Елена Николаева спортсменка

Шупашкарти Олимп резервӗллӗ училищене Ҫӗнӗ Шупашкарти ҫавӑн пек училищепе пӗрлештерме шухӑшлаҫҫӗ. Ун хыҫҫӑн республикӑн тӗп хулинчи ҫав вӗренӳ заведенийӗ «В.М. Краснов ячӗллӗ Шупашкарти олимп резервӗллӗ училище» пулса тӑрӗ.

Улшӑнусене Чӑваш Енӗн Физкультура тата спорт министерстви йышӑннӑ. Капла проекта вӑл хатӗрлесе ҫитернӗ, унпа паян иртнӗ ЧР правительство ларӑвӗнче паллаштарнӑ. РФ тата Чӑваш Республикин физкультура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑччӗ.

Сергей Шелтуков министр каланӑ тӑрӑх, 8-мӗш номерлӗ олимп резервӗллӗ спорт шкулне (вӑл хӑвӑрт утакансене хатӗрлессипе ӗҫлет) Елена Николаева олимп чемпионкин ятне парасшӑн. Республика правительстви ку шухӑша ырласа йышӑннӑ.

Ямало ҫурутравӗ ҫинче пурӑнакан тулес

Александр Яковлев биолога пӗлмен орнитолог ҫук пулӗ. Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялта ҫуралса ӳснӗскер Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн химипе биологи факультетӗнче ӑс пухнӑ. Пӗр вӑхӑт вӑл Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялти вӑтам шкулта вӗрентекенте тӑрӑшнӑ. Педагогика институтӗнче те ӗҫленӗ ҫак ӑслӑ этем, Ҫӗмӗрле районӗнчи «Наци вӑрманӗнче» директорӑн ӑслӑлӑх енӗпе ӗҫлекен ҫумӗнче те.

Юлашки ҫулсенче Саша тӗрлӗ тӑрӑха кайса унти кайӑк-кӗшӗке тӗпчет. Пурне те хут ҫине куҫарать вӑл, ӳкерсе те илет. Аякри ҫӗрсенчи кайӑк-кӗшӗк тӗнчине ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пек тӗпчессине Александр Яковлев 2013 ҫулта Курил утравӗ ҫинчи пысӑк сӑмсаллӑ ула кураксенчен пуҫланӑччӗ.

Кӑҫал та орнитолог пӗр вырӑнта лармасть. Нумаях пулмасть вӑл Ямал ҫурутрав ҫинчен таврӑннӑ. Темиҫе кунтанах Амур тӑрӑхӗнчи Зея юханшывӗ хӗррине тухса кайнӑ. Унта вӑл Тукурингра ту сӑртӗнчи Зея заповедникӗнче тӗпчев ӗҫӗпе тӑрмашать.

Суйлава кайма телефон кирлех-и?

Ҫитес уйӑхра иртекен суйлава Шупашкарти сывлӑх сыхлав учрежденийӗсенче ӗҫлекенсене фотоаппаратлӑ телефонсемпе кайма хушнӑ имӗш.

«Чебоксары24» сайтра Глеб Постнов корреспондент пӗлтернӗ тӑрӑх, ку хыпара ӑна ӑна республикӑн тӗп хулинчи сывлӑх сыхлав учрежденийӗсенчи служащисем пӗлтернӗ. Телефонпа сасӑлав пӳлӗмӗнче усӑ курма, унпа бюллетеньре епле сасӑланине ӳкерсе илме хушнӑ пулать. Кайран ҫав сӑнӳкерчӗке санитаркӑсемпе медицина сестрисен, врачсен хӑйсен пуҫлӑхӗсене ярса памалла.

Енчен те ку хыпар тӗрӗсех пулсан, кун пек фактсене прокуратурӑна хӑюллӑнах пӗлтерме юрать, мӗншӗн тесен ҫакӑ — суйлав саккунне пӑсни кӑна мар, этем ирӗклӗхне хӗсӗрлени те.

Хысна учрежденийӗсенче ӗҫлекенсене кирлӗ-кирлӗ мар партисен агитацине — листовкӑсене, хаҫатсене — подъездсенче асӑрхасан та пӗлтерме хушнӑ тесе ҫырнӑ Глеб Постнов.

Шупашкарти тӗп урамра кантӑр ҫулҫи ӳкернӗ карттус сутнине асӑрханӑ. Кун пирки хыпар ШӖМне ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче ҫитнӗ.

Пӗр эрне маларах кунашкал карттуссене Хевеш урамӗнче сутнине пӗлнӗ, тавара туртса илнӗ.

ЧР ШӖМӗ наркотик хутӑшне рекламӑланӑшӑн административлӑ майпа явап тыттарасси пирки пӗлтерет. Экспертиза карттус ҫинче чӑнах та кантӑр ҫулҫине ӳкренине ҫирӗплетсен хуҫисене явап тыттарӗҫ.

Наркотик хутӑшне рекламӑланӑшӑн ахаль ҫынсене 5 пин тенкӗ таран штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне тавара туртса илеҫҫӗ. Юридици сӑпачӗсен куншӑн 1 миллион тенкӗ таранах кӑларса хума тивет.

Ефремов купсасен династине пуҫарса янӑ Прокопий Ефремов ҫуралнӑранпа кӑҫал 195 ҫул ҫитет. Ҫавна май ҫурла уйӑхӗн 30-мӗшӗнче 16 сехетре Чӑваш наци музейӗнче курав уҫӑлать. Ӑна «Не дремли, не плошай, не обижай: Прокопий Ефремов и сыновья» ят панӑ.

Куравра купсасем XIX ӗмӗр вӗҫӗнчен пуҫласа XX ӗмӗр пуҫламӑшӗччен хатӗрленӗ йӑлапа паллашма май пур. Унта килекенсем хӑна пӳлӗмӗпе, ӗҫ пӳлӗмӗпе тата хӗрарӑмсен пӳлӗмӗпе паллашӗҫ. Йӑлтах ҫав вӑхӑтри сӗтел-пукан, япала, сӑнӳкерчӗксем пулӗҫ. Кивӗ кӗнекесемпе укҫа та ҫав тапхӑртиех.

Курава килнисене XIX ӗмӗрти Шупашкарпа та паллаштарӗҫ. 100 ҫула яхӑн каялла купсасем суту-илӳ тунӑ тавар та ҫавӑнтах пулӗ.

Ефремовсен ҫуртӗнчи картинӑсене курас килсен курава каймалла. Вӗсемпе Чӑваш ӳнер музейӗ паллаштарӗ.

ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерствинче кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра диспансеризаци мӗнле иртнине пӗтӗмлетнӗ. Ҫак тапхӑрта 13 пин ытла ҫынна тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен пӗрре виҫҫӗмӗш пайне диагноза тӗрӗс лартмашкӑн тӗплӗнрех тӗрӗслеме янӑ.

Республикӑри ҫынсем ытларах мӗнле чирпе тертленеҫҫӗ-ха? Ведомство ЧР Элтеперне Михаил Игнатьева диспансеризаци пирки доклад тунӑ чухне тӳрех палӑртнӑ: ҫынсем сахалрах чирлеме тытӑннӑ.

Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, вӑраха кайнӑ чирсене сахалрах тупнӑ. Пӗлтӗр 22275 ҫынна шута илнӗ пулсан кӑҫал – 16276. Ытларах чухне ҫынсем чӗрепе юн тымарӗсен чирӗсемпе, вар-хырӑм чирӗсемпе нушаланаҫҫӗ.

Ӗҫлеме пултаракан 9 пине яхӑн ҫыннӑн вӑраха кайнӑ чирне тӳрех тупса палӑртнӑ. Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, ытларах чухне чир-чӗр пирус туртсан, эрех-сӑра ӗҫсен, хускану сахал тусан ҫыпӑҫать.

Халӑхӑн 32,3 проценчӗн юн пусӑмӗ пысӑк, 7,1 проценчӗн юнри сахӑр шайӗ нумай, 14 проценчӗн холестерин шайӗ ытлашшипех.

Ҫак кунсенче Чӑваш Енри тепӗр ҫын 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Елчӗк районӗнчи Кивӗ Арланкасси ялӗнче пурӑнакан Раиса Богданова хӑйне РФ Президенчӗ саламласа открытка янӑшӑн питӗ хӗпӗртенӗ.

Юбилее кинемей тӑванӗсемпе, ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ӗҫченӗсемпе, культура ӗҫченӗсемпе пӗрле уявланӑ. Раиса Богдановӑна саламламашкӑн ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Георгий Зайцев та килнӗ. Шӑпах Путин янӑ открыткӑна юбиляра вӑл тыттарнӑ. Пуҫлӑх кинемее шурӑ тӗслӗ кӗлчечек те парнеленӗ.

Пултарулӑх ушкӑнӗ вара илемлӗ тумсем тӑхӑнса Раиса Богдановӑна ҫепӗҫ юрӑсемпе савӑнтарнӑ.

Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен республикӑри пур шкулӑн та алӑк уҫма хатӗрленмелле. Анчах кӑҫал икӗ пӗлӳ ҫурчӗ ачасене йышӑнма хатӗр мар.

