Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче паян «Юрий Ефимов тата чӑваш филологийӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем» анлӑ лару иртрӗ. Унта Ефимов Юрий Филипповича аса илчӗҫ.

Анлӑ ларура хӑйсен асаилӗвӗсемпе Леонид Петров, Виталий Сергеев, Пётр Яковлев, Юрий Скворцов, Елизавета Васильева, Анна Егорова паллаштарчӗҫ. Мероприятие тӑванӗсем те килнӗччӗ.

Ефимов Юрий Филиппович 1941 ҫулхи юпан 24-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ялӗнче ҫуралнӑ. 1998 ҫулхи кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. Аслӑ пӗлӗвне Чӑваш патшалӑх педагогика инситучӗн историпе филологи факультетӗнче илнӗ. Ун хыҫҫӑн ачасене вӗрентнӗ, «Пионер сасси» (хальхи «Тантӑш») хаҫат редакцийӗн пай пуҫлӑхӗ пулнӑ. 1972–1975 ҫулсенче чӑваш телекуравӗнче литературӑпа драма, ача-пӑча редакцийӗсенче ӗҫленӗ. 1991–1998 ҫулсенче гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче вӑй хунӑ.

Юрий Филиппович — 30 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн авторӗ. Вӑл пуҫарса янипе хальхи вӑхӑтра «Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнеки» хатӗрлеҫҫӗ. 2 томӗ тухнӑ, кӑҫал виҫҫӗмӗшне кун ҫути кӑтартмалла.

Вӑрнар район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унти предприятисем производство калӑпӑшне ӳстерсе пыраҫҫӗ. Промышленность продукцийӗн калӑпӑшӗ кӑҫалхи тӑхӑр уйӑхра пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен 30,8 процент нумайланнӑ. Укҫа ҫине куҫарсан вӑл 12 миллиард та 271 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Уйрӑм предприятисене тишкерсен, «Август» фирмӑн Вӑрнарти хутӑш препаратсен савучӗ, «Чӑвашкабельмет», «Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ, «Вурнары Завод Сом» кӑтартӑва лайӑхлатнӑ.

Районти вӑтам шалу хисепӗ те ӳснӗ. Унтисем уйӑхсерен вӑтамран 21 пин те 227 тенкӗ те 90 пус илнӗ. Ку вӑл — кӑҫалхи сакӑр уйӑхри кӑтарту. Район администрацийӗнче ӗнентернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенчинчен шалу 4,6% хӑпарнӑ.

Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кӗрхи призыв пуҫланчӗ. Вӑл раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗччен тӑсӑлӗ. Ҫак тапхӑрта Чӑваш Енрен Раҫҫейӗн хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйӗсене 1552 ҫамрӑк кайӗ. Ку, ҫуркуннехи призывпа танлаштарсан, кӑштах нумайрах. Ун чухне 1460 каччӑ салтак аттине тӑхӑннӑ.

Яланхи пекех пирӗн республикӑри чи маттур 10 яш Президент полкне лекӗ. Пӗлтӗр унта кайнӑ 10 салтака савӑнӑҫлӑн кӗтсе илӗҫ.

Шел те, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫалхи призывниксен сывлӑхӗн кӑтартӑвӗ япӑхланнӑ. Пӗлтӗр призывниксен 72,6 проценчӗ ҫара юрӑхлӑ пулнӑ тӑк кӑҫал – 69,5 процент ҫеҫ. Ҫамрӑксем ытларах юн ҫаврӑнӑшӗн, нерв, шӑмӑпа мышца чирӗсемпе нушаланаҫҫӗ.

Кашни призыврах ҫартан тарса ҫӳрекен яшсем пур. Юлашки ҫулсенче ку енӗпе лару-тӑру лайӑх енне улшӑнни савӑнтарать. Кӑҫалхи ҫуркуннехи призывра 13 каччӑ салтака каяс мар тесе тарса ҫӳренӗ. Вӗсем пур-пӗрех йӗрке хуралҫисен аллине лекнӗ.

Аса илтерер: РФ Конституцийӗн 59-мӗш стайтипе килӗшӳллӗн, Раҫҫей гражданинӗн ҫӗршыв умӗнчи тивӗҫе пурнӑҫламалла. Тарса ҫӳрекенсен пуҫиле майпа явап тытма тивет. Вӗсене 200 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме, 2 ҫул таран ӗҫлеттерме е ирӗкрен 2 ҫуллӑха хӑтарма пултараҫҫӗ.

Малалла...

Ӗнер, юпан 24-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче пӗтӗм чӑвашсен «Асам» кинофестиваль иккӗмӗш хут уҫӑлчӗ. Символла нумератора шаплаттарнӑ хыҫҫӑн пухӑннӑ халӑх умне конкурса хутшӑнакан фильма кӑтартрӗҫ. Енчен те пӗлтӗр иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче ӳкернӗ «Киремет кати» фильмпа паллаштарнӑччӗ пулсан кӑҫал куракансем «История великого народа» (чӑв. Аслӑ халӑхӑн историйӗ) документаллӑ фильма пахалама пултарчӗҫ.

Ю. Сергеев режиссёр ӳкернӗ фильм чӑваш халӑхӗ историйӗ пирки каласа парать. Авторсем хунсенчен пуҫласа Хусан ханлӑхӗн вӑхӑтӗчченхи тапхӑра илнӗ. Халӑх кун-ҫулӗ чӑн та куракансемшӗн кӑсӑклӑ пулчӗ пулас — зал лӑк тулли пулчӗ, халӑх саланмарӗ. Авторсем хӑйсен фильмӗн никӗсне Юхма Мишшин теорине хунине пула килӗшменнисем те пулчӗҫ. Андрей Суварин, сӑмахран, фильмра сӑварсене асӑнманнишӗн кулянчӗ.

Аса илтеретпӗр, «Асам» кинофестивале шӑматкун пӗтӗмлетӗҫ. Унччен вара куракансем конкурса кӗнӗ 27 фильмпа тата тулашри 22 фильмпа паллашма пултарӗҫ. Кино ӳнерӗпе кӑсӑкланакансен вӗсене курма наци вулавӑшне е электронлӑ тата кинодокументацин патшалӑх архивне (И. Яковлев проспекчӗ, 12а ҫурт) ҫитмелле.

Малалла...

Татьяна Ежова

Улатӑр хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Седов юпа уйӑхӗн 21-мӗшӗнчен пуҫлӑх пуканне йышӑнма пӑрахнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Хула администрацийӗн ертӳҫин лавне туртакана ҫирӗплетме паян комисси йӗркеленӗ. Йыша республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗсене: либерал-демократсен партийӗн пайташне Сергей Белобаева тата «Шупашкарти 2-мӗш ҫӑкӑр савучӗн» пуҫлӑхне, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» пайташне Юрий Кислова, ЧР Президент Администрацийӗн Шалти политика управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумне Юрий Садовникова, Социаллӑ тата культура программисен фончӗн ертӳҫине Михаил Федотова кӗртнӗ.

Улатӑр хула администрацине хальлӗхе Татьяна Ежова, унччен вӑл пуҫлӑх ҫумӗнче тӑрӑшнӑ, ертсе пырать.

Маларах эпир Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхне палӑртмалли комисси пайташӗсене ҫирӗплетнине пӗлтернӗччӗ.

Анатолий Яковлев текех министр ҫумӗ мар

Республикӑн Ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче кадр улшӑнӑвӗ пулса иртнӗ. Ведомствӑра иккӗмӗш пукан йышӑннӑ Анатолий Яковлева ӗҫрен хӑтарнӑ.

Анатолий Петровича министр ҫумӗнчен кӑларасси пирки республикӑн премьер-министрӗ Иван Моторин паян 735-мӗш номерлӗ хушу кӑларнӑ. Сӑлтавне те кӑтартнӑ: министр ҫумӗ урӑх ӗҫе куҫать.

1964-мӗш ҫулта ҫуралнӑ Анатолий Яковлев 1979-1983-мӗш ҫулсенче Сӗнтӗрвӑрринчи вӑрман техникумӗнче, кайран Уралти вӑрман техникин институтӗнче вӗреннӗ. Ӗҫ биографине вӑл Вологда ҫӗрӗ ҫинчи лесничествӑсенчен пӗринчи вӑрманҫӑран тытӑннӑ. Чӑваш Енре те тӗрлӗ вӑрман хуҫалӑхӗнче тӑрӑшнӑ, ҫав шутра Сӑнавлӑ вӑрман хуҫалӑхне ертсе пынӑ. 2011 ҫулта ӑна министр ҫумӗн пуканне шанса панӑ.

Чӑваш Енре чиркӳрен турӑшсемпе ытти эреше вӑрланӑ ҫынсене тытса чарнӑ. Йӗксӗксем пирӗн республикӑра кӑна мар, кӳршӗ регионта та палӑрма ӗлкӗрнӗ.

Улатӑрти арҫынсен мӑнастирӗнчен ылтӑн эреш ҫухални пирки юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче полицие пӗлтернӗ. Унччен кӑшт маларах икӗ ҫамрӑк ҫын сентрене питӗ лайӑх сӑнанӑ, ыйтса пӗлнӗ. Анчах нимӗн те туянман.

Тӳрех ҫавсем вӑрланӑ тесе шухӑшланӑ. Вӗсем Улатӑр районӗнчи темиҫе храмра та пулнӑ. Вӗсем пекрех ҫынсем Мари Республикинче те хурахла ӗҫсем тунине пӗлтернӗ.

Каччӑсене Шупашкарта тытса чарнӑ. Ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти чиркӳре те хаклӑ япаласем ҫухалнӑ. Ахӑртнех, ку ӗҫе те вӗсем тума пултарнӑ. Халӗ вӗсен тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Канашри «Таса хула» предприяти директорӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Хулари урамсенчен уйӑх ытла ӗнтӗ ҫӳп-ҫап илсе тухман. Утма ҫук.

Елена Макарова «Про Город» хаҫатран пулӑшу ыйтнӑ. Асӑннӑ предприяти хӑйӗн тивӗҫӗсене ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче пурнӑҫлама пӑрахнӑ-мӗн. Урамра ҫӳп-ҫап тултарнӑ хутаҫсем йӑваланни ҫынсене тарӑхтарать. Ку хула илемне те пӗтерет. Организаци ӗҫченӗсем ним калама та аптӑраҫҫӗ. Ҫынсем ку ыйтупа прокуратурӑна та ҫитнӗ.

Елена каланӑ тӑрӑх, ҫакна пула хулара йӗкехӳресем, шӑшисем ӗрченӗ, йытӑсем йышланнӑ.

Подряд организацийӗн техника ҫӗмӗрӗлнӗ-мӗн. Ӑна юсаҫҫӗ. Канмалли кунсенче ҫӳп-ҫапа пӗчӗккӗн илсе тухма тытӑннӑ.

Чӑваш Енре 50 ытла ҫын норовируспа чирленӗ. Ку – кӑҫалхи 9 уйӑхри кӑтарту. Тухтӑрсем сывлӑх тӗлӗшпе тимлӗрех пулма ыйтаҫҫӗ.

Ку вирус Чӑваш Енре 2011 ҫултах палӑрнӑ. Кӑҫал Шупашкарта пурӑнакан 45 ҫын уна чирленӗ. Патӑрьел районӗнче – 6 тӗслӗх. Тухтӑрсем асӑрхаттараҫҫӗ: норовирус ерет. Вӑл – пыршӑлӑх инфекцийӗ. Пӗрремӗш хутчен ӑна АПШри Норволк хулинче 1972 ҫулта тупса палӑртнӑ.

Юлашки ҫулсенче Раҫҫейре ку вируспа ҫынсем ытларах аптӑраҫҫӗ. Вӑл ҫуман пахча ҫимӗҫ, улма-ҫырла, чашӑк-тирӗк урлӑ ерет. Пӗр-пӗрне алӑ тытсан та вӑл организма лекет. Кун пек чухне кӑмӑл пӑтранать, хӑстарать, вар витти пуҫланать, ӳт температури ӳсет.

Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 4 сехет те 40 минутра Елчӗк районӗнчи полицие Ҫӗнӗ Пӑва ҫыннисенчен шӑнкӑрав килнӗ. Яла кӗнӗ ҫӗрте машина ҫунса кайни пирки пӗлтернӗ вӗсем.

Ҫулӑма сӳнтерсен Аслӑ Шӑхальте ҫуралнӑ 20 ҫулти каччӑ виллине тупнӑ. Халӗ Патӑрьелти районсен хушшинчи следстви уйрӑмӗ следстви умӗнхи тӗрӗслев ирттерет.

Ҫулӑм машинӑна йӑлтах пӗтернӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, каччӑ сӗрӗмпе чыхӑнса вилнӗ. Халӗ тӗрлӗ экспертиза ирттерӗҫ. Ахӑртнех, каччӑна никам та ятарласа вӗлермен.