Республикӑра ҫӑмарта туса илесси чакнӑ. «Юрма» пысӑк агрохолдинг ку енӗпе ӗҫлеме пӑрахса бройлер ӳстерме тытӑннӑ. Анчах ЧР Ял хуҫалӑх министерствинче шутланӑ тӑрӑх, ку лару-тӑру вырӑнти аграрисене аталанма май парать. Тӗслӗхрен, Муркашри чӑх-чӗп фабрики кун тӗлӗшпе ӗҫлеме пуҫланӑ.

Пӗлтӗр вӗсем 78 миллион ытла ҫӑмарта туса илнӗ. Ку — рекорд. Кунашкалли планра та пулман-мӗн. Халӗ предприяти ҫӑмарта тӑвакан шурӑ Хайсекс чӑхсем ҫине куҫнӑ. Вӗсене пӑхма йывӑр мар, ҫӑмарта нумай тӑваҫҫӗ.

Пӗлтӗр кӗркунне тырӑ, витамин хушкӑчӗ тата ытти компонент хакланнӑ май предприятие йывӑр килнӗ. Ҫӑмарта та хакланнӑ. Предприятин тӗп директорӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Сергей Шпарев каланӑ тӑрӑх, вӗсем продукцие хаклатма тӑрӑшмаҫҫӗ.

Ҫӑмартан ҫурри Чӑваш Ен пасарӗсене каять. Ыттисем — федераци сечӗсене. Предприяти гипермаркетсемпе пӗр чӗлхе тупнӑ. Муркашра туса илнӗ ҫӑмартасене Чулхула облаҫӗнче, Тутарстанра, Мари Республикинче, Мускавра курма май пур.

Фабрикӑра 150 ҫын ӗҫлет. Вӑтамран вӗсем 17700 тенкӗ укҫа илеҫҫӗ-мӗн. Унта малашне тӑватӑ цехри оборудование ылмаштарма палӑртаҫҫӗ.

Малалла...

Пӗрлехи спортпа сывлӑх кунӗсене ирттересси республикӑра йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Черетлӗ акци ҫитес шӑматкун, ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, иртӗ.

Ҫак кун республикӑри тата муниципалитетсенчи спорткомплекссем алӑкӗсене пурин валли те уҫӗҫ. Катоксем, бассейнсем, спорт залӗсем — йӑлтах тӳлевсӗр ӗҫлӗҫ.

Аса илтерер: сывлӑхпа спорт кунне республикӑра кашни уйӑхра, пӗлтӗрхи ака уйӑхӗнчен пуҫласа, ирттереҫҫӗ.

ЧР Министрсен Кабинечӗ йышӑннипе килӗшӳллӗн, черетлӗ сывлӑхпа спорт кунӗсем ҫӗртмен 27-мӗшӗнче, ҫурлан 8-мӗшӗнче авӑнӑн 19-мӗшӗнче, юпан 17-мӗшӗнче, чӳкӗн 21-мӗшӗнче, раштавӑн 19-мӗшӗнче иртӗҫ.

Ҫӗнӗ кӗнеке хуплашки

Журналист-публицист, ҫыравҫӑ, поэт, «Республика» хаҫат редакторӗ, ЧНКн Мӑн Канашӗн пайташӗ Лидия Филиппова (хушма ячӗсем — Алла Давыдова, Лидия Ригель, Лидия Майская тата ыттисем) «Чӗре таппи» (Пульсация) ҫӗнӗ кӗнеке кӑларнӑ Унта чӑвашла тата вырӑсла суйласа илнӗ сӑвӑсем кӗнӗ.

Авторӑн литература тата публицистика хайлавӗсем хӑйне евӗр, уйрӑлса тӑраҫҫӗ, тарӑн шухӑшлӑ. Унӑн лирики чӑваш халӑхӗн уйрӑмлӑхне, унӑн кӑмӑлне, йӑли-йӗркине пӗлессипе тӳрремӗнех ҫыхӑннӑ.

Автор Ҫеҫпӗле ӳстернӗ ҫӗрӗ тав тӑвать. Вӑл тата ашшӗ-амӑшӗ ӑна патриотлӑх воспитанийӗ панӑ.

Хыҫсӑмахра автор паянхи пурнӑҫпа киленме чӗнет, малашнехи лайӑхрах пуласса шанса ҫырать.

«Чӗре таппи» пур ӳсӗмри вулакан валли те. Вӑл 25 ҫул журналистикӑра тата ҫыравҫӑ ӗҫӗнче тӑрӑшакан авторӑн 13-мӗш кӗнеки пулнӑ.

Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Хулаҫырми ялӗнче «Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫисене» палӑк уҫнӑ. Ӑна лартмашкӑн ентешӗ Николай Угаслов пулӑшнӑ. Вӑл тӑван кӗтесӗшӗн чылай ӗҫ тӑвать.

Николай Угаслов несӗлӗмӗрсен йӑли-йӗркине упрамалли, вӗсен ӗҫне малалла тӑсмалли пирки каланӑ. «Миллион ҫын пире таса тӳпе парнелессишӗн хӑйсен пурнӑҫне шеллемен», — тенӗ вӑл.

Район пуҫлӑхӗ Александр Шадриков ял халӑхне Аслӑ Ҫӗнтерӳпе саламланӑ, ветерансене ҫирӗп сывлӑх суннӑ. Вӑл Николай Угаслова Тутарстан вӗренӳ министрӗн ячӗпе Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.

Палӑк пуҫ уснӑ салтак евӗр. Хыҫӗнче — обелиск. Унта паттӑрсен ячӗсене мрамор плита ҫине ҫырнӑ.

Мероприятие сумлӑ хӑнасем те ҫитнӗ: ТР Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем Ринат Гайзатуллин тата Шакир Ягудин. Тӗрлӗ ҫӗре саланнӑ ентешӗсем те тӑван тӑрӑхне килнӗ.

Ялта пӗр ветеран ҫеҫ юлнӑ-мӗн. Вӑл — Алексей Гордеев. Вӑл, ватӑ пулин те, митинга тухнӑ.

Ҫӗнӗ палӑк умне кӑшӑлсемпе чечексем хунӑ. Шкул ачисем вара илемлӗ концерт хатӗрленӗ.

ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн тата унӑн ҫемйин тупӑшӗ пирки информаци тухнӑ. Влаҫ органӗсен порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр регион пуҫлӑхӗ 3,6 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.

Унӑн мӑшӑрӗ Лариса Юрьевна вара 415 пин тенкӗ ҫеҫ илнӗ. Игнатьевсен 18 ҫул тултарман хӗрӗ те тупӑш пирки отчет тунӑ. Вӑл пӗлтӗр 15 пин те 247 тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.

Унчченхипе танлаштарсан, Михаил Игнатьевӑн тӗп ӗҫ вырӑнӗнчи тупӑшӗ 300 ытла пин тенкӗ ӳснӗ. Ҫав вӑхӑтрах кӑҫал Чӑваш Республикин ертӳлӗхӗ хысна укҫине перекетлес тӗллевпе пысӑк чиновниксен шалӑвне 10 процент чакарма йышӑннӑ. Ҫав шутра — ЧР Элтеперӗ те. Хушӑва Михаил Игнатьев пушӑн 11-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.

Паянхи кун тӗлне Игнатьевсен ҫемйинче 5 ҫӗр лаптӑкӗ. Вӗсен калӑпӑшӗ — 83522 тӑваткал метр. Ҫавӑн пекех Игнатьевсен 2 ҫурт, 2 хваттер, гараж боксӗ тата «Mercedes-Benz B 170» урапа.

Сӑмах май, ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче РФ Президенчӗ Владимир Путин та ҫулталӑкри хӑйӗн тупӑшне кӑтартнӑ. 2013 ҫулпа танлаштарсан, тупӑшӗ икӗ хут ӳснӗ. Владимир Путин 7,654 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. Унччен ку 3,6 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Хакас Республикинче пушар алхасни пирки телекуравсем нумай калаҫрӗҫ. Чӑваш Енре ҫунса кайнисене пулашас тӗллевпе укҫа-тенкӗ пухма тытӑннӑ. Кӑмӑл пуррисене унта хутшӑнма чӗнеҫҫӗ.

