Чӑваш чӗлхи
![]() Электронлӑ сӑмахсарсен пуххи ҫӗнӗ словарьпе пуянланчӗ. Хальхинче — Йоханнeс Бeнцингӑн нимӗҫле-чӑвашла сӑмахсарӗпе. Ӑна электронлӑ варианта куҫарса хатӗрлекенӗ: Мирон Толи. Унӑн тытӑмӗ ансат: кашни нимӗҫле сӑмах валли чӑвашла куҫарӑвне илсе кӑтартнӑ. Шырама меллӗ пултӑр тесе оригиналта илсе панӑ чӑвашла сӑмахсен латинла ҫырулӑхӗпе пӗрлех хальхи орфографипе ҫырнине те кӑтартнӑ. Ӑна Мирон Толи хатӗрлеме пуҫланӑ, йӗркене Аҫтахар Плотников кӗртсе ҫитернӗ. Хальхи орфографипе ҫырни словарь статьисемпе шыравра усӑ курма та меллӗ пулӗ. Нимӗҫле-чӑвашла сӑмах пуххипе калаҫу кӗнекине 1943 ҫулта Берлинта вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче пичетлесе кӑларнӑ. Ӑна хатӗрлекенӗ — Йоханнeс Бeнцинг (1913–2001). Чӑваш чӗлхипе ӗҫлеме вӑл Берлин университетне вӗренме кӗрсен пуҫланӑ. Ҫавах та пирӗн чӗлхе ӑна маларах та кӑсӑклантарнӑ. Сӑмахран, вӑл Николай Ашмаринӑн словарьне пахаласа темиҫе статья ҫырнӑ, чӑваш грамматикипе ҫыхӑннӑ темиҫе тӗпчев ӗҫӗ тунӑ. Маларах асӑннӑ словаре кӑлариччен 1943 ҫултах вӑл «Чӑваш чӗлхин кӗске кӳртӗмӗ» (Kleine Einführung in tschuwaschische Sprache) кӗнеке те кӑларнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Сывлӑх
![]() Ҫак кунсенче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ҫичӗпӳрт ялӗнче пурӑнакансем питӗ савӑннӑ. Ара, вӗсен ялӗнче фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлнӑ-ҫке-ха. Унччен Ҫичӗпӳртре кивӗ ФАП пулнӑ. Ҫӗннине кӑҫал ҫу уйӑхӗнче тума тытӑннӑ. ФАПа тумашкӑн пӗтӗмпе 2 миллион та 633 пин те 800 тенкӗ уйӑрнӑ. Федераци хыснинчен – 81 пин тенкӗ, ытти – регион хыснинчен. Хатӗр-хӗтӗр, сӗтел-пукан туянмашкӑн 181 пин тенкӗ ытла тӑкакланӑ. Ҫичӗпӳртри ФАПа икӗ ял ҫыннисем ҫӳрӗҫ. Пӗтӗмпе 500 ытла ҫын сывлӑхне тӗрӗслесе тӑрӗ. Унта пӗрремӗш категориллӗ фельдшер Ирина Федорова ӗҫлӗ. Сӑмах май, район пульници 32 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ. Октябрьскинчи тухтӑр амбулаторийӗ – 8 ытла ҫухрӑмра. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Ваттисен кунӗ ҫывхарса пырать. Уявра пенсионерсемпе «хӗрӳ лини» ирттерме палӑртнӑ. Ваттисен ыйтӑвӗсене регионти темиҫе ведомство ӗҫченӗсем хуравлӗҫ. Аса илтетер: ваттисен кунне юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче уявлаҫҫӗ. «Хӗрӳ лини» вара авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче иртӗ. 8(83352)39-36-81 телефонпа ирхи 10 сехетрен пуҫласа 12-ччен шӑнкӑравлама май пур. Ваттисен ыйтӑвӗсене республикӑри тӗрлӗ социаллӑ ведомство ертӳҫисем хуравлӗҫ: Пенси фончӗ, ЧР Ӗҫлевпе социаллӑ хутлӗх министерстви, ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви, Социаллӑ страхлав фончӗ, Медицина страхлавӗн фончӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
