Паян Шупашкар районӗнчи Мӑн Мамӑш ялӗнче 37 ҫулти вӑй питтие юлашки ҫула ӑсатрӗҫ. Унӑн тусӗсемпе тӑванӗсем миҫе машинӑпа миҫе ҫын пырса ҫитнине шутласа та кӑлараймӑн. Пурте вӗсем ун пирки уҫӑ кӑмӑллӑ та пурне те пулӑшма хатӗрччӗ тесе палӑртрӗҫ.

Вилӗм тени пирӗнтен ыйтса килмест те, ҫынна юлашки ҫула ӑсатни пирки кунта асӑнса тӑмалла та мар пек. Анчах тулли мар яваплӑ общество ертӳҫи хӑй вилӗмӗпе пурнӑҫран уйрӑлманни ҫинчен массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен хӑшӗсем пӗлтерме ӗлкӗрчӗҫ ӗнтӗ.

37-ри Мӑн Мамӑш арҫынни тимӗр-тӑмӑрпа ӗҫлекен фирмӑна 2009 ҫулта уҫнӑ. Эрнекун, нарӑсӑн 13-мӗшӗнче, вӑл ним пулман пекех ӗҫне кайнӑ. Ирхи 8 сехет те 20 минутра ӗҫе ҫитнӗ, машинӑна сарнӑ кавире ҫума тесе шыв ӑсса тухнӑ. Ҫав вӑхӑтра ӑна пӑшалпа пенӗ те. Усал ӗҫ тӑваканӗсем, малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, иккӗн пулнӑ. Видеосӑнава тем пек лекес темесен те ун тӗлне лекнех.

Правӑна сыхлакан органсем пӗлтерни ҫине таянса «МК» хаҫат фирмӑн 37-ри пуҫлӑхне саккаспа вӗлерни пирки хыпарлать. Ун пек тӗслӗхсем Шупашкарта юлашки вунӑ ҫулта пулман-мӗн.

Халӗ тӗпчев ӗҫӗ малалла пырать.

Малалла...

Хӗрлӗ Чутай районӗнче кӑҫалхипе вуннӑмӗш хут Совет ҫарӗсене Афганистанран илсе тухнӑ кун умӗн Афганистан тата Чечня вӑрҫисенче пуҫне хунӑ Чутай паттӑрсене Юрий Макарова, Валерьян Быкова, Геннадий Иванова тата Сергей Эзенкина асӑнса патриотика юррисен фестивалӗ ирттерчӗҫ. Кӑҫалхи фестиваль «Пусть живые запомнят и пусть поколения знают» (чӑв. Чӗррисем асра хӑварччӑр та ӑрусем пӗлччӗр) девизпа пулчӗ.

Фестивале ирттерме районти вӗрентӳпе культура пайӗ, Афган вӑрҫин инваличӗсен районти пӗрлӗхӗ, «Афганистан ветеранӗсен Раҫҫейри союзӗ» организацин районти пӗрлӗхӗ пулӑшнӑ.

Фестивальте 20 ҫамрӑк юрӑҫ икӗ тур витӗр тухнӑ: вӑрҫӑ темипе ҫырнӑ юрӑ шӑрантарасси, унтан — юрӑҫ килӗштернӗ юрӑ юрласси. Юрӑҫсен ӑсталӑхне виҫӗ ушкӑн тӑрӑх хакланӑ: кӗҫӗн ушкӑнра 8–12 ҫулхисем, вӑтам ушкӑнра 13–15 ҫулхисем тата аслӑ ушкӑнра 16–22 ҫулхисем пулчӗҫ.

Кӗҫӗн ҫулхисем хушшинче ҫаксем ҫӗнтерчӗҫ (виҫҫӗшӗ те Хӗрлӗ Чутайран):

1 вырӑнта — Екатерина Тверскова,

2 вырӑнта — Мария Аливанкина,

3 вырӑнта — Кира Булаткина.

