Халӗ пурте тенӗ пекех халӑх тетелӗсенче регистрациленсе пӗр-пӗринпе хутшӑнаҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн — пурнӑҫ малаллах шӑвать, ҫӗнӗ технологисем пурнӑҫа кӗрсе пыраҫҫӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ те халӑхпа хутшӑнасшӑн. Паллах, халӑх тетелӗнче. Администрацин Инстаграм сӑнӳкерчӗксен тетелӗнче хӑйӗн официаллӑ страници пур.

Хула адиминистрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ку страницӑра хула хуҫалӑхӗн тата ытти тытӑмӑн ӗҫне сӑнлакан сӑнсем, Шупашкар аталанӑвӗпе ҫыхӑннӑ сюжетсем пичетленеҫҫӗ.

Сӑнсем пичетлесси — тӗп тӗллев мар. Администраци халӑхпа ҫыхӑнасшӑн, унӑн шухӑшне пӗлесшӗн. Администрацин ытти халӑх тетелӗнче те страницӑсем пур. Унта ҫынсем унта сӗнӳсем ҫыраҫҫӗ. Администраци вара унпа усӑ курса ӗҫлет.

Кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче Мурманск хулинче облаҫри халӑх культурисен туслӑх фестивалӗ иртнӗ. Кун пирки Римма Прокопьева журналист «Хыпар» хаҫатра ҫырса пӗлтернӗ.

Мурманскри юрӑ-ташӑ уявне пирӗн йӑхташӑмӑрсем те хаваспах хутшӑннӑ иккен. Юрланӑ та, ташланӑ та... «Ушаков адмирал» атом пӑрҫӗмӗрен ҫинче ӗҫлекен Петр Клементьев вара пурне те хуткупӑс ҫав тери ӑста каласа тӗлӗнтернӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Ольга Васильевна чӑваш юрри шӑрантарнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те — Патӑрьел районӗнчен. Фестивале хутшӑнакансем хушшинче Вӑрмар, Комсомольски тӑрӑхӗсенчен тухнӑ чӑвашсем те пулнӑ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тумликасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Раиса Садакова Роза Степанова юрӑҫ репертуарӗнчи «Юрату сӳнмерӗ» юрра шӑрантарса фестиваль дипломне ҫӗнсе илнӗ. Чӑвашла тумланнӑ икӗ мӑнукӗ ӑна ташласа пулӑшнӑ.

Мурманск облаҫӗнче иртнӗ фестивальте чӑваш культурине сӑнлакан курав чи пуянни пулнӑ-мӗн. Чи паха экспонатсем хушшинче Раиса Садакова кукамӑшӗн амӑшӗ 1905 ҫулта качча тухсан сырнӑ сурпанпа масмака асӑннӑ.

Прокурор тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Виталий Щетинкин

Чӑваш Республикин прокурорне Владимир Метелина ӗҫрен хӑтарни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, субъектсен прокурорӗсене ҫӗршыв Президенчӗн хушӑвӗпе ҫирӗплетеҫҫӗ тата ӗҫрен хӑтараҫҫӗ. Ку вӑл — федераци саккунӗпе пулса пыракан йӗрке. Регион прокурорӗ пулмалли кандидата ҫӗршывӑн генпрокурорӗ сӗннипе ҫӗршывӑн пуҫлӑхӗ ҫирӗплетет. Владимир Путинӑн нарӑсӑн 5-мӗшӗнчи хушӑвӗпе Владимир Метелина прокурортан хӑтарнӑччӗ.

Ку хыпара илтнӗ хыҫҫӑн республикӑри электронлӑ массӑллӑ информаци хатӗрӗсемпе блогерсем ҫакӑн сӑлтавне ӑнланма хӑтланса тӗрлӗ май пуҫ ватни сисӗнчӗ. Республика прокуратурин пресс-служби вара ку факт пирки ҫапла уҫӑмлатнӑ: «Чӑваш Республикин В.Г. Метелинӑн ҫул ҫитнине кура тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ май хӑйне ӗҫрен хӑтарма ыйтса ҫырнӑ заявленине тивӗҫтернӗ», — тесе ҫырнӑ унта.

Субъектсен прокурорӗн полномочийӗ 5 ҫула пырать. Унтан ӑна тата тепӗр ҫавӑн чухлӗ вӑхӑтлӑха тӑсма пултараҫҫӗ. Анчах ӗҫ вӑхӑтне вунӑ ҫултан ытла тӑсма саккунта пӑхса хӑварман. Владимир Метелина 2004 ҫулхи раштавӑн 3-мӗшӗнче пирӗн республика прокурорне лартнӑччӗ.

Малалла...

Кун пирки ҫӗршывӑн Шалти ӗҫсен министерствин Мускав облаҫӗнчи Тӗп управленийӗ пӗлтерет. Кӗске информацире каччӑ ӑҫта пурӑнни калани ҫук. «Нарӑсӑн 6-мӗшӗнче килтен тухса кайнӑ та кӗтнӗ вӑхӑтра таврӑнман», — тесе ҫырнипе ҫырлахнӑ.

Чӑваш Енре ҫуралнӑ 26 ҫамрӑка РФ ШӖМӗн «Балашихинское» муниципалитет управленийӗпе волонтерсем шыранӑ-мӗн. Кунсӑр пуҫне маларах асӑннӑ ШӖМӗн Мускав облаҫӗнчи Тӗп управленийӗн пуҫиле шырав ӗҫченӗсем те ура ҫине тӑнӑ.

Шыраса тупнӑ каччӑпа халӗ специалистсемпе психологсем ӗҫлеҫҫӗ тесе хыпарлани те лару-тӑрӑва уҫӑмлатса параймасть. Кам пӗлет, тен, Мускав тӑрӑхне ӗҫлеме тухса кайнӑскер пулнӑ-ши? Ара, мӗн чухлӗ чӑваш Мускавпа Мускав облаҫӗнче тар тӑкать те, ку та, тен, ҫавӑн йышшисенчен пӗри-ши?... Апла-и, капла-и, ҫухалнӑскере тупни питӗ паха.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче Литература ҫулталӑкне уҫнӑ ятпа район центрӗнче вырнаҫнӑ Культура керменӗнче савӑнӑҫлӑ уяв иртрӗ.

Уява килнисем ӑна тӗплӗ хатӗрленине курчӗҫ. Ак, сӑмахран, хӑнасене те фойере «Нарспи» поэмӑри сӑнарсем кӗтсе илчӗҫ. Кунтах район центрӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсем йӗркеленӗ тӗрлӗ куравсем: «Вӑрҫӑ ҫинчен ҫырнӑ кӗнекене вула», «2015 ҫулхи юбиляр писательсем», «2015 ҫулти юбиляр кӗнекесем», «Чӑваш ҫыравҫисем- юбилярсем», «Вырӑнти талантсем» тата ыттисем те. Кунтах Константин Ивановӑн вилӗмсӗр хайлавӗсем. Иккӗмӗш хута хӑпармалли картлашкасен айккинчи стенасем ҫине паллӑ ҫыравҫӑсемпе сӑвӑҫсен илемлӗ сӑнӗсене вырнаҫтарнӑ. Вырӑнти поэтсемпе ҫыравҫӑсем вара — Зоя Сывлӑмпи, Светлана Яруткина, Галина Зотова, Лев Медведев, Александр Трофимов, Оксана Коракова — хӑйсен кӗнекисен куравӗсене йӗркеленӗ. Вӗсен кӗнекисемпе хӑнасем интересленех паллашрӗҫ.

Литература ҫулталӑкне уҫма чӑваш халӑх ҫыравҫи, Чӑваш Республикин ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Юхма Мишши килсе ҫитнӗ, вӑл пухӑннисене хӑйӗн сумлӑ хайлавӗсен пуххипе паллаштарчӗ.

Малалла...

Унччен ачасене шкула ярас умӗн медтӗрӗслев витӗр кӑларнӑ. Халӗ ку йӑлана РФ Сывлӑх министерстви пӑрахӑҫланӑ. Унпа килӗшӳллӗн, специалистсен вӑрӑм списокӗ (педиатр, ача-пӑча уролог-андрологӗ, акушер-гинеколог, невролог, хирург, стоматолог, офтальмолог, психиатр) витӗр тухнине кӑтартмасан та юрать.

Ведомство чиновникӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, ачине пульница тӑрӑх сӗтӗрсе ашшӗ-амӑшӗ вӑхӑт нумай ирттерет. Ара, кашни вӗренӳ ҫулталӑкӗ пуҫламӑшӗнче шкулта тата ача пахчинче медтӗрӗслев ирттереҫҫӗ-ҫке. Авӑн уйӑхӗ паҫланиччен пульницӑра кӗпӗрленни кирлех-и тесе шухӑшлаҫҫӗ чиновниксем.

Анчах ку ҫӗнӗлӗхӗ чылай тухтӑр ырламасть. Вӗсем диспансеризаци чир-чӗре иртерех тупса палӑртма май панине аса илтереҫҫӗ. Ҫав шутра — туберкулез та.

Ача-пӑча педиатрӗн Григорий Климовӑн шухӑшӗпе, фтизиатр патӗнче пулмаллах, унсӑрӑн шкула туберкулезпа чирлӗ ачасем кайма пултараҫҫӗ.

Шкул вӗрентекенӗсем те питех савӑнмаҫҫӗ куншӑн. Вӗсен шухӑшӗпе медтӗрӗслеве пӑрахӑҫламалла мар, справкӑсен вӑхӑтне ҫеҫ тӑсмалла. Тӗслӗхрен, виҫӗ уйӑхлӑха. Кун пек пульницӑсенче ҫынсем черетре кӗпӗрленмӗҫ.

Республика ҫыннисене Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне чӗнеҫҫӗ. Мӗн кӑтартӗҫ-ха унта?

Нарӑс уйӑхӗн 12–14-мӗшӗсенче Оперӑпа балет театрӗнче йӑлана кӗнӗ Чӑваш кӗввин уявӗ иртӗ.

Ҫак кунсенче куракансене Г.Хирпӳн «Нарспи» оперине, Ф.Васильевӑн «Сарпике» балетне пӑхса киленме сӗнеҫҫӗ. Шӑматкун театр сцени ҫинче Раҫҫейӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ деятельне, республикӑри Патшалӑх премийӗн лауреатне, Тутар Республикин тава тивӗҫлӗ артистне Валерий Важарова халалласа концерт пулӗ.

Кӑҫалхи Чӑваш кӗввин уявне шӑпах Валерий Важаровӑн 75 ҫулхи юбилейне халаллама йышӑннӑ.

Чӑваш кӗввин уявӗпе ҫыхӑннӑ мероприятисем пурте 18 сехет ҫурӑра пуҫланаҫҫӗ. Уяв программипе afisha.cheb.ru сайтра паллашма пулать.

Элӗк районӗнче хальхи вӑхӑтра ял тӑрӑхӗсем хӑйсен иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗлне пӗтӗмлетеҫҫӗ, ҫысен умӗнче отчет тӑваҫҫӗ. Ӗнер ун пек пуху Шӗмшевӗшре иртнӗ. Унта райадминистраци пуҫлӑхӗ Александр Куликов ҫитнӗ. Курнӑҫӑва мӑн ямашсем, яккуушкӑньсем, шуркасси сурӑмсем, мӑн этменсем пухӑннӑ.

Шӗмшевӗш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Анатолий Семенов хысна епле тулни, ача-пӑча ҫураласси, ҫул-йӗр хуҫалӑхӗ, ял хуҫалӑхӗ тата ытти пирки чарӑнса тӑнӑ. Прашкушкӑнь, Кивуй, Шӗмшевӗш ялӗсенче пурӑнакансем хӑйсем укҫа пухса урамра энергие перекетлекен прожекторсем вырнаҫтарнӑ. Кӑраклав, Пиҫенер Туктамӑш, Ишпарайккӑ, Туҫи Шӗмшевӗш ялӗсенче энергие перекетлекен лампӑсем вырнаҫтарнӑ. Ҫаксем ял тӑрӑхсен хыснине перекетлеме пулӑшаҫҫӗ.

Пӗлтӗр Мӑн Этмен ялӗ ҫывӑхӗнчи автоҫул ҫинче машинӑсем ҫаврӑнмалли вырӑна, Элеккӗнушкӑнь патӗнчи ҫынсене лартмалли лаптӑка юсанӑ. Мӑн Ямаш патӗнче ҫула юсанине те пухура асӑнса хӑварнӑ. Кунсӑр пуҫне ҫак ялти вӑтам шкулта шӑпӑрлансем валли 20 вырӑнлӑх ушкӑн уҫнӑ. Унти тепӗр паллӑ пулӑм — фельдшерпа акушер пункчӗ уҫни. Шӗмшевӗшри информаципе культура ҫуртне республика хыснинчен 400 пин тенкӗ укҫа уйӑрса панӑ та, унпа оборудовани ҫӗнетнӗ, сцена ҫине тухмалли тумтир ҫӗлеттернӗ.

Малалла...

Шупашкарта чукун ҫул айӗнчен кивӗ вокзалтан ҫӗнӗ вокзала каҫнӑ чух таксистсем сӑвӑс пекех ҫыпӑҫнине пурте пӗлетпӗр. Чукун ҫул айӗпе каҫмалли ҫул патне мар, унта вырнаҫнӑ лавкка патӗнчен иртен-каяна та вӗсем Канаша, Шӑмӑршӑна, Патӑрьеле, Елчӗке тата ытти ҫӗре илсе кайма хатӗррине пӗлтереҫҫӗ. Такси пулӑшӑвӗ кӳме те ирӗк пуррипех тӑраҫҫӗ-ши вӗсем — калама хӗн. Хӑш чух ҫав водительсем: «Ӑҫта сӗкӗнетӗн?» — тесе пӗр-пӗринпе урлӑ-пирлӗ сӑмахсемпе перкелешнине те илтме тӳр килет.

Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енӗн Транспорт тата суту-илӳ министерстви ҫул-йӗр инспекцийӗн, Ространснадзорӑн ӗҫченӗсемпе тата ытти яваплӑ службӑпа тӗрӗслев ӗҫӗ ирттерни пирки хыпарлать. Вӗсем пассажирсене турттаракансен ӗҫне хакланӑ иккен. Тӗрӗслевре хайхисем 36 автомашинӑпа, ҫав шутра 22 автобуспа 14 таксине, тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑсакансем пирки административлӑ 4 материал шӑраҫаланӑ иккен. Сӑмах май каласан, маларах эп каланӑ Канашпа Патӑрьеле йыхравлакансем те ҫакланнӑ-ши?..

Шупашкарти апатлану технологийӗн тата коммерцин техникумӗн студенчӗсем Евгений Платоновпа Артем Константинов кулинари ӳнерӗн «Прикамская кухня» регионсем хушшинчи этнофестивалӗнче чи лайӑххисем пулса тӑнӑ. Уйрӑм зачетра вӗсем ылтӑн тата кӗмӗл медальсене тивӗҫнӗ.

Апат пӗҫерекенсен этнофестивалӗ Плеханов ячӗллӗ Раҫҫейӗн экономика университечӗн Пермьри институтӗнче нарӑсӑн 3–4-мӗшӗсенче иртнӗ. Ӑна кӑҫал 16-мӗш хут йӗркеленӗ. Фестиваль темине «Вӗрекен, хӑватлӑ, никам ҫӗнтерейми» тесе панӑ.

Фестивале Пермьри кулинарсен ассоциацийӗ пуҫарнӑ. Вырӑнти профильлӗ вӗренӳ заведенийӗсем, Раҫҫейри кулинарсен ассоциацийӗ тата регионти влаҫ органӗсем ырласа йышӑннипе этнофестиваль ырӑ йӑлана кӗрсе кайнӑ.

Кӑҫалхи фестивале 116 профессионал хутшӑннӑ. Вӗсен хушшинче — поварсем, кондитерсем, пӗҫерекенсем, официантсем, карвинг енӗпе ӗҫлекен специалистсем.

Шупашкарти апатлану технологийӗн тата коммерцин техникумӗн студенчӗсем фестивале официант евӗр хутшӑннӑ. Ӑсталӑха вӗсем Чӑваш Енри Кулинарсен ассоциацийӗн ертӳҫи Николай Уездной ертсе пынипе туптанӑ-мӗн.

Малалла...