Ӗнер, раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Чӑваш Енри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче «Чӑваш Республикинчи этнокультура аталанӑвӗн тата халӑхсен хутшӑнӑвӗн паянхи шайӗ» ятпа ирттернӗ социаллӑ тӗпчеве пӗтӗмлетнӗ.

Ӑна Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ кӑҫалхи юпа-чӳк уйӑхӗсенче ирттернӗ. Халӑхсен хутшӑнӑвӗ тӗлӗшпе республикӑра йывӑрлӑхсем ҫуккине ыйтӑма хутшӑннисен 90% каланӑ. Апла пулин те Чӑваш Енре пурӑнакансен ытларах пайӗ мигрантсене хирӗҫ пулнине палӑртнӑ. Ҫакӑ, ахӑртнех, халӑх, кунта килнӗ мигрантсем республика экономикине тӳпе хывнине лайӑх пӗлменнипе ҫыхӑннӑ.

Унсӑр пуҫне Чӑваш Енре пурӑнакансем тӑван чӗлхе, пӗрлехи ҫӗр тата истори, халӑхсен йӑли-йӗрки, тӗн, халӑх искусстви туслаштарнине асӑннӑ.

Республикӑра кун кунлакансен 40% халӑхӑн хӑйне евӗрлӗхӗ ҫухалса пынишӗн пӑшӑрханать. Чи ҫивӗч ыйту вара — чӑваш чӗлхине упраса хӑварассипе унпа усӑ курасси. Халӗ чӑвашсен пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ кӑна килте тӑван чӗлхепе калаҫать иккен, ӗҫре, вӗренӳре, халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенче чӑвашла пуплекен тата сахалрах.

Чӑваш халӑх сайчӗ йӑлана кӗнӗ тӑрӑх кӑҫал та ҫитес ҫулталӑк валли кунталӑк (календарь) кӑларчӗ. Аса илтеретпӗр, ӑна республикӑра Иван Яковлева халаллама палӑртнӑччӗ.

Туянас кӑмӑллисем ӑна «СУМ» лавккара тупма пултараҫҫӗ. Хакӗ 15 тенкӗ кӑна. Ҫавӑн пекех пирӗн сайт редакцийӗ урлӑ та туянма пулать — ҫыхӑнмалли телефон номерӗ: 50-66-17 е 8-905-027-61-37.

Ытти календарьсемпе танлаштарсан пирӗннин чылай уйрӑмлӑхсем пур. Пӗрремӗшӗнчен, унта чӑваш уявӗсене палӑртнӑ, вӗсен вӑхӑтне кӑтартнӑ. Ҫавӑн пекех пирӗн кунталӑкра эсир чӑваш халӑхӗн чи пӗлтерӗшлӗ кунӗсемпе паллашма пултаратӑр. Авалхи чӑваш календарӗпе ҫитес ҫул сарӑ йытӑ ҫулталӑкӗ пулӗ — кун пирки те эсир кунталӑкра паллашма пултаратӑр.

Сӑмах май, чӑваш халӑхӗ авал тухӑҫ календарӗпе усӑ курни — чи пӗлтерӗшлӗ фактсенчен пӗри, пирӗн халӑх атӑлҫи пӑлхарсен тӑсӑмӗ пулнине кӑтартаканни. Ҫавна май эпир, чӑвашсем, пӗр иккеленмесӗр ӑна авалхи чӑваш календарӗ теме пултаратпӑр.

Муркаш районӗнчи Москакасси ял тӑрӑхӗнчи культура ӗҫченӗсем Ивановка ялӗнче пурӑнакан Тимофеевсемпе Христофоровсен ҫемйисенче пулнӑ.

«Вася хӑйӗн сывлӑхне ҫирӗплетессишӗн самай тӑрӑшать. Ӑна ашшӗ ятарласа утмалли станок ӑсталаса панӑ, кашни кун вӑл ҫак станок ҫинче утма тӑрӑшать, ҫавӑн пекех ӑна тренажер та илсе панӑ, ун ҫинче те вӑл хӑйӗн сывлӑхне ҫирӗплетме тӑрӑшать», — пӗлтерет Москакассинчи культура ҫурчӗн ертӳҫи Г. Голубева.

Пӗлтӗр Вася Атӑлҫи тӑрӑхӗнче сусӑр ҫынсем хушшинче ирттернӗ «Бочча» спорт вӑййинче пӗремӗш вырӑна тухнӑ. Ашшӗ-амӑшӗпе вӑл Муркаша бассейна та ҫӳрет иккен.