Вӑтам ҫулхисем хушшинче:

1 вырӑнта — Анна Сармандейкина (Хӗрлӗ Чутай)

2 вырӑнта — Татьяна Мурайкина (Хӗрлӗ Чутай)

3 вырӑнта — Татьяна Ефремова (Штанаш)

Аслӑ ушкӑнрисем хушшинче:

1 вырӑнта — Инна Крыцова (Хӗрлӗ Чутай)

2 вырӑн — Диана Майорова (Штанаш)

3 вырӑн — Наталья Соловьева (Штанаш ял тӑрӑхӗн хӗрӗ Ҫӗнӗ Атикассинчи 11 класра вӗренет)

Хутшӑннисене те, мала тухнисене те Хисеп хучӗсемпе парнесем парса чысларӗҫ.

Малалла...

Роман Марквальд

Нумаях пулмасть Мускав ҫывӑхӗнчи Шуколово хулинче, Леонид Тягачевӑн йӗлтӗр клубӗн базинче, хӗрсемпе каччӑсен хушшинче фристайл енӗпе Раҫҫей первенстви пулнӑ. Унта Чӑваш Республикинчи икӗ спортсмен хутшӑннӑ.

Вӗсем иккӗшӗ те — Олимп резервӗсен ачасемпе ҫамрӑксен 2-мӗш спорт шкулӗн вӗренекенӗсем Роман Марквальд тата Никита Павлов.

15 ҫулти Роман Марквальд пӗрремӗш кунӗнчех ӑнӑҫлӑ ӑмӑртнӑ. Вӑл — Раҫҫей спорт мастерӗн кандидачӗ. Валерий Васильев тренер патӗнче ӑсталӑхне туптаканскер «ски-кросс» тупӑшура ҫӗнтерме пултарнӑ. Чӑваш каччи Челябинск облаҫӗнчи тата Красноярск енӗнчи вӑйлӑ спортсменсене хыҫа хӑварса финиша пӗрремӗш ҫитнӗ.

Роман Марквальдшӑн ку — пӗрремӗш пысӑк ҫитӗнӳ. Унччен вӑл республика шайӗнче иртнӗ ӑмӑртусенче ҫеҫ ҫӗнтернӗ.

Алексей Тонышев

Пӗтӗм Раҫҫейри ирӗклӗ пушар хуралӗн обществин Пӑрачкав районӗнчи уйрӑмӗн ертӳҫи Алексей Тонышев ҫӗршывра палӑрнӑ.

2003 ҫултанпа ҫав тивӗҫе пурнӑҫлакан Алексей ҫавӑн йышши конкурса унччен хутшӑнман-мӗн. Кӑҫал хӑйӗн вӑйне тӗрӗслесе пӑхнӑ та маттурлӑхпа палӑрнӑ.

Регионсенчи уйрӑмсенчи производство персоналӗ хушшинче ирттерекен конкурса виҫӗ ҫулта пӗрре йӗркелеҫҫӗ иккен. Пӑрачкав арҫынни республика тапхӑрӗнче иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Унтан вӑл Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсенчи ӗҫтешӗсемпе ӑмӑртнӑ. Ҫавӑнта ним мар пӗрремӗшне тухайнӑ. Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑртура Тонышев тӑваттӑмӗш вырӑн йышӑннӑ. Ӑмӑртӑва Мускав облаҫӗнчи Дедовск хулинче ирттернӗ. Конкурса Алексей «Кӑмакаҫӑ» номинацире хутшӑннӑ. Унӑн кӑмакасемпе мӑрьесене юсас тата техника тӗлӗшӗнчен тытса тӑрассине кӑтартма тивнӗ.

Шупашкарта нарӑсӑн 11-мӗшӗнче чӑваш чӗлхипе литературипе олимпиада иртнине эпир пӗлтернӗччӗ.

Патӑрьел районӗнчи ачасем те унта хастар хутшӑннӑ. 9–11-мӗш классенче вӗренекен пурӗ 10 ача хӑй пӗлӗвне тӗрӗсленӗ.

