Республикӑра
![]() Алена Блинова, ача пахчинче ӗҫленӗскер, халӑх тетелӗнчи страницинче: «Эпӗ «террорист», ҫавӑнпа мана ӗҫрен кӑларса ячӗҫ», — тесе ҫырнӑ. Воспитателе пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкарти Чапаев скверӗнче иртнӗ антикоррупци митингне хутшӑннӑнӑн ӗҫрен кӑларнӑ-мӗн. Аслӑ шкулта вӗренекен студента та ҫакӑншӑн университетран кӑларса яма пултарӗҫ. Алексей Глухов хӳтӗлевҫӗ вӗсен прависене судра хӳтӗлесси пирки Фейсбукри страницинче ҫырнӑ. Алена ҫырнӑ тӑрӑх, ача пахчине участковӑй килнӗ. Заведующи ӑна хӑйӗн ирӗкӗпе ӗҫрен каймашкӑн заявлени ҫырма хушнӑ. Анчах Алена хирӗҫленӗ. Унтан ӑна ачасене апатлантармашкӑн иртерех кайма ирӗк ыйтнине ӳкернӗ видеона кӑтартнӑ. Воспитателе Ӗҫ кодексӗн 81-мӗш статйин 5-мӗш пункчӗпе килӗшӳллӗн ӗҫрен кӑларнӑ. Алена — ачине пӗччен ӳстерекен амӑшӗ, ӑна ӗҫрен кӑларассине саккун хӳтӗлет. Халӑх тетелӗнче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн студентне, «Ҫуркунне» юхӑм хастарне Павел Иванова та йӗрлени пирки хыпарлаҫҫӗ. Ӑна аслӑ шкултан кӑларса ямалли сӑлтав тупнӑ: вӗренӳре ӗлкӗрсе пымасть имӗш. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Раҫҫейре
![]() Видеокамерӑна лекнӗ ҫын (вӑл хӑй полицие килсе айӑплӑ маррине пӗлтернӗ) Ӗнер Питӗрте метрора сирпӗнӳ пулни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Юлашки официаллӑ даннӑйсене ӗненес-тӗк, унта 10 ҫын вилнӗ, 47-ӗн аманнӑ. РФ сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Вероника Скворцова пӗлтернӗ тӑрӑх, 7 пассажир взрыв вӑхӑтӗнче вилнӗ. 2 ҫын пульницӑра сывлама пӑрахнӑ, тепӗр 1 ҫын пульницӑна илсе кайнӑ чухне куҫне ӗмӗрлӗхех хупнӑ. Аманнӑ 47 пациентран 6-шӗн сывлӑхӗ йывӑртарах-ха. Следстви комитечӗ ку теракт пулнӑ тесе шухӑшлать. Питӗрти метрополитена икӗ ҫын сирпӗтме пултарнӑ. Ҫынсем курнинчен ҫакӑ паллӑ: террорист малтан портфель хӑварнӑ та тепӗр вакуна куҫнӑ. Сирпӗннӗ хыҫҫан алӑксем уҫӑлман, пассажирсем чӳречерен тухнӑ. Иккӗмӗш бомба пулнине официаллӑ майпа ҫирӗплетнӗ. Ӑна «Площадь восстания» (чӑв. Пӑлхав тӳремӗ) станцире хӑварнӑ. Телее, ӑна вӑхӑтра тупнӑ. Видокамерӑсем теракта тума пултарнӑ ҫынна ӳкерсе юлнӑ. Анчах ҫав ҫын кайран полицие хӑй килнӗ те айӑплӑ маррине пӗлтернӗ. Халӗ «Теракт» статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Анчах ытти версие те тишкереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
![]() Михаил Лахитов 30 миллон тенкӗ выляса илнӗ ҫын пирки эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Пӗтӗм тӗнчери покер турнирӗсенче сахал мар укҫа выляса илнӗскертен следовательсем налук сӑптӑрса илес шутлӑччӗ. Чӑваш Енри Раҫҫей следстви комитечӗн управленийӗ паян пӗлтернӗ тӑрӑх 36 ҫулти Михаил Лахитов тӗлӗшпе халь шырав пуҫланнӑ. Вӑл, иккен, допроса чӗнсен следователь патне пыман. Мӗншӗн пырайманни пирки те сӑлтавне уҫса паман. Аса илтеретпӗр, следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Михаил Лахитов 2011-2013 ҫулсенче тӗрлӗ ҫӗршывсенче иртнӗ покер турнирӗсенче 30 миллион тенкӗ ытла выляса илнӗ. Саккунпа килӗшӳллӗн ун ҫак тупӑшран 4 миллиона яхӑн налук тӳлемелле пулнӑ. Ҫавна май пуш уйӑхӗнче ун тӗлӗшӗпе 198 статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хальхи саккунсемпе килӗшӳллӗн астармӑш вӑйӑра выляса илнӗ тупӑшран 13% налук тӳлемелле. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
