Шупашкара «мӑйракасӑр» троллейбус илсе килсе тӗрӗслессине унччен пӗлтернӗччӗ. Паян ӑна ҫула кӑларнӑ. Унпа хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков та ярӑннӑ.

Троллейбуса Сарӑтуран Шупашкара темиҫе кунлӑха ҫеҫ илсе килнӗ. Унашкал транспорт 16 миллион тенкӗ тӑрать, электричествӑсӑр 30 ҫухрӑма яхӑн каяйма пултарать. Анчах темиҫе ҫултан унӑн аккумуляторне улӑштармалла. Ку вара 6 миллион тенке кайса ларать.

Ҫӗнӗ транспортпа Владимир Иванов министр та ярӑнса курнӑ. Троллейбус «Ҫӗнӗ хула» микрорайона кайнӑ. Анчах Хӗвеланӑҫ поселокне ҫитсен Алексей Ладыков Ҫӗнӗ Шупашкара ҫитме тӗллевленнӗ. Ку кӑна мар – вӗсем «мӑйракасӑр» транспортпа Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн алӑкӗ умнех ҫитсе чарӑннӑ.

Унашкал транспорта пирӗн те туянӗҫ-и? Федераци хысни 16 миллион тенкинчен 6-шне саплаштарма шантарсан та – ҫук. Ыран троллейбус Сарӑту хулине кайӗ.

Чӑваш Енри управляющи компанисем ресурссемпе тивӗҫтерекен организацисем умӗнче пӗр миллиард ытла тенкӗ парӑма кӗрсе кайнӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, 1 миллиард та 210 милион тенке. Ку парӑм, тӗпрен илсен, ҫутӑшӑн, газшӑн вӑхӑтра татӑлса пыманнипе пуҫтарӑнса кайнӑ.

Усӑ курнӑ пулӑшушӑн тӳлеменнисем пирки республикӑра унччен те сахал мар калаҫнӑ, канашлусем пухнӑ. Ӗнер ку ыйтӑва черетлӗ хутчен хускатнӑ. Хальхинче Право йӗркине тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен республикӑри координаци канашӗн ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Ӗҫлӗ калаҫӑва Михаил Игнатьев Элтепеи ертсе пынӑ.

Управляющи компанисен пӗтӗмӗшле парӑмӗ утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне 1,2 миллиардран иртнине кура калаҫу ҫивӗч пулнӑ. Тӳлев виҫи уйрӑмах пысӑккисене ларӑва та чӗннӗ. Йӗркеллӗ тим'меннисене ӗҫлеме мӗншӗн лицензи мӗншӗн пани таранах яваплисене сӑмах лекнӗ.

Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ пултӑран йышланни никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар ӗнтӗ. Сиенлӗ курӑк ҫул хӗррипе те тем ҫӳллӗш, темӗн чухлӗ ӳсет.

Юлашки кунсенче пултӑранпа кӗрешме пуҫланӑ. Ӑна ятарлӑ техника пулӑшнипе тӗп тӑваҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне Канаш, Йӗпреҫ, Шупашкар, Вӑрнар, Пӑрачкав, Улатӑр, Етӗрне районӗсенче наркӑмӑшлӑ пултӑрана пӗтернӗ.

Наркӑмӑшлӑ пултӑран ҫыншӑн хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Унӑн сӗткенӗ ӳте лексен пиҫсе каять. Ҫавӑнпах унран хӑтӑлмалла. Ҫитменнине, ҫак курӑк питӗ вӑйлӑ сарӑлать.

Валерий Евдокимов

Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Сирире чӑваш каччи паттӑрла пуҫ хунӑ. Самарти ҫар чаҫӗ янӑ телеграммӑра шӑпах ҫапла палӑртнӑ: «Вӑл ҫар тивӗҫне пурнаҫланӑ чухне паттӑрла вилнӗ».

Валерий Евдокимовӑн ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗнче 30 ҫул тултармалла пулнӑ. Унӑн арӑмӗ, ачи тӑлӑха юлнӑ. Ӑна ҫурлан 8-мӗшӗнче Явӑшри Мухтав аллейинче пытарнӑ.

Тусӗсемпе тӑванӗсем ӑна чӑн-чӑн паттӑр пек аса илеҫҫӗ. Вӑл чи яваплӑ ӗҫсене хӑйӗн ҫине илнӗ, яланах пулӑшма хатӗр пулнӑ.

Раҫҫейри чи ҫамрӑк университетсенчен пӗри – И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ – паян 50 ҫул тултарнӑ.

1967 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен 2 эрне юлсан, СССРти Министрсен канашӗ Чӑваш патшалӑх университетне йӗркелесси пирки постановлени алӑ пуснӑ.

Республика хими, машиностроени, медицина, экономика тытӑмӗсенче ҫитӗнӳсем тунинче Чӑваш патшалӑх университечӗн тӳпи те пур. Вӑл пилӗк факультетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫур ӗмӗрте вӑл регионти пысӑк организации пулса тӑнӑ. Халӗ унта 16 пин ытла студент вӗренет.

Чӑваш Енре усӑ курман ҫӗрсене малалла хута яраҫҫӗ. Анчах хыт хурапа ӳссе ларнӑ лаптӑксем те пур-ха. Сӗнтӗрвӑрри районӗнче шӑпах ҫавнашкаллине тупнӑ.

