Ытти чылай ҫӗрти пекех Шупашкар районӗнчи Ойкассинче Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пyҫ хунӑ салтаксене асӑнса палӑк уҫӑлнӑ. Ӑна паллӑ чӑваш скульпторӗ, ЧНК Ваттисен Канашӗн ертӳҫин ҫyмӗ Федор Мадуров ӑсталанӑ. Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ Федор Мадуров ҫакнашкал парнене чун ыйтнипе, чӗре хушнипе ӑсталанӑ тесе пӗлтернӗ Чӑваш наци конгресӗн пресс-служби.

Лапсар ял тӑрӑхӗнчи Ойкассинче пypӗ 37 кил кӑна пулсан та вӑрҫа xӗpӗx пиллӗкӗн тухса кайнӑ, 22-шӗ унтах выртса юлнӑ. Bӑpҫӑ суранӗ ял ҫыннисен чӗрисенче халӗ те амаланать. Ефросиния Иванова, акӑ, ашшӗне вӑрҫа ӑсатнине хальхи пек астӑвать. Ҫӗнӗ палӑк ҫинче унӑн хушаматне курсан куҫҫулленмесӗр чӑтайман вӑл.

Паттӑр салтаксене асӑнса лартнӑ палӑка ӑсталанӑ ҫӗрте ял хастарӗсем те вӑй хунӑ. Ял тӑрӑхне хӑй вӑхӑтӗнче ертсе пынӑ, халӗ тивӗҫлӗ канури Евгений Афанасьев ҫaк пархатарлӑ ӗҫe ертсе пыраканӗ пулнӑ.

Палӑк уҫнӑ ҫӗpe Уйкас-Ҫӗнъяла Чӑваш наци конгресӗн Ваттисен Канашӗн председателӗ Василий Шадриков пырса ҫитнӗ.

Ҫy уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, 18 сехет ҫypӑpa, Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ, Раҫҫей писательсен союзӗн пайташӗ пулнӑ филологи наукисен кандидатне Валентин Абрамова халалласа И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура керменӗнче асӑну кaҫӗ иртет. «Валентин Александрович Чӑваш наци конгресӗн пархатарлӑ ӗҫне чылай ҫул аталантарса пынӑ. Шел, шӑпа ӑна питӗ кӗcke ӗмӗp панӑ», — тесе ҫырнӑ ЧНК сайтӗнче. Аса илтеретпӗр, Валентин Абрамов 2012-мӗш ҫулта уйралса кайрӗ.

Валентин Абрамова аса илсе, ӑна хисеплесе те сума суса асӑну каҫне тус-юлташӗсем, унӑн вӗренекенӗсем, паллӑ юрӑҫсем пуҫтарӑнӗҫ: Валерий Клементьев, Сергей Павлов, Алексей Московский, Петр Ермолаев, Андрей Алексейпе Шадриковсем, Лариса Васильева, «Янташ» ушкӑн тата ыттисем.

Билет сутса пуҫтарнӑ укҫана концерта йӗркелекенсем пӗтӗмпех Валентин Александрович Абрамовӑн вил тӑприне тирпей-илем кӳмe тӑкаклас шухӑшлӑ.

Мешуре Аседулловна Валеева

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, ӗҫ ветеранӗ, тыл ӗҫченӗ Мешуре Аседулловна Валеева 95 ҫул тултарнӑ. Вӑл Патӑрьел районӗнчи Тутар Сӑкӑт ялӗнче пурӑнать. Ҫак хӗрарӑм чӑннипех те мухтава тивӗҫ.

Мешуре Аседулловна 13 ача ҫуратнӑ. Шел те, вӗсенчен 7-шӗ пӗчӗклех вилнӗ. Вӑрӑм ӗмӗрлӗскере вырӑнти тӳре-шара саламланӑ. Ун патне РФ Президенчӗ Владимир Путин янӑ саламлӑ ҫыру та ҫитнӗ.

Мешуре Аседулловна 1937 ҫулта качча тухнӑ. Мӑшӑрне Хасияттул Хайрулловича икӗ ҫултан Хӗрлӗ ҫара илнӗ. Вӑл Финн вӑрҫине, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ. Фронтран 1945 ҫулхи кӗркунне таврӑннӑ. 1983 ҫулта ҫӗре кӗнӗ.

Валеввсем халӗ мӑнукӗсемпе, вӗсен ачисемпе савӑнса пурӑнаҫҫӗ.

Чӑвашстат 2014 ҫулта Чӑваш Енри халӑх вӑтамран мӗн чухлӗ шалу илнине пӗлтернӗ. Ку кӑтарту республикӑри пурнӑҫ шайне уҫҫӑн кӑтартать, Атӑлҫи федераци округӗнчи ытти регионпа танлаштарма май парать.

