Ольга Антонова (варринчи)

Тӗменти чӑваш пуканине ӑсталакан маттурсемпе вӑл тӑрӑхри «Тюменская область сегодня» (чӑв. Тӗмен облаҫӗ паян) интернет-хаҫат паллаштарнӑ.

«Тюменские чуваши берегут свадебный наряд весом пятнадцать килограммов» ят панӑ материалта Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗ тӑван халӑх культурине упраса хӑварассипе хастар ӗҫлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Аса илтерер, «Тӑван» ассоциацие унти аслӑ шкулта ӗҫлекен Ираида Маслова ертсе пырать. Пӗрлешӗве Чӑваш Енри Сӗнтӗрвӑрри районӗнчен тухса кайнӑ Антоновсен ҫемйи (вӗсем — усламҫӑсем) те самай пулӑшать. Кун пирки Ираида Маслова ҫак йӗркесен авторне паян пӗлтерчӗ.

Тӗменти чӑваш культурин центрӗнче иртнӗ «Народная кукла своими руками» (чӑв. Хамӑр алӑпа халӑх пукани) маҫтӑр-класа та Ольга Антонова ертсе пынӑ.

Иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсем паллӑ пулӑмсемпе пуян. 1990-мӗш ҫулхи юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Суверенитечӗ ҫинчен калакан Декларацине йышӑннӑ кун пулчӗ! СССР саланса кайнӑ кун — 1991-мӗш ҫулхи раштав уйӑхӗн 25-мӗш кунӗ! Совет саманинчех, 1991-мӗш ҫул пуҫламӑшӗнче, Чӑваш Аталану партийӗ йӗркеленчӗ. Ӑна пуҫараканӗ тата никӗслевҫи пирӗн паллӑ юрист Николай Егорович Лукьянов. 1992-мӗш ҫулта Чӑваш Наци Конгресӗ пуҫтарӑнчӗ. Ҫав ҫулах юпа уйӑхӗнче Чӑваш Наци Конгресӗн I-мӗш Аслӑ Пухӑвӗ иртрӗ. Аталану партийӗн тата Конгресӑн малтанхи утӑмӗсене тума питӗ тӑрӑшуллӑ та хастаррӑн Виталий Петрович Никитин-Станьял вӑй хучӗ. Наци Конгресӗн I-мӗш Президенчӗ Атнер Петрович Хусанкай пулса тӑчӗ. Хальхи вӑхӑтра Атнер Петрович Конгресӑмӑрӑн хисеплӗ Президенчӗ пулса ӗҫлет.

1993-мӗш ҫулта Атнер Петрович Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ҫула тухрӗ. Нью-Йорк хулинче ООН (Чӑмӑртаннӑ Нацисен Пӗрлӗхӗ) йышне кӗмен Патшалӑхсен Мӑн Пухӑвӗн ӗҫне хутшӑнчӗ вӑл! Шупашкартах Конгресӑн Аслӑ Пухӑвӗнче «Пирӗн хамӑрӑн Патшалӑха ҫӗнсе илмелле» текен вӑрӑм сӑмахпа халӑх умне тухрӗ! 1993-мӗш ҫулта Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думине тата Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне суйларӑмӑр.

Малалла...

Раҫҫейре кӑҫал иртекен тӗнче чемпионачӗ вӑхӑтӗнче Шупашкарта пӗтӗм халӑх пӗлекен футболистсене кураймӑпӑр. Шанни тӳрре тухмарӗ. ФИФА хыпарне тишкернӗ хыҫҫӑн тӗрлӗ ҫӗршыв командисем валли матчсене хатӗрленме тата ҫак тапхӑрта пурӑнма уйӑрнӑ хуласен йышӗнче Шупашкар ҫукки паллӑ пулчӗ.

Аса илтерни вырӑнлӑ, республика тӳри-шари футболистсене тренировкӑсем ирттерме икӗ спорт комплексне сӗннӗччӗ. «Спартакра» футболла вылякансен «Волга Премиум Отель» хӑна ҫуртӗнче выртса тӑмаллаччӗ, «Олимп» стадионра хатӗрленекенсен «ДИС» отельре чарӑнмаллаччӗ. Пӗтӗмпе ФИФА ҫӗршыври 60 спорт комплексне тишкернӗ, вӗсемпе паллашма футболистсен пӗрлештернӗ командисен яваплӑ ҫыннисем ҫула 123 хут тухнӑ. Ҫапла вара 32 базӑна суйласа илнӗ.

Футболистсем чемпионат вӑхӑтӗнче Питӗр, Сочи, Мускав, Хусан, Саранск, Грозный, Тольятти, Геленджик, Краснодар, Воронеж, Анапа, Калуга, Ессентуки хулисенче, Мускав, Чулхула, Калининград, Ленинград облаҫӗсенче тата Тутарстанри Медведково ялӗнче хатӗрленӗҫ тата пурӑнӗҫ.

Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм йӗрке хуралне сайра тӗл пулакан ыйтупа пынӑ. Упӑшки ют паспортпа усӑ курса авланнӑран хайхискер мӑшӑрланӑва саккунсӑр тесе йышӑнма тата икӗ ачин ҫуралнине ӗнентерекен хучӗсенче ашшӗн ятне тӗрӗс мар палӑртнине ҫирӗплетме ыйтнӑ.

Чӑваш Енӗн прокуратури хыпарланӑ тӑрӑх, ҫак хӗрарӑм виҫӗ ҫул каялла качча тухнӑ. Вӗсен 2015 тата 2017 ҫулсенче икӗ ача ҫуралнӑ.

Чӑваш Енӗн тӗп хулинче пурӑнакан хӗрарӑм ют ят-хушаматлӑ паспортпа усӑ куракан Узбекистан гражданинӗпе ҫемье ҫавӑрнӑ. Лешӗ пирӗн ҫӗршывра Раҫҫей гражданинӗн суя паспорчӗпе пурӑннӑ. Ку кӑна та мар, 2015-2016 ҫулсенче вӑл темиҫе преступлени тунӑ, ҫакӑншӑн ӑна пӗлтӗр судпа айӑпласа явап тыттарнӑ.

Суд хӗрарӑмӑн ыйтӑвне туллин тивӗҫтернӗ, мӑшӑрланӑва саккунсӑр тесе йышӑннӑ, ачисен ашшӗн ячӗ тӗрӗс маррипе те килӗшнӗ.

Татьяня Акимова

Пхёнчханра иртекен олимп вӑййисенче паян биатлон ӑмӑртӑвӗ иртрӗ. Хӗрарӑмсем вунӑ ҫухрӑм чупрӗҫ, пасьют (чӑв. хӑвалани) мелӗпе ӑмӑртрӗҫ.

Пирӗн ентеш Татьяна Акимова 20-мӗш вырӑнтан пуҫларӗ. Малта вырнаҫнӑ Лауры Дальмайертан (Германи) вӑл пӗр минут та 18 ҫеккунтран кӑна пуҫларӗ. Сӑмах май Германи спортсменки мала тухрӗ, пӗрремӗш вырӑн йышӑнчӗ.

Пӗрремӗш ҫаврӑмра Татьяна пӗр хут тӗл лекеймерӗ, ҫапла май 22-мӗш вырӑна анса ларчӗ. Юлашки хут пенӗ чухне пирӗн ентеш 28-мӗш вырӑна анчӗ — вӑл пурӗ тӑватӑ хут тӗл лекеймерӗ. Финиша Татьяна 31-мӗш ҫеҫ ҫитрӗ. Пирӗн ҫӗршывран ӑмӑртӑва килнӗ тепӗр спортсменка — Ульяна Кайшева — 52-мӗш кӑна.

