Ҫӗнӗ ҫул… Асамлӑ вӑхӑт. Шупашкар урамӗсем каҫсерен тӗрлӗ тӗспе ҫуталса куҫа йӑмӑхтараҫҫӗ. Чылай урамра чӑшӑр лартнӑ. Тӗп чӑрӑш – Республика тӳремӗнче. Аякаран пӑхсан, тен, хӑшӗ-пӗри елка теме те хӑяймӗ, конус пек ларать.

Кӑмӑла каять-и е ҫук-и вӑл – хакӗ вара ай-яй ҫыртать. Халӑх фрончӗн хастарӗсем шутланӑ та — унӑн кашни метрӗ 264 пин тенке кайса ларнӑ. Чӑрӑш 25 метр ҫӳллӗш. Ӑна вырнаҫтармашкӑн хула хыснинчен 6,6 миллион тенкӗ тӑкакланнӑ.

Пӗлтӗр РЕН-ТВ телеканал Раҫҫейри чи хаклӑ чӑрӑшсем пирки сюжет кӑтартнӑ. Камера тӗлне пирӗн чаплӑ чӑрӑш та лекнӗ. «Регионсенчи чиновниксем хӑйне евӗр тупӑшу йӗркеленӗ: Ҫӗнӗ ҫул чӑрӑшӗ хаклӑрах? Арифметика интереслӗ пулса тухнӑ. Пасарти хака илес пулсан, 1 метр чӑрӑша теттисемпе пӗрле лартмашкӑн 120 пин тенке яхӑн кирлӗ.

Мускавра, тӗслӗхрен, 1 метршӑн 208 пин тенкӗ тӳленӗ. Шупашкарта вара – 264 пин тенкӗ. Иркутск облаҫӗнчи Братск хулинчи чӑрӑш вара рекорд лартнӑ – 26 пин тенкӗ. Ҫапла майпа чиновниксен хысна укҫипе тунӑ харпӑр дизайнӗ пасар хакӗнчен 2 хут хаклӑрах пулса тухнӑ», — тенӗ сюжетра.

Малалла...

Шупашкарти База тӑкӑрлӑкӗнче пӑрлӑ ҫумӑра пӑхмасӑрах ҫул юсанине Пӗрремӗш телеканалпа та кӑтартнӑччӗ. Ун пек ҫанталӑкра тӑрмашнине асӑрханисем: «Мӗн чухлӗ вӑхӑта чӑтӗ-ши вӑл?» — тесе тӗлӗннӗ.

Ахаль иртен-ҫӳрен кӑна мар, республика прокуратури те ку ыйту пирки пуҫ ватма тытӑннӑ. Ленин районӗ прокуратури Президент бульварӗнчи ҫул ҫавринчен пуҫласа Станциҫум урамӗ таран тӗрӗсленӗ. Вӗсемпе пӗрле ҫул-йӗр пахалӑхне хаклакан специалистсем те пулнӑ. Асфальта лабораторире тӗпчени виҫӗ пробӑран иккӗшӗ нормӑна тивӗҫтерменнине палӑртнӑ. Ҫула пӑрлӑ ҫумӑрпа тупӑшсах сарнӑ организаци тӗлӗшпе ҫавӑн хыҫҫӑн прокуратура суда ҫитнӗ. Унтисем строительсене кӑлтӑка виҫӗ уйӑхра пӗтерме хушнӑ.

Михаил Игнатьев Элтепер

Иртнӗ эрнере федераци шайӗнчи МИХсенче РФ Президенчӗн Администрацийӗ кӗпӗрнаттӑрсене ылмаштармалли регионсен списокне хатӗрлет текен хыпар сарӑлнӑччӗ. Ун пирки REGNUM информаци агентстви те ҫырнӑччӗ.

Иртнӗ эрнере МИХсене калаҫтарнӑ темӑсене тишкернӗ май REGNUMӑн Чӑваш Енри журналисчӗ спикерсем «типпӗн комментарисем» панине асӑрханӑ.

РФ Патшалӑх Думин хысна енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ, Раҫҫей Федерацийӗнчи коммунистсен партийӗн Чӑваш Енри ертӳҫи Валентин Шурчанов шухӑшланӑ тӑрӑх, Чӑваш Ен ертӳҫисем хальхи вӑхӑтри ҫивӗч социаллӑ-экономика ыйтӑвӗсене татса парас вырӑнне «сӗмсӗррӗн администрацилессипе» ытларах ӗҫлеҫҫӗ те «влаҫра нумаях тытӑнса тӑраймӗҫ». Унтан вӑл вӗсем патне виҫӗ кун шӑнкӑравласан та лешсем телефона тытманнине пӗлтернӗ. «Справедливая Россия» (чӑв. Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей) партин Чӑваш Енри уйрӑмӗн ертӳҫи, РФ Патшалӑх Думин экономика политикин ертӳҫи Анатолий Аксаков тата кӗскенрех каланӑ: «Халь ӗҫлекен кӗпӗрнаттӑр пирки е лайӑх калаҫҫӗ, е нимӗн те. Ҫавӑнпа та — нимӗн те», — тенӗ депутат.

