|
Ял хуҫалӑхӗ
 «Чӑваш бройлерӗ» хапрӑк директорӗ Алексей Подорванов Шупашкар районӗнчи Тренкасси поселокӗнче вырнаҫнӑ, ятлӑ-сумлӑ «Чӑваш бройлерӗ» кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнчи хумхантаракан лару-тӑру пирки Чӑваш халӑх сайчӗ унччен темиҫе те ҫырнӑччӗ. Аса илтеретпӗр, кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗпе ҫыхӑннӑ ӗҫ-хӗле Чӑваш Енӗн Арбитраж судӗнче пӑхса тухмалла пулнӑччӗ. Суда тавӑҫпа тухаканни — республикӑн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен енӗпе ӗҫлекен патшалӑх комитечӗ. Ведомство хапрӑкӑн директорӗ Алексей Подорванов тӗлӗшпе тавӑҫ шӑрҫаланӑччӗ. Суда тухнӑ хутра патшалӑх комитечӗ «Чӑваш бройлерӗ» пуҫлӑхӗнчен 14 миллион тенкӗ шыраса илес кӑмӑллине палӑртнӑччӗ. Чӑваш Енӗн Арбитраж судӗнче Чӑваш Енӗн Пурлӑх комитечӗ ҫӗнтернӗ. «Чӑваш бройлерӗпе» «Каневӑри ҫӑкӑр продукчӗсен комбиначӗ – инвест» тулли мар яваплӑ общество хушшинчи 14 миллион тенкӗлӗх килӗшӗве суд саккунлӑ мар тесе йышӑннӑ. Сӑмах май каласан, ку укҫаран 3 миллионӗ хапрӑка тырӑпа таврӑннӑ, 5 миллионне укҫан куҫсарса панӑ, юлнӑ 6 миллионне ҫак уйӑх вӗҫӗччен тавӑрса памалла тунӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Георгий Егоров Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхне Георгий Егорова арестленине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтерсе ӗлкӗрчӗ-ха. Вӑл хыпара Константин Ишутов блогер хыпарӗпе усӑ курса хатӗрленӗччӗ. Сӑмах май каласан, Георгий Ивановича тытса чарнипе ҫыхӑннӑ тата хӑш-пӗр хыпара пӗлме май килчӗ. «Кӳкеҫӗн общество канашӗ» текен ушкӑн «Контактра» халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче ҫырнӑ тӑрӑх, Шупашкар район администрацийӗн арестленӗ пуҫлӑхне килте тытса усрама йышӑннӑ. «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм районти депутатсенчен пӗри каланине тӗпе хурса пӗлтернӗ тӑрӑх, Георгий Егоров патне йӗрке хуралҫисем Депутатсен районти пухӑвӗн черетлӗ, ҫиччӗмӗш, ларӑвӗ иртнӗ кун, пуш уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, пынӑ. Депутатсен ларӑвне Георгий Егоров та, унӑн пӗрремӗш ҫумӗ, райадминистрацин экономика пайӗн пуҫлӑхӗ Зоя Маслова та хутшӑнманнинчен депутатсем тӗлӗннӗ-мӗн. Кайран, лару хыҫҫӑн, кӑритура тухаҫҫӗ те «палламан ҫынсем хуҫа евӗр утнине асӑрхаҫҫӗ». Унтан вӗсем ҫав палламан ҫынсем район администрацийӗнчи ӗҫлӗ хутсене илме пынине илтеҫҫӗ. Георгий Егорова мӗншӗн арестленине халӑхра темле тӗшмӗртекен те пур. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Спорт
 Ӑмӑртури самант Ҫак кунсенче Етӗрне районӗнчи Пӗрҫырланта районти тӗрлӗ ялсенчен пухӑннӑ 7 ушкӑн волейбол ӑмӑртӑвне хутшӑннӑ. Ку ӑмӑртусем кӑҫалхипе Чурпай ялӗнче пурӑннӑ Сергей Станиславович Григорьева асра тытса 3-мӗш хут иртнӗ. Сергей Григорьев хӑй вӑхӑтӗнче вырӑнти Тимирязев ячӗллӗ колхоз ертӳҫи, унтан чылай вӑхӑт хушши Етӗрнери электрокомпани пуҫлӑхӗ пулса тӑрӑшнӑ. Халӑх ӑна темиҫе хутчен те район депутачӗ пулма суйланӑ. Депутат тивӗҫӗсене вӑл яланах чыслӑн пурнӑҫланӑ. Спорта юратакансем «Заря» (Шурӑмпуҫ") футбол команди йӗркелесен вӑл вӗсене куллен пулӑшма майсем тупма пултарнӑ, Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗнчи «Сӑрьен» тата «Илем» юрӑ ансамблӗсене те яланах спонсорла пулӑшу панӑ. Пухӑннисем малтанах Сергей Григорьева ырӑ сӑмахсемпе аса илчӗҫ: Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Степанова Н.