Кӗмӗл медале Словаки смортсменки Анастасия Кузьмина ҫӗнсе илчӗ. Вӑл маларах Раҫҫей командинче пулнӑ, 2008 ҫултанпа Словакишӗн ӑмӑртать. Виҫҫӗмӗш вырӑн хрантсус хӗрне Анаис Бескона лекрӗ. Юлашкинчен вӑл кӗмӗл медальшӗн питӗ тупӑшрӗ, ҫавах Анастасийӑна хӑваласа иртеймерӗ.

Юр нумай ҫуса лартнӑран Японире иртнӗ эрне хушшинче ҫичӗ ҫын таран вилнӗ, 70 яхӑн аманнӑ. Аманнисен ытларах пайӗ — ҫурт тӑрринчи юра тасатнӑ чухне ӳкнӗскерсем.

Фукуи префектурӑра ҫынсене уйрӑмах йывӑр лекнӗ. Кунта юр икӗ метр ҫурӑ хулӑнӑш таранах ҫуса лартнӑ.

Виҫӗ ҫын хӑйсен машининче сӗрӗм тивнипе вилнӗ — тӗтӗм тухмалли пӑрӑха юр хупласа лартнӑ пулнӑ. Тепӗр ҫын юр тасатнӑ чухне ҫурт тӑрринчен ӳксе пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Тепӗр ҫын виллине юр тасатакан машинӑра тупнӑ. Вӑл мӗнле сӑлтава пула пурнӑҫран уйрӑлнине халь тӗпчеҫҫӗ. Ниигата префектурӑри тепӗр ҫын юр айӗнче курӑнман шӑк-пӑх пӑрӑхне кӗрсе ӳкнӗ. Ҫиччӗмӗшӗ почта валеҫнӗ май мотоциклпа пынӑскер шуса каса йывӑр тиевлӗ машина айне кӗрсе кайнӑ.

Японире кунашкал ҫанталӑк икӗ эрне тӑрать ӗнтӗ. Яппун тинӗсӗ хӗрринчи ҫӗрсем ҫине уйӑхра ҫумалли юр ӳкнӗ. Ҫакна пула самолётсем вӗҫеймеҫҫӗ, пуйӑссем ҫула тухаймаҫҫӗ. Шкулсем те пушӑ лараҫҫӗ — ачасем пӗлӳ илме каяймаҫҫӗ.

«Мой город» архивӗнчи сӑнӳкерчӗк

Шупашкарти троллейбус управленийӗ иртнӗ ҫул вӗҫӗнче панкрута тухасран ҫӑлӑнса юлни пирки сайтра пӗлтерсех тӑнӑччӗ. Халӗ унта мӗнле лару-тӑру хуҫаланать-ха?

Шел те, предприятин парӑмсем каллех ӳссе пыраҫҫӗ. Троллейбусниксем электроэнергишӗн тӳлеҫҫӗ, анчах йӑлтах мар. Ҫавна май парӑм та ӳссе пырать. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне троллейбус управленийӗн парӑмӗ 148,9 миллион тенке ҫитнӗ. Вӑтамран илсен, управленин электроэнергишӗн уйӑхсерен 20 миллион тенкӗ тӳлемелле. Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче вара 16,3 миллион тенкӗ ҫеҫ тӳленӗ.

Аса илтерер: пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче предприятин электроэнергишӗн 179,3 миллион тенкӗ пухӑннӑ. Хыснаран субсиди парсан управлени энергетиксене 47 миллион тенкӗ тӳленӗ, ҫапла май панкрута тухасран ҫӑлӑнса юлнӑ. Кун хыҫҫӑн 130 миллион тенкӗ парӑм юлнӑ.

Ҫӗмӗрле ҫыннине Чӑваш Ене конвойпа илсе килнӗ. Вӑл ҫичӗ ҫул федераци шыравӗнче пулнӑ.

Чӑваш Ен ҫыннине банксене тата харпӑр ҫынсене улталаса 11 миллион тенкӗ вӑрланӑшӑн айӑпласшӑн. 2011 ҫулта ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Следстви шухӑшӗпе, вӑл пӗр коммерци фирмин директорӗ пулнӑ май услам аталантарас тесе Шупашкарти банксенче, кредит учрежденийӗсенче кредит илнӗ, харпӑр ҫынсемпе организацисенчен кивҫен ыйтнӑ. Следовательсем унран ыйтса тӗпчесшӗн пулнӑ. Ҫав вӑхӑтра арҫын урӑх преступленишӗн колони-поселенире ларнӑ. Анчах хайхискер унтан тухса тарнӑ. Ӑна федераци шыравне панӑ.

Арҫын Чӑваш Ен тулашӗнче пытанса пурӑннӑ, тӑванӗсемпе ҫыхӑнӑва тухман. Анчах кирек мӗнле вӗренӗн те вӗҫӗ пур. Нумаях пулмасть ӑна Мускав облаҫӗнчи Дубна хулинче тытса чарнӑ.

Паян, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Мускав ҫывӑхӗнче самолет ӳкнӗ. Сарӑту авиалинийӗн Ан-148 самолетра 71 ҫын пулнӑ. Кун пирки Интерфакс пӗлтерет.

«Тимӗр кайӑк» Мускаври «Домодедово» аэропортран Орска вӗҫсе тухнӑ. Мускавра вӗҫсе хӑпарсанах вӑл радарсен экранӗнчен ҫухалнӑ. Экипажпа ниепле те ҫыхӑну йӗркелеме май килмен. Кӑштахран самолет ӳкнине курнӑ ҫынсем ку хыпара пӗлтернӗ. Вӑл Раменское районӗнче ӳкнӗ.

Самолетра 65 пассажир тата экипажӑн 6 ҫынни пулнӑ. Шел те, специалистсем пӗлтернӗ тӑрӑх, унти ҫынсен ҫӑлӑнма шанчӑк пулман.

Хальлӗхе ҫӑлавҫӑсем икӗ вилен пайӗсене тупнӑ. Самолет ӳкнӗ вырӑна техника кӗреймест, ҫавӑнпа унта ҫуран ҫитме тивет.

Кӑҫал ача-пӑча театрӗсене тата сӑнав драма театрне субсиди сахалрах парӗҫ. Анчах вӗсене «Театрсем — ачасем валли» тата «Пӗчӗк хуласен театрӗсем» федераци проекчӗпе килӗшӳллӗн укҫа-тенкӗ малашне те уйӑрӗҫ.

Кӑҫал ача-пӑча театрӗсем, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 300 пин тенкӗ сахалрах илӗҫ. Пӗтӗмпе 3,7 миллион тенкӗ парӗҫ. Иртнӗ ҫул ку пулӑшӑва Ҫамрӑксен театрӗ тата Пукане театрӗ тивӗҫнӗ. Вӗсем ку укҫапа ҫӗнӗ хатӗр-хӗтӗр туяннӑ, ҫӗнӗ икӗ постановка сцена ҫине кӑларнӑ. Кӑҫал вара Ҫамрӑксен театрӗ Белянкинӑн «Юрату тата курайманлӑх» спектакльне хатӗрлӗ. Пукане театрӗ вара Тургеневӑн «Муму» спектакльне, Ганапольскаян «Алсиш» постановкине тата Пушкинӑн «Пулӑҫпа пулӑ ҫинчен хывнӑ юмах» спектакльне ачасене кӑтартӗ.

Сӑнав драма театре кӑҫал 5,6 миллион тенке тивӗҫӗ. Пӗлтӗр вара ку виҫе ҫур миллион тенке яхӑн ытларах пулнӑ. Кӑҫал театр ачасем валли «Ылтӑн ҫӑраҫҫи е Буратино ҫулҫӳревӗ» спектакль сцена ҫине кӑларӗ.

Ялсенчи культура ҫурчӗсене ҫӗнетмешкӗн 47 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. Палӑртмалла: пӗлтӗрхинчен 9 миллион тенкӗ ытларах. Ку укҫапа районсенчи 57 культура ҫуртне юсаса ҫӗнетӗҫ.

Малалла...