Вася музыкӑна ҫав тери юратать иккен. «Вальс кӗвви янӑраса кайсан Васьӑпа та ташласа илтӗмӗр», — пӗлтернӗ Г. Голубева.

Нестер Янкас

Ӗнер Красноармейски районӗнче Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх правленийӗн анлӑ ларӑвӗ иртнӗ. Пӗрлӗх ертӳҫи Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ И.А. Прокопьев тухса калаҫнӑ. Унта район энциклопедине кӑларас ӗҫ йывӑррӑн пынине те сӳтсе явнӑ.

Ларура районтан тухнӑ паллӑ ентешсен юбилейӗсем ҫинчен Гурьева С.А. вулавӑшҫӑ, Константинов В.З. таврапӗлӳҫӗ чарӑнса тӑнӑ. Юбилейҫӗсен ячӗпе «Нестер Янкас вулавӗсем» иккӗмӗш ӑслӑлӑх конференцийӗпе таврапӗлӳҫӗсен анлӑ ларӑвне ирттермелле тесе йышӑннӑ. Сӑмах май, «Нестер Янкас вулавӗсем» ӑслӑлӑхпа таврапӗлӳ конференцийӗн материалӗсем уйрӑм кӗнекен пичетленсе тухнӑ. Ӑна кун ҫути кӑларма тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем тӑрӑшнӑ.

Правлени пайташӗсем ҫӗнӗрен виҫӗ секци йӗркеленӗ: литературӑпа журналистика, музыка тата ӳнер. Вӗсене Ершов Н.Г. поэт, Казаков А.Н. ӳнерҫӗ тата Никоноров Н.М. янкасҫӑсем ертсе пырӗҫ. Секцисенчи комиссисен йышне те ҫирӗплетнӗ.

Паян, раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, ҫӑмӑл атлетика енӗпе тӗнче класлӑ СССР спорт мастерӗ, Чӑваш Республикин физкультурӑпа спорт тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Фаина Краснова 60 ҫул тултарать. Вӑл Патӑрьел районӗнчи Тикеш ялӗнче ҫуралнӑ.

Паллӑ спортсменка юбилейӗ тӗлне Патӑрьел районӗнчи тӗп вулавӑш «Фаина Краснова» буклет хатӗрленӗ. Унта спортсменӑн кӗске биографине, спортри ҫитӗнӗвӗсене, сӑн ӳкерчӗкӗсене, унпа паллаштаракан статьясене кӗртнӗ.

Фаина Краснова энергетика техникумӗнче тата Волгоградри патшалӑхӑн физкультура институтӗнче вӗреннӗ. Институт пӗтернӗ хыҫҫӑн Шупашкарти 1-мӗш клиника пульницинче инструктор-методист пулса ӗҫлеме тытӑннӑ.

Фаина Краснова — спортсмен, спорт мастерӗ (1978) тата тӗнче класлӑ СССР спорт мастерӗ (1979). Марафон чупӑвӗ енӗпе иртнӗ РСФСР хутшӑннӑ. Раҫҫейӗн сакӑр хут призерӗ, тӑватӑ хут чемпионки.

ЧР Наци вулавӑшӗ акци ирттерет. Унта сусӑр ачасем валли шӑккалат пухаҫҫӗ. Пылак парнесене кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче парӗҫ. Шӑпах ҫав кун вулавӑшра «Юлташсемпе – Раштав уявӗ» мероприяти иртӗ.

Ҫак кун вулавӑша сусӑр ачасене чӗнӗҫ, вӗсем валли концерт лартӗҫ. Куракансене ача-пӑча ушкӑнӗсем юрри-ташшипе савӑнтарӗҫ. И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн шкул умӗнхи тата коррекци педагогикипе психологи факультечӗн 2-мӗш курс студенчӗсем театрализациленӗ постановка кӑтартӗҫ.

Сусӑр ачасем валли шӑккалат пухас акци паян пуҫланнӑ. Сирӗн те ыркӑмӑллӑх ӗҫне хутшӑнас килет-и? Шӑккалата кӑрлач уйӑхӗн 12-мӗшӗччен илсе пыма юрать. Сирӗн пӗчӗк парне сусӑр ачана пысӑк савӑнӑҫ парнелӗ.

Сергй Антонов юрлать

«Чӑваш Енре пурӑнмасан та чӑн чӑвашла пурӑнаҫҫӗ Антоновсем», — тесе хыпарлать Чӑваш наци конгресӗн пресс-ҫыруҫи Зоя Яковлева паян тӗнче тетелӗнче.

Тӗмен хулинче пурӑнакан чӑваш ачи Сергей Антонов тӗнче шайӗнче иртекен «Ҫӗпӗр ҫӑлкуҫӗсем» фестивальте пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Унӑн амӑшӗ, Ольга Николаевна, — Сӗнтӗрвӑрри районӗнчен, ашшӗ, Сергей Константинович, — Йӗпреҫ районӗнчен иккен.

Сакӑр ҫулти вӗсен ывӑлӗ мӗн ҫуралнӑранпах тенӗ пек Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗ ирттерекен мероприятисене хутшӑннӑ. Йӑмӑкӗпе Кирӑпа иккӗшӗ те юрлаҫҫӗ. Каникулта асламӑшӗпе аслашшӗ тата кукамӑшӗ патӗнче каннӑран чӑваш чӗлхине лайӑх пӗлет, чӑвашла юрлать.

«Чӑваш Енре пурӑнмасан та, чӑн чӑваш пулса ҫитӗнтереҫҫӗ ачисене Антоновсем», — хавхаланса пӗлтерет вӗсем ҫинчен Зоя Яковлева.

2018 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен муниципалитет ӗҫченӗсен ӗҫ укҫи ӳсет. ЧР Финанс министерстви хатӗрленӗ постановлени проектне республикӑри норма право акчӗсен порталӗнче пичетленӗ.

Документра палӑртнӑ тӑрӑх, муниципалитет ӗҫченӗсен оклачӗ 1,04 хут ӳсет. Ку хула, район, ял администрацийӗсен пуҫлӑхӗсене, вӗсен ҫумӗсене, администраци пайӗсен пуҫлӑхӗсене тата специалистсене пырса тивет. Оклада республика хыснинчи укҫапа ӳстерӗҫ.

Тӗслӗхрен, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн оклачӗ 33,1 тенкӗпе танлашӗ. Уйӑхсерен хавхалантаракан укҫана шута илес тӗк – 39,7 пин тенкӗ. Пӗлтӗрхи декларацие пӑхас тӑк, хула пуҫлӑхӗ 1,3 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнӗ.

100-450 пин ҫын пурӑнакан хула е район администрацийӗн пуҫлӑхӗн оклачӗ 22,1 пин тенке ҫитӗ. Премисене шута илсен – 26,5 пин тенкӗ.

Крпитовалютӑпа тӳлекенсене пирӗн ҫӗршывра хупса хурасшӑн. Хальлӗхе ун пек саккун ҫук-ха, анчах ҫывӑх вӑхӑтра ӑна хатӗрлесшӗн.

Крпитовалюта ҫинчен калакан саккун проектне кӑҫалхи раштав уйӑхӗнче йӗркелесе ҫитересшӗн. Ҫавӑн пирки ҫӗршывӑн Финанс министерстви пайташӗ журналистсене паян пӗлтернӗ. МИХсенче ӗҫлекенсемпе РФ финанс министрӗн ҫумӗ Алексей Моисеев каланӑ.

Ҫав вӑхӑтрах криптовалюта, уйрӑмах биткоин, хакӗ паян хӑпарса пырать. Анчах цифра укҫа ыран та ҫаврӑнӑшра пуласси пирки экспертсен пӗр пайӗ шантарса калама тӑхтаса тӑрать.

Паян, раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Мускавра ҫӗршывӑн транспорт министрӗ Максим Соколов ирттернӗ ирхи ӗҫлӗ апатланӑва хутшӑннӑ. Мероприятине «Транспорт эрнелӗхӗ – 2017» пулӑма халалланӑ.

Ӗҫлӗ тӗл пулӑва РФ тата регионсенчи ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансем, саккун кӑларакан тытӑмра ӗҫлекенсем, инвесторсем, консультантсем, финанс пайӗнче вӑй хуракан ертӳҫӗсем пуҫтарӑннӑ.

Форум вӑхӑтӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей Федерацийӗн Правительствин Председателӗн ҫумӗпе — спорт, туризм, ҫамрӑксен ыйтӑвӗпе ӗҫлекен Виталий Муткопа тӗл пулнӑ, Чӑваш Республикинче пурнӑҫа кӗрекен «Этническая Чувашия» (чӑв. Этносла Чӑваш Ен) проекта сӳтсе явнӑ тесе хыпарлать республикӑри влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ.