Ку цифрӑсене ӗнер республикӑн ӗҫлев тата социаллӑ аталану министрӗ Сергей Димитриев ачасен ҫуллахи канӑвне йӗркелес енӗпе ӗҫлекен ведомствӑсем хушшинчи канашӗн ларӑвӗнче каланӑ.

Лару «Росинка» физкультурӑпа сиплев центрӗнче иртнӗ. Малтан тӳре-шара центра пӑхса ҫаврӑннӑ, стадиона тата бассейна хакланӑ, столовӑя кӗрсе тухнӑ. Унтан лару пуҫланнӑ. Сергей Димитриев министр каланӑ тӑрӑх, кӑҫал республикӑра шкул ҫулӗнчи 102,5 пин ачана кантарма палӑртнӑ. Вӗсенчен 13,9 пинӗ каннӑ, 12 пинне ӗҫлеме вырнаҫтарнӑ. Канупа тата сиплевпе ачасен 65 % процентне тивӗҫтерме палӑртнӑ. Министр ача-пӑча канӑвне вӗсен министерстви тата ытти ведомствӑн специалисчӗсем ҫирӗп тӗрӗслесе тӑнине ӗнентерӳллӗн каласа кӑтартнӑ.

Чӑваш Енре мобильлӗ радарсем пулӗҫ. «Чӑвашупрдор» хысна учрежденийӗ «Скат-С» куҫса ҫӳрекен комплекссемпе ӗҫлеме вӗрентет. Радарсене 2016 ҫул вӗҫӗнчех туяннӑ, анчах вӗсене малтанласа стационарти евӗр уса курнӑ. Радарсем ҫул-йӗр правилине пӑсакансене сӑн ӳкерсе илеҫҫӗ тата видео ӳкереҫҫӗ.

Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, учреждени ӗҫченӗсене хатӗре туса кӑларакан савут специалисчӗсем вырӑна тухса вӗрентнӗ. Комплекса кӑларакансем оборудованипе мӗнле ӗҫлемеллине инструктаж ирттернӗ.

Паянтанпа, ҫурлан 18-мӗшӗнченпе, «Чӑвашупрдор» предприяти комплекса республикӑри икӗ вырӑна вырнаҫтарма пуҫланӑ.

Прибор машинӑсем хирӗҫ пыракан ҫул ҫине тухса кайнине, ҫул айккипе кайнине, хӑвӑртлӑха ӳстернине паллӑ туса пырӗ.

Россельхознадзор специалисчӗсем Лапсар ҫывӑхӗнчи тӑпра цинкпа вараланнине тупса палӑртнӑ. Унта чӑх-чӗп хапрӑкӗ каяш тухса тӑкнӑ. Шупашкарти Калинин районӗн сучӗ предприятие 40 пин тенкӗлӗх штраф тӳлеттерме йышӑннӑ.

Шупашкар районӗнче пурӑнакан пӗр хӗрарӑм чӑх-чӗп хапрӑкӗнчен каяш тухса тӑкнине курсан чӑтайман – кун пирки Россельхознадзора пӗлтернӗ. Специалистсем 20 гектар ҫӗр ҫинчен 20 тӗслӗх илнӗ, тӗрӗслеме янӑ.

Кӑштахран пӗтӗмлетӳ килнӗ: 12 гектар ҫӗр цинкпа вараланнӑ-мӗн. Протокол ҫырса Калинин районӗн судне ярса панӑ. Суд пӑхса тхунӑ хыҫҫӑн йышӑну тунӑ. Кунашкал йӗркене пӑснӑшӑн 80 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме е предприяти ӗҫне 90 талӑклӑха чарса лартма пултараҫҫӗ.

Шупашкар районӗнчи Питтукасси ялӗ патне йӑлари хытӑ каяша вуншар ҫул турттарса вӑл тулса кайни темиҫе ҫул каяллах ҫынсене те, тӳре-шӑрана та пӑшӑрхантарма пуҫларӗ. Тинех вӑл ыйту татӑлма пуҫларӗ: йӑлари каяша ятарлӑ вырӑна, полигона, турттараҫҫӗ, Питтукасси свалкине рекультивацилеме йышӑнчӗҫ. Укҫине, Турра шӗкӗр, Мускавран уйӑраҫҫӗ. Малтанласа - 113,9 миллион тенкӗ. Ӑна авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗччен усӑ курмалла. Анчах кунта ӑнланманлӑх сиксе тухрӗ.

Малтан рекультивацилекене палӑртаймарӗҫ, кайран палӑртнине ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев хурларӗ, унтан Шупашкар хула администрацийӗ конкурсра суйланнӑ «Автодор» предприятипех килӗшӳ тума йышӑннине пӗлтерчӗ.

Ҫак лару-тӑрура Элтеперпе хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хушшинче ӑнланманлӑх сиксе тухасси пирки калаҫаҫҫӗ.

Тӑвай районӗнче шӑп та лӑп 15 ҫул каялла, 2002 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, автобус ҫырмана анса кайнӑ. Хӑрушӑ аварире 25 ҫын вилнӗ.

Ҫав кун ирхине автобуса 65 ҫын ларнӑ. Автобусра Тӗнеяль, Йӑнтӑрччӑ ялӗнчи ҫынсем пулнӑ. Транспорт Тӑвай ялне ҫитсен ҫырмана анса кайнӑ. Кайран ҫакна палӑртнӑ: автобусӑн тормозӗ ӗҫлеме пӑрахнӑ.

Аварире 30 ҫын йывӑр аманнӑ. Халӗ ҫав вырӑнта часавай ларать. Ӑна районти ҫынсем, организацисем, предприятисем пухнӑ укҫапа ҫӗкленӗ. Республикӑри ытти район-хулари ҫынсем те ҫак сӑваплӑ ӗҫрен юлман.

Шупашкара «мӑйракасӑр» троллейбус илсе килсе тӗрӗслессине унччен пӗлтернӗччӗ. Паян ӑна ҫула кӑларнӑ. Унпа хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков та ярӑннӑ.

Троллейбуса Сарӑтуран Шупашкара темиҫе кунлӑха ҫеҫ илсе килнӗ. Унашкал транспорт 16 миллион тенкӗ тӑрать, электричествӑсӑр 30 ҫухрӑма яхӑн каяйма пултарать. Анчах темиҫе ҫултан унӑн аккумуляторне улӑштармалла. Ку вара 6 миллион тенке кайса ларать.

Ҫӗнӗ транспортпа Владимир Иванов министр та ярӑнса курнӑ. Троллейбус «Ҫӗнӗ хула» микрорайона кайнӑ. Анчах Хӗвеланӑҫ поселокне ҫитсен Алексей Ладыков Ҫӗнӗ Шупашкара ҫитме тӗллевленнӗ. Ку кӑна мар – вӗсем «мӑйракасӑр» транспортпа Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн алӑкӗ умнех ҫитсе чарӑннӑ.

Унашкал транспорта пирӗн те туянӗҫ-и? Федераци хысни 16 миллион тенкинчен 6-шне саплаштарма шантарсан та – ҫук. Ыран троллейбус Сарӑту хулине кайӗ.

Чӑваш Енри управляющи компанисем ресурссемпе тивӗҫтерекен организацисем умӗнче пӗр миллиард ытла тенкӗ парӑма кӗрсе кайнӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, 1 миллиард та 210 милион тенке. Ку парӑм, тӗпрен илсен, ҫутӑшӑн, газшӑн вӑхӑтра татӑлса пыманнипе пуҫтарӑнса кайнӑ.

Усӑ курнӑ пулӑшушӑн тӳлеменнисем пирки республикӑра унччен те сахал мар калаҫнӑ, канашлусем пухнӑ. Ӗнер ку ыйтӑва черетлӗ хутчен хускатнӑ. Хальхинче Право йӗркине тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен республикӑри координаци канашӗн ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ӗҫлӗ калаҫӑва Михаил Игнатьев Элтепеи ертсе пынӑ.

Управляющи компанисен пӗтӗмӗшле парӑмӗ утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне 1,2 миллиардран иртнине кура калаҫу ҫивӗч пулнӑ. Тӳлев виҫи уйрӑмах пысӑккисене ларӑва та чӗннӗ. Йӗркеллӗ тим'меннисене ӗҫлеме мӗншӗн лицензи мӗншӗн пани таранах яваплисене сӑмах лекнӗ.

Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ пултӑран йышланни никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар ӗнтӗ. Сиенлӗ курӑк ҫул хӗррипе те тем ҫӳллӗш, темӗн чухлӗ ӳсет.

Юлашки кунсенче пултӑранпа кӗрешме пуҫланӑ. Ӑна ятарлӑ техника пулӑшнипе тӗп тӑваҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне Канаш, Йӗпреҫ, Шупашкар, Вӑрнар, Пӑрачкав, Улатӑр, Етӗрне районӗсенче наркӑмӑшлӑ пултӑрана пӗтернӗ.

Наркӑмӑшлӑ пултӑран ҫыншӑн хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Унӑн сӗткенӗ ӳте лексен пиҫсе каять. Ҫавӑнпах унран хӑтӑлмалла. Ҫитменнине, ҫак курӑк питӗ вӑйлӑ сарӑлать.

Валерий Евдокимов

Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Сирире чӑваш каччи паттӑрла пуҫ хунӑ. Самарти ҫар чаҫӗ янӑ телеграммӑра шӑпах ҫапла палӑртнӑ: «Вӑл ҫар тивӗҫне пурнаҫланӑ чухне паттӑрла вилнӗ».

Валерий Евдокимовӑн ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 30 ҫул тултармалла пулнӑ. Унӑн арӑмӗ, ачи тӑлӑха юлнӑ. Ӑна ҫурлан 8-мӗшӗнче Явӑшри Мухтав аллейинче пытарнӑ.

Тусӗсемпе тӑванӗсем ӑна чӑн-чӑн паттӑр пек аса илеҫҫӗ. Вӑл чи яваплӑ ӗҫсене хӑйӗн ҫине илнӗ, яланах пулӑшма хатӗр пулнӑ.

Раҫҫейри чи ҫамрӑк университетсенчен пӗри – И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ – паян 50 ҫул тултарнӑ.

1967 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен 2 эрне юлсан, СССРти Министрсен канашӗ Чӑваш патшалӑх университетне йӗркелесси пирки постановлени алӑ пуснӑ.

Республика хими, машиностроени, медицина, экономика тытӑмӗсенче ҫитӗнӳсем тунинче Чӑваш патшалӑх университечӗн тӳпи те пур. Вӑл пилӗк факультетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫур ӗмӗрте вӑл регионти пысӑк организации пулса тӑнӑ. Халӗ унта 16 пин ытла студент вӗренет.