Ҫак кунсенче Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Канашӗн консультаци паракан комиссийӗн ҫӗнӗ тытӑмне ҫирӗплетнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗ влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ хыпарлать.

Консультаци комиссийӗн йышне Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин хӑй ҫирӗплетнӗ. Ҫӗршыв пуҫлӑхӗ хӑйӗн хушӑвӗнче маларах асӑннӑ ҫав йыш ҫӗршыври субъектсен 20 ертӳҫине кӗртессине палӑртнӑ.

Сӑмах май каласан, Атӑлҫи федераци округӗнчен икӗ регион ертӳҫи ҫав списока лекнӗ. Ҫав шутра Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев пуррине палӑртма кӑмӑллӑ. Унсӑр пуҫне Атӑлҫи федераци округӗнчен Тутарстан Президентне Рустам Минниханова кӗртнӗ.

Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Канашӗн консультаци комиссине президиумӑн ӗҫ планне кӗртнӗ ыйтусемпе пулӑшу парас тӗллевпе йӗркеленӗ.

Шупашкар районӗнчи Анат Кӗнер вӑтам шкулӗнче кунта халиччен нихҫан та пулман уяв — ачасемпе ашшӗ-амӑшӗсен пӗрлехи «Ӑсталӑх арчисен кунӗ» пулса иртрӗ. Вӑл кун вӗрентекенсемпе вӗренекенсем, кукашшӗ-кукамӑшсем, аслашшӗ-асламӑшсем шкула чӑваш тумӗпе пухӑнчӗҫ. Пурте тӑван чӗлхепе калаҫрӗҫ, пиллерӗҫ, сӑмах каларӗҫ, юрларӗҫ, ташларӗҫ. Уява Шупашкартан пынӑ хӑнасене (Чӑваш наци конгресӗнчен Герольд Никифорова, Вӗрентӳ институтӗнчен Юрий Виноградова, Чӑваш таврапӗлӳҫисен союзӗнчен Сергей Сорокина, «Сувар» фондран Тимӗр Тяпкина тата ыттисене) шкул директорӗ Татьяна Майоровапа вӗренекенсем ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илчӗҫ, кашни класс пӗр-пӗринпе ӑмӑртса уйрӑммӑн хатӗрленӗ апат-ҫимӗҫпе сӑйларӗ, тӗрӗ-эрешпе, тум-юм кӑтартӑвӗпе савӑнтарчӗ. Уява хатӗрлеме пулӑшнӑшӑн Татьяна Михайловна республикипе паллӑ Эдуард Бахмисов культуролога чӗререн тав турӗ.

«Арчасен вӑчӑрине» ача пахчинчи пукане пек чиперккесем пуҫларӗҫ, вӗсем выляса кӑтартни ял халӑхне тӳрех ҫӗклентерсе ячӗ. Пӳрнескесен ҫӳпҫи тӗлӗнмелле пуян.

Малалла...

Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗн ӗҫченне Тутарстанри чӑвашсем Хисеп грамотипе чысланӑ. Ҫак хисепе Елена Федотова тивӗҫнӗ. Тутар Республикинчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн чыславӗ Елена Владимировнӑна кӳршӗллӗ ҫав регионти Нурлат районӗнче чӑваш фольклорне упраса хӑварассипе ҫине тӑнишӗн лекнӗ.

Елена Федотова — филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ. Чӑваш патшалӑх гуманитари инстиутӗнче ӑслӑлӑх ӗҫченӗнче тӑрӑшать. Нурлат районӗнче пурӑнакан чӑвашсен фольклорне пухассипе тата ӑна упраса хӑварассипе вӑл темиҫе ҫул ӗнтӗ ӗҫлет.

Чӑваш патшалӑх гуманитари инстиутчӗ хӑйӗн ӗҫченне Тутар Республикинче пурӑнакансен чӑвашсен автономийӗн чыславне тивӗҫнӗ ятпа саламланине, малашне те ӑнӑҫу суннине пӗлтерет.

