Ял пурнӑҫӗ
![]() Шупашкар районӗнчи Мамка ялӗнче пурӑнакансем чан ҫапаҫҫӗ. Ялти пӗртен-пӗр пӗве шурлӑха ҫаврӑнма пултарать. Ҫуркунне Ишлей ял тӑрӑхне кӗрекен пӗве чӑтайман – ишӗлсе аннӑ. Кун хыҫҫӑн пӗвере шыв шайӗ чакнӑ. Унӑн хуҫи ҫук. Эппин, гидротехника сооруженине камӑн юсамалла? Халӑх пӗвене юсаттарассишӗн тӑватӑ ҫул тӑрӑшать. Анчах вырӑнти тӳре-шара хӑнк та тумасть. Бетон арканма тытӑннӑ, тӑпра ишӗлме пуҫланӑ. Ҫутҫанталӑк министерстви пӗвене вырӑнти влаҫ балансӗ ҫине илме сӗнет. Анчах лешсем илмеҫҫӗ. Пушар тухсан мӗн тумалла? Ара, пӗверен шыв илме ҫук-ҫке. Вырӑнти влаҫ хӑйӗн балансӗ ҫине илменнипе юсав тӑвасшӑн мар. Тӳре-шара пӗвене сад юлташлӑхӗ ҫине куҫарма, кайран ятарлӑ программӑсене хутшӑнма сӗнет. Халӑх вара мӗн тумаллине пӗлмест. Кӗҫех ҫыран ишӗлме пуҫлас хӑрушлӑх пысӑк. Тата ялта шывсӑр пурӑнма май ҫук. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Спорт
![]() Чӑваш Енре ҫуралнӑ спортсмена Спорт арбитраж сучӗ дисквалификациленӗ. Вӑл ӑмӑртусене 4 ҫул хутшӑнаймӗ. Пӗтӗм Раҫҫейри ҫӑмӑл атлетика федерацийӗн сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Петр Трофимова антидопинг йӗркине пӑснӑшӑн дисквалификациленӗ – 4 ҫуллӑха. Срока 2016 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнчен шутлама тытӑннӑ. Вӑл 2020 ҫулхи чӳкӗн 3-мӗшӗччен ӑмӑртусене хутшӑнаймӗ. 2009 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнчен пуҫласа 2013 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗччен ҫӗнсе илнӗ ӑнӑҫусене те пӑрахӑҫлӗҫ. Сӑмах май, юлашки вӑхӑтра Петр Трофимов Мускав тата Чӑваш Ен чысне хӳтӗленӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
![]() «Про Город» тунӑ сӑн «Урамра, мӗн, кӗркунне-им? Хӗл ларма хатӗрленет-им?» — ӗнсине кӑчӑрт-кӑчӑрт хыҫрӗ, ахӑртнех, хӑшӗ-пӗри паян чӳречерен пӑхса. Ара, паян юр ҫурӗ вӗт. Кӗҫех пляж сезонӗ уҫӑлмалла, вӗсене тӗрӗслеҫҫӗ. Кунта вара юр ҫӑвать. Паян Шупашкарта юр 14 сехет те 40 минутра ӳкме тытӑннӑ. Ҫӗр ҫине ӳксенех ирӗлнӗ. Сывлӑш температури 2 градус ҫеҫ тӑнӑ. Ҫанталӑк мӗнлерех пулӗ? Ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пляж сезонӗ уҫӑлсан шыва кӗме май пулӗ-и? Хальлӗхе синоптиксем ӑшӑтасси пирки каламаҫҫӗ. Ҫӗртме пуҫламӑшӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ, сывлӑш температури ӑшах пулмӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
![]() Чӑваш Наци вулавӑшӗнчи Айхи залӗ тата унти «Айгиана» коллекци нумаях пулмасть Эстонире пичетленнӗ ҫӗнӗ кӗнекепе пуянланнӑ. Унта Чӑваш Республикин халӑх поэчӗн 1956–2003 ҫулсенче ҫырнӑ сӑввисем кӗнӗ. «Чащи в лесу» ятлӑскер кӑҫал кун ҫути курнӑ. Унта поэтӑн 126 сӑввине вырӑсла тата эстонла пичетленӗ. Калӑпӑшлӑ кӗнекене вулавӑша Галина Куборская-Айги парнеленӗ. Сӑмах май, Геннадий Айхин сӑввисем унччен эстонла пичетленмен. Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Геннадий Айхин пуян эткерлӗхӗ упранать. Унта унӑн пултарулӑхӗпе ҫеҫ мар, пурнӑҫӗпе те туллин паллашма пулать. Поэтӑн ҫырнисене «Айгиана» коллекци куҫ шӑрҫине упранӑ евӗр упрать. Унсӑр пуҫне Геннаий Айхин залӗ те пур унта. Чӑваш наци вулавӑшӗнче ӑна та поэтӑн эткерлӗхне ӑруран ӑрӑва упрас тӗллевпех йӗркеленӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ӑслӑлӑх
