Ӗнер, авӑнӑн 8-мӗшӗнче республикӑра Чӑваш Ен парламенчӗн депутатне, 14 муниципаллӑ районта вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органне суйлассипе хушма тата васкавлӑ суйлавӗсем иртнӗ. ТСК (выр. ЦИК) кӑтартӑвӗсемпе килешӳллен республикӑра суйлава хутшӑннӑ ҫынсен шучӗ — 57,21%.

Суйлавҫӑсем хутшӑннин чи ҫӳлле процентне Тӑвай районӗнче регистрациленӗ — 83,05%. Хыҫҫӑн 82,90% кӑтартупа Елчӗк районӗ пырать.

Суйлав бюллетенӗ ҫине «Пӗрлехлӗ Раҫҫей», ЛДПР, КПРФ партирен тата «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей» фракцинчен пуре 90 кандидата кӗртнӗ. Унсӑр пуҫне республикӑри Патшалӑх канашӗн дупутатне суйлассипе хушма суйлавӗнче хӑйсен кандидатурине «Пӗрлехлӗ Раҫҫей», КПРФ, ЛДПР, «Родина» тата «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей» юхӑмӗсенчен пуре 5 кандидата палӑртнӑ.

Чӑваш Ен ТСК кӑтартӑвӗ тӑрӑх нумайӑшӗ «Пӗрлехлӗ Раҫҫей» партийӗн элчисене суйланӑ — 70%. Ыттисен вара ҫапларах кӑтартусем: «ЛДПР» — 10%, КПРФ — 9% тата 5% — «Тӳрӗкӑмӑллӑ Раҫҫей».

Тӗпсуйлавкомра пӗлтернӗ тӑрӑх суйлав вӑхӑтӗнче йӗркене пӑснӑ пулӑмсене асӑрхаман. Суйлав йӗркине ШӖМ управленийӗн 350 ӗҫченӗ тата ШӖМ 3997 ШҪ 92 салтак тытса пынӑ.

Малалла...

Паянхи саманана тепӗр майлӑ «эгоизм» тапхӑрӗ тесен те пысӑк йӑнӑш пулмӗ. Ку каларӑша кулленхи пулӑмсем пӗрре мар ҫирӗплетсе параҫҫӗ. Сӑмахран, хула урамӗсенчен час-часах ҫӗр ҫинче выртакан ҫынсене курма пулать. Вӗсен ҫумӗпе иртсе каякан ҫынсем нумай чухне ҫын ҫӗр ҫинчен выртнине ӳсӗр пулнӑ сӑлтавпа ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ку та тӗрӗс пуль, ҫапах та ҫын ҫӗр ҫине ӳсӗррипе кӑна тӗшӗрӗлсе анмасть ӗнтӗ, тен ҫын хӑйне сасартӑк сывлӑх енчен хавшарах туйса илнӗ — ку та тӗл пулать. Ҫул ҫинче пыракан урапа ҫырманалла сиксен те нумайӑшӗ пӑтӑрмах тухнӑ вырӑнтан курманҫи туса иртсе каяҫҫӗ. Ку вара тӗресех-ши? Ҫапах та паянхи пурнӑҫра пур ҫын та чунсӑр тесе те калаймӑн. Хӑйсен пурнӑҫне шӗллемесӗр тепӗр ҫын пурнӑҫне ҫӑлма хатӗррисем паянхи пурнӑҫра та пур.

Паян, авӑнӑн 9-мӗшӗнче Шупашкар администрацийӗнче хула пляжӗсенче ҫынсен хӑрушсӑрлӑхне сыхласа 25 ҫын пурнӑҫне (вӗсенчен — 7 шӑпӑрлан) ҫӑлакан инкекрен хӑтаракансене чысланӑ.

Администрацире палӑртнӑ тӑрӑх «Тӗп», «Сулахай ҫыран» №1, №2 пляжсенче ӗҫленӗ «Инженер хӳтӗлевӗ» АУО хӑйӗн ӗҫӗсене тивӗҫлипе пурнӑҫланӑ. Вӗсенчен чи хастаррисем: Юрий Витюк матрос — 5 путакана ҫӑлнӑ, Виталий Петров — 4 ҫынна, Дмитрий Белинский — 3 ҫынна, Александр Немцевпа Анатолий Алексеев — икшер, Владимир Малышев, Леонид Никифоров, Алексей Волошин тата Вячеслав Бронихин — пӗршӗр ҫынна ҫӑлма пултарнӑ.