Патӑрьелти «Ҫӑкӑр» историпе этнографи музейӗнче «Искусствӑсен каҫӗ» культурӑпа ӑс-хакӑл акцийӗ пулнӑ. Вырӑнтисем ун пирки йӑлана кӗнӗ мероприяти тесе хыпарлаҫҫӗ.

Кӑҫал ӑна «Ӳнер пӗрлештерет» девизпа ирттернӗ.

Аваллӑх управҫинче литература вулавӗсем, «ҫавра сӗтелсем», ӑсталӑх сехечӗсем йӗркеленӗ. Уява Патӑрьелти 4–8-мӗш классем хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнинчен пуҫланӑ. Ачасем Тӑван ҫӗршыв, туслӑх, тӑнӑҫлӑх ҫинчен сӑвӑсем вуланӑ. «Ҫавра сӗтел» хушшинче музейпе куракан хушшинчи туслӑха ҫирӗплетесси пирки калаҫнӑ.

«Сӑвӑ ҫырасси» ӑсталӑх сехетӗнче кашниех сӑвӑ хайласа пӑхнӑ. Патӑрьелти тӗп вулавӑш пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валентина Маллинан тата 1-мӗш шкулта кӗҫӗн классене вӗрентекен Марина Федоровӑн сӑввисене итленӗ.

Хыркасси патӗнче фурӑсем ҫул ҫинчи тӳлеве ӳстерме хатӗрленнине хирӗҫлесе колоннӑпа кайни пирки тин кӑна пӗлтернӗччӗ. РФ Правительстви 12 тонна ытларах таякан урапасене чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен ытларах тӳлеттересшӗн пулнӑ.

Халӗ дальнобойщиксемшӗн ырӑ хыпар пӗлтернӗ. Правительство ку тӳлеве икӗ хут чакарма йышӑннӑ. Чӳк уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен дальнобойщиксем 1 ҫухрӑмшӑн 1,5 тенкӗ тӳлеме пуҫлӗҫ.

Анчах ытлах та савӑнмалла мар-ши фура водителӗсен? 2016 ҫулхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен хак каллех ӳсет. Икӗ хут хӑпарасси пирки калаҫаҫҫӗ. Ҫак укҫапа ҫулсене лайӑхлатӗҫ.

Кӳкеҫрисем Кӳкеҫех юлӗҫ. Ҫакӑн ятпа маларах эпир хыпар пӗлтернӗччӗ.

Аса илтеретпӗр, унта сӑмах асӑннӑ район центрӗнчи Сӗнтӗрвӑрри урамӗнчи 12 «а» адреспа вырнаҫнӑ ҫуртра (вӑл ишӗлекен ҫурт шутланать) пурӑнакансене Ишлее куҫарасси пирки пыратчӗ. Шупашкар районӗнчи Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Александр Андреев пуҫарнипе Кӳкеҫ поселокӗн Халӑх канашӗ Шупашкар район администрацине ҫак ыйтупа маларах ҫыру та ҫырнӑччӗ.

Кайран ку ыйтупа район прокуратури те кӑсӑкланма тытӑннӑччӗ. Халӗ, ав, республикӑн Ҫурт-йӗр, строительство тата архитектура министерствинчен Кӳкеҫе хурав килнӗ. Унта ҫынсене Ишлее ирӗксӗр куҫармассине, район администрацийӗнче Кӳкеҫрех вырӑн тупса пама пулнине пӗлтернӗ.

Чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне пирӗн республикӑраӗҫ укҫи парӑмӗ ӳссе кайнӑ. Хальхи вӑхӑтра вӑл 48,9 миллион тенкӗпе танлашать. Юпа уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне те парӑм пулнӑ-ха. Анчах хальхилле капашсӑр пысӑк пухӑнман: ун чух парӑм виҫи 2,7 хут пӗчӗкрех пулнӑ.

