Янсакасси. Аҫтахар Плотников тунӑ сӑн

Тутарстанри усламҫӑ Ҫӗрпӳ районӗнче чутах экологи катастрофи туман. Хусанта пурӑнакан 47 ҫулти арҫын Янсакасси ялӗнче ҫӑм сӑрлас ӗҫ пуҫарнӑ. Хӑйӗн ӗҫӗнче вӑл хром кӗрекен ҫумалли хутӑшпа усӑ курнӑ. Шӑпах ҫав сиенлӗ япала тавралӑха вараланӑ та.

Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, 2013 ҫулхи ака уйӑхӗнчен пуҫласа кӑҫалхи акаччен сиенлӗ хутӑшсем канализаци пӑрӑхӗ витӗр юрӑхсӑра тухнӑ тасатмалли сооруженисене лекнӗ. Унтан вара инҫех мар вырнаҫнӑ ҫырмана юхнӑ.

Ҫапла майпа усламҫӑ 700 тӑваткал метр лаптӑка вараланӑ. Усламҫа ҫакӑншӑн явап тыттарасшӑн. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.

Шалти ӗҫсен министерствин Мускаври тӗп управленийӗн ӗҫченӗсем ӳт сутса укҫа туса пурӑнакан хӗрарӑмсенчен пӗрне тытса чарнӑ. Вӑл Сарӑту хулинче полицинче ӗҫлени палӑрнӑ.

32 ҫулти ҫӑмӑлттай хӗрарӑм Сарӑту облаҫӗнче пурӑнать. Мускава вӑл пӗчӗк ачапа ларнӑ чух килнӗ. Унта хӗрарӑм ҫӑмӑл укҫа тӑвас ҫул ҫине тӑнӑ.

Полицинче ӗҫлени чӑннипех ҫирӗпленсен ӑна ӗҫрен хӑтарма пултарӗҫ. Хальлӗхе ун тӗлӗшпе административлӑ протокол ҫырнӑ, ӳт сутнишӗн штраф тӳлеттерӗҫ.

Ӗҫтешӗ ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӳт сутса пурӑннине илтнӗ хыҫҫӑн Сарӑту облаҫӗнчи Балаково районӗнчи йӗрке хуралҫисем тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Хӗрарӑм шӑпи халӗ таканари шыв пек вылявлӑ, ӗҫрен хӑтарсан пӗчӗк ачаллӑ хӗрарӑма йывӑр пуласси халех паллӑ.

Дагестанри Махачкала хулинчи 59-мӗш шкула паллӑ ентешӗмӗрӗн, икӗ хут Совет Союзӗн Паттӑрӗн, Чӑвашран пуҫласа уҫлӑха ҫӗкленнӗ летчик-космонавтӑн Андриян Николаевӑн ятне парӗҫ. Ҫакна Ҫурҫӗр Кавказ порталӗнче ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пӗлтернӗ.

Ак-Гель микрорайонта хӑпартса лартнӑ ҫӗнӗ шкула 804 ача вырнаҫайӗ. Маларах асӑннӑ порталта ҫырнӑ тӑрӑх, вӗренӳ учрежденине икӗ ҫулта таса уйри 2,6 гектар ҫинче ҫӗкленӗ. Унта ҫывӑхри ултӑ шкулти ачасем те ҫӳреме пуҫлӗҫ. 1-мӗш класран пуҫласа 8-мӗшсем таран кӑҫал 600 ача вӗренме пырӗ, вӗсенчен сакӑрвуннӑшӗ шкул урати урлӑ пуҫласа ура ярса пусӗ.

Андриян Николаев ячӗллӗ шкулта мастерскойсем, кулинари класӗ, хореографи залӗ, ӳкермелли студи, психолтгпа логопед пӳлӗмӗсем пӑхса хӑварнӑ.

Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Шупашкарта «Ирӗклӗх мисӗ» илем конкурсӗ иртнӗ. Унта сусӑр хӗрсем хутшӑннӑ.

Конкурсра мала тухассишӗн ултӑ пике кӗрешнӗ. Кӑҫал унта ытти регионтан та килнӗ. Конкурсҫӑсем юрласа, ташласа, сӑвӑ вуласа кӑтартнӑ. Юлашкинчен вӗсем хитре кӗпепе сцена ҫине тухнӑ. Вӗсене хавхалантармашкӑн «Ирӗклӗх мисӗ» конкурса пӗлтӗр ҫӗнтернӗ Екатерина Ворошилова та килнӗ.

Кӑҫал пуҫ кӑшӑлне Йошкар-Олари Ольга Пасеева тивӗҫнӗ. Вӑл кӳмепе ҫӳрет. Куракансем Шупашкарти Сания Хуснутдиновӑна килӗштернӗ. Татьяна Сабакаева, Ольга Репко, Анна Блинова та тӗрлӗ номинацире ҫӗнтернӗ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи Кивӗ Чукал ялӗнче пурӑнакансем пахчара лӑпкӑ ӗҫлеймеҫҫӗ. Вӗсене вӗлле хурчӗсем канӑҫ памаҫҫӗ.

Ял ҫыннисем каланӑ тӑрӑх, вӗлле хурчӗсем питӗ усал. Пахчара ӗҫленӗ чухне вӗсем вӗҫсе пыраҫҫӗ, тарма хӑтлансан хыҫран пыраҫҫӗ. Пӗр ҫынна нумай хутчен сӑхнӑ. Ӑна пульницӑна илсе кайма тивнӗ. Унта ӑна укол тунӑ.

Ялта вӗлле хурчӗ ӑнсӑртран нумайланнӑ. Пӗр ҫын вӗллесем вырнаҫтарнӑ, таҫтан хуртсем илсе килнӗ. Халӗ ялти лару-тӑрӑва вырӑнти администраци тӗрӗслесе тӑрать. Хуҫипе калаҫнӑ. Лешӗ, тен, ҫитес вӑхӑтра 2 метр ҫӳллӗш карта тытӗ. Ҫапла майпа вӗсем ҫӳлерех вӗҫӗҫ, ҫынна ытлах тапӑнмӗҫ.

Водительсемшӗн Ҫӗрпӳ кӗперӗ ҫӑпан пекех пулса тӑчӗ-тӗр. Ара, унта «пӑкӑра» ларса ывӑнтарчӗ пуль вӗсене. Уйрӑмах — канмалли кунсенче. Ӑна хӑҫан туса пӗтерӗҫ? Ҫак кунсенче ӗҫе вӗҫлемелли ҫӗнӗ куна палӑртнӑ.

«Прикамье» автоҫул управленийӗ патшалӑх туянӑвӗнче контракта 120 миллион та 591 пин те 200 тенкӗпе лартнӑ. Аукциона авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Контрактпа килӗшӳллӗн, унта пыракан ҫулсене хӑтлӑлатӗҫ, асфальт сарӗҫ, коммуникацисем тӑвӗҫ.

Кӗпере хальхинче чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗ валли туса пӗтерме палӑртнӑ. Аса илтерер: ӑна 2013 ҫултах тума тытӑннӑ, 2014 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче хута ямалла пулнӑ.

«Тавах паттӑрлӑхшӑн» акципе килӗшӳллӗн, Шупашкарта пурӑнакан 98 ҫулти ветерана Хусана илсе кайса килнӗ. Алексей Яковлев унта 40 ҫул пулсаман, хула мӗнле улшӑннине кур тӗлӗннӗ.

Ҫулҫӳреве «АсАвто» автомобилистсен ассоциацийӗн президенчӗ Максим Забалуев йӗркеленӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ветеранпа экскурси ирттернӗ, паллӑ вырӑнсене кайса курнӑ.

Шел те, ытти ветеран сывлӑх хавшанине пула Хусана ҫитсе курайман. Алексей Яковлев вара Хусанта пулнӑшӑн питӗ савӑннӑ. Вӑл ветерансене ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче кӑна мар, ахаль чухне те аса илнӗшӗн хӗпӗртенӗ.

Аса илтерер: нумаях пулмасть Шупашкара Хусанта пурӑнакан ветерансем хӑнана килнӗ. Кун хыҫҫӑн пирӗн ветерансене Хусана илсе кайма палӑртнӑччӗ.

Пӑрачкав ял уявне паллӑ тунӑ чухне ҫамрӑк ҫынсене пӑшалтан пенӗ. Ҫакна ЧР ШӖМӗн пресс-служби те ҫирӗплетет.

Уяв ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче пулнӑ. Ку ҫӗрле пуҫланнӑ. Ҫурҫӗр тӗлнелле кафе умне машина пырса чарӑннӑ. Унччен те пулман — пӑшал сасси илтӗннӗ. Кафе умӗнче тӑнӑ икӗ каччӑн ури аманнӑ.

1990 тата 1997 ҫулсенче ҫуралнӑ икӗ йӗкӗт пульницӑна лекни пирки ирхи 3 сехет те 40 минутра ШӖМе пӗлтернӗ. Вӗсене УАЗ Патриот машинӑран пенӗ-мӗн. Ҫамрӑксен аялти ура пайӗ суранланнӑ.

ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӑшалтан перекен ҫын ҫакна ятарласа туман. Анчах пӑшала машинӑра илсе ҫӳренӗ чухне йӗркене пӑснӑ вӑл.

Паян, ҫурла уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин тата Крым республикин парламенчӗсен депутачӗсем тӗл пулнӑ. Чӑваш Енри йыша Валерий Филимонов спикер ертсе пырать. Пирӗн тӑрӑхри делегацие Патшалӑх Канашӗнчи мӗнпур фракцин пайташӗ лекни паллӑ. Чӑваш парламенчӗн сайтӗнчи сӑнӳкерчӗк тӑрӑх хакласан, йыша коммунистсенчен Александр Андреев, «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» партирен Сергей Семеновпа Игорь Моляков лекни курӑнать.

Крым Республикин Патшалӑх Канашӗн Ертӳҫи Владимир Константинов хӑнасене ӑшшӑн кӗтсе илнӗ, пӗрле килӗштерсе ӗҫлес шухӑша ырласа йышӑннине тата палӑртнӑ.

Крым Республикипе Чӑваш Ен килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен калакан ӗҫлӗ хута тӑватӑ чӗлхепе: чӑвашла, вырӑсла, украинӑлла тата Крымри тутарсеннипе — хатӗрленӗ.

Шупашкар урамӗсене кашни ҫулах чечекпе илемлетеҫҫӗ. Тепӗр клумбӑна пӑхсан ӳнер хайлавӗ тейӗн! Мӗн кӑна шухӑшласа кӑлармаҫҫӗ-ши, чечекпе мӗнле кӑна кӳлепе ӑсталамаҫҫӗ-ши?!

Куҫа йӑмӑхтаракан илемпе киленнипех ҫырлахмаҫҫӗ иккен хула ҫыннисем: урамри чечексене вӗсенчен хӑшӗсем кӑкласа кайса хӑйсен пахчине лартаҫҫӗ. Кун пирки паян «Советская Чувашия» журналистне Рита Кирилловӑна Шупашкарти Чапаев скверӗнчи чечек клумбине тирпейлекенсем каланӑ. Татса кайнӑ чечексене пуҫтараканскерсем ӳсӗрсем е ӗҫсӗр ҫапкаланакан ҫамрӑксем пуҫтахланнӑ пуль тесе кӑмӑлсӑрланнӑ.

Ҫав вӑхӑтрах теприсем урамри чечексене хӑйсен пахчине илемлетме тесе урӑ пуҫпах тӑпӑлтарса каяҫҫӗ-мӗн.