Инди студенчӗсем «Мост дружбы: Индия - Чувашия» (чӑв. туслӑх кӗперӗ: Инди — Чӑваш Ен) пултарулӑх конкурсне хутшӑнса Шупашкарти «Радуга» культурӑпа курав центрӗнчи «Махараджа» Инди культурипе информаци центрӗнче пулнӑ. Пултарулӑх конкурсне унтисем тата Индин элчелӗхӗ тата асӑннӑ «Махараджа» центр йӗркеленӗ.

Конкурса И.Н. Ульянво ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче тухтӑра вӗренекен ҫамрӑксем те хутшӑнаҫҫӗ. «Махараджа» центрта хӑй вӑхӑтӗнче Индин Чрезвычайлӑ тата Тулли праваллӑ элчисем Канвал Сибал тата Аджай Малхотра пулнине пӗлсен студентсем хытах тӗлӗннӗ. Тата тепӗр япала та тӗлӗнтернӗ вӗсене. Чӑваш культурин экспозицийӗнче ҫамрӑксене пир тӗртмелли станокпа паллаштарнӑ. Чӑваш хӗрарӑмӗ кунне 8-9 метр тӑршшӗ пир (Инди хӗрарӑмӗсен сари валли шӑпах ҫавӑн тӑршшӗ пусма кирлӗ) тӗртнине пӗлсен вӗсем станок умне ларса пӑхма шут тытнӑ.

Чӑваш фенри тухтӑра спортсмена допинг панӑ тесе айӑпласшӑн. Пуҫиле ӗҫе РФ Пуҫиле кодексӗн 230-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе пуҫарнӑ.

Чӑваш Енри тухтӑрсене ун пек статьяпа халиччен пӗрре те сехӗрлентермен. Ку вӑл — пуҫиле пӗрремӗш ӗҫ.

Чӑваш Енри тухтӑр тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнине ТАСс информаци агентстви хыпарланӑ. Унта вӑл Раҫҫейӗн допингла хирӗҫ агентствин пресс-служби пӗлтернине асӑннӑ.

Юраман препаратпа усӑ курма спортсмена тухтӑр ҫырса панӑ пулать. Ҫавӑн пирки спортсмен пӗлмен иккен.

Усӑ курма юраман препарата ҫырса панӑшӑн 1 миллион тенкӗ таран штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ. 2 ҫул таран ирӗкрен хӑварас хӑрушлӑх та пур. Пуҫиле кодексра ытти кӑра мера та пӑхса хӑварнӑ. Епле явап тыттарассине суд татса парӗ, халӗ тӗпчев пырать.

Чӑваш Ен пики, 16 ҫулти Елизавета Ащеулова, «Ты супер! Танцы» телекурав проекчӗн суйлав тапхӑрне хутшӑннӑ. Тӳрех палӑртар, ку проекта тӗрлӗ сӑлтава пула ашшӗ-амӑшӗсӗр тӑрса юлнӑ ачасем хутшӑнаҫҫӗ. Лиза та тӑлӑх. Вӑл хӑй «ПроГород Чебоксары» журналистне каланӑ тӑрӑх, питӗ ир тӑлӑха юлнӑ. Ӑна, тин ҫуралнӑскере, амӑшӗ ҫуралсанах хӑйӗн ашшӗ патӗнче пӑрахса хӑварнӑ. Лешӗ ӗҫке ярӑннӑ, ачана пӑхман. Опека органӗн специалисчӗсем пӗчӗкскере кравать айӗнче тупнӑ та ача ҫуртне панӑ.

«Япӑх пурӑнатӑп тесе каламӑп. Анчах ачисене ҫуратса пӑрахса хӑваракансене ӑнланмастӑп. Ма ҫуратаҫҫӗ-ши тульккӑш?» — тенӗ Елизавета Ащеулова «ПроГород Чебоксары» журналистне.

Чӑваш Ен пики бал ташшисемпе кӑсӑкланать, нумай ӑмӑртура мала тухнӑ вӑл. Телекурав проектӗнче вара сцена ҫинче импровизациленӗ, тӳресен виҫӗ сассине тивӗҫнӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗ ӗҫ тӑвакан влаҫра ӗҫлекенсемпе тунтикунсерен канашлу ирттерет. Михаил Игнатьев Сочире пулнӑран паянхи планеркӑна Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫи Иван Моторин ертсе пынӑ. Унта хускатнӑ ыйтусем шутӗнче тыр-пул хакӗ те пулнӑ.

Республика ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра тӗш тырра, ҫӗрулмине пӗтӗмпех пухса кӗртнине пӗлтернӗ. Хальхи вӑхӑтра хирте пахча-ҫимӗҫ тата куккурус юлнӑ. Хӗвелҫаврӑнӑш та хиртех-ха: ӑна пухса илмелли — 7 пине яхӑн гектар.

Иван Моторин тыр-пул хакӗсемпе кӑсӑкланнӑ. Тасатнӑ-типӗтнӗ тырӑ хакӗ аптӑрамасть пулсан, типӗтмен тырра килограммне 3–3,5 тенкӗпех сутаҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн, типӗтме услови ҫук хуҫалӑхсен кӑвакартса яриччен ҫак хакпах ярӑнтарма тивет.

2013 ҫулхи кӗркунне Чӗмпӗрте «Наци ялӗ» комплексра чӑваш кил-ҫурчӗн никӗсӗн пӗрремӗш чулне хунӑччӗ. Унтанпа «Наци ялӗ» самай улшӑнчӗ. Чӑвашсен кил-ҫурчӗ уҫӑлчӗ, ӗҫлет. Унта музей комплексӗ, хӑна ҫурчӗ, ресторан пур. Вырӑссен комплексӗ ҫӗкленчӗ.

Иртнӗ вырсарникун, Пукрав уявӗ хыҫҫӑн тепӗр кун, юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Нацисен ялӗнче Архангел Михаил ячӗллӗ храмӑн никӗсӗн пӗрремӗш чулне хучӗҫ. Архангел Михаил йывӑҫ чиркӗвӗн ҫурчӗ унччен Гончаров урамӗнчи 30-мӗш ҫурт вырӑнӗнче ларнӑ. Унпа усӑ курман, мӗншӗн тесен юнашар ҫӗнӗ чиркӳ ҫӗкленӗ. Анастасий Митрополит пилӗпе храма Наци ялне куҫарма палӑртнӑ.

Наци ялӗнче чиркӳ ҫӗклесси пирки Анастасий Митрополит кӑҫалхи чӑвашсен Акатуйӗнче пӗлтернӗччӗ. «Чун тасалӑхӗшӗн кӗлтумалли вырӑн пулмаллах», — тенӗччӗ. Ку сӑваплӑ та пархатарлӑ ӗҫе йӗркелесе те тӗрӗслесе тӑма чӑвашсен наципе культура автономине пилленӗччӗ.

Строительство ӗҫне хӑй ҫине икӗ организаци илчӗ — «УльяновскЦентрГазСтрой» (тӗп директорӗ В. Федоров) тата «Спецстройпроект» (тӗп директорӗ А. Пахомов). Вӗсем «Чӑвашсен кил-ҫурчӗ» тата «Вырӑссен кил-ҫурчӗ» комплекссене ҫӗклекенсем.

Малалла...

2018-2019 ҫулсенче Патӑрьел тата Ҫӗрпӳ районӗсенчи икӗ плотинӑна юсӗҫ. Вӗсене ҫӗнетмешкӗн пӗтӗмпе 17 миллион тенке яхӑн тӑкаклӗҫ. Ку хушӑва ЧР Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ.

Документра палӑртнӑ тӑрӑх, Патӑрьел районӗнчи Люля юханшывӗ ҫинчи плотинӑна икӗ ҫул юсӗҫ. Ку тӗллевпе федераци тата республика хыснисенчен 14 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. 13 миллион тенке яхӑнӑшӗ – федераци хыснинчен.

Ҫӗрпӳ районӗнчи Чӑрӑш ялӗнчи плотинӑна та тӗпрен юсӗҫ. Ун валли 2,7 миллион тенкӗ ытла уйӑрӗҫ. Ку плотина авариллӗ лару-тӑрура. Ейӳ вӑхӑтӗнче яла шыв илет-мӗн. Ҫулталӑк каялла район администрацийӗ плотинӑн проект ӗҫне тумашкӑн 100 пин тенкӗ уйӑрнӑ.

Авӑн уйӑхӗн 22-мӗшӗнче ирхи 9 сехетре Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу пульницинчен пациент ҫухалнӑ. Петр Григорьевич Никитин ҫав кун пульницӑран пирус туртма тухнӑ, анчах палатӑна каялла таврӑнман.

Тӑванӗсен шухӑшӗпе, арҫын пирус илме кайма пултарнӑ. Ахӑртнех, вӑл ҫавӑн чухне ҫухалса кайнӑ. Петр Никитин 33 ҫулта, Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Чемен ялӗнчен. Вӑл хулана пачах пӗлмест, пӗччен ҫӳреме хӑрать. Арҫын тӑванӗсене номерӗсене те пӑхмасӑр пӗлмест.

Арҫын ӑс-тӑн енчен арпашӑнма пултарать. Тӑванӗсем ӑна шыраса тупмашкӑн пулӑшу ыйтаҫҫӗ. Ӑна курсан ҫак номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ: 8-937-395-71-20. Полици ӑна шарама пуҫланӑ ӗнтӗ.

Чӑваш Енре пурӑнакан хӗрарӑм 50+ телеканал кӑтартакан кӑларӑма хутшӑннӑ. Вӑл унта аслӑ ӳсӗмре ҫӳҫ ҫирӗплӗхне мӗнле упрамаллине каласа кӑтартнӑ.

Нина Гречко «Раҫҫейри чи вӑрӑм ҫивӗт», «Шупашкарти чи вӑрӑм ҫивӗт» ятсене тивӗҫнӗ. Вӑл ҫӳҫе ҫирӗп ӳстермелли вӑрттӑнлӑхсемпе куракансене те паллаштарнӑ.

Нина Гречко ҫамрӑк чухне ҫӳҫне ҫӑмарта саррипе ҫунӑ. Ун чухне унӑн ҫивӗчӗ алӑ туни хулӑнӑшех пулнӑ. Тата вӑл куракансене хӑйӗн рецепчӗпе паллаштарнӑ: хупах сӗткенне кӑлармалла. Е сухан хуппинчен е салтак тӳминчен настой хатӗрлемелле. Хура ҫӑкӑр та ҫӳҫе ҫирӗплетме пулӑшать-мӗн.

Хӗрарӑм ҫӳҫе ҫунӑ чухне химипе усӑ курма сӗнмен. Вӑл ҫӳҫе ҫӳлерех асӑннӑ отварсемпе черетлесе ҫӳҫе чӳхеме сӗнет.

Чӑваш патшалӑх академи симфони капелли валли чаплӑ аккордеон туяннӑ. Музыка инструментне юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче илнӗ.

«Чӑваш патшалӑх академи симфони капелли» республикӑн хысна предприятийӗ музыка инструментне малтанласа 1,5 миллион тенкӗ парса илес шухӑшлине пӗлтернӗ. Кайран, аукцион вӑхӑтӗнче, аккордеона 200 пин тенкӗ йӳнӗрехпе туяннӑ.

Ҫапла вара капеллӑн «Scandalli Extreme 47» Италире кӑларнӑ инструмент пулӗ. Ют чӗлхерен вырӑсла куҫарсан аккордеон ячӗ «Экстремальные скандалы» (чӑв. Экстремаллӑ тавлашу) тесе куҫать иккен.

Чаплӑ аккордеона туянма Чӑваш Енӗн хыснинчен кӗмӗл уйӑрнӑ.

Аса илтерер, филармонире халӗ юсав пырать, ҫав вӑхӑтра симфони капеллине Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищине тата Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне куҫарнӑ.

Ӗнер Тутарстанра Хусан хулине ярса илнӗ кунпа хурланса митинг иртнӗ. Аса илтеретпӗр, вӑл кашни ҫулах иртет, чӑвашсем те унта тӑтӑшах хутшӑнаҫҫӗ.

Кӑҫал вара митинг хыҫҫӑн чӗлхе политики тавра ҫавра сӗтел-канашлу ирттерчӗҫ. Халӑх Хусанти «Волга» хана ҫуртӗнче пухӑнчӗ. Пӳлӗмне пысӑках маррине уйӑрнӑран (50 ҫын аран хӗсӗнсе вырнаҫма пултарчӗ) сахал мар ҫын коридорта та тӑчӗ. Пурӗ ҫапла 80 ҫын патнелле хутшӑнчӗ теме пулать. Вӗсем хушшинче ытти регионсенчен килнисем те пулчӗҫ. Пӗчӗк мар делегаци Чӑвашран та ҫитнӗччӗ.

Ҫавра сӗтел-канашлура чӗлхе политикине ҫулран ҫул хӗсни пирки каларӗҫ. Вырӑс мар халӑхсен чӗлхе лару-тӑрӑвӗ япӑхланса пыран пулин те Мускавран вӗсене хӗснӗ хыҫҫӑн хӗссе пыни пирки сӑмахларӗҫ. Малтан вӗренӳ программинчен наци компоненчӗсене хӑйпӑтса илчӗҫ, кайран федераллӑ стандарт шухӑшласа кӑларчӗҫ, халь вара Владимир Путин Йошкар-Олара каланӑ сӑмах хыҫҫӑн наци чӗлхисене ытла нумай вӗрентессинчен прокуратурӑпа хӑратаҫҫӗ. «Мускав ытла ҫӑткӑн», — терӗҫ тухса калаҫакансем.

Ытти тӑрӑхсенчен ҫитнисене те сӑмах пачӗҫ. Вӗсене хӑйсен патӗнчи чӗлхе лару-тӑрӑвӗ пирки каласа пама ыйтрӗҫ.

Малалла...