Шупашкар Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленме пуҫлани пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

Аса илтеретпӗр, республикӑн тӗп хулинчи Республика лапамӗнче 25 метр ҫӳллӗш пулать. Ҫӗнӗ чӑрӑша чӑваш орнаменчӗпе капӑрлатасшӑн тесе хула тӳре-шари пӗлтернӗччӗ. Хӗрлӗ лапамра вара тухья евӗр конструкцисем вырӑн тупассине те эпир асӑннӑччӗ.

Халӗ Шупашкарти тӗп чӑрӑша вырнаҫтарса пӗтернӗ. 25 метр ҫӳллӗ елка ҫинче тӑван халӑхӑмӑрӑн элеменчӗсем те вырӑн тупнӑ. Вӗсем — 60 сантиметртан пуҫласа 140 сантиметр таран диаметрлӑ ҫуталакан ҫӑлтарсем, 60 штук вырнаҫтарнӑ. Вӗсем хӗвеле, килӗшӳпе ҫураҫӑва палӑртаҫҫӗ.

Чӑрӑша раштавӑн 19-мӗшӗнче ҫутатма тытӑнӗҫ. Шупашкар хула администрацийӗ елкӑна ҫутиччен савӑнӑҫлӑ лару-тӑрӑвах йӗркелеме палӑртать.

Раҫҫей Патшалӑх Думин депутачӗ Виктор Пинский тата Михаил Игнатьев Элтепер

Чӑваш Енри кашни пиллӗкмӗш ҫемье, Шупашкарта пурӑнакансенчен кашни тӑваттӑмӗшӗ, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тӑкакӗсене субсидипе саплаштарать.

Пӗр енчен лайӑх ҫак хыпар. Мӗншӗн тесен ку вӑл патшалӑх пулӑшнине пӗлтерет. Тепӗр енчен, савӑнмаллах пек те туйӑнмасть. Субсидие тупӑш пӗчӗк ҫемьесене кӑна параҫҫӗ те, апла тӑк ҫынсен «кӗмӗлӗ» хӗсӗкрех.

«Кӑҫалхи ҫул утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ЖКХ тарифӗсем ӳснине кура, граждансене пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх пулӑшӑвӗсемпе усӑ курнӑшӑн субсидипе тивӗҫтерме бюджетра кӑҫал малтанхи ҫулхисемпе танлаштарсан 20 процент ытларах укҫа-тенкӗ пӑхса хӑварнӑ», — тесе хыпарланӑ Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче.

Субсидие мӗн чухлӗ ҫынна панине Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей Патшалӑх Думин депутачӗпе Виктор Пинскийпе ирттернӗ ӗнерхи тӗлпулура уҫӑмлатнӑ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев чӑвашсен паллӑ ҫыравҫипе Юхма Мишшипе тата Чӑваш наци конгресӗн президенчӗпе Николай Угасловпа тӗл пулнӑ.

Ӗҫлӗ калаҫӑва ытти тӳре-шара та хутшӑннӑ: ЧР Элтеперӗн Администраци ертӳҫи Юрий Васильев, Алла Салаева вице-премьер, Чӑваш Республикин культура министрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Татьяна Казакова хутшӑннӑ.

Пухӑннисем чӑваш литературине аталантарассипе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явни пирки Элтеперӗн пресс-служби пӗлтерет.

«Чӑваш Республикинче наци чӗлхипе культурине комплекслӑ аталантарас тӗлӗшпе патшалӑх политики тӗллев лартнӑ, хамӑрӑн йӑх-несӗлӗмӗрсен тарӑн та паха культурине упраса хӑварассишӗн тата ӑна анлӑрах сарассишӗн ӗҫлет. Чӗлхепе культура — пирӗн тупра тата пуянлӑх. Литература ҫулталӑкӗнче регионти культура учрежденийӗсен пурлӑхпа техника базине пуянлатнӑ. Чӑваш Енре К.В. Иванов ҫулталӑкне халалласа сахал мар пысӑк мероприяти йӗркеленӗ, пӗтӗмпех вӗсем халӑхӑн йӑли-йӗркипе ҫыхӑннӑ», — тенӗ Михаил Игнатьев. Юхма Мишшине тата Николай Угаслова хӑйсене шанса панӑ ӗҫе тухӑҫлӑ пурнӑҫланӑшӑн ырласа тав сӑмахӗ каланӑ, чӑваш чӗлхипе литературине малашне те пуянлатса пырассипе активлӑ ӗҫлеме сӗннӗ.

Малалла...

