Шупашкарти трактор историйӗн музейӗнчи экспонатсем — тӗрлӗ ҫулти техника. Ют ҫӗршывра кӑларнӑ тракторсем те пур.

Музей директорӗ Альберт Сергеев халӗ тепӗр пуҫару тунӑ: ӗлӗк тӗрлӗ ӗҫре усӑ курнӑ техника пирки вӑл халӑха ытларах пӗлтересшӗн. Ҫак тӗллевпе районсенче куравсем йӗркелеме палӑртнӑ.

Ӗлӗкхи техникӑна ӳкерчӗксенче те пулин кӑтартма май тупнӑ. Ку таранччен хӑш-пӗр районта куравсем иртнӗ.

Хальхинче вӑл Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче пурӑнакансем патне ҫитнӗ. Райцентрти В. Толстов-Атнарский ячӗллӗ «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» таврапӗлӳ музейне хӑйсен пурнӑҫне техникӑпа ҫыхӑнтарнӑ ӗҫ ветеранӗсем, ачасем пуҫтарӑннӑ. Малтанах вӗсем кураври ӳкерчӗксемпе тата пӗчӗк трактор-машинӑпа паллашнӑ. Ӗнерхи трактористсем хӑйсен ҫамрӑклӑхне, хӗрӳ тапхӑрта уй-хиртен татӑлмасӑр тар тӑкнӑ вӑхӑтсене аса илнӗ.

Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери ваттисен кунӗ тесе уявларӗҫ. Ҫав кун тӗрлӗ предприяти-организаци унччен ӗҫленисене саламлама тӑрӑшрӗ. Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗ вӑл кун пирки манман, хӑйсем калашле, «аслӑ ӑрӑва хисепленине, сума сунине, вӗсене манманнине» кӑтартнӑ.

Уяв ячӗпе институт та хӑйӗн сумлӑ ӗҫтешӗсене — халь ӗҫлекеннисене те, кунта нумай ҫул вӑй хунӑ юлташсене те — саламланӑ, ырлӑх-сывлӑх, телей, вӑрӑм кун-ҫул суннӑ.

Литература пӗлӗвӗпе фольклористика пайӗн ӗҫтешӗсем институтра ӗҫленӗ паллӑ чӑваш фольклористне, текстологне, литература тӗпчевҫине, ҫыравҫине Геннадий Юмарта паянхи уявпа саламлама килнех ҫитсе килнӗ.

«Геннадий Федорович ҫулӗсене nӑxмacӑp халӗ те ӗҫлет, республикӑра тухса тӑракан хаҫат-журналсенче хӑйӗн ӗҫӗсене пичетлесех тӑрать», — пӗлтереҫҫӗ ун пирки институт ӗҫченӗсем.

Юмартӑн малашнехи планӗсем пысӑк-мӗн. Вӑл килте упранакан сӑвӑ-поэмӑсен, тӗпчев ӗҫӗсен ал ҫырӑвӗсене тирпейлес ҫитерсе архива парасшӑн.

Куславкка районӗнчи Карачри ял вулавӑшӗнче Яковпа Мария Ухсайсен музейӗ уҫӑлнӑ. Ырӑ ҫак ӗҫе пуҫаракансем — Ольга Яковлевна Ухсайпа Карачри ял тӑрӑхӗ тесе пӗлтереҫҫӗ вӑл тӑрӑхрисем.

Уява хутшӑннисене Ольга Яковлевна ашшӗпе амӑшӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Яков Ухсай — чӑваш халӑх поэчӗ. Вӑл 60 ытла кӗнеке авторӗ. Унӑн хӑш-пӗр хайлавӗ тӗнчипех сарӑлнӑ: «Тутимӗр», «Кӗлпук мучи», «Чапаевпа тӗлпулни», «Шурӑ хурӑнпа калаҫни», «Ача чухнехи ҫӑлтӑрӑм».

Мария Ухсай повеҫӗсемпе пьесисене те халӑх лайӑх пӗлет. Унӑн чылай драмипе камичӗ куракансен умне тухнӑ.

Уява «Енӗш» фольклор ансамблӗ хӑйӗн юрри-ташшипе илемлетнӗ.

Сӑнсем (25)

Хӗрлӗ Чутайӗнчи тӗп вулавӑшра Николай Ашмарина асӑнса паян литературӑпа тематика каҫӗ иртнӗ.

Мероприятие чутайсем Николай Иванович ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Аса илтеретпӗр, Николай Ашмарин — тюрколог, чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи, профессор, хальхи чӑваш чӗлхе пӗлӗвне никӗслекенӗ, СССР Наукӑсен академийӗн член-корреспонденчӗ.

Николай Ашмарин тӑван халӑхӑмӑр культурине тата ҫутта кӑларассине тӗлӗнмелле пысӑк тӳпе хывнӑ. Хӑйӗн ӗмӗрӗнче вӑл мӗн чухлӗ чӑваш халӑх сӑмахлӑхне пухман-ши! Чӑваш халӑх культурин тӗн никӗсне те тӗпченӗ, чӑваш диалекчӗсемпе калаҫӑвне тишкернӗ. Унӑн пурте пӗлекен паллӑ ӗҫӗ — 17 томлӑ словарь.

Николай Ашмарин ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнӗ ятпа Хӗрлӗ Чутайӗнчи вулавӑш маларах «Чӑваш ӑслӑлӑхӗн ашшӗ» курав йӗркеленӗ, паян вара — литература каҫӗ.

Чӑваш Республикин Министрсен Кабинетне отставкӑна янӑ хыҫҫӑн республикӑри политика пурнӑҫӗ самай хускалчӗ, вырӑнсене кам йышӑнасси пирки нумай шавларӗҫ. Малтанхи юлать, е ун вырӑнне теприне лартаҫҫӗ? Ҫак ыйту политикӑпа кӑсӑкланакансене чылай хумхатрӗ темелле. Чи кӑсӑк ыйту вара Культура министрне кама лартасси пирки пулчӗ. Чӑваш халӑх сайтӗнче те ҫак тема тавра сахал ма хыпарларӑмӑр.

Тутарстан чӑвашӗн кандидатурине йышӑнни

Чӑн та Костя Яковлева лартни хӑш-пӗр ҫынсен умӗнче самай ыйту ҫуратрӗ. «Республикӑра культура министрне лартма тивӗҫлӗ ҫын тупайман-ши вара?» — текеннисем те пулчӗҫ. Теприсем: «Ак, Тутарстан ҫынни килӗ те пире чӑвашсене ӗҫлеме вӗрентӗ», — терӗҫ. Виҫҫӗмӗшсем вара чӑвашсене тутарлатма пуҫласси пирки те пӑшӑрханма пуҫларӗҫ. Ыйтусен шайӗ, паллах, ҫынсен культура шайӗ (Костӑн халь ӑна ӳстермелле пулӗ) мӗнлерех пулнинчен килет.

Константин Яковлева хальлӗхе культура министрне вӑхӑтлӑх кӑна лартнӑ. Ман шутпа ҫак йышӑнӑва тунипе Михаил Игнатьев команди ҫӗнӗ ҫынна тӗрӗслесе пӑхасшӑн. Пурнӑҫлайӗ е ҫук.

Малалла...

Литература ҫулталӑкӗнче Чӑваш Енри ачасемпе ҫамрӑксен республика вулавӑшӗ юпан 13–15-мӗшӗсенче ҫулсерен ирттерекен «Чӑваш Ен 21 — пӗрле вулатпӑр!» фестивале йӗркелет.

Вӑл «Сасӑпа вуламалли кун» акцирен пуҫланӗ. Фестиваль уҫӑлнӑ ҫӗре чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсем, журналистсем, Чӑваш кӗнеке издательствин специалисчӗсем, Шупашкарти ачасен 1-мӗш ӳнер шкулӗн театр ушкӑнӗ тата ыттисем хутшӑнӗҫ.

Фестиваль программипе килӗшӳллӗн ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем иртӗҫ. Унта Евгения Басова, Галина Белгалис, Любовь Петрова килӗҫ. Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн студенчӗсем Валерий Кошкинпа тӗл пулӗҫ. Шупашкарти транспорт тата строительство технологийӗсен техникумӗн вӗренекенӗсем Анатолий Хмытпа курнӑҫӗҫ.

Юпан 15-мӗшӗнче Лев Кадкин, Валентина Серебряная, Галина Белгалис Шупашкар районне ҫитӗҫ. Шупашкарти электромеханика колледжӗн студенчӗсем Денис Шулепов ҫыравҫӑ фантастпа тӗл пулӗҫ.

Вун-вун мероприяти иртӗ фестивальте. Вӗсемпе вулавӑш сайтӗнче паллашма пулать.

Юпан 7-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх пукане театрӗ Пӗтӗм тӗнчери пукане театрӗсен «Белгородская забава» фестивалӗнчен таврӑннӑ. Вӑл авӑнӑн 30-мӗшӗнчен пуҫласа юпан 5-мӗшӗччен иртнӗ.

Фестивальте чӑваш артисчӗсем «Спящая красавица» спектакль кӑтартнӑ. Кӑҫал фестивале Раҫҫейри хуласенчен 20 ытла ушкӑн килсе ҫитнӗ. Унта Витебскран, Гомелирен, Донецкран, Анкараран, Пловдивӑран та килнӗ.

Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, фестивале Раҫҫейри чи лайӑх театрсене ҫеҫ чӗнеҫҫӗ. Чӑваш артисчӗсем унта маттурлухӗпе палӑрнӑ. Вӗсен пултарулӑхӗ куракансене савӑнӑҫ, киленӳ парнеленӗ.

Чӑвашран фестивале ЧР культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Елизавета Абрамова, ЧР тава тивӗҫлӗ артисткисем Алевтина Тимофеева, Юлия Мельник, Алина Каликова тата Ольга Тарасова, Ирина Можаева, Дмитрий Львов, Петр Петров артистсем кайнӑ.

Чӑваш Енре транспортсене эвакуациленӗшӗн тӳлемелли хак ӳснӗ. Ку йышӑнӑва Конкурентлӑ политикӑпа тариф службин патшалӑх службин черетлӗ ларӑвӗнче йышӑннӑ.

Коллеги ӗҫне тӗрлӗ ведомство ҫыннисем хутшӑннӑ. Унта тӗп ыйтӑва — тытса чарнӑ транспортсене эвакуацилемелли хака — сӳтсе явнӑ. Урапасене эвакуацилекен тата ятарлӑ чарӑну вырӑнӗсене тытса тӑракан организацисем 2013 ҫулхи раштав уйӑхӗнчен вӑя кӗнӗ хаксене улӑштарасси пирки сӑмах хускатнӑ.

Ҫапла майпа ларура 1 ҫухрӑмшӑн 182 тенкӗ илесси пирки ҫирӗплетнӗ. Палӑртса хӑварар: унччен ку хак 1 ҫухрӑмшӑн 142 тенкӗпе танлашнӑ.

Шупашкарта пурӑнакан арҫын ӑҫта пулнине халӗ те пӗлмеҫҫӗ. 35 ҫулти арҫын 2008 ҫултах укҫа ӗҫлесе илме кайнӑ та халӗ те килне таврӑнман.

Климов Александр Анатольевич 1980 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 2008 ҫулта вӑл Мускава укҫа-тенкӗ ӗҫлесе илме кайнӑ. Вӑхӑтлӑх кӑна. Анчах 2011 ҫулта унпа ҫыхӑну ҫухалнӑ.

Арҫын 35–40 ҫулсенчи пек курӑнать. Тӗреклӗ, 170-175 сантиметр ҫӳллӗш, ҫӳҫӗ хура, кӗске. Пичӗ тӑсӑкларах, куҫ тӗкӗ хура та ҫӑра, куҫӗ хӑмӑр, сӑмси тӳрӗ.

Уйрӑм паллӑсем: сылтӑм ури уксахлать. Тӑм илнӗрен сылтӑм ури ҫинче икӗ пӳрни ҫук. Климова курнисене полицие 24-20-72 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ. Е кӗсье телефонӗнчен 020 номерпе шӑнкӑравламалла.

Ирҫе Ҫармӑсри вуламалли кӗнекесем

Раҫҫейре кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ, Чӑваш Енре Константин Иванов ҫулталӑкӗ тесе палӑртнине эпир пурте пӗлетпӗр. Ҫавна май республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерствипе Наци вулавӑшӗ «Чӑваш Енӗн литература палитри: вуламалли 100 кӗнеке» республикӑри акци ирттерес тенӗ. Вӑл пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен тытӑнса авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗччен тӑсӑлнӑ.

Виҫӗ тапхӑрпа йӗркеленӗскерӗн малтанхи пайӗнче вулама сӗнекен кӗнекесене палӑртнӑ. Иккӗмӗш тапхӑрӗнче — ҫав литературӑна сасӑлав тӑрӑх уйӑрнӑ. Виҫҫӗмӗш тапхӑрӗ вара суйланса илнӗ 100 кӗнекене цифра ҫине куҫарассипе ҫине тӑнӑ. Ҫак калӑпӑшлӑ ӗҫӗн пӗтӗмлетӗвӗ — «Чӑваш Енӗн литература палитри: вуламалли 100 кӗнеке» электрон коллекци.

Йӗпреҫ районӗнчи Ирҫе Ҫармӑсри вулавӑшра 100 кӗнеке ятне кӑтартнӑ списокран курав хатӗрленӗ. Вулама сӗннӗ 100 хайлав шутӗнче — А. Артемьевӑн «Салампи», Н. Мранькан «Ӗмӗр сакки сарлака», М. Кипекӗн «Паттӑрсем хыпарсӑр ҫухалмаҫҫӗ», Д. Гордееван «Ҫич ҫунатлӑ курак», К. Ивановӑн «Нарспи», Г. Орловӑн «Вутри юрату», Л. Агаковӑн «Юманлӑхра ҫапла пулнӑ» тата ытти нумай хайлав.

Малалла...