шупашкарти «Таджикисен диаспори» тата Мускаври граждан тӗрӗслевӗн комитечӗ йӗркеленӗ.

Унта «Ирӗклӗх» пӗрлешӳ, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Игорь Моляков тата унӑн пулӑшуҫи Геннадий Мандрейкин, Наци радиовӗ те хутшӑннӑ.

Мероприяти пуҫланас умӗн конференци иртекен зала ФСБ спецназӗ вирхӗнсе кӗнӗ те таджиксене автобуса лартса полици уйрӑмне илсе кайнӑ. Икӗ сехет тытнӑ вӗсене унта, кайран янӑ. Мӗншӗн тытса чарнӑ таджиксене? Документсене тӗрӗсленӗ имӗш.

Конференцие хутшӑнакансем ҫакна курса питӗ кӑмӑлсӑрланнӑ. Ку вӗсен шухӑшӗпе диаспорӑсен хушшинчи лару-тӑрӑва ҫивӗчлетет. ФСБ кансӗрленӗ пулсан та мероприятие ирттернӗ.

«Кот в сапогах» спектакльти сыпӑк

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ «Кот в сапогах» спектакльпе Саров хулине театр ӳнерне ачасене халалланӑ фестивале тухса каять. Фестиваль ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнчен тытӑнса 5-мӗшӗччен пырӗ.

Професси театрӗсене йыхравланӑ фестивальте Ҫамрӑксен театрӗ кӗтнӗ хӑна тесе пӗлтернӗ ҫак мероприяти пирки театр сайтӗнче хыпарланинче. Кӑҫал пирӗннисене фестивале уҫма шаннӑ. Ун валли театр «Кот в сапогах» мюзикла суйланӑ. Фестивале Мӑкшӑ Республикинчи, Жуковский, Заречный, Тамбов хулисенчи коллективсем пулмалла. Кунсӑр пуҫне Санкт-Петербургри «КВАМ» чӑматан-дуэт хутшӑнмалла.

Ку спектакле театр ӳнерӗн «Ылтӑн чаршав» республикӑри конкурсӗнче чи лайӑх ача-пӑча спектаклӗ тесе кӑҫал йышӑннӑччӗ. Ӑна Чӑваш Енӗн искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Иосиф Дмитриев лартнӑ.

Мускавсем мӗн каланине пирӗннисем ӑша хываҫҫӗ

Наркотиксен саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекен федераци служби сиенлӗ ҫак йӑларан хӑтӑлма пулӑшас тесе ял хуҫалӑхне ӗҫлеме ярасшӑн. Кун пирки нумаях пулмасть иртнӗ видеоконференци вӑхӑтӗнче ведомство ирттернӗ ӗҫлӗ канашлу вӑхӑтӗнче Федераци службин виҫҫӗмӗш департаменчӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Вячеслав Батурин каланӑ.

Видеоконференци мелӗпе йӗркеленӗ канашлӑва Чӑваш Енрен те хутшӑннисен хушшинче асӑннӑ службӑн республикӑри управленийӗн пуҫлӑхӗ Евгений Барсуков, Вӗренӳ тата Сывлӑх сыхлав министерствисен специалисчӗсем, наркотика хирӗҫ ӗҫлекен комисси пайташӗсем пулнӑ.

Канашлура наркотик тата психотроплӑ хатӗрпе усӑ куракансене реабилитацилес тата ресоциализацилес енӗпе туса ирттермелли ӗҫсене сӳтсе явнӑ. Ҫав шутра ӗҫ урлӑ пулӑшассине те хускатнӑ.