Ӗнер Шупашкарта пӑхаттирсем вӑй виҫрӗҫ. «Шупашкар вӑйламасӗ» ят панӑ ӑмӑртӑва ҫичӗ пӑхаттир хутшӑнчӗ. Вӗсем хушшинче Шупашкар каччи кӑна мар, Саранскри, Арзамасри, Йошкар-Олари вӑйлӑ арҫынсем те пулчӗҫ.

Вӑйламассен 120 килограмм таякан «Атлас чула» тата 100 килограмлӑ тимӗр пичкене 110 сантимер ҫӳллӗш сӗтел ҫине йӑтса хума тиврӗ. Унсӑр пуҫне вӗсен йывӑр япалана ҫӳле ҫӗклесе илме лекрӗ. Ку ӑмӑртура кам ҫӗнтернине вӑхӑта кура хакларӗҫ. 300 килограмм таякан урапана пилӗк хутчен ҫавӑрса хума та пултарчӗҫ вӗсем, 300 килограмм таякан кӗвенте евӗр тунӑ тимӗр конструкцие 20 метра маларах йӑтса тухассипе те тупӑшрӗҫ. 100 килограмм таякан снаряда 90 ҫеккунтра ытларах хут ҫӗклессипе те тупӑшрӗҫ. Унтан йывӑр грузовика 20 метра хӑвӑртрах куҫарассипе ӑмӑртрӗҫ.

Пӗрремӗш вырӑна Шупашкарти Дмитрий Смирнов ҫӗнсе илчӗ. 27 ҫулти каччӑ ытти ҫулта Шупашкарти кун пек ӑмӑртура мала тухса пынӑ. Сӑмах май каласан, спортсменсем хушшинче чи асли хӗрӗхрен каҫнӑ арҫын тупӑнчӗ. Ҫичӗ вӑйламасран ирӗклӗ мелпе кӗрешессипе спорт маҫтӑрӗ ята илни те, спортӑн ытти енӗпе палӑрнисем те пулчӗҫ.

Малалла...

Мишерти ҫӗнӗ ФАП

Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Энтимӗркассинче... ҫук, шкул мар (авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ Пӗлӳ кунӗпе ҫыхӑннӑн туйӑнать те, пӗр-пӗр ача пахчипе е шкулпа ҫыхӑннӑ пулӑм иртессӗн туйӑнать), фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлмалла. Тӑрӑн ял тӑрӑхне кӗрекен, анчах Тӑрӑнтан самай инҫетре вырнаҫнӑ ҫав ялта тухтӑр ҫурчӗ уҫни унти ватӑ-вӗтӗшӗн уйрӑмах лайӑх. Вӗсене инҫете тухса ҫӳреме ҫӑмӑл мар-ҫке.

Ҫурлан 15-мӗшӗнче асӑннӑ районти Мишерте фельдшрепа акушер пункчӗ уҫнӑ. Хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ ҫӗре Чӑваш Республикин Конкурентлӑ политика тата тариф енӗпе ӗҫлекен республика службин ертӳҫи Альбина Егорова, Сылӑх сыхлав министерствин пай пуҫлӑхӗн ҫумӗ Инна Иванова, Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ — экономика пайӗн пуҫлӑхӗ Зоя Маслова хутшӑннӑ.

Мишерти ФАП кӳршӗллӗ мемешсемпе ярӑскассинсене те пулӑшу кӳрӗ.

Сӑнсем (11)

Патӑрьелти музей ҫак стиле суйласа илнӗ

«Хӑйне хисеплекен пӗр фирма та паян фирма стилӗсӗр пурӑнмасть», — тесе шухӑшлаҫҫӗ Патӑрьел район администрацийӗнче.

Патӑрьел районӗнчи «Ҫӑкӑр» (унӑн ячӗ вырӑсла — Хлеб) историпе этнографи музейӗ те хӑйӗн стильне шыраса тупнӑ. Аваллӑх управҫисем ун валли специалистранах пулӑшу ыйтнӑ. Андрей Поляков ятлӑ дизайнер музейҫӑсен кӑмӑлне тивӗҫтернӗ — стиль шухӑшласа кӑларнӑ.

Музей стилӗн авторӗ 2005 ҫулта Патӑрьелти ӳнер шкулне вӗренсе пӗтернӗ. Унтан вӑл Шупашкарти И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ӳнерпе графика факультетне вӗренме кӗнӗ. Ҫамрӑк дизайнер — Раҫҫейӗн дизайнерсен пӗрлешӗвӗн, Дизайнерсен «Icsid и icograda» пӗтӗм тӗнчери ассоциацийӗн пайташӗ. Регионсем хушшинчи, Пӗтӗм Раҫҫейри тата тӗнчери конкурссене пӗрре кӑна мар хутшӑннӑ. «ОК дизайн» пӗтӗм тӗнчери конкурсра вӑл ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫнӗ. Халӗ вӑл А.А. Кокель планшетне хатӗрлессипе ӗҫлет.

Канаш районӗнче пӗр кунта, ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, темиҫе ял халӑхӗ уява пухӑннӑ. Ҫав кунах Улаксар ялӗн ҫыннисем уявра савӑннӑ.

Улаксар ялӗ ҫамрӑк тесен те юрать. Вӑл 1938 ҫулта пуҫланса кайнӑ. Кӑшнаруй ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алевтина Васильева мероприятие уҫнӑ май ял тӑрӑхӗн аталанӑвӗ, ҫӗнӗ ҫулсем туни пирки калаҫнӑ.

В.Софронов ентешӗсене саламланӑ, тыр-пул пухса кӗртес ӗҫ еплерех пынине каласа кӑтартнӑ. 5050 гектар тыр-пултан ҫурлан 14-мӗшӗ тӗлне 33 процентне пухса кӗртнӗ. В.Александров республикӑри социаллӑ экономика аталанӑвӗ ҫинче чарӑнса тӑнӑ.

Кун хыҫҫӑн вырӑнти пултарулӑх ушкӑнӗсем ентешӗсене чаплӑ концертпа савӑнтарнӑ. Пурте наци апачӗпе — шӳрпепе — сӑйланнӑ. Ял ҫыннисене Владимир Никифоровӑн куравӗ, ялти алӑстисен ӗҫӗсем илӗртнӗ.

Сӑнсем (31)

Йӗпреҫ районӗнчи Тури Кӗлӗшкасси ялӗнче пурӑнакан Анания Макарова ял ӑҫтан пуҫланса кайнипе кӑсӑкланнӑ та акӑ мӗн пӗлнӗ: Тури Кӗлӗшкассипе Анатри Кӗлӗшкасси ҫыннисем Ҫӗрпӳ районӗнчи Кӗлӗшкасси ялӗнчен куҫа килнӗ. 1650–1660 ҫулсенче куҫса килекенсем Хум шыв хӗрринче Анатри Кӗлӗшкасси ялне пуҫарса янӑ. Кӑштахран халӑхӑн пӗр пайӗ ҫӗнӗ ял — Тури Кӗлӗшкасси — пуҫарса янӑ.

2014 ҫулта Тури Кӗлӗшкасси ялӗн уявне паллӑ тунӑ. Унта Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи Кӗлӗшкасси ҫыннисем те килнӗ.

Кӑҫал акӑ Анатри Кӗлӗшкасси ялне паллӑ тунӑ. Малтанах Чӑваш Тимеш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Николай Иванов тухса калаҫнӑ. Йӗпреҫ район пуҫлӑхӗ Александр Яковлев та килнӗ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Чугаров Валерий Герлова Хисеп грамотипе чысланӑ.

Унтан «Эревет» фольклор ушкӑнӗ, «Ҫавал» ансамбль тата чӑваш эстрада юрӑҫисем концерт лартнӑ.

Сӑнсем (18)

Пыл сӑпасне ҫулсерен ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫав кун пылпа, мӑкӑньпе пӗҫӗрнӗ кукӑль таврашӗпе, икерчӗпе сӑйланаҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри ӑна йышпа пухӑнса уявлать.

Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Хирлеп ялӗнче те ав пыл сӑпасне паллӑ тунӑ. Ӑна клубпа вулавӑш пӗрле йӗркеленӗ. «Сударушка» клуба ҫӳрекенсем тин юхтарнӑ пыл, икерчӗ, панулми тутаннӑ, чей ӗҫнӗ, шашлӑк ҫинӗ.

Вӗсем сӗтел хушшинче апатланнӑ кӑна мар, чун каниччен ташласа юрланӑ та. Сӗтел хушшинче ларнӑ вӑхӑтрах вӗсем пыл хурчӗсене ӗрчетессипе ҫыхӑннӑ халӑх йӑли-йӗрки пирки калаҫнӑ, вырӑс халӑх юррисене юрланӑ, такмак каланӑ. Ҫав вӑхӑтрах конкурссемпе викторинӑсем ирттернӗ.

Сӑнсем (5)

Ҫул-йӗр ҫинче кашни кун тенӗ пекех авари пулать. Ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пысӑк инкек пулнӑ. Аварире виҫӗ хӗр пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗ 18 ҫул та тултарман пулнӑ.

Авари ҫав кун 17 сехет ҫурӑра «Ҫӗрпӳ – Чӗмпӗр» автоҫул ҫинче пулнӑ. Комире пурӑнакан 36 ҫулти арҫын Mercedes-Benz урапапа малта пыракан Toyota Corolla урапапа ҫапӑннӑ. Лешӗ вара транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса тепӗр урапапа ҫапӑннӑ.

Toyota Corolla салонӗнче, ку йӗркене пӑсни пулсан та, 5 пассажир пулнӑ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ – Патӑрьел районӗнчен – авари вырӑнӗнчех вилнӗ. 20 ҫулти водитель тата унӑн 13-ри йӑмӑкӗ, тепӗр пассажир аманнӑ, вӗсене пульницӑна илсе кайнӑ.

«Иномаркӑсен» водителӗсем ӳсӗр пулни палӑрман. Халӗ аварири лару-тӑрӑва уҫӑмлатаҫҫӗ.

Нумаях пулмасть Шупашкарта «Шӑккалат музейӗ» уҫӑлнӑ. Ӑна шӑпах Хула кунӗ умӗн, ҫурлан 13-мӗшӗнче, уҫнӑ. Ҫавӑн чухнех Николай Попов шоколатьепе тӗлпулу иртнӗ.

Музей ҫитекен кашни хулара йӑлана пӑхӑнса шӑккалат ваклаҫҫӗ те пурне те унпа хӑналаҫҫӗ. Шупашкарта та ҫак йӑлана пӑхӑннӑ. Ҫак йӑлана мӗншӗн ирттереҫҫӗ тетӗр-и? Хӑнасем экспонатсене чӑнах та шӑккалатран тунине ӗненччӗр тесе. Вӗсене лавккара сутӑнакан ахаль шӑккалатранах хатӗрленӗ. Апат-ҫимӗҫ сӑррисем ҫес хушаҫҫӗ унта.

Николай Попов музей историйӗпе паллаштарнӑ, хӑйсен ӑсталӑхӗн вӑрттӑнлӑхӗсене уҫнӑ. Ятарлӑ хатӗрпе усӑ курмаҫҫӗ-мӗн экспонатсене хатӗрленӗ чухне. Ӑсталӑх, холодильник, микрохумлӑ кӑмака ҫеҫ кирлӗ. Ҫапах ӑстасем шӑккалат экспоначӗсене хатӗрлес технологи вӑрттӑнлӑхне пӗлтермен.

Николай Попов тӑван хулинче Симферопольте кондитер фирмине уҫнӑ. Унтах пӗремӗш курав йӗркеленӗ. Вӑл каярахпа Шӑккалат музейӗ пулса кайнӑ.

Шоколатье Шупашкарта шӑккалатран тухья, шӳлкеме, алтӑр, хула гербне, В.Чапаев портретне хатӗрленӗ.

Александр Гониашвили

Ҫамрӑк Александр Гониашвили чӑннипех те маттур. Вӑл «повар ӗҫӗ» компетенци енӗпе Раҫҫей чемпионатне хутшӑннӑ. Раҫҫей команди Worldskills Competition-2015 тӗнче чемпионатӗнче «Пысӑк ӑсталӑхшӑн» медале ултӑ хутчен тивӗҫнӗ.

Ӗҫ профессийӗсен чемпионачӗ Сан-Паулӑра ҫурла уйӑхӗн 16-мӗшӗнче вӗҫленнӗ. Унта хӑйне евӗр рекорд пулнӑ: конкурса 70 ҫӗршыври 1,2 пин ҫын тата 3 пин ытла эксперт хутшӑннӑ.

Чемпионатра Раҫҫей чысне 32 ҫын хӳтӗленӗ. Ҫав шутра Шупашкарти апатлану технологийӗпе коммерци техникумӗн студенчӗ Александр Гониашвили те пулнӑ. Вӑл «повар ӗҫӗ» енӗпе ӑсталӑхне кӑтартнӑ.

Маларах палӑртрӑмӑр ӗнтӗ, Раҫҫей командинчи ултӑ ҫын «Пысӑк ӑсталӑхшӑн» медале тивӗҫнӗ. Ҫиччӗшӗ вара чемпионат призерӗ пулса тӑнӑ. Вӑл шутра — Александр Гониашвили те.

Палӑртмалла: Раҫҫей кунашкал ӑмӑртӑва иккӗмӗш хут ҫеҫ хутшӑннӑ. Пӗрремӗшӗнче вӑл 2013 ҫулта, Лейпцигре иртнӗскерте, пулнӑ. Тепӗр чемпионат 2019 ҫулта Хусанта иртӗ.

Шупашкарта ҫӗнӗ микрорайонсенчи чарӑнусен ячӗсене панӑ. Ку «Садовый», «Финская долина», «Новый город» микрорайонсене пырса тивет.

Шупашкар хула администрацийӗн официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Садовый» микрорайонта общество транспорчӗ чарӑнакан вырӑна «П.Дементьев урамӗ» ят парӗҫ. «Финская долина» микрорайонти чарӑну ҫавӑн пекех ятлӑ пулӗ.

«Новый город» микрорайонти общество чарӑнакан вырӑнсене «Новый город» микрорайон», «Г.Ефимов поэт урамӗ», «А.Токарев композитор урамӗ», «Стартовӑй урамӗ», «В.Галкин мусӑкҫӑ урамӗ» ят парӗҫ.

Сӑмах май, транспорт чарӑнакан вырӑнсене вырӑсла та, чӑвашла та ҫырӗҫ.