![]() Чӑваш патшалӑх филармонийӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсене культурӑн ытти учрежденине куҫарнӑ. Мӗншӗн? Филармони ҫуртне юсаса ҫӗнетесшӗн. Унта юсав ӗҫӗсем кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнче пуҫланнӑ. Ку ӗҫе часах вӗҫлеймӗҫ: 2020 ҫул тӗлне ҫеҫ. Юсав ӗҫӗсем пынӑ вӑхӑтра симфони капеллине Шупашкарти Ф.Павлов ячӗллӗ музыка училищине тата Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне куҫарнӑ. Юрӑпа ташӑ ансамблӗ Трактор тӑвакансен культура керменне куҫса кайнӑ. Хӑй филармони Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче тата Трактор тӑвакансен культура керменӗнче ӗҫлӗ. Куҫса кайнӑ пулсан та филармонири ушкӑнсен ҫӗнӗ пултарулӑх сезонӗ юпа уйӑхӗнче уҫӑлӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Светлана Чикмякова тунӑ сӑн Вӑрнар районӗнче пӗр арҫынна упа ами тапӑннӑ. Кун пирки вӑл «Про Город» хаҫат редакцине каласа кӑтартнӑ. Суранланнӑ арҫынна пульницӑна илсе ҫитернӗ. Авӑн уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнче сунар йыттисене упа ҫинче тӗрӗсленӗ. Мероприятие «Росхотрыболовсоюзӑн» тӗрӗслев станцийӗнче ирттернӗ. Куракансенчен пӗри юраман вырӑна кӗрсе кайнӑ та ӑна упа ами тапӑннӑ. Ун чухне Анатолий Чернов урӑ пулман. 68 ҫулти арҫынна пульницӑна ӑсатнӑ. Хӑй каланӑ тӑрӑх, вӑл темиҫе сантиметр ҫеҫ патнерех пынӑ, упа ами ӑна ҫӗре йӑвантарнӑ. Юрать, сунарҫӑсем йыттисене упа ҫинелле янӑ. Арҫын ҫапла ҫӑлӑнса юлнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
![]() Юпа уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Шупашкарта каллех сирена янӑрӗ. Планпа килӗшӳллӗн халӑха пӗлтермелли автоматизациленӗ тытӑма тӗрӗслӗҫ. Ку вӗренӳ тревоги кӑна пулӗ. Ӑна граждан оборонин тренировкипе килӗшӳллӗн ирттерӗҫ. Ҫав кун урамри громкоговорительсем, радиотрансляци сечӗсем, электросирена, управлени линийӗ, телевидени, передатчиксен тата радио станцийӗсен перехват хатӗр-хӗтӗрӗ мӗнле ӗҫленине тӗрӗслӗҫ. Сӑмах май, юпа уйӑхӗн 4-6-мӗшӗсенче вӗренӳ тренировкине Раҫҫейри мӗнпур регионта ирттерӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Политика
![]() Надежда Проокпьева уполномоченнай Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗсен пысӑк йышӗ этем правине унччен юстици министрӗ пулнӑ Надежда Прокопьевӑна хӳтӗлеттересшӗн тесе эпир ҫурла уйӑхӗнче пӗлтерни тӳрре килчӗ. Аса илтерер, маларах министр пулнӑ ҫын юлашки вӑхӑтра республикӑн Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫинче тӑрӑшрӗ. Вӑрттӑн сасӑлав ирттерсе халӑх тарҫисенчен 35-шӗ Надежда Прокопьевашӑн сасӑларӗҫ. Ку кандидатурӑна иккӗн ырламарӗҫ. Сасӑлама епле сасӑланине пӗлеймӗпӗр те, анчах сессире «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташӗ, чӑваш парламентӗнчи ҫав партин фракци ертӳҫи Игорь Моляков ӗнерхи тӳре-шара ҫынсен правине хӳтӗлессипе чунтан тӑрӑшасси пирки иккӗленнине палӑртрӗ. Ант тунӑ чухне Надежда Прокопьева тивӗҫе таса чунпа пурнӑҫлама шантарчӗ. |
Культура
![]() Римма Прокопьева Чӑвашла ҫырнӑ кӗнеке ал ҫырӑвӗсен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене палӑртакан комисси хӑйӗн ӗҫне кӑҫаллӑха вӗҫленӗ, чи маттуррисене палӑртса сумлӑ премисене кама памаллине ҫирӗплетнӗ. Чӑваш Енӗн Информполитика министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, комисси пайташӗсем пысӑк ӗҫ туса ирттернӗ, ал ҫырусене тӗплӗ тишкернӗ, чӗлхине хак панӑ, хайлавсен стильне, композицине танлаштарнӑ, произведенисен воспитани сӗмне шыранӑ, вӗсем кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен еплерех калӑпланнине пахаланӑ. Ҫапла майпа «Шкул ӳсӗмне ҫитмен тата пуҫламӑш классенче вӗренекен ачасем валли ҫырнӑ хайлав» номинацире Николай Ларионовӑн «Шураҫка» ал ҫырӑвне чи лайӑххи тесе палӑртнӑ, уншӑн автора 50 пин тенкӗлӗх грант пама йышӑннӑ. «Вӑтам классенче вӗренекен ачасем валли хайланӑ произведени» номинацире палӑрса Марина Карягина «Ҫӑкӑрпа сахӑр» хайлавӗшӗн 75 пин тенкӗ илнӗ. Виҫҫӗмӗш номинацире Римма Прокопьевӑна ҫитекен пулман. Аслӑ классенче ӑс пухакансем валли шӑрҫаланӑ хайлавсене тишкерсе комисси пайташӗсем Римма Прокопьевӑн «Сар хӗвел хӗрелсен» ал ҫырӑвне пысӑк хак панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Сывлӑх
![]() Ӗнер 19 сехетре Вӑрнар район пульницине харӑсах ултӑ ҫынна илсе пынӑ. Вӗсенчен пӗри уйрӑмах хытӑ аптӑранӑ. Арҫынсем Вӑрнар районӗнчи Ҫавалкасси ялӗнче пӗр хӗрарӑм патӗнче ӗҫленӗ. Пулӑшакансене кил хуҫи хӗрарӑмӗ кӑмпа яшкипе хӑналанӑ. Хӑй те апата ҫинӗ. Сехет те ҫитмен — хӑнасем те, кил хуҫи хӗрарӑмӗ те хӑйсене начар туйма пуҫланӑ: ӑш пӑтраннӑ, хӑсӑк килнӗ, вар пӑсӑлнӑ. Арҫынсенчен пӗри тӑн ҫухатасси патнех ҫитнӗ. Ҫӗркаҫ улттӑшне те пульницӑн реанимаци уйрӑмӗнче тытнӑ. Паян ирхи сакӑр сехетсенче вӗсене инфекци уйрӑмне куҫарнӑ. Кӑмпа яшки ҫисе нушаланса пӗтнипе пульницӑна лекнисем халӗ хайсене начар мар туяҫҫӗ. Ҫапах та тухтӑрсем чирлисене пӑхсах тӑраҫҫӗ, кирлӗ эмелпе, ытти процедурӑпа вӑхӑтра тивӗҫтереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Политика
![]() Паян тӑван республикӑмӑрӑн парламенчӗ черетлӗ, 12-мӗш, сессие пуҫтарӑнчӗ. Унта чылай чухнехиллех нумай ыйту кӗртнӗ. Кӗртменнисемпе пӗрлех урӑххисене пӑхса тухма сӗнекенсем те пулчӗҫ. Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн пайташӗ Григорий Данилов харӑсах икӗ сӗнӳпе тухрӗ. Вӗсенчен пӗри Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче выҫӑллӑ-тутӑллӑ пурӑннисене, ашшӗ ӑшшине туймасӑр ӳснисене пырса тиврӗ. Григорий Данилов депутат вӑрҫӑ ачисене патшалӑх енчен укҫа-тенкӗпе пулӑшмалла тесе шухӑшланине, ку сӗнӳпе Мускава тухмаллине палӑртрӗ. Анчах чӑваш парламенчӗн социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗ ертӳҫи Вячеслав Рафинов республикӑри халӑх тарҫисем ку ыйтӑва маларах тишкернине пӗлтерчӗ. Тутарстанри депутатсем ҫапла сӗнӳпе тухнӑ саккун проектне РФ Патшалӑх Думи пӑхса тухманнине палӑртнӑ май пирӗн тӑрӑхри депутатсем ку сӗнӳпе Федерацин Атӑлҫи округӗнчи ӗҫтешӗсемпе пӗрле тухас шухӑшлине ӗнентерчӗ. |
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (29.05.2025 03:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 757 - 759 мм, 14 - 16 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 2-4 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Охливанкин Иван Николаевич, пӗрремӗш чӑваш опера юрӑҫисенчен пӗри ҫуралнӑ. | ||
| Дьяконов Николай Васильевич, космос аппарачӗсене ӗҫлеттерсе пӑхаканӗ, подполковник ҫуралнӑ. | ||
| Абянова Руфия Минетулловна, халӑха ҫутта кӑларас ӗҫӗн отличникӗ ҫуралнӑ. | ||
| Турхан Кузьма Сергеевич, чӑваш ҫыравҫи ҫут тӗнчерен уйрӑлнӑ. | ||
| Гордеев Николай Васильевич, театр актёрӗ, чӑваш юрӑҫи вилнӗ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |