Ял пурнӑҫӗ
![]() Раштавӑн 2-мӗшӗ Вӑрнар районӗнчи Санарпуҫ ял тӑрӑхне кӗрекен Ҫӗньял Хапӑс ялӗнчи халӑхшӑн пӗлтерӗшлӗ кун пулнӑ. Ун чухне ял пӗвисене туса пӗтернӗ. Ӗҫе Мускав облаҫӗнчи пӗр предприятин тӗп директорӗ Владимир Алексеев пуҫарнипе тата укҫан пулӑшнипе пурнӑҫланӑ. Пӗвесенчен лачака нумай кӑларнӑ. Вӗсен хушшинчи ҫула вӗтӗ чул, хӑйӑр сапса хытарнӑ. Ӗҫе подрядчиксемпе пӗрле ял ҫыннисем те хастар хутшӑннӑ. Пӗвесене туса пӗтерсен халӑх шутсӑр савӑннӑ, «Чӑваш Ен» ПТРК тата районти «Ҫӗнтерӳ ҫулӗпе» хаҫат журналисчӗсене чӗннӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Чӑваш Енри вӑрмансенче Африка мурӗнчен вилнӗ хир сыснисен виллисене тупнӑ. Пилӗк чӗрчуна «Сӑрҫи» заповедникре асӑрханӑ. Вӗсем мӗне пула вилнине ветеринарсем тӳрех чухланӑ-ха. Лаборатори тӗпчевӗ вара иккӗленӗве ҫирӗплетнӗ. Хир сыснисен виллисене ҫунтарса янӑ, виҫӗ метр тарӑнӑшне пытарнӑ. Халӗ инфекци ӑҫтан тухнине тӗпчеҫҫӗ. Инфекци радиусне палӑртнӑ: 30 метр. Пӗрремӗш зонӑна Улатӑр районӗнчи Березовая Поляна тата Сӑрҫи Майданӗ ялсем, Пӑрачкав районӗнчи ялсем кӗнӗ. Иккӗмӗш зонӑра — Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Комсомольски, Пӑрачкав, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле районӗсем, Улатӑр тата Ҫӗмӗрле хулисем лекнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ҫурт-йӗр
![]() Чӑваш Енре кивӗ ҫурт-йӗрте пурӑнакансене хатӗр хваттерсене куҫарас шухӑшлӑ. Кун пирки Михаил Игнатьев Элтепер раштавӑн 3-мӗшӗнче правительство ларӑвӗнче асӑнса хӑварнӑ. Михаил Игнатьев пӗлтернӗ тӑрӑх, кивӗ тата ишӗлекен ҫуртсенче пурӑнакансене 2017 ҫулхи кӗркунне тӗлне куҫарса пӗтермелле. Программӑна вӗҫлеме Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха реформӑлакан фондран Чӑваш Ене 323 миллион тенкӗ куҫармалла. «Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне Хушӑва пирӗн пурнӑҫламалла тата ӑна пурнӑҫлани ҫинчен пӗлтермелле», — палӑртнӑ Михаил Игнатьев. Элтепер Мускав облаҫӗнчи опытпа усӑ курас шухӑшлине пӗлтернӗ. Унта ҫӗнӗ ҫурт-йӗр хӑпартнипе пӗрлех иккӗмӗшле фонд шутланаканнинче те хваттер туянаҫҫӗ иккен. Капла туни укҫа-тенке те перекетлеме май парать-мӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Политика
![]() Игорь Моляков депутат ЧР Патшалӑх Канашӗнче укҫа илсе тӑракан должноҫсене оппозици партийӗсем шутланакансен пайташӗсем лекменнине эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн черетлӗ виҫҫӗмӗш сессийӗн пӗрремӗш тапхӑрӗнче республика прокурорӗн ҫумӗ Александр Григорьев чӑваш парламентӗнчи укҫа тӳлекен должноҫсене камсене валеҫнине тишкернӗ. Аса илтеретпӗр, профессилле майпа ӗҫлекенсен пуканӗ «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти пайташӗсене кӑна лекни, сӑмахран, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партире тӑракан Игорь Молякова малтанах, хысна проектне сӳтсе явнӑ чухнех, тӗлӗнтернӗ-мӗн. Паянхи сессире комитетӑн укҫа илсе тӑракан должноҫри пайташӗсене палӑртассине сӳтсе явнӑ. Ҫавӑн чухне Валерий Филимонов спикер Игорь Молякова вӑл РФ Этем правине хӳтӗлекен уполномоченнӑй ячӗпе ҫыру нумай ҫырнине, ҫавӑ омбудсмена килӗшменнине пӗлтернӗ. |
Пӑтӑрмахсем
![]() Шупашкарти машина хуҫисене Калугӑри вӑрӑ шар кӑтартнӑ. Ҫавсене вӑл хурахла ҫаратман. Тӑр кӑнтӑрлах, хитре калаҫа-калаҫах лешсене шӑнман пӑрпа лартса янӑ. Максим Трошин ятлӑ каччӑ 23 ҫулта кӑна пулин те вӑл хӑйӗнчен аслисене те ним мар улталанӑ. Суя ҫулӗ ҫине 2014 ҫулхи раштавра тӑнӑ теме юрать. Шӑпах ҫавӑн чухне вӑл Шупашкарта «Nissan Teana» автомобиле тара парасси пирки тӗнче тетелӗнче пӗлтерӳ асӑрханӑ. Транспорт хуҫипе ҫакскер пӗр уйӑхлӑх килӗшӳ тунӑ та машина хучӗсемпе уҫҫине илнӗ. Ҫак вӑхӑтра урапана вӑл Мускавра сутса янӑ. Машина хуҫине тӑкак 819 пин тенке ларнӑ. Ҫавӑн пек меслетпех Калуга ҫынни 2015 ҫулхи нарӑсра «Infiniti-FX35» автомобиле тара илсе 567 пинпе ярӑнтарнӑ. Машина сутакансене те каччӑ улталаса пурӑннӑ. Автомобиль иленҫи пулса килӗшӳ тунӑ, укҫин пӗр пайне куҫарса панӑ та ыттипе кайран татӑлма пулнӑ. Анчах хай тӳлеме шутламан та. Чӑваш Республикин прокуратуринчен пӗлтернӗ тӑрӑх, нумаях пулмасть суд ултавҫа ҫирӗп режимлӑ тӗрмене 4 ҫуллӑха ӑсатма йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ӑслӑлӑх
![]() Наум Урхи чӗлхеҫӗ, тӑлмач, фольклорист Ыран, раштавӑн 6-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ «Чувашская литературная норма и речевая практика» (чӑв. Чӑваш литературин виҫи тата калаҫу практики) ятпа регионсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ ирттерет. 14 сехетре пуҫланакан мероприятие Наум Андреев (Урхи) чӗлхеҫӗ, тӑлмач, фольклорист, Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалланӑ. Наум Андреевич 1891 ҫулхи раштавӑн 4-мӗшӗнче ун чухнехи Етӗрне уесӗнче, хальхи Элӗк районӗнчи Ехремкассинче ҫуралнӑ. 1984 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче куҫне хупиччен вӑл чӑваш чӗлхине самай тӗпченӗ. Чӗмпӗрти арҫынсен гимназине 1913 ҫулта вӗренсе пӗтернӗскер 1968 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетӗнче экстерн мелӗпе экзамен тытса аслӑ пӗлӳ илни ҫинчен дипломлӑ пулса тӑнӑ. 1920 ҫултан пуҫласа «Сунтал», «Ҫӗр ӗҫлекен», «Чӑваш ялӗ» журналсенче, «Канаш», «Ҫамрӑк хресчен» хаҫатсенче, кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ. Тӗп куҫару комиссийӗн пайташӗ те пулнӑ. 1940–1943 ҫулсенче вӑл ЧАССР Аслӑ Канашӑн Президиумӗнче, 1944–1956 ҫулсенче хальхи гуманитари институтӗнче тӑрӑшнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
![]() Чӑваш Енри делегаци Пушкӑрт ҫӗрӗ ҫинче Раштавӑн 2-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пелепей районӗнчи Слакпуҫ ялӗнче чӑваш халӑх поэчӗ Ухсай Яккӑвӗ ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитнӗ ятпа поэзи уявӗ иртнӗ. Мероприятие Шупашкартан ЧР Культура министерствин этноконфесси хутшӑнӑвӗсен пай пуҫлӑхӗ Лидия Филиппова ертсе пыракан делегаци тухса кайнӑ. Чӑвашри йыш «Ухсай вулавне» хутшӑннӑ. Мероприяти вӑхӑтӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи шкулсенчи учительсемпе видеоҫыхӑну мелӗпе хутшӑнса илме те май тунӑ. Аслӑ поэтӑн ҫӗрӗ ҫинче пулнисем унӑн палӑкӗ патне чечек хунӑ, Яков Ухсай музейне кӗрсе тухнӑ, Слакпуҫӗнчи Культура ҫуртӗнче иртнӗ «Яков Ухсай – халӑх поэчӗ» уявра пулнӑ. Унта вырӑнти хастарсем те кӑмӑлтан хутшӑннӑ. Каҫхине Пелепейри Культура ҫуртӗнче поэтӑн 105 ҫулхи ячӗпе концерт иртнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ял пурнӑҫӗ
![]() Пӑкӑран ӑсталанӑ карта Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрманкас Кӗҫтемӗр ялӗнчи Шурновсен карти тӗрлӗ мультфильмри, юмахри сӑнарсемпе капӑрланнӑ. «Йытӑ, кушак, автан, акӑш, дельфин... Кама кӑна «чӗртмен-ши» Шурновсем ҫемйи?», — вырӑна ҫитсе курнӑ хыҫҫӑн ҫапларах хыпарланӑ «Ҫамрӑксен хаҫачӗн» корреспонденчӗ Ирина Кошкина. Карта тӑршшӗ — 13 метр. Пӗр тӑваткал метрне тума 900-е яхӑн пӑкӑ тӑкакланнӑ. Пластмасса кӗленчен пӑккисенчен карта тытас ӗҫе ҫемье пуҫӗпех кӳлӗннӗ. Пӗри хурласа: «Аташатӑн ҫав», — тесе пӗтернӗ пулсан ӗҫӗ те каяс ҫукчӗ. Хӑйне евӗр картана Шурновсен 30 ҫулти хӗрӗ кӑна мар, унӑн йӑмӑкӗ те, ашшӗпе амӑшӗ те, мӑшӑрӗ те кӳлӗннӗ. Ҫулла вӗсен килӗ ҫумӗнче искусствӑлла пальма ларать. Тӗрӗссипе, хӗлле те хӑй вырӑнӗнчех-ха вӑл. Унсӑр пуҫне, Ҫӗнӗ ҫул умӗн вӗсем Хӗл мучи лартаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Раҫҫейре
![]() ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев__ Общество палатин ҫӗнӗ пайташӗсем тӗлӗшпе алӑ пуснӑ. Ҫӗнӗ должноҫе тӑватӑ ҫынна лартнӑ. Чӑваш Республикинчи ҫамрӑксен «Ҫамрӑк социаллӑ технологисем» общество организацийӗн представителӗ тивӗҫне Роман Васильева шаннӑ. Чӑваш Республикинчи «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗ» общество организацийӗн президенчӗн пуканне Нина Смирнова йышӑннӑ. «Куҫ курманнисен спорчӗн федерацийӗ» общество организацийӗн республикӑри уйрӑмӗн председателӗ Дмитрий Фадеев пулӗ. «Эйм-Инвест» акционерсен уҫӑ обществин генеральнӑй директорӗн пулӑшуҫи Иосиф Шакуров пулӗ. Халӗ Чӑваш Енри Общество палатин тулли списокне хатӗрлеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ҫул-йӗр
![]() Чӑваш Енре саккуна пӑсса пассажирсене турттаракан водительсене тупса палӑртас енӗпе рейд ирттернӗ. Ҫак вӑхӑтра патшалӑх автоинспекцийӗн ӗҫченӗсем 1518 автобуса тӗрӗсленӗ. Мероприятие ирттернӗ вӑхӑтра водитель айӑпӗпе ҫул ҫинче пӗр инкек пулнӑ. Унта пӗр ҫын суранланнӑ. Рейд вӑхӑтӗнче патшалӑх автоинспекцийӗн ӗҫченӗсем рейса ҫула тухнӑ чухне паракан хутсӑр ҫӳренӗ 11 водителе тупса палӑртнӑ. Пӗтӗмпе автобус водителӗсен тӗлӗшпе 169 административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Йӗркене пӑснӑшӑн вӗсене тӳрлетме сакӑр хушу хучӗ панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (15.03.2025 03:00) сайра пӗлӗтлӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 743 - 745 мм, 7 - 9 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 5-7 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Нухрат Антонина Ивановна, чӑваш журналисчӗ, общество ӗҫченӗ ҫуралнӑ. | ||
| Пӑрачкав районӗнчи Низовка ялӗнче пӗр класлӑ училище уҫнӑ. | ||
| Корольков Василий Антонович, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, доценчӗ ҫуралнӑ. | ||
| Денисов Иван Яковлевич, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ял хуҫалӑх ӗҫченӗ ҫуралнӑ. | ||
| Купчиков Альберт Тимофеевич, чӑваш историкӗ, профессорӗ ҫуралнӑ. | ||
| Владимиров Клементий Владимирович, чӑваш ӳкерӳҫи, графикӗ, Чӑваш Республикин халӑх ӳкерӳҫи ҫуралнӑ. | ||
| Комиссаров Валерий Петрович, чӑваш журналисчӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ ҫуралнӑ. | ||
| «Сывлӑх» хаҫатӑн пӗрремӗш кӑларӑмӗ тухнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |