Паянхи Чӑваш чӗлхи кунӗпе ентешӗсене Патӑрьел район пуҫлӑхӗ Михаил Петров тата райадминистраци пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов та саламланӑ. Ӑна район администрацийӗн сайтӗнче вырнаҫтарнӑ.

«Ҫак пысӑк уяв чӑваш халӑхне ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлевич Яковлевӑн ҫуралнӑ кунӗпе пӗр килет: чӑваш чӗлхи тата Иван Яковлевич пӗр ҫыхӑнура тӑраҫҫӗ. Яковлева пула, вӑл тунӑ алфавит витӗмӗпе, халӑхӑмӑр вулама-ҫырма пуҫланӑ. Аслӑ вӗрентекенӗмӗр хатӗрленӗ кӗнекесене вуласа пӗлӗве, тӗнче курӑмне ӳстернӗ», — тенӗ саламра.

Унтан Патӑрьел районӗнче те тӑван чӗлхене сыхласа хӑварас енӗпе пысӑк ӗҫсем тунине, килес ӑру валли иксӗлми пуянлӑха: йӑла-йӗркене, культурӑна, чӗлхене сыхласа хӑварас тӗлӗшпе тӑрӑшнине палӑртса хӑварнӑ.

«Юнпа ҫеҫ мар, чунпа та чӑваш пулар, атте-анне чӗлхине хисеплер!", — тесе вӗҫленӗ Патӑрьел район пуҫлӑхӗ Михаил Петров тата район администраци пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов алӑ пуснӑ салама.

Ӗнер, Чӑваш чӗлхи кунӗ умӗн республикӑра тата унӑн тулашӗнче «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ – 2017» акци иртрӗ. Вӗренӳ министерствин сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх унта пурӗ 5 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче ачасем те, аслисем те ваттисем те пулнӑ. Диктанта Геннадий Волковӑн «Ӑслӑ ача» калавӗ тӑрӑх ҫырнӑ.

Пӗтӗм чӑваш диктанчӗн тӗп тӗллевӗ — чӑваш чӗлхин сумне хӑпартасси, халӑх хушшинче унӑн ҫепӗҫлӗхне сарасси.

Чӑваш чӗлхипе диктанта вӗренӳ министрӗн ҫумӗ Алевтина Фёдорова та ҫырнӑ. «Тӑван чӗлхене юратма мӗн пӗчӗкрен хӑнӑхтармалла, ашшӗ-амӑшӗ хӑйӗн пепкине чӑвашла калаҫса ӳстереҫҫӗ пулсан ачи унӑн ҫепӗҫлӗхне, пӗтӗм илемне ачаранах туйса ӳсӗ. Ҫакна вӑл хӑйӗн чунӗнче ӗмӗр тӑршшӗпе упраса пурӑнӗ», — тенӗ вӑл.

Кам мӗнле ҫырни ака уйӑхӗн 27-мӗшӗсенче паллӑ пулӗ.

Чӑваш чӗлхи кунӗ тӗлне

Тӑван чӗлхешӗн!

Хура пӗлӗтсем хупласа илчӗҫ Раҫҫейри халӑхсен чӗлхисене. Чӗлхемӗрсем ҫинче, вӑл шутра вырӑс чӗлхи ҫинче те, хура ҫӑхансем явӑнаҫҫӗ.

Юрӑхсӑр тӗрлӗ саккунсемпе хушусем кӑларса, патшалӑх чӗлхесен усӑ курмалли анлӑшне хӗссе пычӗ, шкулти вӗрентӗве пӑтратса тӑчӗ, хыпарлав хатӗр-хӗтӗрӗ — ҫӑткӑнлӑха майлӑ ҫаптарнипе — наци ӑнкарулӑхне сӳнтерме тапаҫланчӗ.

Чӑваш чӗлхипе ӑспурлӑхӗ куҫа курӑнман хаяр хӑрушлӑх умне пырса тухрӗ.

Яш-кӗрӗм наци туйӑмне вуҫех ҫухатрӗ. Тепӗр 10–15 ҫултан чӑвашла калаҫакансен шучӗ ҫурри ытла касса татнӑ пек чакса ларать. Эпир, аслӑ ҫулсенчи ҫынсем, халӑх шӑпи ҫинчен анлӑрах шутламасӑр, ютри лайӑха мухтаса, ҫамрӑк ӑрӑва тӑван ӑс-хакӑлпа чӗлхерен пистертӗмӗр,

Тӳрех каламалла: ҫӗршыв ертӳлӗхӗ харкам хӑйӗн пурлӑхӗ-ырлӑхӗшӑн антӑхать, «единая российская нация» ҫинчен шавласа ҫӗршыври халӑхсен кӑкне-тымарне тӑпӑлтарать. Ку пулӑм Европӑра пачах та ҫӗнӗ ҫӗнӗ мар. Ӑна Раҫҫей нумай хутчен чӑтнӑ. Ҫӗнтернӗ. Халӑхран тухнӑ паттӑрсен пуҫне каснине, халӑх телейӗшӗн тӑракансене хамӑр влаҫ пуҫиле янине, таса ячӗсене элекпе вараланине чӑваш халӑхӗ те пайтах чӑтнӑ.

Малалла...

Нумаях пулмасть ППЭне маларах тытакансем хӑйсен пӗлӗвне тӗрӗсленӗ. Унта хутшӑннӑ ҫынсен 5 проценчӗ ҫеҫ 80 балран ытларах пухма пултарнӑ.

94 ҫын вара чи сахал бала та пухайман. Ку ытларах математика предметне пырса тивет. Кӑҫал ку экзаменра сахалтан та 27 балл пухмалла. Ҫакна вара 29 ҫын пурнӑҫлайман. Обществознанипе истори предмечӗсем те йывӑрлӑхсем кӑларса тӑратнӑ.

ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал ППЭне 311 ҫамрӑк маларах тытнӑ. Аса илтерер: ку тапхӑр пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнчен пуҫланса ака уйӑхӗн 14-мӗшӗччен тӑсӑлнӑ. Ун чухне вырӑс чӗлхипе, математикӑпа, обществознанипе, историпе экзамен тытнӑ.

Экзамена ҫирӗп йӗркеленӗ. ППЭ пунктӗнче, шкулта, заданисене пичетленӗ. Каласа хӑварар: экзаменсен тапхӑрӗ пуҫланасси нумаях юлмарӗ. Пӗрремӗш экзамен ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пулӗ. Кӑҫал ППЭне 6 пин ытла ҫын тытӗ.

Чӑваш полицейскийӗсем «Контрафакт» операци ирттернӗ. Унпа килӗшӳллӗн пӗр эрнере пакунлисем 500 ытла тӗрӗслев ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта 10 пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ, административлӑ йӗркене пӑснӑ 37 тӗслӗхе тишкермелле.

Тупса палӑртнӑ преступленисенчен ытларахӑшӗ хӑрушсӑрлӑх техникине тивӗҫтерменнипе, автор прависене пӑснипе ҫыхӑннӑ.

Саккунсӑр ҫаврӑнӑшран суя эрех тултарнӑ 800 ытла кӗленче туртса илнӗ. Пӗтӗмпе – 32 пин ытла литр «хаяр» шӗвек. Кунсӑр пуҫне операци вӑхӑтӗнче тӗнчери паллӑ брендпа паллӑ тунӑ суя спорт тумӗсене – пӗтӗмпе 500 ытла – туртса илнӗ.

Ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкарта ял хуҫалӑх продукцине сутмалли «Ҫуркунне» уйӑхлӑх пуҫланнӑ. Ҫак тапхӑрта хула влаҫӗ вырӑнти ял хуҫалӑх ӗҫченӗсене хӑйсен продукцине сутма ирӗк парать. Вӗсене вырӑнпа тӳлевсӗрех тивӗҫтереҫҫӗ.

Кун валли ятарлӑ лапамсем уйӑрнӑ: «Николаевски» пасарта, «Ҫурҫӗр ярмӑрккинче», «Шупашкар» пасарта. Кунсӑр пуҫне ял хуҫалӑх продукцине машина ҫинчен сутма юрать.

Кунашкал уйӑхлӑха кашни ҫулах йӗркелеҫҫӗ. Мӗн тӗллевпе? Ял хуҫалӑх ӗҫченӗсене хӑйсен продукцине сутма май туса парас тесе. Ҫапла майпа Шупашкар ҫыннисем те пахча ҫимӗҫе йӳнӗ хакпа туянма пултараҫҫӗ.

Ку уйӑхлӑх ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗччен пырӗ.

Мускавра паян Чӑваш Енӗн экономика потенциалӗн хӑтлавӗ иртнӗ. Мероприятие РФ Ют ҫӗршыв министерствинче йӗркеленӗ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та унта хутшӑннӑ.

Ҫавӑн пекех хӑтлава РФ ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ Сергей Лавров, Федераци Канашӗн, Патшалӑх Думин, федерацин ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен элчисем хутшӑннӑ. Унта ют ҫӗршыв дипломат ведомствин 96 элчи килме килӗшнӗ.

Ют ҫӗршыв дипломачӗсене Чӑваш Республикипе паллаштарнӑ, экономика потенциалӗ, проектсем пирки каласа кӑтартнӑ. Мероприятин тӗп тӗллевӗ – ют ҫӗршыв инвесторӗсене илӗртесси.

Хӑнасем чӑвашсен апат-ҫимӗҫне, наци костюмӗсемпе йӑли-йӗркипе курма пултарнӑ. Сӑмах май, кунашкал хӑтлав Владимир, Чӗлепи, Омск, Тӗмен облаҫӗсен, Кӑнтӑр Уралӑн пулнӑ.

Ҫӗнӗ пьеса авторӗ Арсений Тарасов

Ака уйӑхӗн 26 тата 27-мӗшӗсенче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Туя туй пек тӑвар-и?» спектакль лартӗҫ. Премьерӑна Арсений Тарасов драматург пьеси тӑрӑх хатӗрленӗ. Спектакль режиссерӗ тата художникӗ — СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев.

Республикӑн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ялти пӗччен пурӑнакан Егор мучи патӗнче ҫамрӑк хӗрарӑм пурӑнма пуҫлать. Ватӑ куншӑн савӑнать, хӑйӗн телейне вӑл халӑхпа пайлас тесе пысӑк уяв йӗркелет. Анчах Марук аппа ҫакна кура сисчӗвленет. Ҫитменнине, мучине вӑл хӑй те куҫ хывнӑ. Ялти пӑтӑрмах мӗнпе вӗҫленнине спектакле кайса курсан пӗлме май килӗ. Академи драма театрӗнчи спектакль яланхиллех 18 сехет те 30 минутра пуҫланать.

Ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкарти «Салют» культура керменӗнче Хӗрлӗ Чутай район ентешлӗхӗ иртнӗ. Унта вӑл тӑрӑхран тухса Шупашкарта тӗпленнисем пуҫтарӑннӑ. Ентешсене пухӑвне «Чавал» ентешлӗх канашӗ йӗркеленӗ.

Хӗрлӗ Чутайсен уявне Шупашкар районӗнчи Ҫӗньялти пултарулӑх ҫурчӗн фольклор ансамблӗ те пырса ҫитнӗ. Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Зинаида Яковлева ертсе пыракан ҫак ушкӑн «Чавал» уявне ӑнсӑртран ҫакланман — Зинаида Яковлева Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Сорӑм ялӗнче ҫуралнӑ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫуралса ӳснӗ, РФ Патшалӑх Думине депутата суйланнӑ Олег Николаев та хӑйӗн ентешӗсемпе тӗлпулӑва хутшӑннӑ. Уйрӑмах хастар чутайсене, района тӗрлӗ ҫулта ертсе пынӑ маттурсене, вӑл РФ Патшалӑх Думин бланкӗ ҫинче ҫырнӑ Тав хучӗсемпе хавхалантарнӑ.

Шупашкарти пӗр шкулта ҫамрӑк чӳречерен сикнӗ. Унта ӑс пухакан ачасем каланӑ тӑрӑх, ҫакна вӑл хӑйӗн ирӗкӗпе тунӑ.

Ку паян, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, 13 сехетре пулнӑ. Ҫамрӑка, суранланнӑскере, пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ вӑл реанимацире выртать.

Ҫав ача 11-мӗш класра ӑс пухать, вӑл 17 ҫулта. Унӑн ашшӗ-амӑшне шкул директорӗ патне чӗнмелли сӑлтав тупӑннӑ: ҫамрӑк ӳсӗр-мӗн. Аслисем кун пирки калаҫнӑ хушӑра яш туалета тухма ирӗк ыйтнӑ.

Анчах унӑн пачах урӑх шухӑш пулнӑ иккен. Вӑл пӗтӗм вӑйран чупса пырса иккӗмӗш хутри чӳречерен сикнӗ. Кантӑк ҫӗмӗрӗлнӗ, каччӑ крыльца ҫине кантӑк ванчӑкӗсемпе пӗрле ӳкнӗ.