Николай Терентьев

Ҫӗр ҫине килекен кашни ҫыннӑнах темле тӗллев пур пек туйӑнать. Ара, этем хӑй ӗмӗрӗнче мӗн кӑна туса ӗлкӗрмест пулӗ! Теприсем, ав, йывӑҫ лартнипе, пӳрт лартнипе, ывӑл ӳстернипех ҫырлахмаҫҫӗ, тӑван халӑх асӗнче те юлмалӑх ӗҫ те туса ӗлкӗреҫҫӗ. Ҫавӑн пек хӑватлӑ ҫынсенчен пӗри – Николай Терентьев. Ӗнер, ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӑл ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитрӗ.

Николай Терентьева пӗрисем драматург пек ытларах пӗлеҫҫӗ-тӗр, теприсем – куҫаруҫӑ евӗр, виҫҫӗмӗшӗсем – актер тенипе. Тата теприсем унӑн хисеплӗ ячӗсене – вӑл Чӑваш Республикин искусствӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ пулнине – асӑнса кайӗҫ. Пӗлместӗп, «Хумсем ҫырана ҫапаҫҫӗ», «Куккук ҫаплах авӑтать» тата ытти пьесӑпа чапа тухнӑ автор вӑл ятсемпе мӑнаҫланнӑ-ши е, тен, ҫук та-ши?.. Паян ку пӗлтерӗшлех мар. Пахи - ӑна ҫынсем манманни. Канаш районӗнчи Кошнаруй ялӗнче ҫуралнӑскер ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ май Ҫӗнӗ Шелттӗм ял вулавӑшӗнче, акӑ, «Пурнӑҫ уттипе васкаса» литература калаҫӑвӗ йӗркеленӗ. Васканӑ-ши Николай Терентьев е пурнӑҫ ҫулӗпе васкамасӑр утнӑ-ши?

Малалла...

Конкурса палӑрнисенчен пӗрисем

Нумаях пулмасть Тутарстанра тӑван ҫуртӗнче иртнӗ. чӗлхепе литературӑна вӗрентекенсен «Туган тел» конкурсне пӗтӗмлетнӗ. Вӑл Хусанти халӑхсен Туслӑх ҫуртӗнче иртнӗ. Раҫҫей шайӗнче йӗркеленӗ конкурса Тутарстанри вӗрентекенсем кӑна мар, Ӗрӗнпурпа Чӗмпӗр облаҫӗсенчи чӗлхе вӗрентекенӗсем те пырса ҫитнӗ. Конкурса пӗтӗмпе 97 учитель хутшӑннӑ.

Финала чӑваш, вырӑс, тутар, удмурт, ҫармӑс, ирҫе-мӑкшӑ, пушкӑрт чӗлхисене вӗрентекен 25 педагог тухнӑ.

Ачасене тӑван чӗлхене юратма хӑнӑхтараканскерсем конкурсра мастер-класс ирттерсе хӑйсене халӑхӗн йӑли-йӗркипе паллаштарнӑ. Ҫапах та тӳресем педагогсем хӑйсен ӗҫӗнче методика меслечӗсемпе усӑ курнине, халӑх тумне кӑтартнине тӗпе хунӑ. Чӑваш чӗлхи вӗрентекенсем те хӑйсен ӑсталӑхне кӑтартнӑ.

Тутарстан Республикинче "Никрут юрри" конкурс-фестивале хатӗрленеҫҫӗ. Унччен вӑхӑт нумаях та юлматсь. Суйлав турсем тӗрлӗ ҫӗрте иртнӗ те ӗнтӗ. Ҫав шутра - Ҫарӑмсан районӗнчи Кивӗ Йӗлмелӗнче те. "Ҫарӑмсан чӑвашӗсем тӗплӗ хатӗрленни тӳрех курӑнчӗ. Районти культура уйрӑмӗ ҫак мероприятие ҫӳллӗ шайра хатӗрленине палӑртмаллах", - тесе хыпарлать "Сувар" хаҫат.

Хутшӑнакансем те, куракансем те клуба йышлӑ пухӑннӑ. Вӗсем хушшинче тӗрлӗ ҫулхисем пулнӑ. Конкурса хутшӑнакансем чӑвашла тӑхӑнса сцена ҫине хӑпарнӑ, салтак юррисене шӑрантарнӑ.

Мероприятие Вӑтӑр Юман Киремет ялӗ пуҫланӑ.

Сӑмах май, ҫарӑмсансен йӑли-йӗркинче ытти районтан уйлӑлса тӑракан пулӑм пур иккен: амӑшӗ салтака каякан ача ҫине алшӑлли мар, сурпан ҫакать-мӗн.

Пенза облаҫӗнчи Неверкино раойнне кӗрекен чӑваш ялӗсенчи ачасем пӗрле футбол выляма тытӑнӗҫ. Йыша асӑннӑ районти виҫӗ чӑваш ялӗнче пурӑнакан шкул ачисем тата унччен шкул пӗтернисем кӗнӗ. Вӗсене пӗр «ҫунат» айне пухаканӗ Пенза облаҫӗнчи Пикурзари пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкул темелле. Тӗрӗсрех, вӗренӳ учрежденийӗ хӑй мар-ха. Унти хастарсем ҫине тӑнипе футбол ушкӑнӗ йӗркеленӗ.

Ушкӑна Пикмурза ялӗнчи вӑтам шкул диреткорӗ С.Н. Никитин тата Неверкинӑри П.А. Столыпин ячӗллӗ вӑтам шкулти тренер В.П. Степанов тренер пулса ертсе пырӗҫ.

Футбол ушкӑнӗ «Пӗрлӗхлӗх кубокӗшӗн» пынӑ кӗрешӗве нумаях пулмасть хутшӑннӑ. Ӑмӑртӑва Пензӑра нацисем хушшинче иртнӗ ҫамрӑксен форумӗн йӳтӗмӗпе йӗркеленӗ. «Раҫҫей – пирӗн пӗрлехи кил» форум ячӗпе ирттернӗ мини-футбол вӑййинче чӑваш ялӗсен «ТУС» ушкӑнӗ те вылянӑ.

Вӗсене хальлӗхе суйлава хутшӑнтарамаҫҫӗ-ха, анчах суйлав тематикипе ҫыхӑннӑ конкурса хутшӑнтараҫҫӗ.

Ҫамрӑксен пултарулӑхне аталантарма, общественноҫа суйлав ыйтӑвӗсемпе ытларах паллаштарма, ӑна анлӑрах ҫутатма Комсомольски районӗнче ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗччен ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен «Суйлав — вӑл питӗ пӗлтерӗшлӗ» конкурсӗ иртет.

Районти вӗренỹ учрежденийӗсенче вӗренекенӗсем тӗрлӗ номинацире хӑйсен ӑсталӑхне тӗрӗслеме пултараҫҫӗ. Ҫӗнтерỹҫӗсене ҫулӗсене кура палӑртаҫҫӗ: 8–12 ҫулсенчисем, 13–17 ҫулхисем. Конкурса тӑратнӑ ӗҫсенче ята, хушамата, миҫе ҫултине, ӑҫта вӗреннине, килти адреса, телефон номерне, электрон почта адресне палӑртмалла. Ӗҫсене А3, А4 форматлӑ хут ҫинче тата электрон мелпе те хатӗрлеме юрать. Ỹкерчӗксене май уйӑхӗн 20-мӗшӗччен районти территори суйлав комиссине ярса пама ыйтаҫҫӗ.

Ӗнер, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче музейпа курав центрӗн йӑла-йӗрке залӗнче «Силпи ялӗнчи чиперуксем» ятлӑ курав уҫӑлнӑ. Ӑна, паллах, Чӑваш Енри Литература ҫулталӑкне халалланӑ. Куравра мӗнлӗ пикен ӳкерчӗкӗсем пулнине те чухлама йывӑр мар.

Куравра Нарспи сӑнарне тӗрлӗ вариаципе кӑтартнӑ. Ӗҫсене тӗрлӗ материалтан хатӗрленӗ: йывӑҫ, тӑм, береста тата ытти те.

Ӗҫсен авторӗсен ячӗсем Чӑваш Енре анлӑ сарӑлнӑ. Вӗсем — Н.И.Степанова, Т.В.Шаркова, А.А.Васильева, З.И.Воронова тата ыттисем. Ҫавӑн пекех ытти хулари ӑстасен ӗҫӗсем те пур. Унччен вӗсем «Руҫ ӑстисем» пӗтӗм тӗнчери куравра та пулнӑ-мӗн.

Чӑваш Енре Android валли ятарлӑ приложени хута янӑ. Вӑл юн паракансем валли. Ку вӗсене юн памалли графика тӗрӗс палӑртма, юн илекен станцисен списокне пӗлме, реципиентсем пирки информаци пӗлме май парать.

Приложение «Донор юнӗ пурнӑҫ парнелет» проектпа килӗшӳллӗн хута янӑ. Проекта республикӑри ҫамрӑксен «Студентсен канашӗ» общество организацийӗ пурнӑҫа кӗртет.

"Donor Info" приложение Android операци системи ҫумӗнче йӗркеленӗ. Приложени пулӑшнипе юн, анализ памалли графика йӗркелеме пулать. Унта профиль пур. Унта приложенипе усӑ куракан донор регистрациленме пултарать. Ҫавӑн пекех донорлӑх ҫинчен информаци, юн илекен станцисен списокӗ, вӗсен телефон номерӗсем пур.

Кунсӑр пуҫне приложенире заявка хӑварма (кама пулӑшу кирлӗ) пулать.

Шупашкар хули 550 ҫул тултарнӑ тӗле 5500 кедр лартма палӑртнӑ. Пӗрремӗш йывӑҫсене кӑҫалах лартӗҫ. Вӗсем хулан тӗрлӗ кӗтесӗнче пулӗҫ.

Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Шупашкарти Университет урамӗнчи 38-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче 50 кедр лартӗҫ. Ҫаксем ӗнтӗ плана кӗртнӗ пӗрремӗш йывӑҫсем пулӗҫ те.

Валерий Петров ку пӗлтерӗшлӗ пулӑм пулнине палӑртать. Ара, хулан таса пулмалла-ҫке. Ку кедрсем Шупашкар 550 ҫул тултарнӑ ҫӗре халӑхшӑн парне те пулӗ.

Палӑртмалла: кунашкал нумай йывӑҫ кашни хуларах ҫук. Кедр сиплӗ те шутланать. Проектпа килӗшӳллӗн, кедр рашчи тума палӑртнӑ. Унта халӑх уҫӑлса ҫӳрӗ, илемпе киленӗ, сиплӗ сывлӑшпа сывлӗ.

Анчах кедра ӳстерме ҫӑмӑл мар. Ӑна пӑхсах тӑмалла. Ҫавӑнпа тӑпрана та Атӑл леш енчен кӳрсе килнӗ. Кедрсене лартмашкӑн пулӑшма кашниех пултарать.

Чӑваш Енре «Хӗрарӑмсем Канаш аталанӑвӗшӗн: ҫивӗч ыйтуран — стратеги патне» канашлу иртнӗ.

Ҫав мероприятире республика тулашӗнче ӗҫлекен арҫынсен ыйтӑвне сӳтсе явнӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, статистика республикӑри ашшӗсен 26 яхӑн проценчӗ Чӑваш Ен туашӗнче ӗҫленине ӗнентерет. Канашлура ачасем ашшӗсене уйӑхӗ-уйӑхӗпе курмасӑр ӳснине палӑртнӑ.

Мероприятире Канаш хулинче ҫемьесене ҫирӗплетес, ача воспитанийӗнче ашшӗн рольне ӳстерес тӗллевпе Ашшӗсен канашне йӗркеленине те аса илнӗ.

Сӑмах май, ашшӗ-амӑшӗнчен пӗри республика тулашӗнче ӗҫлесе пурӑнни ҫемье арканӑвӗн тӗп сӑлтавӗсенчен пӗри шутланать. Пӗлтӗр Чӑваш Ен Атӑлҫи тӑрӑхӗнче ку енӗпе пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ.

Ҫакна та палӑртмалла: Канашри ӗҫпе тивӗҫтерекен центр 150 ытла чӑваш ҫыннине ытти региона ӗҫлеме янӑ.

Кӑҫал «Архиври каҫ» акци Чӑваш Енре пӗрремӗш хут иртет. Ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче республикӑри архив учрежденийӗсен алӑкӗсем пуриншӗн те уҫӑ пулӗҫ.

Патшалӑх истори архивӗнче ав хӑнасене манти тӑхӑннӑ архивариус кӗтсе илӗ. Вал вӗсене учрежденири упрамалли пӳлӗмсене кӑтартӗ. Унтах чӑваш поэчӗпе Константин Ивановпа ҫыхӑннӑ архив докуменчӗсен куравӗ йӗркеленӗ.

Ҫавӑн пекех архивра ӗҫлекенсем кунта килекенсене Шупашкарӑн XVII-XVIII ӗмӗрсенчи историйӗпе паллаштарӗҫ. Акци 17 сехетрен пуҫласа 21 сехетчен тӑсӑлӗ.

Хальхи истори патшалӑх архивӗнче Чӑваш Енри паллӑ ҫынсен харпӑр фондӗнчи документсемпе курав йӗркелӗҫ. Вӑл 16:00-21:00 сехетсенче иртӗ.

Электрон тата кинодокументаци патшалӑх архивӗнче Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тутарнипе ҫыхӑннӑ мероприятисем иртӗҫ. Кунта вӑрҫӑра, тылра пулнӑ ҫынсен килти архивӗнчи документсене йышӑнӗҫ. Акцие хутшӑнакансем цифра форматне куҫарнӑ документсене флеш-картта ҫине ҫыртарма пултарӗҫ. Акци 17 сехетре пуҫӑнать.