Николай Иванович Ашмарин.

Николай Иванович Ашмарин 1920-1923-мӗш ҫулсенче Чӗмпӗрте пурӑннӑ, Чӗмпӗр чӑваш халӑх вӗрентӳ институтӗнче ӗҫленӗ, унта чӑваш чӗлхин теорилле курсне (е ҫавнашкал темиҫе курса) илсе пынӑ (студентсене вӗрентнӗ). Ман шутпа, ҫак пӗчӗк ҫеҫ пуплерӗшре палӑртнӑ информаци кашни ҫыншӑнах шутсӑр кӑсӑклӑ пулмалла. Шел пулин те, пире шкулта чӑваш историне пачах та вӗрентмеҫҫӗ е сахал вӗрентеҫҫӗ, ҫавна кура ҫакнашкал информацисем кашни чӑвашӑн оперативлӑ астӑвӑмӗнче ҫирӗпленнӗ теме май ҫук. Ҫапла калани мана хама та пырса тивет.

Курӑр-ха, вӗрентӳ йӗркелӗмӗ институт шайӗнче (вуз!) ӗҫленӗ! Тата унта чӑваш ачисене Ашмарин хӑй вӗрентет!

Николай Иванович Ашмарин Чӗмпӗрте.

Ун чухне Николай Иванович Ашмаринӑн килйышӗ 8 ҫынран тӑнӑ, мӗнпурӗ 6 ача пулнӑ (ҫав ачасенчен пӗри инвалид пулнӑ тенине те илтнӗ).

Малалла...

Алтай тӑрӑхӗнче лартнӑ чӑваш юпине космосран та сӑнама май пур. Гугл картти ҫинче вӑл пысӑклатсан питӗ лайӑх курӑнать. Яндекс карттинче те сӑнасарах пӑхсан асӑрхама май пур.

Чӑваш юпине Ело ялӗ ҫывӑхӗнчи лапамра чунҫӳревҫӗсем 2012 ҫулта вырнаҫтарнӑччӗ. Авторӗ — Вячеслав Еткер кӳлепеҫӗ. Ӑна вӑл вырӑнтах касса хатӗрленӗччӗ.

Аса илтеретпӗр, Эл Ойын уяв Алтай тӑрӑхӗнче икӗ ҫулта пӗрре иртет. Анлӑ уявланине шута илсен ӑна пирӗн Акатуйпа танлаштарма пулать. Уяв валли Ело ялӗ ҫывӑхӗнче ятарлӑ лаптӑк хатӗрленӗ — кунта суту-илӳ тумалли вырӑнсем, сценӑсем пур. Лашасемпе ӑмӑртма та лаптӑк хатӗрленӗ. Халӑх пит нумай килнине шута илсе машинсемпе палаткӑсем лартма та вырӑн пур. Чӑвашсем ку уява икӗ хут хутшӑннӑ — пӗрре 2012 ҫулта, тепре — 2014-мӗшӗнче.

Кӑҫалхи Чунҫӳрев пирки калас пулсан, Ультиар Цыпленков пире пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсен Байкал кӳлли (тӗрӗк сӑмахӗ тесе калаҫҫӗ, чӑвашла ӑна Пуян кӳлӗ тесе куҫарма пулать) патне ҫитсе курас кӑмӑл пур. Ҫурла уйӑхӗнче вара тепӗр хут ҫула тухса вӗсем Хӑнакура ҫитсе килесшӗн.

Малалла...

К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче туй ирттерме май пур. Ҫук-ха, туях мар. Мӑшӑрланакансене сӑн ӳкерӗнме тата ҫырӑнма ирӗк параҫҫӗ.

«Хисеплӗ фотографсем тата ҫамрӑк мӑшӑрсем! Пирӗн театрта фотосессисем ирттерме вырӑна тухса ҫырӑнма пӳлӗмсем ҫулталӑкӗпех тара параҫҫӗ. Туй кунӗнче ҫанталӑк начар пулсан сире пирӗн пата чӗнетпӗр, пирӗн патра хитре тата хӑтлӑ!» — тесе ҫырнӑ театрӑн халӑх тетелӗсенчен ушкӑнӗсенчен пӗринче. Унта кампа тата мӗнле номерпе ҫыхӑнмаллине пӗлтерсе телефон номерӗсене кӑтартнӑ.

Мӗн тӑвас, хысна предприятийӗсен, ҫав шутра культура учрежденийӗсен те, укҫа мӗнле ӗҫлесе илмелли пирки пуҫ ватма тивет. Пӳлӗмсене тара парас шухӑш патне театр ахальтен ҫитменнине ҫавӑнпа ӑнланма пулать.

Пушкӑртстанра кӑҫал йышӑннӑ Ҫемье ҫулталӑкне халалласа Ҫтерлӗ хулинчи 21-мӗш ача пахчинче «Ҫурхи уяв» ятпа хула шайӗнчи фестиваль иртнӗ.

Ҫтерлӗри 61-мӗш ача пахчин воспитателӗ Наталья Яковлева «Урал сасси» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, унта хутшӑнакансенчен кашниех юрлама, ташлама, тӗрлӗ музыка инструменчӗпе калама е сӑвӑ, халап, поэма пайне суйласа илсе чӑваш халӑхӗн культура пуянлӑхӗн тӗслӗхӗсемпе паллаштарма пултарнӑ.

Ҫурхи уява хутшӑннисене пурне те асӑнмалӑх парнесем, сертификатсем парса чысланӑ. Тӗлӗнмелле илемлӗ концерт пулчнӑ. «Чӑваш тумӗсем епле илемлӗ. Чӑнах та, куҫ илмесӗр пӑхтараҫҫӗ чӑваш хӗрӗн кӗписем, пӗринчен тепри капӑртарах. Ку уяв пирӗн кӑмӑла кайрӗ, эпир унта хаваспах хутшӑнтӑмӑр», — тенӗ

Наталья Яковлева.

Ака уйӑхӗн 13-14-мӗшӗсенче Пушкӑртстанри Пелепей районӗнче чӑваш ачисемпе ҫамрӑкӗсен VII «Силпи асамачӗ» фестиваль-конкурс иртнӗ. Унта пухӑннисене чӑваш халӑх артисчӗ Вячеслав Христофоров хакланӑ.

«Урал сасси» хаҫатӑн халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче Надежда Родионова пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурса Пушкӑртстанпа Тутарстанри, Чӑваш Енри, Челепи облаҫӗнчи 300-е яхӑн ачапа ҫамрӑк хутшӑннӑ. Пурӗ 74 заявка килнӗ.

Пысӑк масштаблӑ мероприяти РФ Президенчӗн фончӗ пулӑшнипе иртнӗ. Конкурса тӑратнӑ номерсене чӑваш халӑх артисчӗ Вячеслав Христофоров ертсе пыракан жюри ушкӑнӗ хакланӑ. Суйлав турӗ вӗҫленнӗ хыҫҫӑн ҫамрӑк артистсем мероприятийӗн тӗп уявне — гала-концерта — пуҫтарӑннӑ.

РФ Президенчӗн Чӑваш Енри йышӑну пӳлӗмӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян ҫынсене йышӑннӑ. Унта Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хурапхара пурӑнакан Николай Васильев пенсионер та ҫитнӗ.

Вӑл хӑйсен ялӗнче ҫуккишӗн пӑшӑрханнӑ. Ку ыйту хурапхасене ялӗпех кулянтарать иккен.

Тивӗҫлӗ канури ҫынна Михаил Васильевич ырӑ хыпар пӗлтернӗ: ялта кӑҫал шыв пулӗ. Шыв пӑрӑхне 2,9 километр тӑршшӗ сарма, шыв башни вырнаҫтарма, пушар резервуарӗсене йӗркелеме палӑртса хунӑ.

Хурапхасене питех те кирлӗ ӗҫе пурнӑҫлама хыснаран 8,3 миллион тенкӗ уйӑрма пӑхса хӑварнӑ.

«Пӗлтерӗшлӗ ҫак ыйтӑва кӑҫал татса парӑпӑр», — шаӗтарса каланӑ Михаил Игнатьев Элтепер йышӑнури ҫынна.

Калӑпӑшлӑ ӗҫе кӑҫалхи чӳк уйӑхӗнче вӗҫлемелле.

Шупашкарти пӗр усламҫӑ ҫур миллион тенкӗ парӑмне татман. Анчах унӑн пур-пӗрех тӳлеме тивӗ.

Шупашкарти Мускав районӗн суд приставӗсен уйрӑмне 43 ҫулти арҫын пирки ӗҫ производстви килнӗ. Приставсем тӳрех ӗҫе пикеннӗ. Ҫав арҫыннӑн «Аврора» суту-илӳ центрӗнче суту-илӳ точки пур, ҫавӑнпа приставсем тӳрех унта ҫул тытнӑ. Вӗсем парӑмҫӑн спорт хатӗр-хӗтӗрне – обручсене, баскетболл мечӗкӗсене – арестленӗ.

Арестленӗ спорт хатӗрӗсене сутма палӑртнӑ. Ҫапла майпа арҫыннӑн парӑмне татӗҫ.

Роскачество Раҫҫейри аккредитациленӗ чи лайӑх ултӑ сӑнав центрӗнче, ҫав шутра Роспотребнадзорпа Росстандарт лабораторийӗсем, ҫӑкӑр тӗрӗсленӗ.

Атӑлҫи федераци округӗнче Киров, Чулхула, Ӗрнепур, Пенза, Самара, Сарӑту, Чӗмпӗр облаҫӗсенчи, Пушкӑрт, Мӑкшӑ, Тутар, Удмурт, Чӑваш республикисенчи, Пермь крайӗнчи суту-илӳ маркӑллӑ 33 батон тӗрӗслев витӗр тухнӑ.

Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савучӗн, 2-мӗш ҫӑкӑр савучӗн тата «Петровский» ҫӑкӑр савучӗн батонӗсене пахаланӑ. Тӗрӗслев палӑртнӑ тӑрӑх, 1-мӗш ҫӑкӑр савутӗнче пӗҫерекен батона пысӑк пахалӑхлӑ тавар тесе йышӑннӑ. Тепӗр икӗ савутӑн батонӗсене те экспертсем пахалӑхлӑ тата хӑрушсӑр тавар тенӗ.

Етӗрне районӗнчи Палтай шкулӗнче чӑваш чӗлхи эрнине Валерий Муравьев поэт, прозаик, журналист, таврапӗлӳҫӗ уйрӑлса кайнӑранпа ҫулталӑк ҫитнине халалланӑ.

Валерий Венедиктович халӑхпа ирттерекен мероприятисене: ял уявӗ-и, Чӑваш литератури уявӗ-и, Чӑваш чӗлхи кунӗ-и – кӑмӑлланӑ. Ҫавӑнпа та асӑну каҫне чӑн-чӑн Чӑваш литератури уявӗ туса палӑртнӑ. Мероприятие ирттерме Палтайри вӑтам шкул, Палтай ялӗнчи библиотека, Пӗрҫырлан шкулӗ, Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗ, Пӗрҫырлан культура ҫурчӗ ҫумӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсем хастар хутшӑннӑ.

Уява Палтай шкулӗнчи ачасем Валерий Муравьева халалланӑ сӑвӑллӑ-юрӑлллӑ композиципе уҫнӑ. Чӑваш тӗррисемпе илемлетнӗ залра Валерий Венедиктович сӑввисем, унӑн сӑввисемпе кӗвӗленӗ юрӑсем янӑранӑ.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӗҫленнӗренпе 73 ҫул ҫитнине халалласа Шупашкарта велочупу иртет. Вӑл ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Хӗрлӗ тӳремре пулӗ. Спортсменсене 11 сехет тӗлне кӗтеҫҫӗ.

Велочупу маршручӗ ҫапла: Хӗрлӗ тӳрем – Президент бульварӗ – Мускав кӗперӗ – Мускав проспекчӗ – «Рашча» - Мускав проспекчӗ – Президент бульварӗ – Хӗрлӗ тӳрем. «Студентсен хули» чарӑнура канса илӗҫ, шыв валеҫӗҫ.

Сӑмах май, пӗлтӗр массӑллӑ мероприятие 600 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче ачасем те пулнӑ.

Мероприяти вӑхӑтӗнче велочупу маршручӗ ҫинчи ҫулсене вӑхӑтлӑха хупӗҫ.