Республикӑри пур хулапа ял халӑхӗ те Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине кӗтсе илме хатӗрленет. Ялсемпе хуласенче вӑрҫӑран таврӑнайманнисене чысласа лартнӑ палӑксене, асӑну хӑмисене сӑрласа ҫӗнетессипе тимлеҫҫӗ, палӑксем йӗри-тавра чечексем лартса илемлетеҫҫӗ. Республикӑри ялсемпе хуласенче вӑрҫӑ паттӑрӗсене чысласа сирень аллейисем лартрӗҫ. Хаҫат-журналта кулленех вӑрҫӑра паттӑрлӑх кӑтартнӑ салтаксем ҫинчен интереслӗ материалсем пичетленеҫҫӗ. Юрӑҫсем тӳлевсӗр концертсемпе ялсем тӑрӑх ҫӳреме тытӑнчӗҫ.Кашниех ҫак сумлӑ уява тивӗҫлипе кӗтсе илме хатӗрленет.

Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑм ял тӑрӑхӗнчи Кӑкшӑмра тата Ҫуткасси ялӗсенче ҫӗкленӗ палӑксене те ҫак кунсенче юсаса ҫӗнӗ сӑн кӗртрӗҫ. Унсӑр пуҫне Ҫӗнтерӳ кунӗнче «Заветы Ильича» (чӑв. Ильич халалӗ) колхозра ӗмӗрӗпе тӑрӑшнӑ, тивӗҫлӗ канӑва тухиччен 16 ҫул хушши колхоз ертӳҫи пулса кунне-ҫӗрне пӗлмесӗр ӗҫленӗ Хисеплӗ председателе, Чӑваш АССР тата РСФСР тава тивӗҫлӗ агрономне, ӗҫ ветеранне, чылай медаль тата темиҫе орден кавалерне Александров Вячеслав Александровича (1929-2005) чысласа Асӑну хӑми уҫма палӑртнӑ.

Малалла...

Сӗнтӗрвӑрринчи вулавӑш унта ҫӳрекенсене вӑрҫа хутшӑннисене тав тума май туса панӑ. «Ветеран патне ҫыру» акцие иртнӗ уйӑхра ирттернӗ. Унта 50 ытла ача хутшӑннӑ. Ӗнер вара виҫ кӗтеслӗ ҫырусене ачасемпе вулавӑш ӗҫченӗсем пӗрле пулса ветерансем патне ҫитернӗ.

Ачасем ҫырнисем ветерансем валли сӑвӑсем те хатӗрленӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем пӗрле пулса «День Победы» юрра шӑрантарнӑ. Чуна тивекен сӑмахсем ватӑсен чунне те пырса тивнине пӗлтерет Сӗнтӗрвӑрри район администрацийӗн сайчӗ.

Ачасем Серафима Миронова, Николай Тихонов, Илья Иванов тата Михаил Дорофеев патӗнче пулнӑ. Хӑйсене ҫавӑн пек тимлӗх уйӑрнӑшӑн ветерансем ачасене чунтан тав тунӑ иккен. Вӗренӳре ӑнӑҫу суннипе пӗрлех вӗсене мирлӗ пурнӑҫ суннӑ.

Сӑнсем (9)

Культурӑра тата вӗренӳре ӗҫлекенсене общество ӗҫне хастар хутшӑнтарнине вӗсем хӑнӑхса ҫитнӗ ӗнтӗ.

Шупашкар районӗнчи Котеркассинчи фольклор ҫуртӗнче тата Ҫӑкалӑхялӗнчи клубра тӑрӑшакансем Толик Хураски ҫӑвине тирпейлеме тухнӑ. Вӗсемпе пӗрле ҫывӑхри Томакасси, Котеркасси, Толик Хураски тата Ҫӑкалӑхьял ялӗсенче пурӑнакансем те алла кӗреҫе-кӗрепле тытнӑ.

Масара тирпейлеме пухӑннисем типӗ курӑка шӑлса тасатнӑ, ҫӳп-ҫапа пуҫтарнӑ, хӑрӑк та хуҫӑк турата иртнӗ, пӗр ҫӗре пухса тирпейленӗ те тавралӑха ҫӗнӗ ҫӗнӗ сӑн кӗнӗ, тавралӑх та илемленсе кайнӑн туйӑннӑ.

«Ҫӑвана тытса тӑрасси — сӑваплӑ ӗҫ. Ун пеккинчен пӑрӑнмалла мар», — тесе шухӑшлаҫҫӗ Толик Хураски тӑрӑхӗнче пурӑнакан ӳркенмен ҫынсем. Ыттисене те вӗсем хӑйсем пулма чӗнсе калаҫҫӗ.

Шупашкар районӗнчи педагогсемпе район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров тӗлпулнӑ. Вӗсемпе курса калаҫма район ертӳҫи Ишекри шкула кайнӑ. Шӑпах унти вӑтам шкулта вӗренӳ отраслӗнче ӗҫлесе тивӗҫлӗ канӑва тухнисемпе курнӑҫнӑ.