Россельхонадзор ӗҫченӗсем ҫав ҫӗрпе 6 ҫул ытла усӑ курманине палӑртнӑ. Унта этем ҫӳллӗш ҫумкурӑк ӳсет, йывӑҫсем ашкӑраҫҫӗ. Выльӑх унта ҫӳремест, утӑ ҫулмаҫҫӗ. Типнӗ курӑк ҫунма тытӑнсан ҫывӑхри вӑрман, дача хӑрушлӑха лекеҫҫӗ.

Камӑн харпӑрлӑхӗнче вӑл? Унӑн ҫитес вӑхӑтра явап тытма тивӗ. Куншӑн 20-50 пин тенкӗ тӳлеттерме пултараҫҫӗ. Ҫак лаптӑка Кукашни ял тӑрӑхӗнче тупнӑ. Унта пӗтӗмпе 231 гектар ҫӗр ахалех выртать.

Ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, Шупашкар хулин ҫуралнӑ кунӗнче, общество транспорчӗ ҫур ҫӗрччен ӗҫлӗ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков алӑ пуснӑ.

Документра палӑртнӑ тӑрӑх, увра 90 троллейбуспа 33 автобусран сахал мар ӗҫлӗҫ. 1-мӗш, 3-мӗш, 4-мӗш, 11-мӗш, 15-мӗш, 18-мӗш, 19-мӗш троллейбуссем ҫур ҫӗрчченех ҫӳрӗҫ. Кунсӑр пуҫне Хӗрлӗ тӳремрен пассажирсене ҫӗнӗ кӑнтӑр, ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ, кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗсене, Ҫырла пралукне, Кӑнтӑр, Алькеш, Ҫӗнӗ Лапсар поселокӗсене илсе ҫӳрӗҫ. Унта 3-мӗш, 7-мӗш, 10-мӗш, 15-мӗш, 16-мӗш тата 22-мӗш автобуссем ҫӳрӗҫ.

Улатӑрта 11 ҫулти хӗрача путса вилни пирки пӗлтернӗччӗ. Ку пӑтӑрмах виҫӗ кун каялла, ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, пулнӑ. 11 ҫултискер Сӑр юханшывра путнӑ.

Хӗрача виллине халӗ те тупайман-ха. Аса илтерер: вӑл аппӑшӗсемпе пӗрле шыва кӗме кайнӑ. 11-ти хӗрача ҫыранран ӳкнӗ те путнӑ. Юханшыв вӑйлӑ юхать, ӑна юхтарса кайнӑ. Халӗ унӑн виллине волонтерсем те, пулӑҫсем те шыраҫҫӗ.

ЧР МЧСӗ республикӑра ҫулталӑк пуҫланнӑранпа шывра 22 пӑтӑрмах пулнине пӗлтерет. Вӗсенче 20 ҫын вилнӗ. Виҫҫӗшӗ – ачасем.

Ыран Иван Мефодьевич Храмов 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвать. Вӑл Волгоград облаҫӗнче ҫуралнӑ, 20 ҫул каялла ачисемпе пӗрле Чӑваш Ене куҫса килнӗ.

Ытти ача пекех вӑл та пионер, комсомолец пулнӑ. Шкул хыҫҫӑн Сарӑтури ҫар вӗҫев училищине вӗренме кӗнӗнӗ. Унтан ҫара кайнӑ. Шӑп ҫав вӑхӑтра вӑрҫӑ пуҫланнӑ.

Вӑл вӑрҫӑра авиамеханик пулнӑ. Фашистсем парӑнсан Иван Храмов тӑван килне таврӑннӑ, инженер-энергетикра ӗҫленӗ. Халӗ вӑл политикӑпа кӑсӑкланать, хаҫат, литература вулать. Пушӑ вӑхӑтра ҫутҫанталӑкпа киленет, сӑвӑ ҫырать, юрлать. 100 ҫул парӑнас тесен мӗн тумалла-ха? Иван Храмов акӑ мӗн сӗнет: сиенлӗ йӑлапа туслӑ пулмалла мар, ытлашши нумай ҫиме юрамасть, ырра ӗненмелле, пурне те юратмалла.

Шупашкарти Гузовский паркӗнче вӗрентен парк тӑвӗҫ. Унта аттракцион вырнаҫтаракан организацие йывӑҫсем касма ордер-ирӗк панӑ.

Вӗрен паркӗ тӑвакан подрядчик-предприятие ҫу уйӑхӗн вӗҫӗнче палӑртнӑ.

Аукцион условийӗнче пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, 9987 тӑваткал метр ҫинче кӑткӑслӑх енчен расна пилӗк трассӑран кая мар вырнаҫтарӗҫ. Вӗрен тӑршшӗ пурӗ 2400 метр пулӗ. Аттракцион 2022 ҫулхи ака уйӑхӗн 22-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Парк тума хӑрӑк, чалӑш тата илемсӗр йывӑҫсене касӗҫ.

Шупашкарти Лакрей вӑрманӗнче вара ҫывӑх вӑхӑтра Алтай пакшисем пурӑнма пуҫлӗҫ. Вӗсене ҫӗнӗ вырӑна хула кунӗ тата парк 60 ҫул тултарнӑ вӑхӑтра ярӗҫ. Шупашкарта Трактор тӑвакансен культура керменӗ хыҫӗнче кадет корпусӗ хута кайӗ, ун хыҫӗнче ҫынсем валли канмалли вырӑн та пулӗ.