Экспертсен шучӗпе кунта пуринчен пуринчен шухӑшлаттараканни - пӗчӗк усламҫӑсем патӗнчи лару-тӑру. Мӗншӗн тесен маларах илсе кӑтартнӑ цифрӑсем пӗчӗк усламҫӑ шутне кӗмен организацисене пырса тивеҫҫӗ. Пӗчӗк усламҫӑсем тата мӗнле-ши?

Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне 310 ҫын ӗҫ укҫине вӑхӑтра илеймен пулсан, чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне кун пеккисен хисепӗ 2224-а ҫитсе кайнӑ. Юлашкинчен асӑннинчен ҫурри — Шупашкарта ӗҫлекенсем.

Шалӑва вӑхӑтра тӳлейменнине предприяти-организацисем укҫа ҫуккипе сӑлтавлаҫҫӗ-мӗн. Уйрӑмах парӑмлисем — тирпейлекен хуҫалӑхсем. Строительсемпе те вӑхӑтра татӑлмаҫҫӗ.

Ку хаклав иртнӗ уйӑх вӗҫӗнчех пулнӑ-ха. Ҫапах та пӗлтернине тивӗҫӗх пек туйӑнать.

Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче сӑвар-пӑлхар культурипе ҫыхӑннӑ кӗнекесене хӑтланӑ. Вӗсенчен пӗри — Владимир Алмантайӑн «Сувар-пулкар культури: ятсем авалхи тата вӗсен пӗлтерӗшӗ» ятлӑ, тепри — Юрийпе Сергей Ювенальевсен «Сувар-пулкар культури: ҫaпӑҫy хатӗрӗсем пуҫланса кайни».

Кӗнеке-альбомсене хаклама халӑх йышлӑ пухӑнни пикри Римма Прокопьева журналист пӗлтерет. Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗ Ю.Н. Исаев кӗнекесем ҫӗнӗ шухӑш пуррипе паха пулнине палӑртнӑ. Истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ В.П. Иванов профессор «Сувар-пулкар культури» ярӑмпа тухнӑ кӗнеке-альбомсене пысӑка хурса хакласа авторӗсене К.В.Иванов ячӗллӗ фондӑн Хисеп хучӗсемпе чысланӑ.

Чӑваш Енрен Президент полкне кашни ҫулах каяҫҫӗ. Кӑҫал унта чи лайӑх 10 призывник ҫар тивӗҫне пурнӑҫлӗ.

Вӗсем Мускаври Кремле сыхлӗҫ, патшалӑх шайӗнче ирттерекен мероприятисене хутшӑнӗ, Сӳнмен ҫулӑм патӗнче хисеплӗ караула тӑрӗҫ.

Чӑваш Енри 10 призывника Президент полкне чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Канашри призыв пунктӗнчен ӑсатӗҫ. Унта вӗсене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫула кӑларӗҫ.

Савӑнӑҫлӑ мероприятие призвниксем, вӗсен ҫемйисем, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин, Афганистанпа Чечня вӑрҫисен ветеранӗсем, кадетсем, Президент полкӗнче ҫар тивӗҫне пурнӑҫланӑ 15 ҫын хутшӑнӗҫ.

Паян, чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Чӑваш наци музейӗнче «Финн-угорсен пурлӑхӗ» курав уҫӑлнӑ. Шупашкарти Ленин район администрацийӗн пресс-релизӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта Чӑваш Енре II-XX ӗмӗрсенче тупнӑ хӑйне евӗр артефактсене курма пулать.

Куравра Мӑкшӑ тата Мари республикисенчи ӗлӗкхи масарсенче тупнӑ япаласем, Чӑваш ҫӗрӗ ҫинче пурӑннӑ финн-угорсен XIX–XX ӗмӗрсенчи костюмӗсем вырӑн тупнӑ. Унтах ҫар ҫыннин хӗҫ-пӑшалӗ, капӑр таврашӗ, ӗҫ хатӗрӗсем пур.

Унччен ку экспонатсене ниҫта та кӑтартман. Ҫавӑнпа пурне те курав ҫитме сӗнеҫҫӗ.