Ӗҫлӗ калаҫӑва пуҫличчен хӑнасене шкул тӑрӑх кӑтартса ҫӳренӗ, вырӑнти музея кӗртсе кӑларнӑ. Кайран Ишекри вӑтам шкулти акт халӗнче пухӑнса «уявӑн савӑнӑҫлӑ пайне ирттернӗ». Кун пирки район администрацийӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Георгий Егоров муниципалитетшӑн вӗренӳ яланах приоритетлӑ пулнине, малашне те ҫаплах юласса палӑртнӑ. Унтан вӑл администраци шкулсен пурлӑхпа техника базине лайӑхлатма укҫа-тенкӗ самай хывнине, ачасен хушма вӗренӗвне йӗркелеме майсем туса панине, ҫӗнӗ кружоксемпе спорт секцийӗсем уҫӑлнине асӑнса кайнӑ. Педагогика ӗҫӗн ветеранӗсене Георгий Егоров вӗсен яваплӑ та сӑваплӑ ӗҫӗшӗн тав тунӑ.

Муркаш районӗнчи Ҫатракассинчи вӑтам шкулта надзор органӗсенче тӑрӑшакансемпе тӗлпулу иртнӗ. Ҫакӑн пек майпа 6–11-мӗш классенче вӗренекенсем усӑ курма пултарнӑ.

Ачасемпе курнӑҫма Шалти ӗҫсен министерствин районти пайӗн пуҫлӑхӗ Е.И. Плечов, ҫар комиссариачӗн Муркаш тата Элӗк районӗсенчи пайӗн комиссарӗ А.А. Кочуров, район прокурорӗ С.В. Павлов, РФ Инкеклӗ ӗҫсен министерствин районти уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Ю.К. Косачев, суд приставӗсен районти пайӗн пуҫлӑхӗ А.Г. Ильин пырса ҫитнӗ. Вӗсемсӗр пуҫне районти тӗп пульницӑн тӗп тухтӑрӗ Н.А. Кожевников тата райадминистрацин вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗ З.Ю. Дипломатова пулнӑ.

Йӗрке хуралӗнче тӑрӑшакансем ачасене преступлени ҫулӗ ҫине тӑрасран асӑрханма вӗрентнӗ май сиенлӗ йӗркерен пӑрӑнас тесен: «Ҫук», — теме пӗлмеллине палӑртса хӑварнӑ. Вут-ҫулӑмра асӑрханмалли пирки те калаҫнӑ. Правасемпе пӗрлех яваплӑх пирки асра тытмалли прокурор ӑнлантарнӑ.

Сӑнсем (8)

Чӑваш полицейскине Крымра асӑрханӑ. Унти йӗрке хуралҫисем ӑна вӑл ҫав тӑрӑхра ӗҫлӗ командировкӑра пулнӑ чух астуса юлма ӗлкӗрнӗ.

Ҫул-йӗрпе патруль службин ятарлӑ батальонӗн инспекторӗ Александр Сулагаев хӑйне чӑн-чӑн профессионал пек кӑтартни пирки унӑн кунти ӗҫтешӗсем лерен тав ҫырӑвӗ килнӗ хыҫҫӑн пӗлнӗ. Хута Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Семенов ячӗпе янӑ. Унта Сулагаева ҫар гранатиллӗ хураха сиенсӗрлетнишӗн тем пек тав тунӑ. Крымри тӗпчевҫӗсем тав тунипех ҫырлахман, хӑюллӑ йӗрке хуралҫине хавхалантарма та ыйтнӑ-мӗн.

Ӗҫӗ ҫапларах пулса иртнӗ. Крымра служба тивӗҫне пурнӑҫлаканскер патне урамра ӳсӗр арҫын утса пынӑ. Йӗрке хуралҫи ӑна такӑр ҫул сунса пӑрӑнма ыйтнӑ, халӑх ҫӳрекен вырӑнта ӳсӗрле ҫӳренишӗн административлӑ майпа явап тыттарасси пирки асӑрхаттарнӑ. Лешӗ пӑрӑнас вырӑнне кӗсьерен граната туртса кӑларнӑ. 36 ҫулти инспектор ҫухалса кайман — гранатӑна туртса илнӗ, арҫынна тытса чарнӑ. Сирпӗтмелли хатӗрпе ҫӳрекен арҫынна хирӗҫле пуҫарнӑ ӗҫ халӗ суда ҫитнӗ. Тата леш арҫынна йӗрке хуралҫине хирӗҫ тӑнишӗн те явап тыттармалла.

Республикӑра Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн пысӑк инкек пулни пирки калаҫма тытӑннӑ. Чӑнах та пысӑк хурлӑх-мӗн.

Шӑмӑршӑ районӗнче пулнӑ ку. Районти пӗр ялта пӗр ҫамрӑк хӗрарӑм тӗлӗшпе «Тин ҫуралнӑ ачана амӑшӗ вӗлернӗшӗн» статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫав хӗрарӑм 18-та ҫеҫ.

Кун пирки йӗрке хуралӗсем паян, ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, пӗлтернӗ. Ҫамрӑк хӗрарӑма, 1996 ҫулта ҫуралнӑскере, тин ҫуралнӑ ачине вӗлернӗшӗн айӑпласшӑн. Вӑл пӗчӗкскере вӗлернӗ те хӑйсен пахчинче шӑтӑк чавса чикнӗ.

Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе оперативлӑ следстви мероприятийӗ пырать. Ача виллине айӑпланакан ҫамрӑк хӗрарӑмӑн пахчинче тупнӑ.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Шупашкарта «Ҫӗнтерӳ» асӑну комплексне шкула ҫӳремен ачасем самаййӑн пухӑннӑ. Ачасен парачӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта 700 яхӑн ача хутшӑннӑ.

Шӑпӑрлансене курма ашшӗ-амӑшӗсем, воспитательсем, ветерансем пынӑ. Пӗчӗкскерсем йывӑр пулсан та маршпа тӳрӗ утма тӑрӑшнӑ.

Мероприятие ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев уҫнӑ. Вӑл ветерансене саламланӑ май парада старт панӑ.

Стройпа хулари 34 ача пахчинчи шӑпӑрлансем утнӑ. Арҫын ачасемпе хӗрачасем ҫар, кадет, моряксен, десантниксен, ҫӑлавҫӑсен тумӗсене тӑхӑннӑ. Кашни тума саккаспа ҫӗлеттернӗ.

Парад ирех пуҫланнӑ. Куракан самаях пулман пулин те мероприяти хаваслӑ иртнӗ. Ара, вӑхӑта ачасемшӗн меллӗ пулма суйланӑ. Вӗсем кӑнтӑрла ҫывӑрма выртаҫҫӗ-ҫке.

Унтан парада вӗсенчен кӑшт аслӑраххисем тӑснӑ. Шупашкарти шкулсенче вӗренекенсем тӗрлӗ форма тӑхӑнса парк аллейинче утнӑ. Йӗркелӳҫӗсем ачасен парадне йӗркелесси йӑлана кӗрессе шанаҫҫӗ.

Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнче Чӑваш Республикин символӗсен кунне анлӑн паллӑ тунӑ. Ҫав кун шкул ачисем пӗлӳ ҫуртне чӑвашсен тумӗсемпе пынӑ.

Ирхине вӗсем ҫак тумсемпех хускану тунӑ. Ритмика урокне ертсе пыракан чӑваш ташшин хусканӑвӗсене кӑтартнӑ. Ӑна волонтерсем пулӑшнӑ.

Тепӗр шӑнкӑрав пурне те урока йыхравланӑ. Кашни класс пӳлӗме вырнаҫнӑ. Уроксем ытти чухнехинчен урӑхла иртнӗ. Анчах кашнинех чӑваш халӑх историйӗпе тата культурипе ҫыхӑннӑ. Акӑлчан урокӗнче ачасем тӑван ял ҫинчен акӑлчанла калаҫнӑ. Географи урокӗнче чӑваш карттине аса илнӗ. Физикӑра вара К.Ивановӑн «Нарспи» поэминчи сӑнланӑ ҫутҫанталӑк пулӑмӗсене тишкернӗ.

Ачасем тӑхтавсенчен те ахаль ларман. Чӑваш символикине пӗлес енӗпе мини-конкурс иртнӗ. 10-мӗш тата 6-мӗш классем Чӑваш Ен ялавне, гербне, гимнне лайӑхрах пӗлни курӑннӑ.

Кун сисӗнмесӗр иртнӗ. Унтан ачасем шкул умӗнчи лапама пухӑннӑ, чӑваш кӗввисене итленӗ. Шкул директорӗ тухса калаҫнӑ май тӑван халӑха хисеплемеллине, юратмаллине палӑртнӑ. Кӑштахран 6-мӗш класара ӑс пухакан Роман Киселев купӑс йӑтса тухнӑ та ташша янӑ.

Малалла...

Куславкка районӗнче чӑваш поэчӗн, куҫаруҫин пултарулӑхне халалласа савӑ вулакансен конкурсӗ кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут иртнӗ.

Паллах, кашни поэт хӑйӗн сӑввисем янӑранине кӑмӑллать. РФ Ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗн пайташӗ, поэт тата куҫаруҫӑ Анатолий Смолин хӑйӗн сӑввисен декломаторӗ пулнӑ, вырӑс класикӗсен пултарулӑхне юратнӑ. Куславккара иртекен конкурса Смолин вулавӗсем ят панӑ. Унта ачасем те, аслӑ ӳсӗмрисем те пухӑннӑ. Сӑвӑсем вырӑсла та, чӑвашла та янӑранӑ.

Куславкка район администрацийӗн ҫумӗ Мария Солдатихина каланӑ тӑрӑх, вӗсем Анатолий Смолин ентешӗ пулнӑшӑн хӗпӗртеҫҫӗ. Анатолий Смолин чӑваш классикӗсен хайлавӗсене вырӑсла куҫарса чылай кӗнеке кӑларнӑ.

Конкурса хутшӑннисем поэта аса илнӗ, унӑн сӑввисемпе хывнӑ юрӑсене шӑрантарнӑ. Поэтӑн тӑлӑх арӑмӗпе ывӑлӗ пурне те чунтан тав тунӑ.