Вырӑс шкулӗн программипе вӗренекенсенчен Патӑрьелти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 1-мӗш вӑтам шкулта 9-мӗш класра вӗренекен Данил Гаврилов тата Ольга Туктанова (вӗрентекенӗ — Н.А. Путякова) 48 вӗренекен хушшинче призерсен йышне кӗме пултарнӑ.

Чӑваш шкулӗн программипе вӗренекенсенчен Ыхра Ҫырминчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулти 11–мӗш класри Анжелика Портнова — 2-мӗш вырӑнта (вӗрентекенӗ — Светлана Пантелеймоновна Кулакова); Нӑрваш Шӑхальти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта 11-мӗш класра вӗренекен Ольга Митрофанова — 3-мӗш (вӗрентекенӗ — Нина Ивановна Павлова).

Наркотиксен саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекенсем ҫак усала хирӗҫле реклама хатӗрлессипе конкурс ирттересси пирки пӗлтереҫҫӗ. Пӗтӗм Раҫҫейри тупӑшӑва уйрӑмшарӑн та, ушкӑнпа та хутшӑнма пулать. Конкурса профессионалсем тата ҫак енӗпе хӑйсене тӗрӗслесе пӑхас текенсен хушшинче уйрӑмшар хаклӗҫ. Номинацийӗсем тӗрлӗрен. Вӗсенчен пӗри, сӑмахран, тулаш социаллӑ рекламӑпа ҫыхӑннӑ. Теприне хутшӑнас тесен видеоролик хатӗрлеме тивет. Буклет, проспект, памятка хатӗрлекенсен те конкурсра хӑйсен пултарулӑхне тӗрӗслеме май пур.

Тӗплӗнрех пӗлес тесен Наркотӗрӗслевӗн республикӑри управленийӗн сайтне кӗрсе пӑхма пулать. Регионти тапхӑр ака уйӑхӗн 10-мӗшӗччен тӑсӑлать.

Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗсем: (8352) 23-01-42, 23-01-86.

Ӗнер, нарӑсӑн 12-мӗшӗнче, «Нарспи» оперӑпа чӑваш юрри-ҫеммин кунӗсем уҫӑлнӑ. Пӗтӗм тӗнчери конкурссен лауреачӗ Сергей кузнецов хӑйӗн хӗрӳлӗхӗпе хальхинче те тӗлӗнтернӗ. Иртнӗ ҫулхи авӑн уйӑхӗнче вӑл Сетнер партине епле юрланине ҫынсем манман-ха. Хальхинче вара вӑл тата та хӑватлӑн янӑратнӑ. Нарспи сӑнарне шаннӑ Надежда Степанова та, Константин Ефремов калӑплакан Тӑхтаман та куракана тыткӑнланӑ. Оркестра Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Ольга Нестерова дирижер ертсе пынӑ.

Спектаклӗн тӗп астармӑшӗ – Элекҫӗ хӗрарӑм. Ӑна Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Людмила Яковлева ӗнентерӳллӗ кӑтартса панӑ. Унчченхи постановкӑра вӑл Нарспи сӑнарне калӑпланӑ-ха. Тахӑҫан Нарспи пулнӑ тепӗр артист та, Чӑваш Республикин халӑх артистки Валентина Смирнова, хӑйне валли тивӗҫ вырӑн тупнӑ. Вӑл Сетнерӗн амӑш сӑнарне хайланӑ. 80 ҫулти халӑх артисчӗ Василий Васильев та, ытти артист та куракан асӗнче чылайлӑха юлӗ.

Паян театрта Федор Васильевӑн «Сарпике» балетне лартнӑ.

Паян мӗнпур республикипех «Автобус» рейд иртнӗ. Шупашкар районӗнчи ҫул-йӗр инспекторӗсем те ку акцие хутшӑннӑ. Асӑннӑ районти ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Юрий Поляков тӗрӗслеме патруль службин икӗ экипажӗ тухнине пӗлтернӗ.

Инспекторсем ҫынсене турттаракан пӗчӗк автобуссемпе «ГАЗельсене» уйрӑмах тӗрӗсленӗ иккен.

