Чӑваш Енӗн Строительство министерствин «Энергие перекетлес центр» автономи учрежденийӗ «Энергие перекетлес тата энергетика тухӑҫлӑхӗ енӗпе Чӑваш Енри чи лайӑх проект» конкурс ирттернӗ. Ӑна шкул ачисемпе студентсен хушшинче йӗркеленӗ.

Пӗрремӗш вырӑна тата 10 пин тенкӗ премие Шупашкарти машиностроени техникумӗн студенчӗсем Анжелика Прокопьевапа Алексей Степанов ҫӗнтернӗ. Вӗсем шыв перекетлесси пирки проект хатӗрленӗ.

Иккӗмӗш вырӑна Шупашкарти строительство тата хула хуҫалӑхӗн техникумӗ студенчӗ Александр Абдулкин тухнӑ. Вӑл вентиляциллӗ ҫурт-йӗр умӗсем конструкцисем тӑвассине тӗпченӗ, монтаж технологине тишкернӗ. Ҫӗнтерӳшӗн каччӑна лкенӗ преми 7,5 пин тенкӗпе танлашать.

Виҫҫӗмӗш преми — 5 пин тенкӗ. Вӑл Шупашкарти ятарлӑ (тӳрлетекен) шкул-интернатри Елена Кульевӑпа Владимир Воробьева лекнӗ. Вӗсем «Энергин альтернативлӑ ҫӑлкуҫӗсем» темӑпа проект хатӗрленӗ.

Ҫӗнтерӳҫӗсене ыран, чӳкӗн 11-мӗшӗнче, энергие перекетлес тата энерги тухӑҫлӑхне ӳстерессипе иртекен регионти II конференцире чыслӗҫ.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне ҫулсерен Ҫыру янине пӗлетпӗр. Кӑҫалхи валли халӗ хатӗрленме тытӑннӑ. Унта Правительство, Патшалӑх Канашӗн, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсен, предприяти-организацисен ӗҫӗн ҫул-йӗрне палӑртаҫҫӗ.

Ҫырӑва хатӗрленӗ чухне республикӑра пурӑнакансен шухӑш-кӑмӑлне, общество организацийӗсен, граждан обществисен ытти институчӗн шухӑш-кӑмӑлне тӗпе хурӗҫ. Пурнӑҫ пахалӑхне лайӑхлатас тесе мӗн тумалла? Чӑваш Ен Элтеперӗн хӑш темӑна тимлӗх уйӑрмалла?

Сӗнӳсене Шупашкар хулинчи Президент бульварӗнчи 10-мӗш ҫуртра йышӑнаҫҫӗ. Электрон адрес, pres0@cap.ru. Ҫырура «Ҫыру хатӗрлеме» тесе паллӑ тумалла.

Чӗмпӗр облаҫӗнчи Аслӑ Нагаткинра ачасен «Путене» конкурс фестивалӗ иртнӗ. Унта 45 пӗчӗк артист хутшӑннӑ. Конкурсҫӑсене виҫӗ номинацире палӑртнӑ: вырӑнти паллӑ поэтсен сӑввисене вуласси, хальхи вӑхӑтри тата халӑх юррисене юрласси, ташласси.

Фестивальте ытларах Валентина Тараватӑн сӑввисем янӑранӑ. Ку номинацире Полина Шигирданова, Елизавета Аюгова, Даниил Егоров малти вырӑна ҫӗнсе илнӗ. Ульяна Ширтановӑпа Софья Долгова — иккӗмӗш, Анастасия Натюновӑпа Дарья Сандркина — виҫҫӗмӗш пулнӑ.

Пӗччен юрлассинче Татьяна тата Анна Ржатӑсем мала тухнӑ. Ушкӑнпа юрласа вара Аслӑ Нагаткинри Лянкинсен «Хӗвел» ушкӑнӗ ҫӗнтернӗ. Ташӑ номинацийӗнче Ҫӗнӗ Улхашри «Хамӑр ял» мала тухнӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗсене дипломпа чысланӑ, конверт тыттарнӑ. Жюрире Валентина Тарават та пулнӑ. Вал хӑйӗн шухӑшне пӗлтернӗ:

— Ку — чӑвашсен пысӑк уявӗ. Ачасем тата аслисем пӗр-пӗринпе вырӑсла калаҫни пӑшӑрхантарчӗ ҫеҫ мар, чӗрене хытӑ ыраттарчӗ. Хисеплӗ ентешӗмерсем, капла эпир чӗлхене упраса хӑвараймастпӑр. Чӑвашӑн чӑвашлах калаҫмалла.

Малалла...

Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ кӗнеке кун ҫути курнӑ. Вӑл — «Шкулти чӑваш тӗрри» ятлӑ. Алӗҫне хӑнӑхма пуҫланисене пулӑшакан кӗнеке авторӗсем — Е.Н.Жачева тата А.А.Ефимова.

Чӑваш тӗррине вӗреннӗ чухне шкулти педагогсен тата ача пахчинчи воспитательсен, кружок ертӳҫисен чылай ыйту сиксе тухать. Чылай шкулти кружока ӳнер тӗлӗшӗнчен ятарлӑ пӗлӳ илсен технологи вӗрентекенӗсем ертсе пыраҫҫӗ. Ҫак кӗнеке шӑпах вӗсене пулӑшма пултарать.

Кӗнекере авторсем Ҫӗрпӳ районӗнчи Тавӑшкасси шкулӗнчи кӗҫӗн классен, Канашри 5-мӗш шкулти вӑтам тата аслӑ классен, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн технологипе экономика факультечӗн студенчӗсен алӗҫӗсемпе усӑ курнӑ.

Кӗнеке 5 пин тиражпа тухнӑ. Кӗнекене «СУМ» лавккара та туянма пулать.

Ҫӗрпе тухӑҫлӑ усӑ курас тата пушӑ выртакан ҫӗрсене палӑртас тесе Чӑваш Ене Пӗрлехи информаци ресурсӗ хута янӑ. Унта муниципалитет тата патшалӑх харпӑрлӑхӗнчи ҫӗр пирки информаци пӗлме май пур. Вӑл ҫӗре экономкласс шутланакан ҫурт-йӗр хӑпартма, промышленноҫ паркӗсем, бизнес-инкубаторсем, территорие аталантармалли ытти объект хӑпартма май пур. Ресурс ҫӗрсен вырӑнне кӑтартать.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашӗн XX сессийӗнче ку ресурс пирки ҫапларах каланӑччӗ: «Пушӑ ҫӗр лаптӑкӗ, кирлӗ инфраструктура пуррипе ҫуккине инвесторсене информаци илме пулӑшать».

Асӑннӑ ресурса паянхи куна 200 ҫӗр лаптӑкӗ пирки информаци кӗртнӗ. Ҫав шутран 82-шӗ ҫурт-йӗр строительстви валли, 118-шӗ — инвестици проекчӗ валли.

Пӑхатӑн та, чылай регионта тулай чӑвашсем хастарлӑхпа палӑрса тӑраҫҫӗ. Вӗсем тӑтӑшах тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ, чӑвашсене пӗрлештерме тӑрӑшаҫҫӗ. Сарту облаҫӗнчисем те ҫавах. Унти хастарсем епле те уяв ирттерме талпӑнсах тӑраҫҫӗ.

Балаково хулинчи чӑваш культурин пайӗ ун пек уявсенчен пӗрне ҫывӑх вӑхӑтра чӳкӗн 15-мӗшӗнче ирттерме палӑртса хунӑ. Ун чух вӗсем Амӑшӗн кунне халалланӑ уяв тӑвасшӑн. Аса илтеретпӗр, ӑна уйӑхӑн юлашки вырсарни кунӗнче палӑртаҫҫӗ.

Сарту тӑрӑхӗнчи Балаковори уяв асӑннӑ хулари Леоновӑн Ҫыранхӗрри текен урамри 64-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ Наци культурисен центрӗнче пулӗ. Мероприяти 15 сехетре пуҫланмалла.

Ача пахчине уҫнӑ самант

Чӳкӗн 7-мӗшӗнче Чӑваш Республикинче ҫӗнӗ икӗ ача пахчи уҫӑлнӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятие ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин хутшӑннӑ.

Ача пахчисем Улатӑр районӗнчи Чуварлей ялӗнче тата Канаш районӗнчи Шӑхасанта уҫӑлнӑ. Вӗсене патшалӑх программипе килӗшӳллӗн хута янӑ.

Чуварлейти ача пахчине тумашкӑн 61 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Унта 80 ача ҫӳреме пултарӗ. Ҫуртра гимнастика тата музыка пӳлӗмӗсем, медицина блокӗ, апатланмалли пӳлӗм, кӗпе-йӗм ҫумалли пӳлӗм пур. Сӗтел-пукан та ҫӗнӗ.

Шӑхасанти ача пахчи 92 шӑпӑрлана йышӑнма пултарӗ. Ӑна унчченхи икӗ шкулӑн ҫуртне ҫӗнетсе хута янӑ. Пӗтӗмпе 38,7 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Унта та ачасене аталанмашкӑн йӑлтах пур.

Иван Моторин мероприятире юлашки вӑхӑтра патшалӑх ача пахчисен ыйтӑвне ҫине тӑрса татса панине палӑртнӑ. 2011-2013 ҫулсенче 23 ача пахчи хута кайнӑ. Кӑҫал 14 ача пахчи ӗҫлеме тытӑнмалла. Вӗсенчен пӗр пайӗ хута кайнӑ ӗнтӗ. Теприсем ҫулталӑк вӗҫлениччен хӑйсен алӑкне уҫмалла.

Шупашкарти Петров урамӗнчи авариллӗ 9-мӗш ҫуртран ҫынсем тӳре-шара уйӑрнӑ вӑхӑтлӑх вырӑна куҫни пирки унчченех ҫырнӑччӗ. Халӑха пӗрле хӑйсен япалисене илме ирӗк панӑ. Тӳре-шара вара ҫурт умӗнче хурал тӑратма шантарнӑ.