![]() Шупашкар хула администрацийӗ хулари «маршруткӑсенче» ревизи ирттерме йышӑннӑ. «Пуҫиле ӗҫ пирки пирӗнтен кашниех пӗлет, эпӗ сире мӗнпур акта тӗрӗслеме ыйтнӑ пулӑттӑм. Ҫавӑнпа паян ку ыйтӑва планеркӑна кӑлартӑмӑр», — тенӗ хула мэрийӗнче ӗнер иртнӗ канашлура хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хӑйӗн ҫумне Герман Александрова. Аса илтерер, РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗ Шупашкар хулин транспортпа ҫыхӑну пайӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Тӗпчевҫӗсен шухӑшӗпе Денис Савельев сӗтев илме пултарнӑ. Следовательсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлачпа нарӑс уйӑхӗсенче транспорт пайӗн пуҫлӑхӗ Салминпа Шарафутдинов (вӗсем 52, 63, 65 маршрутсене йӗркелеҫҫӗ) усламҫӑсенчен 40 пин илме пултарнӑ. Сӗтеве вӑл тепӗр усламҫӑ урлӑ — Дубиков хушаматлӑскертен — илнӗ. Усламҫӑсем укҫана тӳре-шара сахалтарах тӗрӗслеччӗр тата маршрутсене ан хупчӑр тесе панӑ пулать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх фрончӗн Журналистсене право тӗлӗшӗнчен пулӑшас енӗпе ӗҫлекен центрӗн эксперчӗсем Чӑваш Енре журналистсен правине пӑснине асӑрханӑ. Кун пек списока пирӗн республика пуҫласа лекнӗ. Журналистсен правине пӑснине палӑртакан карттӑна виҫӗ тӗспе сӑрланӑ: сарӑ, хӗрлӗ сарӑ тата хӗрлӗ. Сарӑ тӗслисенче журналистсен правине кӑштах кӑна пӑсакансене кӑтартнӑ, хӗрлисенче — ытла та пӑсакансене. Пирӗн республика сарӑ хӗрлӗ тӗспе уйӑрнӑ регионсен йышне лекнӗ. Журналистсен правине уйрӑмах пӑсакан регионсем — Иркутск облаҫӗ, Буряти, Тинӗсҫум крайӗ, Краснодар крайӗ, Пенза облаҫӗ. Чӑваш Ен журналистсене хӑратма хӑтланнипе, вӗсен пурлӑхне пӑснипе, суд тӑрӑх сӗтӗрнипе, укҫа-тенкӗ енчен пусмӑрланипе, цензурӑпа палӑрса тӑнине пӗтӗмлетнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
![]() «Чӑваш театрӗсенче ӳсменни пур — Тутарстанри ӗҫтешсем ҫапла шутлаҫҫӗ» ятпа Тимӗн Акташ Чӑваш халӑх сайтӗнче статья пичетленине кунти хыпарсемпе кӑсӑкланакансем астӑваҫҫех пулӗ. Унта сӑмах Тутарстанри Пӑва драма театрӗнче регионсен хушшинчи театр фестивальне чӑваш театрӗсене чӗнменнине пӗлтернӗччӗ. Сӑмах май каласан, ку темӑна Тутарстанри «Сувар» чӑваш хаҫачӗ те хускатнӑччӗ. Унта Чӑваш Енрисене мӗншӗн йыхравламаннин хуравне шыранӑччӗ. Чӑваш Енри театрсемпе ҫыхӑннӑ тата тепӗр хыпар пӗлме май килчӗ. Раҫҫейӗн Шутлав палати асӑрханӑ тӑрӑх, федераци театрӗсем юлашки виҫӗ ҫулта 11 региона пачах кайман. Ку списока пирӗн республика та лекнӗ. Ҫапах та куншӑн хамӑр республикӑна ӳпкелемелле мар. РФ Шутлав палати уншӑн ҫӗршывӑн Культура министерствине патшалӑх планне йӗркеллӗ палӑртманшӑн сӑмах лектернӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ҫул-йӗр
![]() Ҫӗнӗ Шупашкарти троллейбуссем ҫӳреме пӑрахмӗҫ Ҫӗнӗ Шупашкарти троллейбус управленийӗ энергетиксем умӗнче парӑма кӗрсе кайнине пула ӗҫлеме чарӑнса ларас патнех ҫитнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, предприятин энергокомпани умӗнчи парӑмӗ пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗ тӗлне 6,1 миллион тенке ҫитнӗ. Ҫутӑпа тивӗҫтерекенсем электроэнергие виҫевлӗ парасси пирки уведомлени янӑччӗ. Энергетиксем асӑрхаттарнӑ хыҫҫӑн Ҫӗнӗ Шупашкарпа Чӑваш Ен ертӳҫисем парӑма ҫывӑх вӑхӑтра парса татма шантарнине те Чӑваш халӑх сайчӗ хыпарланӑччӗ. Сӑмаха тытас тесе Ҫӗнӗ Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн ларӑвӗнче предприятие хыснаран 50,4 млн тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ. Маларах ун пек йышӑнӑва Шупашкарти депутатсем республикӑн тӗп хулинчи троллейбус управленийӗ валли тунӑччӗ. Унтисем 15 миллион тенкӗ уйӑрнӑччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Харпӑр шухӑш
Политика
Кӑҫал Раҫҫей патшалӑхӗ Аслӑ Октябрь революцийӗ тата Нарӑс уйӑхӗнчи пӑлхавӑр пулса иртнӗренпе 100 ҫул ҫитнине паллӑ тӑвать. Ҫавна май хӑшӗ-пӗри вӑхӑт ҫаврӑмӗ каллех тепӗр ҫавра тунӑ тесе ҫак вӑхӑталла тепӗр пӑлхавӑр кӗтет. Анчах ҫӗнӗ революци валли вӑхӑт пиҫсе ҫитнӗ-ши? Пирӗн халӑхӑн аслӑ ывӑлӗ В.И. Ленин ҫырнӑ тӑрӑх пӑлхавӑрӑн виҫӗ паллине палӑртма пулать: пӗрремӗшӗнчен, ертӳҫӗсем кивӗлле ӗҫлейменни; иккӗмӗшӗнчен, хура халӑх кивӗлле пурӑнасшӑн марри, виҫҫӗмӗшӗнчен халӑхӑн пысӑк пайӗ, ҫав шутра влаҫрисем хӗтӗрнипе те, хӑйӗн хастарлӑхне ӳстерни. Ҫак палӑрӑмсем пӗрлешсен, имӗш, пӑлхавӑр тухать. 1905-мӗш тата 1917-мӗш ҫулхи революцисен никӗсӗ тем тесен те темиҫе ҫул маларах йӗркеленнӗ. Паллах, халӑх пӑлхава ҫӗкленмелли сӑлтавсем сахал пулман, ҫавах та чи пӗлтерӗшли — 1861 ҫулта крепостла правӑна пӗтерни. Шӑп ҫав вӑхӑт чи пысӑк витӗм кӳнӗ те. Мӗншӗн? Хресченсене ирӗке кӑларнӑ хыҫҫӑн вӑл вӑхӑтри хресченсем мар, вӗсем ачисемпе мӑнукӗсем ҫеҫ чӑн-чӑн ирӗклӗхе туйса илме пуҫланӑ. Патша ирӗк кӑларнӑ хресченсем вара тем тесен те нумай ҫул хушши кивӗллех пурӑннӑ, кивӗллех ҫӑпата ҫӗтнӗ. |
Хулара
![]() Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне Шупашкар хулин Арбат урамӗнчи сувенир павильонӗсене илсе пӑрахма палӑртнӑ. Ку — пӗрремӗш тапхӑр кӑна-ха. Пӗтӗмпе хулара кӑҫал ирӗк памасӑр лартнӑ 90 суту-илӳ объектне илсе пӑрахма палӑртнӑ. Вӗсенчен 36-шӗ киоск тата павильон. 11-шӗ вара коммуналлӑ сеть ҫинче вырнаҫнӑ. Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, паянхи кун тӗлне хулара Хӗрлӗ тӳремри «Спартак» кафене, кӳлмек ҫумӗнчи тата Арҫынсен Ҫветтуй Троица мӑнастирӗ ҫывӑхӗнчи ҫуллахи кафесене илнӗ. Шупашкарта пӗтӗмпе 337 киоска тата суту-илӳ павильонне илсе пӑрахасшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Раҫҫейре
![]() Иркутск облаҫӗнче ҫынсем фанфурик ӗҫсе наркӑмӑшланса вилнӗ хыҫҫӑн Раҫҫейре ҫак шӗвеке сутма чарнӑ. Ку чару вӑхӑтлӑха кӑна пулнӑччӗ. Анчах малашне те фанфурик суттармӗҫ. Раҫҫейри тӗп санитар тухтӑрӗ Анна Попова ку чарӑва татах тӑснӑ. Йышӑнупа килӗшӳллӗн, фанфурика тепӗр 90 кун сутма юрамасть. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, 28 процент ытларах спиртлӑ шӗвексене сутма юрамасть. Ҫавӑн пекех спиртран тунӑ ароматизаторсемпе хушкӑчсем те ҫак списока кӗнӗ. Кантӑк тасатмалли шӗвеке ҫеҫ пырса тивмест ку. Аса илтерер: спиртлӑ шӗвексене 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнче сутма чарнӑ. Ку чарӑва икӗ хут тӑснӑ ӗнтӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (17.03.2025 03:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 741 - 743 мм, -2 - -4 градус сивӗ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Клементьев Александр Клементьевич, чӑваш ҫыравҫи, сӑвӑҫи ҫуралнӑ. | ||
| Абдуллин Мансур Зарифович, Ксыл-Чишма шкул директорӗ ҫуралнӑ. | ||
| Лукин Аркадий Васильевич, чӑваш сӑвӑҫи, тӑлмачӗ ҫуралнӑ. | ||
| Долгов Владимир Васильевич, чӑваш ҫыравҫи, сӑвӑҫи, тӑлмачӗ вилнӗ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |