Чӑваш Енре 51 ҫулти вӗрентекен суд сакки ҫине ларӗ. Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш шкулӗнче кӗҫӗн классене вӗрентнӗскер 8 ҫулти ача тӗлӗшпе юраман мерӑсемпе усӑ курнӑ.

Хӗрарӑма тӳрех икӗ статьяпа айӑпласшӑн. Следстви версийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл 2014 ҫулхи раштав уйӑхӗнче тат кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче урокра 1-мӗш класри ачана хур кӳнӗ. Ҫав шутра психологи тӗлӗшӗнчен те.

Вӗрентекен йывӑҫ указкӑпа ачана ҫапнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑна уҫӑсемпе, алӑпа пуҫӗнчен ҫапнӑ.

Ку видео тӗнче тетелне тухсан кун пирки йӗрке хуралҫисем те пӗлнӗ. Вӗрентекене тӳрех шкултан кӑларса янӑ. Следстви вӑхӑтӗнче вӑл хӑйӗн айӑпне йышӑнман.

Халӗ пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, ӑна суда ярса панӑ. Аса илтерер: кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче ачаран мӑшкӑлланӑшӑн Комсомольскинчи 1-мӗш шкулта ӗҫленӗ вӗрентекене те айӑпланӑ. 28 ҫултискере условлӑ майпа айӑпланӑ.

Тутар Республикин тухтӑрӗсем Чӑваш Енри ачасен сывлӑхне тӗрӗслӗҫ. Ҫав шӑпӑрлансем йывӑр чирпе аптӑраҫҫӗ, вӗсене пысӑк технологиллӗ медицина пулӑшӑвӗ кирлӗ.

Консультаци авӑн уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Республикӑри ача-пӑча клиника пульници ҫумӗнче иртӗ. Ачасене 10 сехетрен пуҫласа 15 сехетчен йышӑнӗҫ.

Тӗрӗслеве Тутар Республикинчи ача-пӑча клиника пульницин нейрохирургӗ, хирургӗ, онкгематологӗ, кардиохирургӗ, неонаталлӑ хирургӗ хутшӑнӗҫ. Специалистсем шӑпӑрлансене тӗрӗслӗҫ, Раҫҫейри федераци центрӗсене е ют ҫӗршыври клиникӑсене сипленме ямашкӑн уйӑрӗҫ.

Консультацие ҫырӑнас тесен Республикӑри ача-пӑча клиникин (Шупашкар) тӗп тухтӑрӗн ҫумӗ Стиепанов Владимир Геннадьевич патне 8(8352) 56-31-56 телефонпа шӑнкӑравламалла.

Ача-пӑча ту хӑвна савӑнма, умна саппун ҫак куҫҫульна шӑлма... Ахальтенех ҫуралман ӗнтӗ юрра ҫаврӑннӑ ҫак йӗркесем. Этем чунне лайӑх ӑнланакансем вара ача-пӑча япӑх пулса ҫуралмасть, вӑл епле ӳсесси ӑна мӗнле ӳстернинчен килет тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Пурнӑҫри йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ ачасене пулӑшакан фонд пуҫарнипе «Комсомольская правда» хаҫат ирттерекен «Ача-пӑча комитечӗ. Атте-аннене валли пирӗнтен канаш» пӗтӗм Раҫҫейри конкурс ачасен чунне ӑнланма пулӑшмалла. Вӑл ҫитес уйӑхӗн 8-мӗшӗччен пырӗ. Унта 5 ҫултан пуҫласа 15 ҫулчченхи ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Конкурса хальлӗхе пухӑннӑ ӗҫсем пирки каласан, ачасем пурте ҫемьере юрату кирлине палӑртаҫҫӗ-мӗн.

5–10 ҫулхи ҫӗнтерӳҫӗсене экшн-камерӑпа, 11–15 ҫулсенчисене «Орленок» центра канма кайма путевкӑпа хавхалантарӗҫ.

Авӑнӑн 15-мӗшӗнче Наци вулавӑшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнче ҫуралса ӳснӗ чӑваш поэчӗн Микулай Мӑскалӑн пултарулӑх куҫӗ иртет.

Микулай Мӑскал — пултаруллӑ поэт, ЧР Писательсен пӗрлӗхӗн пайташӗ, А.Талвир, А.Канаш премийӗсен лауреачӗ. Вӑл — ветеринари ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, доцент.

Микулай Мӑскал пӗрремӗш сӑввисене район хаҫатӗнче пичетленӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем Вӑрнар район хаҫатӗнче, Шупашкарти хуҫатсемпе журналсенче кун ҫути курнӑ. Вӑл — темиҫе кӗнеке авторӗ: «Ӑнсӑртран вӑраннӑ туйӑм», «Халал сӑввисем», «Кӗрхи парнесем» тата ыттисем. Хӑш-пӗр сӑввисене юрра хывнӑ.

Пултарулӑх каҫӗнче Микулай Мӑскал «Мелодии Прицивилья» ҫӗнӗ кӗнекине хӑтлӗ. Вӑл хӑйсен тӑрӑхӗнчи поэзие пӗр кӗнекене пухма тӗллев лартнӑ. Кӗнекере 51 авторӑн биографийӗпе пултарулӑхӗ кӗнӗ.

Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче Микулай Мӑскалӑн вуннӑмӗш кӗнеки, «Кирушкапа Хураҫка» ятли, кун ҫути курнӑ. Пултарулӑх каҫӗ 2-мӗш хутра 15 сехетре иртӗ.

Суйлав тивӗҫлипе иртнӗ. Ҫапларах йышӑну тунӑ паян. Районсенче те суйлав лайӑх иртнине палӑртнӑ. Тӗрлӗ ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра пурӑнакансенчен 59 процентне яхӑн суйлав хутшӑннӑ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, суйлавра елчӗксем хастар пулнӑ. Унта ҫынсен 92 проценчӗ вӑл е ку кандидатшӑн сасӑланӑ. Ку 15 пин ытла ҫынпа танлашать.

Унтан шӑмӑршӑсене палӑртмалла. Шӑмӑршӑ районӗнче 10 пин ытла ҫын сасӑланӑ. Ку 89,7 процентпа танлашнӑ. Улатӑр районӗ — виҫҫӗмӗш вырӑнта. Унта ҫынсен 89,1 проценчӗ суйлава кайнӑ.

Паллӑ ӗнтӗ: суйлавра Михаил Игнатьев ҫӗнтернӗ. Улатӑр хулинче уншӑн чи нумаййӑн сасӑланӑ. Ку 87 процентпа танлашнӑ. Унтан Шӑмӑршӑ районне палӑртмалла. Унта Михаил Васильевичшӑн халӑхӑн 85 проценчӗ сасӑ панӑ. Елчӗксем — виҫҫӗмӗш. Унта ку кӑтарту 83 процентпа танлашнӑ.

Хуласенче Михаил Игнатьевшӑн сахал сасаланӑ. Ҫӗмӗрлесем уншӑн 48,5 процент ҫеҫ сасӑ панӑ. Канашра вара — 49,5 процент. Шупашкарта — 54 процент.

«Куратӑп эп — Стихван пиччемӗре.

Тен, вӑл «туратлӑрахчӗ», пуль — йышра.

Тен, «тӑрӑнатчӗ» пулӗ. Эп пӗрех

Хама унпа туяттӑм ӑшӑра»,

— тесе ҫырнӑ хӑй вӑхӑтӗнче Геннадий Айхи поэт чӑваш халӑх поэчӗ Стихван Шавли пирки вӑл вилсен. Ҫапла, поэт ӗмӗрӗ вӑрӑм пулман. Самар облаҫӗнче 1910 ҫулта ҫут тӗнчене килнӗскер 66-ра леш тӗнчене ӑсаннӑ. Теприсем тата сахалтарах пурӑнаҫҫӗ те, тен, ытлашши сахал та мар пулӗ кун пек кун-ҫул. Юрӗ, паян сӑмахӑм ун пирки мар. Хусанти педагогика институтӗнче вӗресне ӑс пухнӑ Стихван Шавли ятне чӑваш литературине юратакансем аван пӗлеҫҫӗ, унӑн сӑввисемпе чӑваш композиторӗсем те сахал мар юрӑ ҫырнӑ.

Ыран, авӑн уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, вӑл ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитет. Ҫак ятпа Шупашкарти Литература музейӗ «Ҫӗр ҫинчи йӗр» литературӑпа музыка каҫӗ ирттерме палӑртса хунӑ. Вӑл 14 сехетре пуҫланмалла.

Иакинф Бичурин

Шухӑшланипе шур пӳрт лартаймӑн тенӗ те чӑваш, анчах выртан каска мӑкланнӑ тенине шута илсен ӗмӗт пулсан ӑна пурнӑҫа кӗртме пулатех тесе шухӑшлас килет.

Кӳкеҫри нумаях пулмасть Н.Я. Бичурина халалласа черетлӗ хутчен вулав ирттернӗ. Ӑна унти «Бичурин тата хальхи самана» музей кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут йӗркелет. Хальхине музейҫӑсем Иакинф Бичурин ҫуралнӑранпа 238 ҫул ҫитнине халалланӑ. Кӑҫалхи вулава районти Культура ҫуртӗнче пухӑннӑ. Республикӑри ятлӑ-сумлӑ ӑсчахсемпе, тӗрлӗ тӳре-шарапа пӗрлех аякри чӑвашсем те — Тӗмен облаҫӗнчисем — хутшӑннӑ унта. Асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗн пайташӗ С.К. Антонов пӗрлешӗвӗн ертӳҫи И.Н. Маслова ячӗпе салам сӑмахӗ каланӑ. Вӑл Тӗменри чӑвашсен ассоциацийӗ Иакинф Бичурина халалласа Тобольск хулинче асӑну хӑми вырнаҫтарас шухӑшлине пӗлтернӗ.

Иакинф Бичурин Шупашкар районӗнчи Шемшер ялӗнче ҫуралнӑ. Шӑпа ӑна Китая кӑна мар, Ҫӗпӗре те илсе ҫитернӗ.

Йӑлӑмра вырнаҫнӑ «Чувашия» санатори ҫывӑхӗнче ӗнер финн киноактерӗ Вилли Хаапасало ертсе пыракан пултарулӑх ушкӑнӗ чӳклеме туни ҫинчен документлӑ фильм сыпӑкӗсене ӳкернӗ. Ку ӗҫ-nyҫa йӗркелекенни ЧНК Ваттисен Канашӗн пуҫлӑхӗн ҫyмӗ Федор Мадуров скульптор пулни пирки ЧНКн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева пӗлтерет.

Авалхи йӑла-йӗркене Федор Мадуров чылай ҫул ертсе пырать. Хальхинче те кунта унӑн ывӑлӗ — Дмитрий Мадуров ӳнер тӗпчевҫи, Анатолий Кипеч ҫыравҫӑ, Николай Фомиряков таврапӗлӳҫӗ, Юрий Спиридонов кинопродюсер тата ыттисем те хутшӑннӑ. Чӳклеме ирттернӗ ҫӗре ЧНК ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗ Валерий Клементьев тата ЧНК пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева хутшӑннӑ.

Вилли Хаапасало ертсе пыракан киноушкӑн малалла Йӗпреҫ тӑрӑхне чӑваш сӑрине епле вӗретнине ӳкерме ҫул тытнӑ.

Нумаях пулмасть Чӑваш наци конгресӗн хастарӗсем президиумӑн черетлӗ ларӑвне пухӑннӑ. Унта вӗсем ытти ыйтупа пӗрлех Геннадий Волкова асӑнса лартма палӑртнӑ палӑка Беларуҫ ҫӗршывӗнчен илсе килсе вырнаҫтарса лартассине те сӳтсе явнӑ.

Президиум членӗсем палӑка туса ҫитерме тата 200 пин тенкӗ пухма калаҫса татӑлнӑ. ЧНК президенчӗ Николай Угаслов 100 пин тенкӗ пама килӗшнӗ, ыттисем те укҫа енчен пулӑшма шантарнӑ.

Геннадий Никандрович Волкова пӗлмен ҫын сахал пулӗ. Вӑл хӑйӗн этнопедагогикине сарнипе паллӑ тес терӗм те, апла мар-ха. Хӑйӗн этнопедагогикине мар. Халӑхӑнне. Тӑван халӑхӑмӑрӑнне. Асатте-асаннесем шахвӑртса каланине пирӗнтен чылайӑшӗ астӑвать пулӗ. «Волкварӗнчен (ҫавӑн пек ҫырма пур пирӗн патра. — Т.Т.) хӑпарнӑ чух пӗр ҫуна тӳнсе кайнӑ», — тесе калатчӗ, сӑмахран, пире кукамай эпир кутӑнлашнине курсан. Ҫапла, ытарлӑ сӑмахсемпе, ятламасӑр-кӑшкӑрмасӑр намӑслантарма та, ӑса кӗртме те пултарнӑ чӑваш. Этнопедагогика ӑслӑлӑхӗпе вара вилӗмсӗр Геннадий Волков ҫанӑ тавӑрса ӗҫленӗ май ӑна тӗрлӗ халӑх хушшинче те сарнӑ.

Малалла...

Авӑнӑн 11-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи 11 тӑлӑх ҫӗнӗ хваттер уҫҫисене илнӗ. Сӑмах май, пӗлтӗр Вӑрнар поселокӗнче 30 тӑлӑх ҫӗнӗ ҫурта куҫнӑ.

Уява район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев тата ытти хӑна хутшӑннӑ. Леонид Николаев хваттер уҫҫисене панӑ май патшалӑх тӑлӑхсене пулӑшнине палӑртнӑ. Тӑлӑхсем Вӑрнарти Ленин урамӗнчи 45-мӗш ҫуртра пурӑнма пуҫлӗҫ.

Уява строительство организацийӗн ӗҫченӗсем те хутшӑннӑ. Вӗсем тӑрӑшнипе Вӑрнарта ҫулталӑкра виҫӗ хутлӑ ҫурт ҫӗкленнӗ. Строительсем хӑйсен ӗҫне тивӗҫлипе пурнӑҫланӑ.

Хваттерсенче йӑлтах пур: ҫутӑ, газ, ӑшӑ, шыв, сантехника, газ плити. Хӗрлӗ хӑйӑва кассан тӑлӑхсем хӑйсен хваттерӗсене кӗрсе курнӑ. Хваттерсене пайланӑ чухне тӑлӑхсен хушшинче пӗртӑвансем пуррине те шута илнӗ. Вӗсене кӳршӗллӗ панӑ.

Ҫӗнӗ ҫурта куҫнисем савӑнӑҫне пытарман. Оксана Павлова ку куна тахҫантанпах кӗтнӗ. Унӑн хваттерӗ 33 тӑваткал метрлӗ. Александра Солина ҫӗнӗ хваттерте ачипе пурӑнма ӗмӗтленнӗ. Тӑлӑхсен ӗмӗчӗсем тинех пурнӑҫланнӑ.

Сӑнсем (22)