Транспорта илсен, организаци-предприятисен автотранспорчӗ хутшӑннипе кашни саккӑрмӗш инкек пулать-мӗн.

Автобус водителӗсен айӑпӗпе Шупашкар районӗнче пӗлтӗр ҫул-йӗр ҫинчи 6 инкек сиксе тухнӑ. Вӗсен вӑхӑтӗнче пурнӑҫран 2 ҫын уйрӑлнӑ, 32-ӗн суранланнӑ.

Шупашкар районӗнче пулса иртекен ҫул ҫинчи инкексен тӗп сӑлтавӗ шутӗнче пӗр машинӑпа теприн хушшинчи инҫӗше тытса пыманнине, ҫул ҫинче пырассин черетне пӑхӑнманнине, пӗр йӗр ҫинчен теприн ҫине тухнӑ чух правилӑна пӑснине асӑнаҫҫӗ.

Лицензиллӗ пассажир автотранспорчӗн айӑпӗпе инкек йышлӑ пулать темелле мар — вӗсен тӳпи кунта 1,9 процент кӑна.

Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Мӑрат ялӗ пӗчӗкех мар. Унти 167 килте 331 ҫын пурӑнать. Вырӑнти Кавал ял тӑрӑхӗ унти ҫынсем хастар та ӗҫчен тесе ӗнентерет. Ӗҫре пиҫӗхме кӑна мар, канма та пӗлеҫҫӗ иккен вӗсем. Ҫакна ҫирӗплетме вырӑнти тӳре-шара ял ҫыннисем выльӑх-чӗрлӗх тытаҫҫӗ, ҫӗр ҫинче ырми-канми тӑрӑшаҫҫӗ тесе палӑртать. Ял пурӑнать. Апла тӑк унӑн малашлӑхӗ пур.

Хӗллехи вӑхӑтра ял тӑрӑхӗнче вырӑнти юрӑ-ташӑ ӑстисем концерт кӑтартаҫҫӗ. Ҫыхарса килекен Сӑваплӑ Валентин кунне халалалласа (ку уяв ют ҫӗршывран килнӗскер пулин те аслӑ ҫулхисем те юлашки вӑхӑтра ун пирки пӗлме тытӑнчӗҫ) Кивӗ Мӑратра культура ӗҫченӗсем концерт лартнӑ. Аслисемпе пӗрле ачасем те сцена ҫине хӑпарнӑ. Вӗсем сӑвӑ вуланӑ, Сӑваплӑ Валентин тата Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗсемпе саламсем янӑратнӑ.

«Истори кӗтесӗ» курав та йӗркеленӗ. Унта пирӗн несӗлӗмӗрсем хуҫалӑхра усӑ курнӑ авалхи йывӑҫ хатӗрсемпе паллаштарнӑ.

Наркополицейскисем наркотик сутакансемпе вирлӗн кӗрешеҫҫӗ пулин те «шурӑ вилӗм» пур пӗрех пуҫӗпех пӗтмест-ха. Юлашки вӑхӑтра шкул ачисенчен те наркотик туртса илме пуҫларӗҫ те… Ку мӗн патне илсе ҫитерӗ?

ЧР ШӖМӗн ӗҫченӗсем наркотика хирӗҫ кӗрешнине сӑнлакан фильмра ӳкерӗнни паллӑ пулнӑ. Ӑна чӑваш режиссерӗ Владимир Синяев ӳкернӗ. Кун пирки ЧР Прокуратури пӗлтерет.

Ӳнер фильмӗ наркобаронӑн синкерлӗ шӑпи пирки. Вӑл хӑйӗн серепине хӑйех лекнӗ. Фильм куракансене наркомани ыйтӑвӗ ҫивӗч пулнине, вӑл ҫын пурнӑҫне тӗп тунине ӗнентересшӗн.

Полицейскисем Прокуратура ҫуртӗнче ӳкернӗ эпизода хутшӑннӑ. Унта — наркоушкӑна тытмалли мероприяти пирки. Фильм экран ҫине кӑҫал тухмалла.