Ю, вырӑнти депутат Мурзин Николай Михайлович инженер, пӗрле ӳссе ҫитӗннӗ, афган вӑрҫине хутшӑннӑ Козлов Александр Владимирович пухӑннисене ӑмӑртура ӑнӑҫусем сунчӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗ ятне кӑҫалхипе иккӗмӗш хутчен Асламасран килнӗ «Асламасы» волейбол команди ҫӗнсе илчӗ, куҫса ҫӳрекен кубока тивӗҫрӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 Ӗнер Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхне, Михаил Игнатьев Элтеперӗн ҫывӑх ҫыннисенчен пӗрине, Егоров Георгий Ивановича арестленӗ. Кун пирки Ишутов блогер хӑйӗн кун кӗнекинче пӗлтерет. Паян Ленин район сучӗ ун пирки пӗтӗмлетӳ тумалла — е килте хӑвармалла е тӗпчев изоляторӗнче (СИЗО) хӑвармалла. Ишутов пӗлтернӗ тӑрӑх кунашкал лару-тӑрура ытларах чухне суд ларӑвне каҫалапа ирттереҫҫӗ — капла май ваккатсен арестлеве хирӗҫлеме вӑхӑт пулмӗ. Следовательсем Георгий Ивановича 2 уйӑхлӑха тӗрмене хӑварма ыйтас шутлӑ. Ҫапла май Пуҫиле кодексӑн 286 статьян 2-мӗш пайӗпе айӑпланакан (хӑй вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнишӗн, чи нумаййи 7 ҫула хупайӗҫ) пуҫлӑхӑн тӗрмере ҫу уйӑхӗнчи уявсене те, хӑйӗн ҫуралнӑ кунне те ирттерме тивӗ. Егоров Георгий Иванович 1961 ҫулхи ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Сарапакасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1983 ҫулта Чӑваш ял хуҫалӑх институтӗнче аслӑ пӗлӳ илнӗ, 1999 ҫулта Чӑваш ял хуҫалӑх академийӗнче пӗлӗвне ӳстерсе техника ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ пулса тӑнӑ. Ӗҫӗ-хӗлӗ ытларах пайӗпе ял хуҫалӑх академийӗн «Приволжское» (чӑв. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӗлтерӳ
 Чӑваш халӑх ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗ пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫинче пуҫ хунӑ чӑвашсене халалласа ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх (практика) конференцийӗ ирттерет. Вӑл Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче 10 сехетре пуҫланмалла. Пленарлӑ лару хыҫҫӑн конференци темиҫе секторта ӗҫлемелле: вӑрҫӑ ҫапӑҫӑвӗсене хутшӑннӑ ентешсем; вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи чӑваш ялӗ; вӑл вӑхӑтри общество пӗрлӗхӗсемпе влаҫ тытӑмӗсен ӗҫӗ-хӗлӗ; историллӗ литературӑри тата ӳнерти вӑрҫӑ сӑнарӗ. Конференцин тӗллевӗ — Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи тӑрӑх ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗсене анлӑлатасси, таврапӗлӳ тӗпчевӗсене сарасси. Чи лайӑх ӗҫсене кайран кӗнекен те пичетлесе кӑларма шухӑшлаҫҫӗ. Хутшӑнма кӑмӑллисем хӑйсен ӗҫӗсене duban55@mail.ru адреспа ярса пама пултараҫҫӗ. Ҫыхӑнмалли карас номерӗсем: 8-952-025-00-84, 8-903-065-00-14, 8-905-02702-02-97, 8-905-199-48-31. |
|
Вӗренӳ
 И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра каллех уҫӑ алӑксен кунне ирттерме палӑртнӑ. Вӑл пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче иртӗ, 12 сехетре пуҫланӗ. Ҫамрӑксемпе факультетсен деканӗсем калаҫӗҫ, ертӳлӗх тӗлпулу ирттерӗ. Ҫавӑн пекех вӗсене университетпа паллаштарӗҫ, музея кӗртӗҫ, ӑсталӑх класӗсем ирттерӗҫ. Ҫак кун килнӗ яш-хӗре китай чӗлхипе культурин центрӗн ӗҫӗ-хӗлӗ пирки каласа кӑтартӗҫ. Ун чухнех тӗнче тетелӗнче иртнӗ «Чӑваш чӗлхине пӗлекенсем» олимпиада ҫӗнтерӳҫисене те чыслӗҫ. И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ пурне те хапӑл тусах кӗтет. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Хӗсмет
 Хальлӗхе лекеймен-ха. Анчах Пуҫиле ӗҫе Тӑвай район прокуратури суда ярса панӑ. Апла тӑк ҫывӑх вӑхӑтра Тӑвай район каччин суд тенкелӗ ҫине ларма тивӗ. 26-ри ҫамрӑк тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 328-мӗш статйипе ӗҫ пуҫарни каччӑ хӗсметрен 2009 ҫултан тытӑнса 2015 ҫулхи раштавччен пӑрӑнса ҫӳренипе ҫыхӑннӑ. Салтак пӑтти ас тивме васкаманскер килте вӑхӑта ахаль ирттермен: Мускав облаҫӗнче тар тӑкнӑ. Ҫар комиссариатӗнче тӑрӑшакансем салтак каймалли повесткӑна алӑран тыттарсан та каччӑ инҫе ҫула туха-туха кайнӑ. Йӗрке хуралҫисен аллине ҫакланнӑ хыҫҫӑн вӑл хӑй айӑпне йышӑннӑ, анчах салтак каяс килменнине тунман. Ҫар ретне тӑрассинчен пӑрӑнса ҫӳренӗскере саккун 200 пин тенкӗ таран штрафланинчен тытӑнса икӗ ҫул таран ирӗкрен хӑтарма ирӗк парать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑваш чӗлхи
 Либерал-демократсен партине ертсе пыракан Владимир Жириновский наци территорийӗсенчи шкулсенче вырӑссене вырӑнти чӗлхене вӗрентмелле мар тесе каланӑ. Хӑйӗн шухӑшне вӑл вырӑс халӑхне «привилеги» кӳрессипе ӑнлантармасть-мӗн. Владимир Жириновский «вырӑссене хӳтӗлемелле», — тесе шухӑшлать. РЛДП ертӳҫи: «Раҫҫей ҫыннисене хӑйсен территорийӗнче пӗр чӗлхе кӑна вӗренмелли правӑна хӳтӗлемелле», «Пирӗн ҫынна наци территорийӗн — Мӑкшӑ Республикин, Чӑваш Енӗн (ун пеккисем пирӗн 33 регион) чӗлхине вӗренме хистемелле мар», — тенӗ. Политик шучӗпе, 10 ҫулхи ачана тӑватӑ чӗлхе — вырӑслине, вырӑнтине тата икӗ ют чӗлхене — вӗренме ытла та йывӑр. Ҫапла пӗтӗмлетӳ патне вӑл хай «лингвист, филолог, тюрколог, литературовед» пулнӑран пырса тухнӑ-мӗн. Владимир Жириновский Конституцине «вырӑс халӑхӗ» ӑнлав кӗртес шухӑшлӑ. Ҫӗршывӑн тӗп саккунӗн преамбули ҫапла майпа «эпир — вырӑс тата ытти халӑхсем» тенинчен пуҫланмалла имӗш. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Улатӑр хулинче арҫын пушарта вилнӗ. Паттӑрла. Ҫулӑм пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче ҫӗрле тухнӑ. 44 ҫулти ҫемье пуҫӗ ҫӗрле шифер ҫурӑлнӑ сасӑпа вӑранса кайнӑ. Вӑл килтисене вӑратнӑ. Лешсем чӳречерен тухса ӗлкӗрнӗ. Анчах арҫын гаража урапине ҫӑлма чупнӑ. Вӑл унта сӗрӗмпе чыхӑнса кайнӑ, тухайман… Унӑн виллине пушара сӳнтернӗ хыҫҫӑн тупнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулӑм мунчаран тухнӑ. Пушар мунчана, гаража, верандӑна, пӳрт тӑррине кӗле ҫавӑрнӑ. Халӗ ку ӗҫе уҫӑмлатаҫҫӗ, экспертиза ирттереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Вӗренӳ
 И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра ют ҫӗршывран килнӗ чылай студент пӗлӳ илет. Унччен вӗсем малтан вырӑс чӗлхине вӗреннӗ. Малашне вара занятисене акӑлчан чӗлхипе ертсе пырӗҫ. Ку программа 2015–2016 вӗренӳ ҫулӗнче пурнӑҫланать. Проект медицина факультетӗнчи «Сиплев ӗҫӗ» специальноҫра старт илнӗ. Иракран, Сирирен, Индирен килнӗ студентсен ушкӑнӗнчи занятисене акӑлчанла ертсе пыраҫҫӗ. Малашне Тӑван ҫӗршыв историйӗн, экономика, латин чӗлхин, физика предмечӗсене лекцийӗсене акӑлчанла итленӗ ӗнтӗ вӗсем. Иккӗмӗш вӗренӳ ҫулӗнче студентсем ҫын анатомийӗн, биохими, биологи предмечӗсене ҫапла итлеме тивӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+12.5 °C