Чӑваш Енре 999 вӗренӳ учрежденийӗ ӗҫлет. Вӗсенчен 99 проценчӗ юсав ӗҫӗсене вӗҫленӗ. Икӗ шкулта вара – Шӑмӑршӑ районӗнчи Пӑчӑрлӑ Пашьелти пӗлӳ ҫурчӗ тата Ҫӗмӗрлери 2-мӗш шкул – ачасене йышӑнма хатӗр мар. Ҫавна май ачасене ҫывӑхри шкулсене автобуспа илсе ҫӳрӗҫ.

ЧР Правительствинче иртнӗ канашлура ачасен апатланӑвӗ пирки те калаҫнӑ. Пур шкулта та апатлану пур. Ялсенчи шкулсенче апатланнӑшӑн нумай тӳлемелле мар – 16-25 тенкӗ. Хулара вара ачан ҫинӗшӗн 40-60 тенкӗ кӑларса хумалла. Хальлӗхе хаксене ӳстересси пирки калаҫмаҫҫӗ.

Республикӑри пур шкулта та ачасене тӳлевсӗр учебниксемпе тата пособисемпе тивӗҫтернӗ.

Айхи Юмарта парнеленӗ чӳлмек

ЧР Наци вулавӑшӗн Г.Айхи залӗ тӗлӗнмелле хаклӑ парнене тивӗҫнӗ. Геннадий Юмарт Айхин ҫуралнӑ кунӗнче вулавӑша тӑм чӳлмек парнеленӗ. Ӑна, Дагестанран илсе килнӗскере, хӑй вӑхӑтӗнче Айхи Юмарта панӑ. Чӳлмек ҫине поэт хӑйӗн аллипе экспромт сӑвӑ, эпиграфика ҫырнӑ.

Ку парне 45 ҫул каяллахи. Халӗ вӑл вулавӑшра вырӑн тупнӑ. Чӳлмек ҫине ҫапла ҫырнӑ:

Эп – пурнӑҫ япали. Эп – вилӗмӗн тупри.

Ман хӗрлӗ тӑмӑмра – аслаҫӑрсен тӑпри!

Чӑвашӑн ҫӗрӗнче юласчӗ, аркансан,

Сас-чӳсӗр салам пек! Эп – хамӑр Пӑлхартан.

Пӑлхар ялӗ, Тутартстан

1972, авӑн.

Чӳлмек 16,5 сантиметр тӑршшӗ. Ӑна йӑла-йӗркепе килӗшӳллӗн илемлетнӗ. Пӗррехинче вӑл ӳксен кӑштах катӑлнӑ. Анчах пайне тупса ҫыпӑҫтарнӑ. Чӳлмеке вулавӑша Геннадий Юмартӑн хӗрӗ Ирина Трофимова илсе килнӗ.

Вулавӑш тата Геннадий Юмарт Айхин ниҫта та пичетленмен хайлавӗсене уйрӑммӑн кӑларасшӑн. Ҫавӑнпа чӳлмек евӗр парнесем пур тӑк вӗсене вулавӑшра хаваспах йышӑнаҫҫӗ.

Александр Дымич кинооператор

Чӑваш Енӗн кинематографисчӗсем тата культурӑра ӗҫлекенсем ыран Александр Дымич кинооператорпа сывпуллашӗҫ. СССР кинематографистсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ, Чӑваш АССР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РСФСР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 77-мӗш ҫула кайнӑ.

Чӑваш Енӗн Культура министерстви Александр Дымич пирки республикӑн тӗп летопиҫҫи тесе хаклать. Пурнӑҫӑн тӗп пайне вӑл оператор ӗҫне халалланӑ. Тӗрлӗ студире тӑрӑшнӑскер 1956—1962 ҫулсенче Иркутскри киностудире, Норильскри, Иркутскри, Якутскри телестудисенче оператор пулӑшуҫинче тимленӗ. 1962 ҫулта вӑл Хусанти кинохроника студийӗнче тӑрӑшма тытӑнать. Унта тимленӗ чух вӑл пуҫарнипе Хусанти кинохроника студин Шупашкарти корреспондент пунктне йӗркеленӗ. Унти ӗҫленӗ ҫулсенче Александр Дымич "На Волге широкой" киножурнал валли Чӑваш Ен ҫинчен документлӑ фильмсем нумай ӳкернӗ.

Александр Дымичпе ыран, ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Шупашкарти "Ритуальные услуги" (чӑв. Ритуаллӑ пулӑшу) МУПра 12 сехетрен пуҫласа 13 сехетчен сывпуллашӗҫ.