Николай Ишентейӗн хайлавӗсен пуххи

Чӑваш кӗнеке издательствинче Николай Ишентейӗн суйласа илнисем пӗр кӗнекере кун ҫути курнӑ. «Суйласа илнисем» ят панӑскере ҫыравҫӑн тӗрлӗ ҫулта ҫырнӑ хайлавӗсем кӗнӗ. Вӗсенче автор нравственность, юратупа туслӑх, тӑван тавралӑха юратас темӑсене хускатнӑ.

«Тӗрӗллӗ ҫыру тӗлӗнтермӗшӗсем» хайлава Н. Ишентей 2005 ҫултах ҫырнӑ, «Ташлакан купӑса» — 2006-мӗшӗнче, «Чарусӑр мечӗке» — 2007-мӗшӗнче, «Хаваслӑ кӑлтӑрмача» — 2009-мӗшӗнче.

Николай Ишентей – Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ, 20 ытла кӗнеке авторӗ. Вӑл ачасем валли кӑна мар, аслисем валли те ҫырать. Унӑн ӗҫӗсем «Чи вулакан кӗнеке» республикӑри конкурсра та пӗрре кӑна мар ҫӗнтернӗ. Ҫыравҫӑ Кашкар Махмучӗ ячӗллӗ кӑҫалхи ӑмӑртӑвӑн чӑваш тапхӑрне те хутшӑннӑччӗ.

Ҫӗмӗрле районӗнчи пӗр хуҫалӑхра виҫӗреш ҫут тӗнчене килнӗ. Ача пуль тесен, йӑнӑшатӑр. Хулари Кадеевсен виҫӗ ӗнинчен пӗри виҫӗреш пӑруланӑ. Патшалӑх ветслужбинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пекки питӗ сайра тӗл пулать. Пинте пӗрре те мар. 37 пин те пӗрре.

Кадеевсем ветеринарсене пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсен 12 ҫулхи ӗни (мӑйракаллӑ ҫак выльӑхшӑн ку вӑл самай ҫулланнине пӗлтерет) ирхи улттӑранпах пӑрулайманнине хыпарланӑ. Вырӑна ветеринари участокӗн заведующийӗ Елена Кузнецова пырса ҫитнӗ. Тухтӑр ӗнене пулӑшу кӳнӗ хыҫҫӑн пӗр пӑру ҫут тӗнчене килнӗ. 15—20 минут иртсен тепри ҫуралнӑ. Тата кӑштахран виҫҫӗмӗшне пӑруланӑ.

Виҫӗрешсем пысӑк мар. Вӑтамран 13—15 килограмм таяҫҫӗ. Ҫапах та кил хуҫисем те, ветеринарсем те вӗсемшӗн пӑшӑраханмаҫҫӗ: пӑрусем сывах.

Канашри кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнче

Канашри кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗнче чӑх-чӗпӗн ҫӗнӗ ӑратне ӗрчетеҫҫӗ. Ҫак эрнере унта «Супер Ник» тата «Браун Ник» ӑратлӑ талӑкри чӗпсем илсе килнӗ. Свердлов облаҫӗнчи «Свердловский» ӑратлӑ савутран 28 пин пуҫ турттарса килнӗ.

Канаш районӗнчи ветеринарсем тӑрӗсленӗ хыҫҫӑн чӗпсене уйӑхлӑха карантина хупнӑ. Вӑл вӑхӑтра вӗсем епле аталаннине асӑрхаса тӑрӗҫ.

Инҫетрен илсе килнӗ чӗпсене ҫуркунне халӑха сутма палӑртаҫҫӗ. Вӗсем ҫӑмарта тумалли чӑхсем пулӗҫ.

Сӑмах май ҫакна та палӑртмалла: ҫуркунне хапрӑка Мускав ҫыннисем туяннӑ. Вӗсем предприятие хупма шутламаҫҫӗ, чӑх ӑратне ҫӗнетсе хапрӑка аталантарасшӑн. Шупашкар районӗнчи «Чӑваш бройлерӗ» пирки вара аталанать теме йывӑр. Унта чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче инкубаторсене ҫӑмарта хумалла тенӗччӗ те, анчах ку хыпар чӑна килесси иккӗленӳллӗ: хапрӑкра ӗҫлекенсем калаҫнӑ тӑрӑх, ҫӑмарта раштав уйӑхӗнче кӑна кӳрсе килмелле-мӗн.

Урамра юр хырнӑ-и? Шуса ӳкмелле пӑрлак-и? Эппин, Шупашкар хула администрацине ҫӑхав ҫырӑр. «Халӑх тӗрӗслевӗ» ятарлӑ сайт уҫнӑ. Унта ҫӑхавсене йышӑнаҫҫӗ.

Ҫӑхав ҫырни ахаль юлмӗ. Ӑна хуравлаҫҫех. Ӗҫ тӑвакан тата вырӑнти хӑйтытӑмлӑх ӗҫченӗсем ӑна ӗҫлемелли 10 кунра хуравлӗҫ.

Шуҫлак вырӑна, юр хырман ҫӗртине сӑн ӳкерсе ҫыру ҫумне ҫирӗплетме пулать. Ку таранччен 1000 ытла ҫӑхав килнӗ. Вӗсен 7 проценчӗ ҫулсене хырманнипе, пӑрлӑ ҫулсене хӑйӑрпа тӑвар хутӑшне сапманнипе ҫыхӑннӑ.

Паян Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «Профессире – чи лайӑххисем» ятпа савӑнӑҫлӑ мероприяти иртнӗ. Унта ЧР МЧСӗн пуҫлӑхӗ Станислав Антонов чи лайӑх 13 ӗҫчене тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.

Ҫынсен пурнӑҫне ҫӑлнисене те тимлӗхсӗр хӑварман. Вӗсен йышӗнче 13 ҫулти Евгения Тимофеева та пур. Вӑл ҫунакан пӳртрен ветерана илсе тухнӑ. Ӑна хисеп хучӗпе чысланӑ, чечек ҫыххи парнеленӗ.

«Чӗре хушнипе» номинацире Надежда Будковӑна палӑртнӑ. Вӑл кӑҫал пушартан 22 ҫулти каччӑна ҫӑлнӑ. Хӑюллӑскер ҫунакан пӳртрен хӑйӗн ҫинче йӑтса тухнӑ та пушарнӑйсене чӗннӗ. Каччӑ халӗ сывалать. Надежда вара хӑй тӗрӗс тунинче пӗрре те иккӗленмест.

Шупашкарти хӑш-пӗр ҫынсем ҫӳп-ҫапа контейнера мар, ҫырмана пӑрахаҫҫӗ. Ҫавна май чиновниксем хысна укҫине ҫӳп-ҫапа пуҫтарас тесе тӑкаклама тивет.

Кӑҫалхи кӗркунне ирӗк памасӑр йӗркеленӗ 77 купана тӗп тунӑ. Ҫӳп-ҫапа ытларах чухне ҫырмана ывӑтаҫҫӗ, унтан вара пуҫтарма питӗ йывӑр. Илсе тухайманнине ҫӗрпе танлаштарма тивет. Тӗслӗхрен, пӗр ҫырмана 10 КамАЗ тӑпра килсе тӑкнӑ.

Пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче пӗр ҫӳп-ҫап купи ҫунма тытӑннӑ. Кайран ӑна тӗп тунӑ. Хӑш-пӗр вырӑна контейнер лартнӑ. Ҫӳп-ҫапа илсе тухаҫҫӗ. Анчах ҫынсенчен чылайӑшӗ ҫӳп-ҫапа илсе тухмашкӑн килӗшӳ ҫырма хирӗҫ. Нумай та укҫа кирлӗ мар ӗнтӗ — 50 тенкӗ ҫеҫ.

Теприсем ҫӳп-ҫапа ҫырмана пӑрахса ҫунтараҫҫӗ. Анчах вӗсем ҫутҫанталӑка та, хӑйсене те сиен кӳнине ӑнкармаҫҫӗ. Малашне администраци кам йӗркене пӑснине тупса палӑртмашкӑн видео лартасшӑн.

Ставропольте «Раҫҫей студенчӗсем» канашлу тата «Ҫулталӑкри студент» Раҫҫейри наци премийӗн куҫӑн майпа иртнӗ тапхӑрӗ вӗҫленнӗ. Шупашкарти апатлану технологийӗпе коммерци техникумӗн студенчӗ Станислав Никифоров «Професси пӗлӗвӗ паракан организацисенчи ҫулталӑкри студенчӗ» номинацире гран-при ҫӗнсе илнӗ.

Станиславсӑр пуҫне Чӑваш Ен чысне тепӗр виҫӗ студент хӳтӗленӗ: Шупашкарти коопераци институчӗн студенчӗ Юлия Янышева, Ҫӗнӗ Шупашкарти химипе механика техникумӗнчи Анастасия Хламина, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУра вӗренекен Ольга Семенова.

Кӑҫал конкурса 200-е яхӑн яш-хӗр хутшӑннӑ. Пирӗн ентеш Станислав РФ Вӗренӳ министерствин 100 пин тенкӗлӗх грантне ҫӗнсе илнӗ. Вӑл ку укҫапа кирек хӑш университетра та вӗренейӗ. Ҫавӑн пекех ӑна ноутбук парнеленӗ.

Станислав повар-кондитера вӗренет. Вӑл — Студентсен канашӗн председателӗ те.

Нумаях пулмасть Шупашкар хула администрацийӗнче транспорт карттисем ҫинчен тата билета урӑх мелпе туянмалли пирки калаҫнӑ.

ЧР Министрсен Кабинечӗ ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, 2017 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа общество транспортӗнче билетшӑн тӳлемелли ятарлӑ терминалсем пулӗҫ. Кунсӑр пуҫне пӗрремӗш кварталта банк карттипе тӳлеме май пулӗ: VISA, MasterCard, MasterCard PayPass/Visa payWave.

Тепӗр ҫӗнӗлӗх вӑя кӗрӗ: ҫынсем транспорт картти ҫине тӗнче тетелӗнче укҫа хума пултарӗҫ.

РФ премьер-министрӗ Дмитрий Медведев Раҫҫее ют ҫӗршывран вӑхӑтлӑх килекен ҫынсене квота парасси пирки алӑ пуснӑ. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, ҫитес ҫул пирӗн ҫӗршывра ют тӑрӑхран 111 пин ҫын килейӗ. Кӑҫалхипе танлаштарсан, ку 15 пин сахалрах.

Ҫӗршывӗпе илес тӗк, ҫитес ҫул ют ҫӗршывран ҫынсем сахалрах килӗҫ. Чӑваш Ен вара, кӑҫалхипе танлаштарсан, ытларах ҫын йышӑнӗ. 2017 ҫулта пирӗн пата 200 мигрант килме пултарӗ.

Ку кӑтарту Атӑлҫи тӑрӑхӗнче — чи пӗчӗккисенчен пӗри. Мари Республикине тата Удмурт Республикине ют тӑрӑхран 100 ҫын килӗ.

Филип Калаш

Словак каччи Филип Калаш чӑваш чӗлхипе кӑсӑкланать. «Ҫамрӑксен хаҫачӗн» журналисчӗ Алина Изман пӗлтернӗ тӑрӑх, яшӑн «нумай нациллӗ Раҫҫейпе паллашас ӗмӗт тахҫанах ҫуралнӑ. Ҫав тӗллевпех вӑл хӑй тӗл­лӗн вырӑс чӗлхине вӗреннӗ».

Автомеханикпа булочнӑйра ӗҫлекен ҫемйинче ҫуралнӑ Филип Братиславӑра экономика университетӗнче магистратурӑра юлашки курсра пӗтӗм тӗнчери хутшӑнусем енӗпе вӗренет.

Пӗлӗве тарӑнлатма Шупашкара килнӗ каччӑ студентсен «Грамотей» Интер­нет-олимпиадин ҫӗнтерӳҫи пулнӑ май И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн вырӑс тата чӑваш филологийӗпе журналистика факультетӗнче практика курсне икӗ эрнене яхӑн ҫӳренӗ. И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ йӗркелекен олимпиадӑна кӑҫал Словакири, Китайри, Казахстанри 20 ҫамрӑк хутшӑннӑ.