Ҫулла республикӑри чылай ял хӑйсен уявне паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫу кунӗнче халӑх пӗрле пухӑнса ял уявне паллӑ тӑвать. Ун чухне тӑван тӑрӑхне таҫтан та килсе ҫитеҫҫӗ. Пӗрле савӑннине мӗн ҫиттӗр ӗнтӗ?

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ӗсмел (Октябрьски) ялӗнче вара нумаях пулмасть, ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, урам уявне паллӑ тунӑ. Шӑп ҫак кун С.Аниев урамне пуҫарса яракан П.М.Дмитриев ҫуралнӑ-мӗн. Вӑл — «Росхмель» директорӗ пулнӑ.

Шел те, П.М.Дмитриев халӗ ҫакӑ тӗнчере ҫук ӗнтӗ. Анчах вӑл хута янӑ урам ҫулсерен ҫӗнелет, хитреленет.

Урам уявӗнче Октябрьски ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.А.Мясников, В.А.Перов депутат, Октябрьски райповӗн председателӗн ҫумӗ О.Н.Тимофеева тухса калаҫнӑ.

Евстафьевсен ҫемйи пулӑ шӳрпи пӗҫернӗ, унпа вӗсем пурне те хӑналанӑ. Ҫынсем сӗм ҫӗрлечченех килӗсене саланман: пурте ташланӑ, юрланӑ.

Сӑнсем (21)

Ӗнер Тутарстанри Пӑва районне кӗрекен Альших ялӗнче чӑвашсем пысӑк чӳк ирттернӗ иккен. Вырӑнти хастар Улатимӗр Бабайкин журналист пӗлтернӗ тӑрӑх — вӑл хӑй вӑхӑтӗнче Пӑвари Чӑваш телекуравӗнче ӗҫленӗ — халӑх ҫамрӑк вӑкӑра пусса кӗл тунӑ пулать.

Ӗнер каҫхи вара Чӑваш Республикине ҫумӑрлӑ ҫанталӑк килнӗ — темиҫе кун шӑрӑх тӑнӑ хыҫҫӑн уй-хирсемпе вӑрмансене нӳрӗк лекнӗ. Ку ял хуҫалӑхне тӗрек пани каламасӑрах паллӑ — ав, тип ҫанталӑка пула Патӑрьел тӑрӑхӗнче инкеклӗ лару-тӑрӑва та ҫирӗплетнӗччӗ.

Аса илтерер, ӗлӗк-авал чӑвашсем ҫумӑр чӳкне вӗри те шӑрӑх тӑракан ҫанталӑк вӑхӑтӗнче ирттернӗ. Ӑна ял ҫумӗнчи ҫӑлкуҫ, юханшыв, пӗве е кӳлӗ патӗнче тунӑ. Пӑтӑпа, сӗт яшкипе, ҫӑмарта хӑпартнипе чӳкленӗ. Фольклор пухакансем лаша-вӑкӑр, така-путек панине сахал мар ҫырса пухнӑ.

Петр Галошев вӗрентекенӗпе

Маттур ҫамрӑксене тупса палӑртас, вӗсене малалла ӗҫлеме хавхалантарас тӗллевпе республикӑра тӗрлӗ конкурс йӗркелеҫҫӗ. Акӑ нумаях пулмасть 10-мӗш класра ӑс пухакансен йышӗнче иртнӗ «Чӑваш Ен — пуласлӑх территорийӗ» эссе конкурсне пӗтӗмлетнӗ.

Ҫӗнтерӳҫӗсемпе призерсене ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче регионсен хушшинче иртнӗ «Регионсем — чикӗсӗр хутшӑну» куравра чысланӑ. Ку «Шупашкар-Арена» пӑр керменӗнче иртнӗ.

Конкурсра ентешӗ палӑрнӑшӑн елчӗксем питӗ савӑнаҫҫӗ. Кушкӑ ялӗнчи шкулта вӗренекен Петр Галошев «Ӑнӑҫусем, ыйтусем, плансем» номинацире ҫӗнтернӗ. Вӑл «Эпӗ тӑван Чӑваш Ен чечеклентӗр тесен мӗн тӑвӑп?» эссе ҫырнӑ. Енртӳҫи — вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен С.А.Торговцева.

Петр Галошева I степень Дипломпа тата парнепе чысланӑ. Унӑн ертӳҫине те ҫамрӑксене кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен аталанма пулӑшнӑшӑн тав хучӗпе палӑртнӑ.

Вӑрмар районӗнчи энтрияльсем ҫӗртме уйӑхӗн юлашки шӑматкунне ял уявне паллӑ тӑвассине йӑлана кӗртнӗ. Уява Энтрияльти культура ҫурчӗн культйӗркелӳҫи З.Н.Григорьева уҫнӑ. Унтан ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ И.А.Яковлев сӑмах илнӗ. Ун хыҫҫӑн ял старости тата ыттисем тухса калаҫнӑ.

Район администрацийӗнчен килнӗ Николай Павлов уяв йӗркелӳҫисене тав хучӗсемпе чысланӑ. Унтан спорт ӑмӑртӑвӗсем пуҫланнӑ. Чи маттуррисем 60, 200 метрсене чупса ӑмӑртнӑ. Кайран михӗре сикнӗ, кире пуканӗ йӑтнӑ.

Ӑмӑртусене ял халӑхӗ кӑна мар, тӳре-шара та хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене парнесемпе хавхалантарнӑ. Энтрияльсене саламламашкӑн чӑваш эстрада артисчӗсем те килнӗ.

Уява кашниех килте пӗҫӗрнӗ апат-ҫимӗҫ илсе килсе сӗтел ҫине лартнӑ.

Сӑнсем (118)

Ҫӗрпӳсем спортра ҫитӗнӳсем хыҫҫӑн ҫитӗнӳсем тӑваҫҫӗ теме те юрать. Ҫӗрпӳ каччисем нумаях пулмасть ӑмӑртуран медальсемпе таврӑннӑ.

Иртнӗ эрнере Удмурт Республикин тӗп хулинче ҫамрӑксен хушшинче Атӑлҫи федераци округӗнчи ӑмӑрту иртнӗ. Унта 22 ҫул тултарманнисем хутшӑннӑ.

Ӑмӑртӑва 14 регионти 130 боксер килсе ҫитнӗ. Чӑваш Республикин пӗрлештернӗ командин йышӗнче Ҫӗрпӳре ҫуралнӑ каччӑсем те пулнӑ. Вӗсем — 19 ҫулти Артем Ивановпа Андриян Максимов. Артем 52 килограмм тайман виҫе категорийӗнче тупӑшнӑ, Андриян 75 килограмм тайманнисен йышӗнче вӑй виҫнӗ.

Ҫӗрпӳ каччисем Чӑваш Ен пухмачне 2 пӑхӑр медальпе пуянлатнӑ. Вӗсене ӑмӑртӑва пысӑк категориллӗ тренер Николай Ремеслов тата СССР спорт мастерӗ Александр Катанаев хатӗрленӗ.

Иртнӗ канмалли кунсенче Шӑмӑршӑ районӗнче Ҫамрӑксен кунӗпе килӗшӳллӗн эстрада юррисен «Ҫамрӑксен сасси — 2015» фестиваль иртнӗ. Унта ҫамрӑксем хӑйсен юрлас пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ.

Фестиваль пултаруллӑ ҫамрӑксене тупса палӑртма, яш-хӗре хӑйсен репертуарне пуянлатма пулӑшать.

Фестиваль вӗҫӗнче чи лайӑххисене дипломсемпе, парнесемпе хавхалантарнӑ. «Соло-вокал» номинацире Кристина Егорова ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Алена Чамеева (Кивӗ Чукал) тата Яна Харитонова (Пӑчӑрлӑ Пашьел) тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта Снежанна Тихонова (Васан) тата Алена Стратилатова (Палтиел) пулнӑ.

18–35 ҫулсенчисен йышӗнче вара 2-мӗш вырӑна Сюзанна (Шӑмӑршӑ) тухнӑ. 3-мӗш вырӑнта Ольга Бибукова (Шӑмӑршӑ) пулнӑ.

«Дуэт» номинацире Алена тата Татьяна Чамеевӑсем (Кивӗ Чукал) ҫӗнтернӗ. 2-мӗш вырӑнта – Алена Стратилатова тата Евгений Макаров (Палтиел) пулнӑ.

«Вокал ансамблӗ» номинацире 3-мӗш вырӑнта Кивӗ Чукал ансамблӗ пулнӑ.

Сӑнсем (20)

Тутарстанри Нурлатра чӑвашсем наци «Уявне» паллӑ тунӑ. Унта чиновниксемпе паллӑ ҫынсем хутшӑннӑ. Кун пирки Татар-информ сайтра хыпарлаҫҫӗ.

Уяв ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче иртнӗ. Мероприяти программи питӗ пуян пулнӑ. Уявра чӑваш картишне туса кӑтартнӑ, наци апат-ҫимӗҫӗпе хӑналанӑ, алӗҫӗсене куравӗпе киленме май пулнӑ.

Тутар Республикин президенчӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Рустам Минниханов пухӑннисен умӗнче тухса калаҫнӑ. Вӑл йӑла-йӗрке шкулта та, килте те упранасса шанса калаҫнӑ. Кунашкал уявсем ҫулсерен иртессе, вӗсен шайӗ пысӑк пуласса шаннӑ.

Уяв ҫӗре шалча ҫапнипе пуҫланнӑ. Ку лайӑх ӗҫ пуҫламӑшне кӑтартать. Унтан вӑйӑ картине тӑнӑ.

Уява Тутарстанри, Чӑваш енри, Пушкӑртстанри, Чӗмпӗр облаҫӗнчи, Свердловск облаҫӗнчи, Мускаври, Питӗрти 100 яхӑн ушкӑн килсе ҫитнӗ.

Сӑнсем (18)

Республика кунӗнче муркашсем те хӑйне евӗр мероприяти ирттернӗ. Районти вулавӑшсенче тӗрлӗ ӑрури ҫынсем валли кӗнеке куравӗсене тишкернӗ, таврапӗлӳ сехечӗсем иртнӗ, ачасем валли конкурссем, викторинӑсем йӗркеленӗ.

Вулавӑшсем йӗркеленӗ мероприятисем ҫамрӑк ӑрӑва пуян историпе паллашма, чӑваш халӑх йӑли-йӗрки пирки лайӑхрах пӗлме пулӑшать.

Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи вулавӑшсем вулакансем патне урама тухнӑ. Урамри «Ҫӗршывӑм манӑн Чӑваш Ен, сана саватӑп чӗререн!» библиокафе Муркашри ача-пӑча паркӗнче вырнаҫнӑ. Унта канакансем Чӑваш Республики пирки кӑларнӑ литературӑпа паллашма, Шупашкар пирки вуласа пӗлме пултарнӑ.

Ачасем викторинӑри ыйтусене хуравланӑ, фольклор вӑййине вылянӑ. Ачасем ҫавӑн пекех чӑваш халӑхӗн историйӗпе паллашнӑ.

Ку йышӑну Чӑваш Еншӗн Республика кунӗнче хӑйне евӗр парне пек пулнӑ. РФ Правительствин ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнчи йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Республикине ҫамрӑк ҫемьесене социаллӑ тӳлев памашкӑн укҫа уйӑрнӑ.

«Ҫамрӑк ҫемьесене ҫуртпа тивӗҫтересси» программӑпа килӗшӳллӗн хальхинче Чӑваш Ен валли 158 557,16 пин тенкӗ укҫа уйӑрнӑ. «Ҫурт-йӗр» федераци программипе килӗшӳллӗн 2011–2015 ҫулсенче Чӑваш Ен валли 227 1140,58 пин тенкӗ уйӑрмалла. Ҫав шутра республика хыснинчен те — 166 929,1 пин тенкӗ. Вырӑнти хыснаран — 60 181,48 пин тенкӗ.

Малтанлӑха шутланӑ тӑрӑх, уйӑрнӑ ҫав укҫа-тенкӗпе 550 ҫамрӑк ҫемье ҫурт-йӗре лайӑхлатма пултарӗ.

Шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑран, ҫумӑр ҫуманран Патӑрьел районӗнче инкеклӗ лару-тӑру пулнине палӑртнӑ. Типӗ ҫанталӑк малалла та тӑсӑлсан районта тыр-пул пӗтме пултарать-мӗн.

Режима Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗ ҫӗртмен 26-мӗшӗнче 15 сехетре алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Лару-тӑрӑва лайӑх енне улӑштарма 6 техника, 16 ҫын тухнӑ.

Ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене, вырӑнти организацисемпе предприятисене тыр-пула шӑрӑхра ҫухатасран мӗн те пулин тума сӗннӗ.

Район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ Мансур Калмыков каланӑ тӑрӑх, уйсенче тыр-пул типме тытӑннӑ. Ҫулҫисем сарӑхаҫҫӗ, ҫӗрулми вӑхӑтран маларах чечеке ларнӑ. Шӑрӑх тепӗр эрне тӑрсан йӑлтах типӗ.

Пӗтӗмӗшле илсен, районта 40 пин гектар тыр-пул.