Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Сарӑту облаҫӗнчи Шнеуй ялӗнче облаҫри чӑвашсен «Акатуйӗ» иртнӗ, унта Чӑваш Республикин делегацийӗ хутшӑннӑ.

Суха тата ҫӗр уявӗпе унта пурӑнакансене тата хӑнасене Сарӑту облаҫӗ Правительствин Пуҫлӑхӗн ҫумӗ Иван Кузьмин, Шнеуй ялӗ вырнаҫнӑ муниципалитет районӗн пуҫлӑхӗ Олег Чумбаев, Чӑваш Республикин культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Вячеслав Оринов тата ыттисем саламланӑ.

Иван Кузьмин ҫак чаплӑ уяв паян чӑн чӑваш ҫӗрӗ ҫинче иртет, ку вӑл мода ыйтни мар тесе каланӑ. «Пирӗн кӗпӗрне нумай нациллӗ. Пӗтӗм истори пуҫланакан йӑла-йӗркене пӑхӑнни кирек епле халӑхӑн та тӗп пайӗ. Историе пӗлмен ҫын пуласлӑха аталантарасси иккӗлентерет. Ҫавӑнпа та 325 ҫул палӑртакан ялта тата шкул уҫнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ ялта Акатуй иртни питӗ лайӑх», — тенӗ Иван Кузьмин.

Уява 3 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.

Сандр Савгильда

Чӑваш чӗлхеҫи Александр Савельев (Сантӑр Савкилта) Америкӑра иртекен пӗтӗм тӗнчери историлле лингвистика конференцине тӗпчеме тухса кайнӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукри хӑйӗн страницинче паян, 10 сехет каялла, пӗлтернӗ.

Сантр Савгильда ҫырнӑ тӑрӑх, конференци Техасри Сан-Антонио хулинче иртет. Унта ӑна хӑрушлӑха лекнӗ чӗлхесем пирки тухса калаҫма чӗннӗ. «Манӑн тема — чӑваш диалекчӗсем тата кӑк тӗрӗк чӗлхине реконструкцилесси. Унта социолингвистика пӗчӗк пайӗ пулать — уйрӑммӑн илсен Hèctor Alòs Font тӗпчевӗсем ҫинчен пӗлтересшӗн. Историпе диалектологи енӗпе хамӑрӑн 2011–2015 ҫулсенчи тӗпчевсем ҫинчен каласа парӑп», — тесе ҫырнӑ Сандр Савгильда.

Пӗлтӗр Александр Савельев кӑк алтай чӗлхине тӗпчеме йӗркеленӗ тӗнче шайӗнчи ушкӑна кӗнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Шупашкарта 20 ҫулхи каччӑ усал шухӑшлӑ ҫынна тытса чарма пулӑшнине ЧР Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби пӗлтерет.

Пӗтӗмпех утӑ уйӑхӗн 30-мӗш каҫхине пулса иртнӗ. 9-мӗш пилӗкҫуллӑх проспектӗнче палламан арҫын хаҫат киоскӗн чӳречине ватнӑ. Усал шухӑшлӑ ҫын сахаллипе ҫырлахнӑ: пирус тата вак-тӗвек илнӗ. Ҫав вӑхӑтра 20 ҫулти Шупашкар каччи ҫывӑхра пулнӑ. Курнине вӑл карас телефонӗпе ӳкерме пуҫласан вӑрӑ-хурах ҫуртсен картишне кӗрсе тарнӑ, вӑрланӑ япалисене унта персе хӑварнӑ.

Курнине каччӑ йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Часах вӑрӑна тытса чарнӑ. Вӑрланӑ япаласене персе хӑварнӑ ҫурт патне вӑл таврӑннӑ. Ӑна ШӖМӗн уйрӑмне илсе кайнӑ.

Каччӑна йӗрке хуралҫисем гражданла шухӑшне палӑртнӑшӑн чысласшӑн.

Эсир ӳкерме юрататӑр-и? Мӗнле те пулин музыка инструменчӗпе калама е юрлама пӗлетӗр-и? Сирӗншӗн декораципе прикладной ӳнер тата скульптура ют мар-и? Сӑмах ӳнерӗпе туслӑ-и? Е сире документлӑ фильмсем тыткӑнлаҫҫӗ-и? Апла айккинчен иртсе ан кайӑр.

РФ Шалти ӗҫсен министерстви литературӑра тата ӳнерте пилӗк преми, ӑслӑлӑхпа техникӑра икӗ преми, 100 пин тенкӗллӗ кашниех, ҫирӗплетнӗ. Преми шалти ӗҫсен тытӑмӗнче ӗҫлекенсен тӑрӑшулӑхне хакланине палӑртать. Унта ШӖМ ҫыннисем тата уйрӑм ҫынсемпе организацисем йӗрке хуралӗнче ӗҫлекенсене мухтанине пӑхаҫҫӗ. РФ Шалти ӗҫсен министерствин премийӗпе уйрам ҫынсене те, коллективсене те чыслӗҫ. Ыйтса пӗлмелли телефон - 8(8352) 62-05-98. Документсене ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ.

Ҫӗрпӳ районӗнче ҫак эрнере «Урпа, салат, хӑмла тата сӑра» Атӑлҫи уй кунӗ иртнӗ. Мероприятие пухӑннисем малтан Ҫӗрпӳри «Чӑвашхӑмлапром» акционерсен уҫӑ обществинче пулса курнӑ. Унта темиҫе ҫул каялла та пулнӑ Андрей Иванов журналист «Правда ПФО» интернет-хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, малтанхинчен нимӗн те улшӑнман. Предприяти пуҫлӑхӗ Геннадий Горланов РФ Ял хуҫалӑх министерствин ӳсен-тӑран департаменчӗн директорӗ Петр Чекмарев килсен те оборудовани пуррине, анчах хӑмла ҫителӗксӗррине пӗлтернӗ, хальхинче те ҫавнах каланӑ.

Чӑн та, обществӑра вырнаҫтарнӑ Германире туса кӑларнӑ техника сехетре 1500 кг гранула хатӗрлет, анчах ӑна валли чӗр тавар ҫитсе пымасть. Темиҫе ҫул каялла Вӑрмар тата ытти хӑш-пӗр районти хуҫалӑхсем ҫеҫ мар, уйрӑм ҫынсем те ку культурӑна самай туса илнӗ.

Паянпа ыран Атӑл хӗрринчи «Буревестник» кану уйлӑхӗнче радио юратакансен слечӗ иртет. Чӑваш Енӗн Информаци тата массӑлла коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятие пӗр-пӗрин опычӗпе паллаштарас, радиоспорта пропагандӑлас, сывӑ пурнӑҫа сарас тӗллевпе ирттереҫҫӗ.

Радиоспорт енӗпе ӑмӑртусем, тренингсем, культура программи пулмалла. Йӗркелӳҫӗсем слет кӑсӑклӑ та асра юлмалла иртессине шантараҫҫӗ.

Слета пуҫтарӑннисенчен чылайӑшӗ радиостанцисемпе кайнӑ. Ӑна илмелли пирки вӗсене малтанах асӑрхаттарса хунӑ.Слета хутшӑнас шухӑшлисе ирхи сакӑр сехетре ҫула тухнӑ. Малтан, ҫавсем ДОСААФӑн регионти уйрӑмӗ патне пуҫтарӑннӑ. Кайран вӗсем Атӑл леш енчи «Буревестник» кану уйлӑхне пӗр шухӑшлӑн ҫул тытнӑ.

Канашри Ленин урамӗнчи 27-мӗш ҫурт мӗншӗн ишӗлнине тата уншӑн кам айӑплине прокуратура тӗрӗслет.

Аса илтерер: шӑп та лӑп эрне каялла, утӑ уйӑхӗн 21-мӗш каҫхине, Канаш хулинчи Ленин урамӗнчи 21-мӗш ҫурт ишӗлме пуҫланӑ. Шикленсе ӳкнӗ ҫынсене унтан хӑвӑртрах эвакуацилеме йышӑннӑ. Нумай хваттерлӗ ҫуртри пурӑнакансенчен 21 ҫын урӑх вырӑнта вӑхӑтлӑх хӳтлӗх тупнӑ: 14-ӑн тӑванӗсем патне кайнӑ, 7 ҫынна «Заря» хӑна ҫуртне куҫарнӑ.

Халӗ ку фактпа прокуратура тӗрӗслев пуҫарнӑ. Нумай хваттерлӗ ҫурта пит тахҫанах мар юсав ирттернине шута илсен кӑштахран вӑл мӗншӗн ишӗлни те надзор органне кӑсӑклантарӗ. Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр инспекцийӗ тата Канаш хула администрацийӗ тивӗҫлӗ мерӑсем вӑхӑтра йышӑннине те палӑртма тӗллев лартнӑ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи «Гвардия» тата «Правда» хуҫалӑхсенче хӗрӳ вӑхӑт пырать. Унта сенаж хатӗрлеҫҫӗ.

Ку хуҫалӑхсенче сенажа хальхи йышши техникӑпа усӑ курса хатӗрлеҫҫӗ. Ҫакӑ апат пахалӑхне те, сӑвӑма та лайӑх витӗм кӳрет.

Сергей Никитин хуҫалӑхӗнче иртен пуҫласа каҫчен хирте тӑрӑшаҫҫӗ. Сенажа чӗркекен техника ӗҫе хӑвӑртрах, лайӑхрах тума пулӑшать. Ӑна хуҫалӑх виҫӗ ҫул каялла туяннӑ.

Сергей Никитина ҫак техникӑна туяниччен ют ҫӗршыври хуҫалӑхсен опычӗпе паллашнӑ. Ҫӗнӗ техника курӑка ҫулса тӗркене пуҫтарсанах ӑна хутаҫпа чӗркемелле. Сывлӑш кӗртмест вӑл, ҫавна май бактерисем ӗрчемеҫҫӗ. Уйра хӗл каҫарма хӑварсан та нимӗн те пулмасть.

Ҫӗнӗ техника усӑ панӑ. Кӑҫал хуҫалӑхра сӑвӑм ӳснӗ. Сӑмах май, Сергей Никитин техникӑна 4 миллион тенкӗпе туяннӑ. Вӑл хӑйӗн хакне кӑларнӑ ӗнтӗ.

Елчӗксем вырмана хатӗр. Кӑҫал ӗҫе каярах пуҫӑнни, паллах, хуҫалӑхсене пӑшӑрхантарать. Ҫанталӑк лайӑх тӑрсан «Рассвет» хуҫалӑх вырмана тухма палӑртнӑ.

Елчӗк районӗнче кӑҫал 40 пин те 122 гектар ҫинче тыр-пул акнӑ. 22 пин гектарӗ – пӗрчӗллӗ тата парҫа йышши культурӑсем. Акнӑ вӑрлӑхӑн 30 яхӑн проценчӗ элитлӑ пулнӑ.

Хуҫалӑхсем тухӑҫлӑ тыр-пулӑ туса илсе выльӑх йышне ӳстерме палӑртнӑ. Районта кӑҫалхи ҫур ҫулта мӑйракаллӑ шултра выльӑх шучӗ 400 ытла пуҫ хушӑннӑ.

«Рассвет» вырмана тухма 4 ҫӗнӗ комбайн илнӗ. Техника 7 метр сарлакӑшне илет. Курӑка пӗр е икӗ валпа хӑварать. Хуҫалӑхра 1430 гектар ҫӗр. 610-шӗ ҫинче – тыр-пул. Вӗсем тыр-пула лайӑх пухса кӗртме талпӑнаҫҫӗ.

Чӑваш Енре республика хыснине улшӑнусем кӗртнӗ, вӗренӳ тата сывлӑх сыхлавӗн тытӑмӗсене 725 миллион тенкӗ хушса панӑ. Ҫакна ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче йышӑннӑ.

Сывлӑх сыхлавӗн тытӑмне 434 миллион тенкӗ кайӗ. Унран 154 миллионӑшӗ ядерлӑ медицина центрне хута кайнӑ ҫӗре тӑкакланӗ, 107 миллионӑшӗ – эмел туянма, 98 миллионӑшӗ – техника базине ҫирӗплетме. 52 миллион тенкипе ултӑ медучреждение юсӗҫ. Ытти укҫапа медицина хатӗр-хӗтӗрӗ туянӗҫ. Кунсӑр пуҫне Шупашкар районӗнчи Мӑн Карачура ялӗнче ФАП ҫӗклӗҫ.

Вӗренӳ тытӑмне 284 миллион тенкӗ кайӗ. 72 миллион тенки – тӳлевсӗр вӗренӳ валли, 107 миллион тенки – пособисемпе кӗнеке туянма. 16,3 миллион тенкине Шупашкарти «Садовый» тата «Ҫӗнӗ хула» микрорайонсенче шкул ҫӗкленӗ ҫӗре инвестици хывӗҫ. 37 миллион тенкипе вӗрентекенсен шалӑвне хӑпартӗҫ.