Малалла...

Ҫемье — яланах обществӑн чи пӗлтерӗшлӗ тытӑмӗ пулнӑ. Ҫавӑнпа та Ҫӗмӗрле хула кунне ҫамрӑк ҫемьесем хутшӑнакан мероприятисене ирттерессинчен уҫнӑ.

Социаллӑ политика ыйтӑвӗпе ӗҫлекен администраци пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗренӳ пайӗн ертӳҫи Осипоа Л.В. Ҫӗмӗрле ҫыннисемпе, хӑнасене уяв ячӗпе саламланӑ тата Федуловсен, Федоросен, Чувихинсен, Беловыхсен кил-йышне пурӑнмалли кил-ҫурта туяннӑ ҫӗрте пысӑк пулӑшу кӳрекен сертификатсене алла тыттарнӑ.

Ку савӑнӑҫлӑ чыслав хыҫҫӑн «Пӗрле савӑнӑҫлӑ» ятпа ҫӳрекен ҫамрӑк ҫемьесен фестивалӗ уҫӑлнӑ. Унта хӑйсен шӑпӑрланӗсемпе пурӗ 6 ҫемье хутшӑннӑ пулнӑ. Тӗрлӗ енле ӑмӑртусенче хутшӑнса пур ҫемье те хӑйсен туслӑхне, ҫирӗплехне тивӗҫлӗ кӑтартса панӑ.

«Ҫумӑр ҫӑвать, ҫумӑр ҫӑвать, ҫумӑр ҫӑвать ман ҫине, Эп йӗпентӗм, эп йӗпентӗм, эп йӗпентӗм ҫумӑрпа», — Валентина Кузнецова шӑрантаракан ҫак юрӑ сӑмахӗсене паян Шупашкар хула ҫыннисен пӗр вӗҫемсӗр шӑрантармалли ҫеҫ юлнӑ. Мӗншӗн тесен паян хулана шалкам ҫумӑр шӑвӑрмаллипе шӑварнӑ. Кӑнтаралла ҫанталӑк ӑшӑтса янине пула ҫынсем тулалла ҫӳхе тумсемпе, сунчӑксем илмесӗрех тухса кайнӑ, ҫавӑнпа та вӑйлӑ ҫӑвакан ҫумӑртан чи малтанах вӗсем шар курнӑ.

Ҫынсем йӗпеннисӗр пуҫне хула урамӗсем те шыв айне пута пуҫланӑ. Сӑмахран, 16:00 сехетсем тӗлнелле вӑйлӑ ҫумӑра пула «Гостелло» чарӑну таврашӗнчи ҫул тӑрӑх ҫынсен кӑна мар урапасен те ҫӳреме май килмен. «Мир Луксор кинотеатр» чарӑну ҫывӑхӗнче те урапа ҫулӗ тӑрӑх юхакан шыва пула ҫынсен ҫул урлӑ урасане йӗпетмесӗр каҫайман.

Ҫанталӑкӗ чӑннипех те япӑх пулин те ҫапах та ҫак ҫумӑрлӑ куна ҫынсене, вӗсен пурлӑхне пӗлтерӗшлӗ шар кӑтартман тесе шанас килет.

Ҫӗмӗрлере «хаяр» шӗвӗк таврашне вӑрттӑн сутакан бутлегерсен (спирт таврашне сутакансем) ушкӑнне тытнӑ пулнӑ. Кун ҫинчен авӑнӑн 6-мӗшӗнче республикӑри РФ СК пресс-служби пӗлтернӗ.

Йӗрлев ҫирӗплетнӗ версийӗ тӑрӑх, 2011 ҫулта 45 ҫулхи Ҫӗмӗрле хулинче пурӑнакан 45 ҫулхи арҫын саккун йӗркине пӑсакан ушкӑна йӗркеленӗ. Вӑл самогон таврашне туса кӑлармалли тата сутмалли хӑйне майлӑ хуҫалӑх йӗркелесе янӑ — ҫак ӗҫе икӗ арҫынпа тата тӑватӑ хӗрарӑма явӑҫтарнӑ. Йӗрлев комитетӗнче палӑртнӑ тӑрӑх спирт шӗвӗкӗ ҫын сывлӑхӗпе пурнӑҫне сийӗн кӳме те пултарнӑ.

Ушкӑнӑн ӗҫӗ-хӗлӗ темиҫе кун каялла ҫиелле тухнӑ. Ухтару ӗҫӗсене ирттернӗ чухне «производительсем» туса кӑларнӑ 600 литр самогона тупнӑ. Халӗ ӑна хими экспертизине микропримесь тӗлӗшӗнчен наркӑмӑшлӑхе тӗпчесе пӗлме янӑ.

Бутлегерсене хирӗҫ вара пуҫиле ӗҫ пуҫарса янӑ.

Вырсарникун, авӑнӑн 22-мӗшӗнче Раҫҫейре Чупу кунӗ иртет. Ҫак куна халаласа республика тӗп хулинче «Наци кросӗ-2013» ирттерме палӑртнӑ.

— Кӑмӑл пур пулсан старта пурте тухма пултараҫҫӗ, — пӗлтереҫҫӗ хула администрацийӗн пресс-службинче.

Авӑнӑн 22-мӗшӗнче ирхи 8:30 сехетсенче чупӑва хутшӑнакансен регистрацийӗ иртет. Мэрире палӑртнӑ тӑрӑх кроса хутшӑнма кӑмӑл тӑвакансем малтанах, электронлӑ майпа регистрациленме пултараҫҫӗ.

«Наци кросне» 11:30 сехетре уҫма палӑртнӑ. Пӗрремӗш старта, Раҫҫейӗн ытти кӗтесӗсенчи пекех 12:00 сехетре парӗҫ.

Яланхи пекех «Наци кросӗн» ҫӗнтерӳҫисене медальсемпе, дипломсемпе тата асӑнмалӑх парнесемпе чыслӗҫ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх мероприяти Шупашкар хулан кӳлмекӗнче иртӗ.

Республикӑри ШӖМ ӗҫенӗсем кӗҫех культура йӗркине пӑснӑ ведомство тулашӗнчи хурал ӗҫченӗсене хирӗҫ пуҫарса янӑ ӗҫӗн тӗрӗслевне вӗҫленӗ пулнӑ. Кун ҫинчен авӑнӑн 5-мӗшӗнче ведомство тетелӗнче пӗлтернӗ.

Ирттернӗ тӗрӗслевре вара ҫакна тӗпчесе пӗлнӗ: ҫурлан 29-мӗшӗнче каҫкӳлӗм еннелле икӗ полици ӗҫченӗ Шупашкарти Пролетари урамӗнчи 27-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче каҫхи хурала ирттернӗ чухне хӗвел ҫаврӑнӑшне шӗкелчесе 10 минутлӑх «тӑхтав» ирттерес тенӗ, хупписене вара вӗсем ҫул ҫинех сурса тӑнӑ имӗш.

Йӗрке хуралҫисен лайӑхах мар ӗҫӗ ҫинчен Тӗнче тетелне кӑларнӑ видеона пула пӗлнӗ иккен. Министерствӑра икӗ полици ӗҫченӗн культурсӑрлӑхне Раҫҫейри ШӖМ управленийӗ йышӑннӑ пӑхӑнма ыйткан приказа пӑснӑ тесе ҫирӗплетнӗ. Ҫапла майпа видеора «палӑрнӑ» икӗ полици ӗҫченӗ, вӗсен 5 ертӳҫине ҫирӗп дисциплинарлӑ яваплӑх тытарма йышӑннӑ.

Яков Мульдияров

Томскӑн ҫӗнӗ мэрне палӑртассипе васкавлӑ суйлавне юпан 13-мӗшӗнче ирттерме йышӑннӑ. Ку ҫирӗплетӗве хулан малтанхи мэрӗ Николай Николайчук отставкӑна тухнӑ хыҫҫӑн палӑртнӑ иккен. Суйлавра хӑйсен кандидатурине кӑларма шутланӑ ҫынсен регистраци валли Томскра пурӑнакан 0,5% ҫынсен — сахалтан та 1 812 алӑ пусни — пуҫтармалла пулнӑ. Мэр вырӑнне ларма шут тытнӑ кандидатсен йышӗ 15 те ҫитнӗ.

Анчах вӗсенчен 8-шӗ кӑна суйлава хутшӑнма тивӗҫлӗ пулса тӑнӑ. Ҫавсен шутне «Раҫҫей хулисем» политика партийӗ элчи, «Ҫӗпӗр халӑхӗсен ассамблея» суту-илӳ ӗҫне туман партнерствӑн пайташӗ, «Чӑваш Ен» чӑваш наци-культура автономийӗн ертӳҫи, Томск облаҫӗнчи обществӑлла палатӑн IV чӗнӗвӗн пайташӗ Яков Мульдияров та кӗнӗ. Хальхи вӑхӑтра 62 ҫулхи кандидат Томск ҫумӗнчи Кисловка поселокӗнче пурӑнать, хӑй вара вӑл Тутарстан Республикинче Элмет районӗнчи чӑваш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Яков Мульдияров аслӑ пӗлӳ илнӗ вӑйпитти арҫын, хӑйӗн арӑмӗпе вӑл ывӑлпа хӗр ӳсстерсе ура ҫине тӑратнӑ.

Раҫҫей спорт министерстви пуҫарса янӑ «Эпӗ спорт суйлатӑп» пӗтӗм Раҫҫей акцине паян Чӑваш Республики те хутшӑннӑ. Ҫак акци теллӗвӗ — ачасемпе ҫамрӑксене спортпа туслаштарасси.

Ҫак кунсенче республикӑри спорт шкулӗсенче «Уҫӑ алӑксен кунӗсем» иртеҫҫӗ. Ачасемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем валли мастер-классем, кӑтартуллӑ вылявсем, ашшӗ-амӑшсен пухӑвӗ, АҪСШ чи хастар тренерсемпе «ҫаврака сӗтӗлсем» ирттереҫҫӗ. Тренерсемпе спорт шкулӗсен ӗҫченӗсем кӑмӑл тӑвакансене кирлӗ инфомаципе тивӗҫтерӗҫ тата спорт учрежденийӗсене ачасене илессипе малтанхи йышӑнӑва тӑвӗҫ.

Планланӑ тӑрӑх «Эпӗ спорт суйлатӑп» акци пынӑ вӑхӑтра республика таврашӗнче 200 ытла яхӑн мероприяти ирттерме палӑртнӑ, вӗсенче вара 30 пин яхӑн ача хутшӑнӗ.

Ку инкек Омск облаҫӗнчи Пысӑк Уки ялӗ ҫывӑхӗнче сиксе тухнӑ пулнӑ. Чӑваш Республикинче пурӑнакан 31 ҫулхи арҫын асӑннӑ тӑрӑхра ытти ӗҫченсемпе пӗрле вӑрман каснӑ.

Авӑнӑн 5-мӗшӗнче, смена вӗҫленнӗ вӑхӑталла пирӗн ентеш хӑйне япӑх туйма пуҫланӑ. Пӗрлӗ ӗҫлекенсене вӑл кӑнтӑрлахи вӑхӑтра ӑна икӗ сӑвӑслан ҫыртни ҫинчен пӗлтернӗ. Хурт-кӑпшанкӑсене пула хавшанӑ арҫына тӳрех урапапа район пульницине илсе кайнӑ. Шел пулин те ентеш пурнӑҫне упраса хӑварма май лекмен, вӑл пульница ҫитмесӗрех ҫул ҫинче вилсе кайнӑ.

— Ҫирӗплетмен верси тӑрӑх арҫын анафилактика шокне пула вилсе кайма пултарнӑ. Чӑн сӑлтавӗ вара суд-медицина экспертизине ирттерсен паллӑ пулӗ, — пӗлтерет Омск облаҫри йӗрлев управленийӗн ӗҫченӗ Лариса Болдинова.

Паянхи кун ҫак ӗҫ-пуҫпа йӗрлев умӗнхи тӗрӗслеве ирттереҫҫӗ, ун тӑрӑх вара процессуллӑ йышӑнӑва ҫирӗплетӗҫ.