Анчах ҫав вӑхӑтра авариллӗ ҫурта бомжсем куҫ хывнӑ та унти япаласене йӑкӑртма тытӑннӑ. Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра пурӑннисем нумаях пулмасть унта пухӑннӑ. Куҫ умне ҫӗмрӗк чӳречесем, алӑксем тухса тӑнӑ.

Ҫынсем пӗлтернӗ тӑрӑх, бомжсем чӳречесене ҫӗмӗрсе пӑрӑхсене, пралуксене, пластик чӳречесене, алӑксене йӑтса тухнӑ. Ҫурт ҫывӑхӗнче полици ӗҫченӗсем те, хурал та пулман-мӗн.

Ҫынсем полицейскисене ҫийӗнчех чӗннӗ. Анчах бомжсем вӗсем ҫитнӗ тӗле тарма ӗлкӗрнӗ. Пӗрине ҫавах тытса ӗлкӗрнӗ. Ӑна полицейскисене панӑ. Администраци ӗҫченӗсем те ҫурт патне пынӑ. Вӗсем ҫынсене ҫурт умне хурал тӑратма шантарнӑ.

Сӑнсем (13)

Сӗнтӗрвӑрри хулинче икӗ сусӑр юхӑннӑ ҫуртра пурӑнать. Вӗсен унта шыв та, ӑшӑ та ҫук.

Валериан тата Андрей Анисимовсем пурӑнакан ҫуртра малтан тӑватӑ хваттер пулнӑ, унта ӑшӑ та кӗртнӗ. Иккӗшӗ те сусӑр. Вӗсемпе пӗрле пӗрин ывӑлӗ пурӑнать. Вӑл туберкулезпа чирлӗ-мӗн.

Ӑшӑ панӑ чухне хваттерте хӑтлӑ, ӑшӑ пулнӑ. Анчах харпӑр ӑшӑтса хутмалли ҫине куҫсан йӑлтах пӗтнӗ. Ку ӗҫе пӗлтӗр пурнӑҫланӑ. Электричество пулӑшнипе ҫеҫ ӑшӑнмалли юлать-мӗн.

Анисимовсен ҫурчӗ 48 процент таран юхӑннине палӑртнӑ. Ҫавӑнпа газ котелне унта лартма хӑрушӑ-мӗн. Анисимовсене кӳршисем те хӗрхенеҫҫӗ. Галина Чкалова каланӑ тӑрӑх, арҫын пурнӑҫ тӑршшӗпе совхозра механизаторта ӗҫленӗ, халӗ 8 пин тенкӗ пенси илет. Унпа ҫурта ӑҫтан юсӑн?

Харпӑр ӑшӑтмалла тумашкӑн ҫурт хуҫисене юсав ӗҫӗ ирттерме сӗннӗ. Анчах укҫа ҫук – пенси пӗчӗк. ПТРК журналисчӗсем Сӗнтӗрвӑрри район администрацине ҫитнӗ. Чиновниксем ку ыйтӑва Анисимовсем документсене тӑратсан пӑхса тухма шантарнӑ. Тен, вӗсене социаллӑ найм мелӗпе ҫурт парӗҫ.

Михаил Платонов

Чӳкӗн 6-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Сӑнарпуҫ ялӗнче пурӑнакан Михаил Платонович Платонов (Солдатов) 100 ҫулхи юбилейне уявланӑ. Ӑна саламлама тӳре-шара килнӗ.

100 ҫулти Михаил Платнович хӑнасене тарават кӗтсе илнӗ. Ҫак ҫула ҫитсен те вӑл хаҫат куҫлӑхсӑр вулать. «Вилӗм унран хӑраса вӑрҫӑрах тарнӑ», — шӳтлет ветеран. Ашшӗ вӑрҫа тухса кайнӑ чухне амӑшне ҫапла каланӑ: «Ывӑл ҫуралать пулсан Михаил ят пар. Хӗр пулсан хӑвах шутла». Ашшӗ ывӑлне курайман. Михаил Платонович сивве те, выҫлӑха та чӑтнӑ.

1938 ҫулта вӑл Хӗрлӗ ҫара кайнӑ. Пуйӑс вакунне ҫынсемпе пӗрле лашасене тиенӗ те Инҫет Хӗвелтухӑҫне янӑ. Вӑл артиллери полкне лекнӗ, унтан разведка уйрӑмӗн командирӗ пулнӑ.

1939 ҫулта вӑл Совет Союзӗпе Япони вӑрҫине хутшӑннӑ. 1940 ҫулта киле таврӑннӑ. Анчах 1941 ҫулта вӑл каллех фронта тухса кайнӑ. Вӑл «Катюша» водителӗ пулнӑ. Михаил Платонович Берлин таран ҫитнӗ. Рейхстаг ҫине вӑл хӑйӗн хушаматне ҫырнӑ — Солдатов. Ку «Эпӗ чӑваш каччи, Берлин таран ҫитнӗ» тенине пӗлтерет.

Михаил Платонович вӑрҫӑ пӗтсен тӳрех таврӑнайман — Германире ҫамрӑксене хӗҫ-пӑшала вӗрентнӗ.

Сӑнсем (15)