Ӗнер, раштавӑн 9-мӗшӗнче, пирӗнтен Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче те Чӑваш патшалӑх университетӗнче те нумай ҫул хушши ӗҫленӗ литературовед, сӑвӑҫ, ҫыравҫӑ, чӗлхеҫӗ, Раҫҫей ҫыравҫисен пӗрлешӗвӗн пайташӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Фёдоров Георгий Иосифович профессор вӑхӑтсӑр уйрӑлса кайнӑ.

Георгий Иосифович 1942 ҫулхи нарӑсӑн 10-мӗшӗнче Ҫӗмӗрле районӗнчи Тӑванкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Тӑван ялӗнчи ҫичӗ ҫул вӗрентекен шкулта пӗлӳ илнӗ хыҫҫӑн И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтне ҫул тытнӑ, ӑна 1971 ҫулта пӗтернӗ. Федоров ытларах критикӑпа литература пӗлӗвӗнче палӑрнӑ. Вӑл 9 кӗнеке ҫырнӑ. Георгий Иосифович «Сӑнарлӑ сӑмах шыравӗ», «Художественный мир чувашской прозы», «Художественный мир Федора Ухсая», «Иван Мучи пултарулӑхӗ». «Ай, мӑнтарӑн хир мулкачи», «Вӑр-вӑр кайӑк, вӑр кайӑк», «Туй ачи, пуса ачи» повеҫсен авторӗ. Юлашки вӑхӑтра профессор чӑваш чӗлхин фразеологи словарӗпе ӗҫленӗ. Материала пуҫтарма вӑл 1970-мӗш ҫулсенчех пуҫланӑ — пурнӑҫ тӑршшӗпе пухнӑскере пичетлеме хатӗрлетчӗ.

Малалла...

Министр ҫумӗ пулнӑ Надежда Осипова

Ӗнертенпе Чӑваш Республикин Сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумне Надежда Осиповӑна ӗҫрен хӑтарнӑ. Тивӗҫлӗ хушӑва республикӑн премьер-министрӗ Иван Моторин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Надежда Осипована ӗҫрен хӑтариччен Татьяна Богдановӑна ӗҫрен хӑтарасси пирки хушу кӑларнӑ. Анчах ӑна каярах ЧР сывлӑх сыхлав министрӗн пӗрремӗш ҫумне лартнӑ.

Кӑҫалхи юпа уйӑхӗнчен республикӑн правительствинче хӑш-пӗр улшӑну пулса иртрӗ. Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерстви вырӑнне Сывлӑх сыхлав министерстви туса хучӗҫ. Ҫӗнӗ министерствӑра Алла Самойловӑна Светлана Ананьева ятлӑ ҫын ҫум пуканӗнче пулӑшса пырӗ. Ҫапла вара Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗн Алла Самойлован виҫӗ ҫум тӑрса юлнӑ.

Маларах асӑннӑ Надежда Осипова пирки томографсене хаклӑпа туяннӑ тесе пӗр вӑхӑтра шӑв-шав ҫӗкленнӗччӗ, анчах вӑхӑт унтанпа нумай иртнӗ тесе ӗҫе кайран чарса лартнӑччӗ.

Константин Яковлев

Чӑваш Енӗн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев хӑй ертсе пыракан министерствӑра мар ҫак кунсенче. Вӑл Пушкӑртстана тухса кайнӑ. Ӗҫе пӑрахса мар. Унта ырантан виҫӗ кунлӑх форум уҫӑлать. Константин Яковлев ҫавӑнта хутшӑнӗ.

Пушкӑрстанӑн тӗп хулинче ырантан Евразири гуманизм форумӗ ӗҫлеме тытӑнӗ.

Ыран, раштавӑн 10-мӗшӗнче, «Поликультура инҫӗшӗнче патриотизма тата чӑтӑмлӑха, чӗлхе культурине, тӑван чӗлхене упраса хӑварасси тата аталантарасси» ятпа тӗнче шайӗнчи форум иртмелле. Унта пирӗн республикӑн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев та хутшӑнӗ.

Аса илтерер, Константин Яковлев — Тутарстан чӑвашӗ. Пирӗн республикӑра культура министрӗн тивӗҫне вӑл пурнӑҫлама тытӑнни пирки эпир хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ.

Иртнӗ эрнере Тутарстан президенчӗ ҫумӗнчи нацисемпе тӗнчем хушшинчи ҫыхӑнусен канашӗ иртнӗ. Унта патшалӑх канашлуҫи Минтимер Шаймиев кӳршӗсен вӗренӳпе ӑслӑлӑх министр ҫумне Андрей Поминова ятласа илнӗ — лешӗ хӑйӗн хӑтлавӗнче Тутарстана республика мар, «регион» тесе палӑртнӑ.