Ведомствӑн малтанлӑха пӗлтернӗ статистики тӑрӑх, 2014 ҫулта Чӑваш Енре халӑхӑн 16,2 проценчӗ (200,5 пин ҫын) пурӑнмалли виҫене палӑртнинчен сахалрах илнӗ-мӗн. Пуранмалли виҫе уйӑхне 6805 тенкӗ.

Халӑхӑн 783,9 пин ҫын (63,2 процент) ҫынна вӑтамран кирлӗ чухлинчен сахалрах шалу илнӗ. Аса илтерер: пӗлтӗр ку кӑтарту 16 648,4 тенкӗпе танлашнӑ.

Ҫапла майпа республикӑра пурӑнакан халӑхӑн ҫурри 14 пин тенкӗ те шалу илсе курман. Кашни 16-мӗш ҫын вара сахал тупӑшлӑ шутланать.

Кӑҫал Атӑлта шыв сахаллине пула ӑна перекетлеме тивӗ. Кун пирки РусГидро энергетика холдингӗ Атӑлҫи гидроэлектростанцинче иртнӗ «ҫавра сӗтелте» пӗтӗмлетни тӑрӑх хыпарлать.

Мероприятие Шыв ыйтӑвӗсен институчӗн пуҫлӑхӗ, Раҫҫейӗн ӑслӑлӑх академийӗн член-корреспонденчӗ Виктор Данилов-Данильян, РусГидро ӗҫченӗсем тата ыттисем хутшӑннӑ. Телекӗпер меслечӗпе Сартури тата Мускаври специалистсем те Атӑл ыйтӑвне сӳтсе явнӑ.

Атӑлпа Кама ярӑмне кӗрекен шыв управҫисенче кӑҫал шыв саппасӗ 50,6 кубла километрпа танлашнӑ, 2014 ҫулхинчен ҫакӑ 8,7 кубла киломтер сахалтарах. Шывпа виҫесӗр усӑ курсан кайран йывӑрлӑх сиксе тухма пултарать иккен.

«Ҫавра сӗтелте» Шупашкар ГЭСне 68 метра ҫити хӑпартас ыйтӑва черетлӗ хут хускатнӑ. Ӑна ҫавӑн чухлӗне ҫитерсен йывӑрлӑх чакмалла-мӗн. «Хальлӗхе гидростанци транзит режимӗпе ӗҫлет», – тенӗ Виктор Данилов-Данильян.

Шыв сахалли энергие кӑларассипе ҫыхӑнни пирки калаҫнӑ май ҫакӑ ҫутӑ хакӗ хӑпарасси патне ҫитерме пултарнине те асӑнса хӑварнӑ. Ҫакна специалистсем хӑш-пӗр гидроэлектростанцие чарса лартма тивнипе сӑлтавланӑ. Угличри ГЭСа, сӑмахран, иртнӗ уйӑхӑн 2–5-мӗшӗсенче ӗҫлеттермен.

Малалла...

Андрей Николаевичпа Таисия Софроновна Николаевсем

Канаш хулинче социаллӑ ӗҫченсем мӑшӑра Аслӑ Ҫӗнтерӳпе саламланӑ. Икӗ ветеран пӗрлешнӗ те 68 ҫул пӗрле пурӑннӑ. Вӗсем Андрей Николаевичпа Таисия Софроновна Николаевсем.

Андрей Николаевича Совет ҫарне 17 ҫулта илнӗ. Вӑл Кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ фронтӗнче, 3-мӗш тата 4-мӗш Украина фронтӗнче, ҫапӑҫнӑ, Крыма ирӗке кӑларнӑ ҫӗре хутшӑннӑ. Унтан I Прибалтика фронтне янӑ ӑна, разведчик пулнӑ. Вӑрҫӑра Андрей Николаевич виҫӗ хут аманнӑ, анчах ҫар тивӗҫне 1945 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен пурнӑҫланӑ. Вӑл вӑрҫӑ сусӑрӗ. Унӑн награда нумай.

Таисия Софроновна – тыл ӗҫченӗ, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ. Унӑн та награда нумай.

Андрей Николаевичпа Таисия Софроновна виҫӗ ачана ура ҫине тӑратнӑ. Халӗ вӗсен тӑватӑ мӑнук тата вӗсен тӑватӑ ачи.

Улатӑрта ӗнер, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, тыл ӗҫченӗсемпе вӑрҫӑ ачисене халалланӑ палӑка савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Монумента Ветерансен паркӗнче вырнаҫтарнӑ.

Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи ачасене, хӗрарӑмсене, стариксене халалланӑ палӑка уҫнӑ ҫӗре халӑх нумай пухӑннӑ. Тыл ӗҫенӗсемпе ачасем те Аслӑ Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнӑ-ҫке.

Палӑка халӑх пухнӑ укҫапа лартнӑ. Ӑна мрамортан ҫӑлтӑр евӗр хатӗрленӗ, постамент ҫине лартнӑ. Палӑк ҫине «Тыл ӗҫченӗсене тата вӑрҫӑ ачисене халалласа» тесе ҫырнӑ.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче Улатӑрта фронт валли хӗҫ-пӑшал кӑларнӑ, тумтир, апат-ҫимӗҫ хатӗрленӗ. Хулана Ржевран ҫар базине эвакуациленӗ, паравус юсакан савутра снаряд пуҫне кӑларакан ятарлӑ цех йӗркеленӗ.

Сӑнсем (28)

Алексей Свеклов сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫӗнтерӳ кунӗнче Шупашкарта «Вилӗмсӗр полк» акци ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал та унта самаййӑн хутшӑннӑ. Акцие хутшӑнакансем вӑрҫӑра пулнӑ тӑванӗн портретне йӑтса утнӑ.

Мероприятие геройсем тепӗр хутчен стройра утса курччӑр тесе ирттереҫҫӗ. Колонна Республика тӳремӗнчен пуҫласа Хӗрлӗ тӳрем таран утнӑ.

Тӗнче тетелӗнче акцин сайчӗ пур. Унта фронтовиксене ҫырма, вӗсен историйӗ пирки каласа кӑтартма пулать. Хальлӗхе унта Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ 48000 ҫар ҫынни пирки информаци упранать. Вӗсенчен 300 ытла ятне шупашкарсем ҫырнӑ.

«Вилӗмсӗр полкӑн» Шупашкарти координаторӗ Оксана Ачкасова каланӑ тӑрӑх, Томск хулинче 15 пин ят ҫырнӑ. Оксана архивсене тишкерме, хамӑрӑн полка йӗркелеме чӗнсе калать. Пурне те астумалла, астӑвӑм юлтӑр. Ку мӑнуксене, ачасене куҫӗ.

Сӑмах май, кунашкал полксене Раҫҫейри вун-вун хулара йӗркелеҫҫӗ. Ҫаван пекех Беларуҫра, Казахстанра, Кӑркӑстанра тата Израильте те йӗркелеҫҫӗ.

Сӑнсем (69)

Ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Комсомольски районӗнчи Асанкасси ялӗнче Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене халалласа «Геройсене – ӗмӗрлӗх мухтав!» палӑка савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Унта ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та ҫитнӗ. Ҫавӑн пекех унта тӗрлӗ тӳре-шара, ял халӑхӗ, тыл ӗҫченӗсемпе ветерансем, вӑрҫӑ ачисем пулнӑ.

Комсомольски район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Михаил Афанасьев палӑка пурте кар тӑрса хӑпартнине палӑртнӑ. Ку шухӑш Асанкассинчи Клим Салаевӑн ҫуралнӑ-мӗн. Проекта вара Каҫал тӑрӑхӗнчен тухнӑ ҫын, ЧР тава тивӗҫлӗ архитекторӗ Сергей Лукиянов хатӗрленӗ.

Михаил Игнатьев ку палӑка уҫни паллӑ пулӑм пулнине палӑртнӑ. Палӑк проекчӗн авторӗ Сергей Лукиянов ӑна ку ӗҫре Расул Гамзатовӑн «Журавли» юрри хавхалантарнине пӗлтернӗ.

Сӑнсем (56)

21-мӗш ӗмӗрте пурӑнатпӑр та, ӗҫре ҫӗнӗлле тӑрӑшма хӑнӑхса пыратпӑр. Шупашкар хулин ӗҫлӗх центрӗ ӗҫ шыракансене ваканси пирки электрон почта урлӑ систерессине пӗлтерет.

Пули-пулми ярса лармӗҫ-ха. Ваканси пирки хыпарланине илсе тӑрас тесен ӗҫ шыракан ҫыннӑн центра хӑйӗн электрон адресне пӗлтермелле. Ҫакӑн пек тунӑ хыҫҫӑн ӑна ӗҫлӗх центрӗнчен ӑҫта тата мӗнле ӗҫе вырнаҫма май пуррине систерме тытӑнӗҫ. Кунта та пур ӗҫе те мар. Ваканси пирки ӗмӗтленекенни - хӑй ӑҫта тар тӑкма шухӑшланине кура.

Ӗҫ шыракансене www.gosuslugi.ru и www.chuvash.regiontrud.ru информаци порталӗсем урлӑ та кӑсӑклантараакан вакансисемпе кӑсӑкланма сӗнеҫҫӗ. Капла майпа усӑ курсан кирлӗ вырӑна часрах тупма май килессе шанаҫҫӗ.