Ку ӗҫе ӗнер, ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, пуҫӑннӑ. Пухнӑ укҫана Хакасие ярса парӗҫ. Кӑна ЧР Строительство министерствин ларӑвӗнче йышӑннӑ. Укҫа пушар тӗп тунӑ вырӑна ҫӗнӗрен хута яма кайӗ.

Акцие предприятисем, организацисем, уйрӑм ҫынсем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Реквизитсем ҫаксем:

ХРОФ "Республика", ИНН/КПП 1901089888/190101 001,

р/с40703810337110000017

Хакасский РФ ОАО «Россельхозбанк» г. Абакан,

БИК 049514767,

К/с30101810700000000767.

Укҫа хывнӑ чухне «Добровольное пожертвование пострадавшим от «Огненной стихии» в республике Хакасия» тесе ҫырмалла. Налук илмеҫҫӗ.

Паянтан, ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнчен, Чӑваш Енре пушара хирӗҫле йӗрке йышӑннӑ. Республикӑн Министрсен Кабинечӗн ҫакӑн пирки калакан йышӑнӑвӗн проектне правительствӑн паянхи ларӑвӗнче йышӑннӑ.

Пушара хирӗҫле ятарлӑ режим етни вӑрман хуралӗпе вӑрманти пушарсемпе кӗрешекен подразделенисем инкеке ҫӗнме ялан хатӗр тӑмаллине пӗлтерет. Кунсӑр пуҫне ҫак тапхӑрта ҫынсене вӑрмана кӗме чарӗҫ. Пуҫӗпех мар, анчах вӗҫӗ-хӗррисӗр кӗрсе тухма, тарнспорта вӑрман тӑрӑх хутлама ирӗк пулмӗ. Вут-ҫулӑмпа ҫыхӑннӑ ӗҫ-пуҫпа та ку вӑхӑтра аппаланма юрамӗ.

Йӗркене пӑхӑнмасӑр пуҫтахланакансене пуҫран шӑлмӗҫ. Ун пеккисене явап тыттарассине вӑйлатнӑ. Вӑрманта кӑвайт чӗртсен уйрӑм ҫынсене 2 пинрен пуҫласа 4 пин тенкӗ таран штарфлӗҫ, должноҫрисене — 15 пинрен пуҫласа 30 пин тенкӗ таран, предприяти-организацисене — 400 пинрен пуҫласа ҫур миллион таран. Вӑрмана шар кӑтартсан ӑна чӗртсе тӑратма тата пушара сӳнтерме тӑкакланнине те айӑплинчен шыраса илӗҫ.

Етӗрне районӗнчи Андрей Михайлович Иванов ертсе пыракан Кӑкшӑмри шкул коллективӗ вӗренекенсен патриотизм туйӑмне ҫирӗплетес енӗпе чылай тӑрӑшать. Шкулта вырӑнти колхоз тата шкул историне халалланӑ музей пур. Ун ӗҫне шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Людмила Александрова йӗркелесе ертсе пырать. Шкул колективӗ Кӑкшӑм ял тӑрӑхӗн тата «Заветы Ильича» колхоз администраципе туслӑ ҫыхӑну тытать. Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн шкул территорийӗнче вырнаҫнӑ чӑрӑш умне асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Ку чӑрӑша 1967 ҫулхи Ҫӗнтерӳ кунӗнче шкул ачисемпе вӑрҫӑ ветеранӗсем малтанхи обелиск вырӑнне лартнӑ. Ҫӗнӗ Культура ҫуртне хута ярсан ун умне палӑкне те ҫӗнӗрен ҫӗклесе лартнӑ.

Шкул директорӗ А.М. Иванов вӗренекенсене чӑрӑш историйӗпе паллаштарчӗ, ӑна упрама чӗнсе каларӗ. Шкулти учительсем тата вӗренекенсем пурте «Вилӗмсӗр полк» акцине хастар хутшӑнчӗҫ. Кашниех вӑрҫа хутшӑннӑ хӑйӗн тӑванӗн сӑнӳкерчӗкне йӑтса ял урамӗ тӑрӑх палӑк патне ҫывхарчӗҫ, ҫула май вӗсем ҫумне таврари ял халӑхӗ хутшӑнчӗ. Хӑшӗ-пӗрин аллинче темиҫе сӑн. Митинг хыҫҫӑн мӗнпур сӑнӳкерчӗкрен альбом йӗркелесе шкул музейне вырнаҫтарӗҫ.

Малалла...

Кӑҫал эпир Раҫҫей Федерацийӗнчи Литература ҫулталӑкне, Чӑваш Республикинчи Константин Иванов ҫулталӑкне халалласа литература конкурсӗ пуҫарнӑччӗ. Ӑна «Нарспин» пӗрремӗш куҫаруҫине, Тӑван ҫӗршывшӑн пуҫне хунӑ паллӑ поэта Андрей Петтоки (1905–1942) ячӗпе ирттерте шут тытрӑмӑр.

Литӑмӑртун пӗрремӗш тапхӑрӗ — хайлавсене йышӑнасси вӗҫленчӗ. Конкурса тӑратнӑ хайлавсемпе эсир пирӗн электронлӑ вулавашра паллашма пултаратӑр. Тӗрлӗ тӑрӑхран пурӗ 39 хайлав ҫитрӗ — те литература конкурсӗсем кӑҫал унсӑр та йышлӑ пулнӑран, те ачасене хавхалантаракан сӑлтав ҫукран нумаях хутшӑнмарӗҫ.

Ушкӑнсене вара ҫапла пайлас терӗмӗр: 6–7 классем (сӑвӑ-калав, 5 ӗҫ); 8 классем (сӑвӑ, 8 ӗҫ; проза, 5 ӗҫ); 9–11 классем (сӑвӑ-калав, 5 ӗҫ); аслисем (сӑвӑ, 5 ӗҫ; проза, 9 ӗҫ). Пурӗ ҫапла 6 ушкӑн йӗркеленчӗ. Пысӑкрах ушкӑнсене темиҫе 2-мӗш, темиҫе 3-мӗш вырӑн уйӑрӑпӑр.

Хальхи вӑхӑтра вара — ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗччен — хутшӑнакан хайлавсен сасӑлав тапхӑрӗ пырать. Сирӗн кӑмӑла каяканннишӗн сасӑлас тесен хӑвӑрӑн шухӑша кӗртмелле (хайлав айӗнче). Камӑн ытларах пухӑнӗ — ҫав «Вулакансен кӑмӑлне каякан хайлав» номинацире ҫӗнтерӗ.

Малалла...

Суя хутпа ӗҫе кӗрсен кӑштахран ним мар ӑшӑ вырӑнсӑр юлӑн. Ун пекки республикӑри влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансене кӗтет. Нумай пулмасть виҫӗ ҫын ӗҫсӗр юлнӑ.

Патшалӑх влаҫ органӗсенче тимлекенсем суйнипе суйманнине, вӗсен тӗлӗшпе федераци саккунӗсем кӑларса тӑратакан йӗркесене епле пӑхӑннине Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗ тӗрӗслесе тӑрать. Черетлӗ тӗрӗслев вӑхӑтӗнче виҫӗ тӳре-шара суя хутсем тӑратни ҫиеле тухнӑ.

Тӗслӗх вырӑнне 2007 ҫулта ӗҫе илнӗ ҫынна асӑнса хӑвармалла. Вӑл пӗлӳ ҫинчен калакан суя хут тӑратнӑ. 1994 ҫулта тата 2000-мӗш ҫулта ӗҫе вырнаҫнӑ тепӗр икӗ ҫын вара 2004 ҫулта аслӑ пӗлӳ илни ҫинчен калакан хутсемпе ҫырлахас тенӗ. Суя хут тӑратакансене 2013 ҫулхи тӗрӗслевре те тупса палӑртнине пӗлтерет Чӑваш Республикин влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ.

Суякан тӳре-шарана ӗҫрен хӑтарнӑ, тӗрӗслев материалӗсене правӑна сыхлакан органсене ярса панӑ.