Пухӑннисем умӗнче Андрей Поминов «Нумай нациллӗ Раҫҫей — нумай нациллӗ Тутарстан» вӗренӳ проектне хӑтланӑ. Унти пӗр тема вара «Тутарстан — нумай нациллӗ регион» ятлӑ пулнӑ. Шӑп ҫавӑ маларах Тутарстан президенчӗн вырӑнне йышӑннӑ Шаймиева килӗшмен те.

— Ку вӑл Конституцине пӑсни! РФ Конституцийӗ тӑрӑх Тутарстан республика пулать. Эсир вара «регион» ҫыратӑр. Ку хисеп ҫуккине кӑтартать, унпала эпир вара вӗренекенсем патне каятпӑр, — тенӗ Минтимер.

Патшалӑх канашлуҫин сӑмахне Рустам Минниханов та ырланӑ, Раҫҫей федеративлӑ патшалӑх пулни пирки аса илтернӗ. «Ҫакнашкал ыйтусене асӑрхамаллах», — систернӗ чиновника республика президенчӗ.

Шупашкарта Ҫӗнӗ 2016 ҫулхи символӗн конкурсне ирттереҫҫӗ. Унта кашниех хутшӑнма пултарать.

«Ҫулталӑк палли» конкурс раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗчен пырӗ. Ҫавӑнпа ӗҫсене унччен илсе ҫитермелле. Йӗркелӳ комитечӗ Шупашкарти Э.М.Юрьев ячӗллӗ 4-мӗш ӳнер шкулӗнче вырнаҫнӑ, ҫавӑнпа ӗҫсене унта кӗтеҫҫӗ.

Конкурса уйрӑм ҫын е ушкӑн ӑсталанӑ япаласене йышӑнаҫҫӗ. Вӗсене тӑмран, пластилинран, тӑварлӑ чустаран, ҫипрен, пусмаран, хутран, вӗтӗ шӑрҫаран, йывӑҫран тата ытти материалтан хатӗрлеме пулать. Ӗҫсен ҫӳллӗшӗ 10–50 сантиметр пулмалла. Унта ят-шыва, ӳсӗме, ӗҫ ятне тата ӗҫ йӗркине кӑтартнӑ хут ҫыпӑҫтармалла.

Ҫӗнтерӳҫӗсемпе призерсене тӗрлӗ ӳсӗмре палӑртӗҫ. Вӗсене раштав уйӑхӗн 27-мӗшӗнче хальхи пултарулӑхӑн «Ҫеҫпӗл» академийӗнче чыслӗҫ.

Муркаш район администрацийӗн экс-пуҫлӑхӗн патшалӑха кӳнӗ тӑкака саплаштарма тиветех. Суд прокурор панӑ тавӑҫа тивӗҫтерме йышӑннӑ.

59 ҫулти Юрий Ивановӑн 3,5 миллион тенкӗ тӳлеме тивӗ. Суд тата следстви палӑртнӑ тӑрӑх, Юрий Иванов 2011 ҫулта, Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пуканне йышӑннӑ чухне, ҫӗр лаптӑкӗсен рынокри хакне пӗлмесӗрех ҫынсене панӑ.

Чиновникӑн ӗҫӗ район хыснине 3,5 миллион тенкӗлех тӑкак кӑтартнӑ. Ҫапла пӗлтерет ЧР прокуратурин пресс-служби.

Халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центр ӗҫченӗсем «Шупашкарти 1-мӗш типографи» тулли мар яваплӑ общество ӗҫченӗсемпе тӗл пулнӑ. Ку тӗлпулӑва организацие панкрут тесе йышӑннӑран йӗркеленӗ.

ЧР Ӗҫ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, унта 60 ытла ҫын хутшӑннӑ. Вӗсене республикӑри ӗҫ рынокӗнче кирлӗ профессисем пирки каласа кӑтартнӑ, буклетсемпе брошюрӑсем валеҫсе панӑ.

Шупашкарти 1-мӗш типографие ЧР Арбитраж сучӗ кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче тунӑ йышӑнупа килӗшӳллӗн панкрут тенӗ. Ҫавна май унти ӗҫченсене кӑҫал раштав уйӑхӗнче ӗҫрен кӑларӗҫ.

Сӑмах май, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнче асӑннӑ организаци ӗҫпе тивӗҫтерекен япӑх хуҫасен йышне кӗнӗ. Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче вара унӑн директорне административлӑ майпа явап тыттарнӑ. Ара, организацие тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн унти 138 ӗҫчене 1,5 миллион тенкӗ шалу тӳлеменни ҫиеле тухнӑ.