«Про Город» тунӑ сӑн

2015 ҫулхи пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Кӳкеҫ поселокӗнче хӑрушӑ авари пулнине халӑх манман-ха. Ун чухне 4 ҫын пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Малта ларнӑ виҫӗ ҫынна, ҫав шутра водитель те, хӗстерсе лартнӑ. Вӗсем чӗрӗллех ҫунса кайнӑ. Тепӗр ҫын вара йывӑр сурансене пула васкавлӑ медпулӑшу киличчен сывлама пӑрахнӑ.

19 пассажира лартнӑ микроавтобус «Шкода» машинӑпа ҫапӑннӑ. Унӑн водителӗ, 18 ҫулти студент, правана 3 уйӑх маларах ҫеҫ илнӗ-мӗн. Вӑл малтан фурӑпа ҫапӑннӑ, кайран транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухнӑ. Унта вара ГАЗельпе ҫапӑннӑ.

Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Суд унччен те пулнӑ. Анчах Шупашкар районӗн сучӗ ӑна раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫӗнӗрен пӑхса тухӗ.

Ставропольтен кишӗр вӑрри илсе килме хӑтланнӑ. Анчах вӑл Чӑваш Ене ҫитеймен – ӑна тытса чарнӑ.

Россельхознадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, 100 килограмм вӑрӑ сиенлӗ пулнине тупса палӑртнӑ. Унра сырлан курӑкӗн вӑрри тупнӑ. Вӑл вара харушӑ ҫумкурӑк шутланать.

Ҫавна май, ҫӳлерех асӑннӑ ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, кишӗрӗн ку партипе килнӗ вӑррине карантин сертификатне пама хирӗҫленӗ. Ӑна турттарса килекенӗн вӑрра е тӗп тумалла, е ҫӗнӗрен хатӗрлемелле.

Ӗнер Шупашкар хула пухӑвӗн депутачӗсен Президиумӗн ларӑвӗ иртнӗ. Ӑна хула мэрӗ Ирина Клементьева ертсе пынӑ.

Ларура сехет йӗппине куҫарас ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Депутатсем хӑш-пӗр регионта кун тӗлӗшпе йышӑну тунине пӗлтернӗ. Шупашкарта та ку ыйтӑва халӑхпа канашласа татса парасшӑн. Ҫынсен шухӑшне пӗлес тӗллевпе Шупашкар хулин тата депутатсен пухӑвӗн сайчӗсенче сасӑлав ирттерме палӑртнӑ.

Чылайӑшӗ сехет йӗппине куҫармаллине палӑртсан депутатсем ку ыйтупа ЧР Патшалӑх Канашне тухӗҫ. Сӑмах май, сехет йӗппине куҫарас тӗлӗшпе унччен те ыйтӑм ирттернӗ. Анчах ятарласа сасӑ нумай пухнине кура ӑна чарса лартнӑ.

Ҫӗмӗрле районӗнчи Анат Кӑмаша ял тӑрӑхӗн пухӑвӗн депутатне каллех ҪҪХПИ ӗҫченӗсем чарнӑ. Хальхинче те вӑл руль умне ӳсӗрле ларнӑ.

Пӗрремӗш хутӗнче унӑн 30 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивнӗ. Ун чухне ӑна ҪҪХПи ӗҫченӗсем чарнӑ. Руль умне ӳсӗрле ларнӑшӑн штраф кӑна тӳлеттермен, 1,8 ҫуллӑха машинӑпа ҫӳремешкӗн те чарнӑ. Депутат вара йӗркене ҫавах пӑснӑ.

Хальхинче вӑл пакунлисен куҫӗ тӗлне чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче лекнӗ. Суд унӑн айӑпне палӑртсан ӑна 200-300 пин тенкӗлӗх штрафлама, 2 ҫуллӑха ирӗкрен хӑтарма е патшалӑхшӑн 480 сехет ӗҫлеттерме пултараҫҫӗ.

Раштавӑн 7-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне 7-мӗш класра вӗренекен Глеб Статкевич йышӑнӑва кайнӑччӗ. Шупашкарти 5-мӗш гимназире (ку вӗренӳ учрежденине чӑваш парламенчӗн депутачӗ Инна Исаева ертсе пырать) ӑс пухаканскер Чӑваш Енре кӗҫех уҫӑлакан ача-пӑча технопаркӗпе кӑсӑкланнӑ май Михаил Игнатьевпа тӗл пулма ӗмӗтленнӗ-мӗн. Республика ертӳҫи шкул ачине инновацилле вӗренӳ лапамӗ кӑҫалах хута каяссине, вӑл Шупашкарти ача-пӑча тата ҫамрӑксен керменӗ ҫумӗнче уҫӑлассине, унта 5-11-мӗш классене ҫӳрекенсем вӗренессине пӗлтернӗ.

Ҫак тӗлпулӑва тӗрлӗрен йышӑнакан тупӑннӑ. Тӗслӗхрен, Александр Белов журналист хӑйӗн блогӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, министрсене Игнатьев 30 ҫултисене лартать, хӑйӗн канашҫисене – 27-рисене, ӗҫлӗ тӗлпулусене ҫиччӗмӗш класс ачисемпе ирттерет. Ҫивӗч шӑллӑ журналист йӗкӗлтешнӗ тӑрӑх, Элтепер ача пахчине ҫӳрекенсемпе те курнӑҫма пуҫлӗ. Игнатьев ӑна инвестици илсе килессинчи пысӑк ӳсӗмсем ҫинчен каласа кӑтартӗ, ача пахчине ҫӳрекенни республика ертӳҫине шалти татса паман ыйтусем пирки пӑшӑрханса пӗлтерӗ: унӑн ушкӑнӗнчи Вася ют теттесене туртса илет, Маша йӗкӗлтесе ҫӳрет тата маннӑ пӑттине ҫиесшӗн мар.

Малалла...

Анатолий Митта художник ӗҫӗ

Паян — Анатолий Миттов художникӑн, живописецӑн, графикӑн черетлӗ ҫуралнӑ кунӗ. Паллӑ датӑна «Фейсбукри» хӑйӗн аккаунтӗнче Геннадий Иванов-Орков ӳнер тӗпчевҫи аса илтернӗ май паллӑ, ҫав вӑхӑтрах кӗске ӗмӗрлӗ ӳнерҫӗн хура-шурӑ сӑнӳкерчӗкне тата унӑн хӑш-пӗр ӗҫне вырнаҫтарнӑ.

Анатолий Миттов 1932 ҫулта Канаш районӗнче Сиккассинче ҫуралнӑ. Чӑваш халӑх сайтӗнче те ун пирки хыпар вырнаҫтарнӑ: паллӑ ҫынсен ҫуралнӑ кунӗсен баннерӗнче Анатолий Миттов ячӗ тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнать. Малтан Шупашкарти ӳнер училищине, кайран Ленинградри И. Репин ячӗллӗ живопись, скульптура тата архитектура институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унӑн пултарулӑх ӗмӗрӗ пурӗ те вунӑ ҫула кӑна тӑсӑлнӑ. 39 ҫултах куҫне хупнӑскер пурӑннӑ вӑхӑтра чӑваш живопиҫӗнче йӗр хӑварма ӗлкӗрнӗ. «Художникӑн хӑйӗн ӗҫӗнче наци сывлӑшӗн ҫеммине ӑнланмалла, хӑйӗн халӑхне юратмалла», — шухӑшланӑ ҫулне кура мар ӑслӑ Анатолий Миттов...

Республикӑри шкулсем пӗтӗм Раҫҫейре иртекен «Код сехечӗ» акцие хутшӑнчӗҫ. Кашни вӗренӳ учрежденийӗнче ятарлӑ информатика урокӗсем иртрӗҫ. Ачасене компьютер валли программӑсем ҫырма вӗрентрӗҫ.

Ку вӑййа ятарласа ӑс-тӑна аталантарма шутласа кӑларнӑ. Шкул ачисем компьютер программисемпе ӗҫлеме хӑнӑхаҫҫӗ. Лев Батьков 1-мӗш гимназире вӗренекен кун пек вӑйӑсем ҫивӗчлӗхпе тавҫӑрулӑха аталантарни ҫинчен калать.

— Йывӑрлӑхсем пур, — тет вӑл, — ҫавах та вӗсене ҫӗнтерме пулать. Вӑхӑтра программӑна тӗрӗслесе малалла куҫмалла ҫеҫ.

— Ку хӑйне евӗрлӗ ҫӗнӗлӗх, — тет шкул директорӗн вӗренӳпе воспитани енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Татьяна Владимировна Кирий. — Ачасем  тренажера вӑйӑ вырӑнне хурса, кӑсӑкланса ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсем кристалл ҫутатнине, хӗҫпе корона тухнине кураҫҫӗ, мул шыраҫҫӗ. Вӗренекенсен вӑйӑ азарчӗ ҫуралать.

Пирӗн ҫӗршывра ку акци виҫҫӗмӗш хут иртет. Ытти ҫулпа танлаштарсан кӑҫалхи хӑнӑхтарусене урӑхла йӗркеленӗ, кӗҫӗн классем валли ҫӑмӑллатнӑ, аслисем валли вара кӑткӑслатнӑ. Шкул ачисем программӑсем ҫырса та хӑйсен вӑйне тӗрӗслеме пултараҫҫӗ.

— Ку акци чи малтан пӗтӗм тӗнчере аталанакан информаци технологийӗсене пурне те ӑнланмалла тума, вӗренекенсене хамӑр ҫӗршыври технологисене аталантармалли ҫинчен пӗлтерме кирлӗ, — тет Чӑваш Республикин Информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерствинче ӗҫлекен Информаци технологийӗсен центрӗн пуҫлӑхӗ Михаил Анисимов.

Малалла...