![]() Рафаиль Хакимов «История татар» кӗнекесемпе паллаштарать Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче паян кӳршӗ республикӑри ӑсчахсем хӑнара пулчӗҫ. Шупашкара килсе Тутарстан Республикин ӑслӑлӑх академийӗн Ш.Марджани ячӗллӗ истори институчӗн ӑсчахӗсем хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарчӗҫ. Тӗп доклада Р.С. Хакимов тухса каларӗ. Вӑл институт ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарчӗ, мӗн енӗпе ӗҫлени пирки каласа пачӗ, институт хатӗрленӗ чи сумлӑ кӗнекесемпе паллаштарчӗ. Каласа хӑварас пулать, унашкал пысӑк ӗҫсен шутне тутар халӑхӗн историне ҫутатакан 7 томлӑ «История татар» (чӑв. Тутарсен историйӗ) кӗрет. Вӑл 2002–2013 ҫулсенче пичетленсе тухнӑ. Рафаиль Сибгатович ҫавӑн пекех тутарсем хатӗрленӗ кӗске фильм та илсе килнӗ, ӑслӑлӑх семинарне пухӑннисене 15 минутлӑ фильмпа паллаштарчӗ. Ш.Марджани ячӗллӗ истори институчӗн ӗҫӗ-хӗлӗ пирки хӑнасенчен ҫавӑн пекех институтӑн ӑслӑлӑх енӗн ҫумӗ Р. Салихов, хальхи истори пайӗн заведующийӗ А. Бушуев, ҫӗнӗ истори пайӗн заведующийӗ И. Загидуллин, институт ҫумӗнчи тутар-кӗрешӗнсемпе нухайпексен историпе культурине тӗпчекен центрӑн заведующийӗ Р. Исхаков тата этнологи пайӗн заведующийӗ Г. Габдрахманова каласа пачӗҫ. |
Республикӑра
![]() Владислав Смирнов тунӑ сӑн Шупашкар районӗнче йӑлана кӗнӗ Ишек ярмӑркки пуҫланнӑ. Вӑл ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Ярмӑрккана таврари ҫынсем пуҫтарӑнаҫҫӗ. Унта ӗлӗкхилле каруҫҫель те ӗҫлет. Кӑҫал ярмӑркка икӗ куна тӑсӑлӗ, паян вӗҫленӗ. Яланхиллех уявра шашлӑкпа, шӳрпепе сӑйланма май пур. Шӳрпе хаклах мар: 100 тенкӗ ҫеҫ. Ачасем валли каруҫҫельсӗр пуҫне батутсем те ӗҫлеҫҫӗ. Уява пухӑннисем валли чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсен концерчӗ пулнӑ. Ҫанталӑк ашах пулман, ҫапах уява чылаййӑн пухӑннӑ. Сӑмха май, ку уяв 220 ҫул ытла каяллах йӗркеленме тытӑннӑ. Чылай чухне ӑна Тӗлӗнтермӗш ӗҫсем тӑвакан сӑваплӑ Николай уявӗнче ирттереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ӳнер
![]() Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ артистки Галина Бокашевская Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, Шупашкарти кинофестиваль вӗҫленнине эпир пӗлтернӗччӗ. Пилӗк куна пынӑскер вӑхӑтӗнче ӳнерӗн ҫак тӗсӗнчи тӗрлӗ халӑхӑн пултарулӑхӗпе паллашма май килчӗ. Ӗҫсене сумлӑ ӑстасем хакларӗҫ. Вӗсен шутӗнче Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ артистки Галина Бокашевская та пулнӑ. Куракансем ӑна «Тоталитарный роман», «Джек Восьмеркин — «американец», «Улицы разбитых фонарей» тата ытти фильм тӑрӑх аван пӗлеҫҫӗ пулӗ. Унӑн фильмографийӗ вара тӑхӑр теҫетке ытла фильмран тӑрать. Шупашкарти юбилейлӑ, вуннӑмӗш, кинофестивальте тӳре евӗр пулнӑскер пӗлтӗр районсем тӑрӑх ҫӳренӗ чухне чӑвашсен пуян мифологийӗпе паллашма май килнине пӗлтернӗ. Ҫавна май вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, пирӗн патра тӑван халӑхӑмӑрӑн мифологине тӗпе хурса ӗҫлемелле. Ҫакна та пӗлтермелле. «Советская Чувашия» хаҫат тишкерӳҫи Рита Кириллова хӑйӗн статйисенчен пӗринче тӳресенчен тахӑшӗ чӑваш киновӗ икӗ пайран: вырӑсенни евӗр боевиксенчен тата телеспектакль евӗр киносенчен — тӑнине палӑртнине асӑнса хӑварнӑччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗ РФ Чӑваш Енӗн Президенчӗ ҫумӗнче тулли праваллӑ элчи пулнӑ Леонид Волков ӗҫне Шупашкарта пӑхса тухнине хирӗҫ мар. Асӑннӑ шайри тӳресем Чӑваш Енӗн прокуратурин тата Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи элчелӗхӗн тавӑҫне тивӗҫтернӗ. «Правда ПФО» интернет-хаҫат хыпарланӑ тӑрӑх, Леонид Волков ӗҫне Шупашкарти Ленин район судӗнче пӑхса тухасшӑн пулман. Элчелӗх Мускавра вырнаҫнине шута илсен, Ленин район сучӗн йышӑнӑвӗ территори принципӗпе никӗсленни куҫкӗрет. Аса илтерер, Леонид Волкова ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса укҫаллӑ пулнӑ тесе айӑпласшӑн. Айӑплавпа килӗшмесӗр Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ экс-элчи Леонид Волков РФ Президенчӗ Владимир Путин патне те темиҫе хутчен шӑрҫаланӑччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
![]() Ку инкек 2015 ҫулта Канашра пулнӑ. Унти уйрӑм ҫуртра 60 ҫулти кил хуҫи хӗрарӑмӗ тата 41 ҫулти арҫын пурӑннӑ. Ака уйӑхӗн вӗҫӗнче ҫавсем патӗнче 31 ҫулти арҫын хӑналаннӑ. Кӗрекене пухӑннӑ йыш тем пайлаймасӑр хирӗҫсе кайнӑ. Кил хуҫисене кӳреннӗ этем 26-ри тусне пӗлтернӗ. Юлташа хӳтӗлес шутпа хайхи тата 31 ҫулти арҫын лешсем патне ҫул тытнӑ. Анчах кил хуҫисем вӗсене кӗртмен. Кӳреннӗскерсем ал айне лекнӗ ҫӗтӗке тивретсе пӳрте кӗмелли вырӑна ывӑтнӑ. Кил хуҫисем тата вӗсем патӗнче хӑнара пулнӑ 45-ри тепӗр арҫын вутра вилнӗ. 31 ҫулти арҫынна тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн вӑл психиатри чирӗпе аптӑранине, ҫавна май хӑй мӗн туса хунине ӑнланайманнине палӑртнӑ. Ӑна суд ирӗксӗр сипленме ӑсатма йышӑннӑ. 26-ри арҫынна 17 ҫуллӑха хупма йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Политика
![]() Марат Сафин тата Николай Малов. "Правда ПФО" интернет-хаҫат коллажӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ертӳҫин ҫумӗ, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин республикӑри уйрӑмӗн ертӳҫи Николай Малов Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думине парти списокӗпе лекме пултарать. Капла шанчӑк пуррине «Правда ПФО» интернет-хаҫат темиҫе кун маларах пӗлтернӗ. Унта ҫырни тӑрӑх ҫакӑ сисӗнет. «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти РФ Патшалӑх Думине иртнӗ суйлавра Чулхула облаҫӗпе, Чӑваш Енпе, Мӑкшӑ Республикипе тата Мари Элпа мандатсене пайланӑ. Чӑваш Енри депутатсем ун чухне питех йышлӑ сасӑ пухайман. Алина Аршинова пиллӗкмӗш вырӑн йышӑннӑ, Николай Малов – вуннӑмӗш. Малтанхи тӑхӑр кандидачӗ федераци парламентне лекнӗ, Малов — ҫук. Ҫывӑх вӑхӑтра РФ Патшалӑх Думинче тепӗр ваканси пушанӗ. Регион ушкӑнӗпе парламента лекнӗ Марат Сафин теннисист хӑйӗн полномочийӗнчен хӑтарма ыйтнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (08.05.2025 21:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 745 - 747 мм, 7 - 9 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 2-4 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Шпилевский Сергей Михайлович, Атӑл тӑрӑхӗнчи археологине, авалхи историне тӗпченӗ вырӑс историкӗ ҫуралнӑ. | ||
| Адрианов Николай Константинович, пӗрремӗш чӑваш тухтӑрӗ ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
| Фандеев Георгий Егорович, чӑваш кӗвӗҫи, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ ҫуралнӑ. | ||
| Мокеев Матвей Васильевич, патшалӑх тата общество ӗҫӗн паллӑ ӗҫченӗ вилнӗ. | ||
| Цаплина Раиса Ионовна, чӑваш чӗлхи тӗпчевҫи ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
| Ҫӗнӗ Пӑвара историпе тӑван ен тата этнографии музейне уҫнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |