К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ иртнӗ эрнекун, юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, «Тӑманлӑ каҫ» премьера лартнӑ.

Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Наталья Сергеева юлашки вӑхӑтра режиссер евӗр ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ спектакльсем лартнине хӑнӑхрӑмӑр ӗнтӗ. Шупашкар районӗнче ҫуралнӑ ҫак сцена ӑсти режиссер ӑсталӑхне маларах Мускавра ятарласа вӗренчӗ.

Ҫӗнӗ ӗҫе хамӑр кайса курман та (республикӑри МИХсене театрсем премьерӑсене йыхравлаҫҫӗ-ха, анчах Чӑваш халӑх сайчӗ ку списокра ҫук курӑнать) хамӑр куҫпа курнӑ евӗр хаклаймӑпӑр, мӗн илтни-пӗлни тӑрӑх каласан, спектаклӗн инсценировкине Николай Мартынов ҫыравҫӑн «Кӑвак хуппи» калавӗ тӑрӑх Геннадий Медведев хатӗрлени паллӑ.

«Хыпар» хаҫат журналисчӗ Андрей Михайлов ку спектакль сюжетне «питӗ ансат, ҫав вӑхӑтрах питӗ тарӑн шухӑшлӑ» тесе хаклать.

Спектакле кинофильм ӳкермелли хальхи йышши ЗД мелӗпе илемлетсе кинопа ҫыхӑнтарнӑ иккен. Ҫӗнӗ ӗҫре виҫӗ герой вылять-мӗн, массӑллӑ сценӑсенче — театрӑн пысӑк труппи.

Вӑрнар районӗнчи Хорнсор Ҫармӑс ялӗнчи пӗр килте инкек пулнӑ. Ача шӑрпӑкпа вылянине пула, хуҫалӑхри хуралтӑ чутах ҫунса кӗлленмен.

Ҫак кунсенче 37 ҫулти кил хуҫи хӗрарӑмӗн иккӗмӗш классра вӗренекен хӗрачи килте пӗчченех пулнипе усӑ курса утӑ сарайӗнче шӑрпӑкпа вылянӑ. Кӗске вӑхӑтра сарайӗнчи утта ҫулӑм хыпса илнӗ. Вӑхӑтра ҫитнӗ пушарнӑйсем ҫулӑма пурӑнмалли ҫуртпа юнашарти сарай ҫине куҫма паман. Вут ҫулӑмра сарайӑн пӗр пайӗ ҫунса кӗлленнӗ. Телее, инкекре хӗрача суранланман.

Аса илтеретпӗр, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Республикӑра ачасен айкашӑвне пула 18 пушар тухнӑ. Чрезвычайлӑ лару тӑру министерствин ӗҫченӗсем ашшӗ-амӑшне, аслисене ачасене шӑрпӑкпа выляма юраманнине, вӑл пысӑк инкек патне илсе ҫитерме пултарнине ӑнлантарма ыйтаҫҫӗ. Ачасене килте аслисемсӗр хӑвармалла маррине, курӑнакан вырӑна шӑрпӑкпа ҫунтармалли япаласене хумалла маррине тепӗр хут асӑрхаттараҫҫӗ.

Паян Вӑрнар районӗнче Чӑваш Енри мӗнпур Гостехнадзор уйрӑмӗсен ертӳҫисем пухӑннӑ. Вӗсене республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫӗнӗ машинӑсен уҫҫисене панӑ.

«Ял-хуҫалӑх техники юсавлӑ пулни сирӗнтен пӗтӗмпех килет. Хӑрушсӑрлӑх малти вырӑнта яланах тӑмалла. Юсавсӑр техника айӑпне пула ҫемьесен хӑйсен кил ӑшшин пуҫлӑхӗсене вӑхӑтсӑр ҫухатма юрамасть. Ҫакӑ сире шанса панӑ ӗҫе, тӳрӗ кӑмӑлтан пурнӑҫланинчен килет», — тенӗ вӑл.

Чӑваш Республикинче Гостехнадзорта 24 пин ытла техникӑна шута илнӗ. Инспекторсем кулленех машина-тракторсене тӗрӗслесе тӑраҫҫӗ, специалистсемпе профилактика ӗҫӗсене йӗркелеҫҫӗ. Тӗрӗслев витӗр тухман техникӑна ҫула кӑларма чараҫҫӗ, кӑлтӑк палӑртсан вӗсене ҫийӗнчех пӗтерме хушаҫҫӗ.

Паян, юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, Вӑрнар районӗнче выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетмелли пысӑк комплекс хута кайнӑ. Асӑннӑ объекта Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ Малтикас тӑрӑхӑнче ҫӗклесе лартнӑ. Фермӑра 500 ӗне тата 400 пӑру вырнаҫтарма пулать.

«Чаплӑ пулӑма» республика Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа пӗрле Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ – ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов хутшӑннине ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби пӗлтерет. Вӗсем ҫеҫ-и, ытти тӳре-шара та хутшӑннӑ.

Пухӑннисене саламланӑ май Михаил Игнатьев ҫак ферма республикӑри чи пысӑккисенчен пӗри пулнине пӗлтернӗ. Кунта пуян ӗҫ опычӗпе паллашма ытти тӑрӑхран специалистсем вӗренме килнине палӑртнӑ. Ӗне тата пӑру тытмалли фермӑна тума хыснаран укҫа уйӑрса та пулӑшӗ. Пӗтӗмпе 90 млн тӑкакланнӑ, ҫав шутран 27 млн тенкӗ субсиди уйӑрӗҫ.

Пӗр килнӗ пек чухне Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев фермӑри пӳлӗмсене кӗрсе тухнӑ, условисемпе кӑсӑкланнӑ.

Паян Чӑваш Енре право йӗркине тивӗҫтерессипе ӗҫлекен координаци канашлӑвӗ иртнӗ.

Ларура ют ҫӗршывсенчи ҫынсем РФ гражданинӗ ята илмесӗрех саккунсӑр майпа ӗҫление тӗплӗн сӳтсе явнӑ, йӗрке тумалли мерӑсене тишкернӗ.

ЧР Шалти ӗҫсен министерствин миграци ыйтӑвӗсемпе тимлекен управленийӗн пуҫлӑхӗ Юрий Митрафанов кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне республикӑра ют ҫӗршывран килнӗ 6 474 ҫынна учета илнине пӗлтернӗ. Вӗсенчен ытларахӑшӗ — Украинӑран, Узбекистанран, Таджикистанран, Арменирен, Азербайджанран, Туркменистанран, Молдовинчен.

Йывӑрлӑх кӑларса тӑратакан ыйтусенчен пӗри – халӑх вырӑс чӗлхине пӗлменни тенӗ докладҫӑ.

Канашлура хальхи вӑхӑтра туса ирттермелли тата татса памалли ӗҫсене палӑртнӑ.

Чӑваш Енре ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланнӑранпа ҫӗнӗ проект старт илнӗ. Вӑл «Шкулти шахмат» ятлӑ.

Проектпа килӗшӳллӗн, тӗрлӗ мероприяти ирттермелле. Проекта хутшӑнакан регионсем вӗренӳ ҫулӗ тӑршшӗнче «Шахмат шкулӗ» вӗренӳпе методика кӗнекине тивӗҫӗҫ. Ҫав материала ӑса хывнӑ ача шахмат енӗпе виҫҫӗмӗш разряд илеет.

Пирӗн республикӑра 58 шкулта расписание шахмат предметне кӗртнӗ. Вӗсен йышӗнче 13-шӗ Шупашкарти: 2, 6, 7, 11, 31, 33, 35, 37, 38, 40, 48, 64-мӗш шкулсем тата «Пуҫламӑш шкул-ача пахчи». 6-мӗш шкулта пӗлтӗрех шахмат енӗпе ӑсталӑх туптама тытӑнна. Кӑҫал республика проекта хутшӑнакансен йышне кӗрсен грант укҫипе шахмат вӑййи валли йӑлтах туяннӑ: ятарлӑ сехет, хӑмасем, кӗнекесем, компьютерпа вӗренме пулӑшакан программӑсем, шахмат. Унти ачасем ҫитӗнӳсем тума пуҫланӑ ӗнтӗ. Вӗсем хула тата республика шайӗнчи конкурссенче малти вырӑнсене йышӑнаҫҫӗ.

Шупашкар спортсменки йывӑр атлетика енӗпе иртнӗ Европа чемпионатӗнчен виҫӗ медальпе таврӑннӑ. Ӑмӑрту Албанири Дуррес хулинче иртет.

Пирӗн ентеш Александра Козлова 69 килограмм тайманнисен виҫе категорийӗнче ӑмӑртса виҫӗ медаль ҫӗнсе илнӗ. Иккӗшӗ – ылтӑн. Ку ҫитӗнӳ Александрӑшӑн хӑйӗншӗн те чи пысӑкки.

21 ҫулти Саша – Раҫҫейӗн тӗнче класлӑ спорт мастерӗ. Александра Козлова икӗ енлӗ кӗрешӳре 212 килограмм пухнӑ. Ҫапла вӑл пьедесталӑн чи ҫӳлти картлашки ҫине хӑпарнӑ. Иккӗмӗш вырӑна Украина спортсменки Ханна Панова йышӑннӑ, виҫҫӗмӗшне – Илья Хернандес.

Чӑваш Енре чӑваш чӗлхи предмечӗ пирки хӗрсе калаҫаҫҫӗ. «Про Город» хаҫат редакцине пӗр ҫын пӗлтернӗ тӑрӑх, шкулта чӑваш чӗлхи предметне паллӑпа хаклама пӑрахтарасшӑн. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна ачасемпе вӑйӑ евӗр ирттересшӗн.

«Хулари чылай шкулта чӑваш чӗлхи предмечӗпе паллӑсем лартма пӑрахасси пирки калаҫаҫҫӗ. Хальлӗхе электронлӑ дневникре паллӑсем пур-ха», — тенӗ ҫав ҫын. Вӑл предметпа паллӑ лартмасан ачасем ӑна ҫиелтен ҫеҫ вӗренесрен шикленет.

Анчах палӑртмалла: чӑваш чӗлхи предмечӗн шӑпине хальлӗхе официаллӑ майпа татса паман. Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ РФ Вӗренӳ министерствинчен чӑваш чӗлхине вӗренмелли методика рекомендацийӗсем кӗтеҫҫӗ.

Чӑваш Енре 1940 ҫулта ҫуралнӑ ҫынна шыраҫҫӗ. Вӑл пӗр эрне каяллах ҫыхӑнӑва тухман.

Петр Осипович Павлова «Чӑваш Енри Лиза Алерт» шырав организацийӗ те шырать. Юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче12 сехетре вӑл килӗнчен, Красноармейски районӗнчи Ҫырмапуҫран, тухса кайнӑ. Унтанпа ӑна никам та курман.

Ватӑ арҫын ӑс-тӑн арпашӑнса кайнипе нушаланать. Вӑл 170 сантиметр ҫӳллӗш, начаркка, куҫӑ кӑвак, ҫӳҫӗ тӗттӗм, вырӑнӑн-вырӑнӑн шуралнӑ. Хӑй сарӑ хӗрлӗ тӗслӗ калпак, кӑвак куртка, ҫавӑн тӗслех джинс шӑлавар, ҫӑматӑ, калуш тӑхӑннӑ пулнӑ.

Петр Павлова курнӑ тӑк ҫак телефонпа ҫыхӑнма ыйтаҫҫӗ: 8-800-700-54-52 (талӑкӗпех ӗҫлет тата Раҫҫейре тӳлевсӗр шӑнкӑрав) е 02, 102.

Ҫӗнӗ Шупашкарти 17-мӗш ача пахчинче ҫамрӑк экологсен чӑн-чӑн лабораторийӗ уҫӑлнӑ. Ӑна хӑтлама «Чебурашка» ача пахчине Шупашкар ГЭСӗн ертӳлӗхӗ пулӑшнӑ.

ГЭС сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, гидроэнергетиксем ача пахинчи лаборатори валли тӗрлӗ объективлӑ, видеокамерӑллӑ тата проекторлӑ хальхи йышши ултӑ микроскоп, ҫутҫанталӑка тухса ӗҫлемешкӗн портативлӑ микроскоп туянса панӑ. Унсӑр пуҫне ӑслӑлӑх ӗҫне хӑнӑхма май паракан инструментсен пуххине, телескоп, бинокль тата лупӑсем панӑ.

Палӑртма кӑмӑллӑ, пирвайхи кунах лабораторире паллашу-хӑнӑху урокӗ иртнӗ, ун вӑхӑтӗнче пӗчӗк ачасем тӗрлӗ приборпа паллашнӑ, ӳсен-тӑрантан шӗвек хатӗрлеме хӑнӑхнӑ. Шкул ҫулне ҫитмен ачасене пирвайхи занятиех питӗ килӗшнӗ, вӗсем курӑк клеткисене хавхаланса тӗпченӗ.