Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамри тӗп стадионта ӗнер Республикӑри ача-пӑча сабантуйӗ иртнӗ. Ӑна Чӑваш Енри мӑсӑльмансен тӗн управленийӗ йӗркеленӗ.

Уяв ячӗпе саламлакансен хушшинче Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов, Альбир хазрат Крганов муфти тата ыттисем пулнӑ. Уява республикӑри культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов та ҫитнӗ.

Республика кунне тата Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа Шупашкарта «Ача-пӑча Акатуйӗ» фестиваль-конкурс иртессине эпир пӗлтернӗччӗ. Ӑна ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Шупашкарти А.Г. Николаев ячӗллӗ паркра йӗркеленӗччӗ. Уяв программине чӑваш юррин тата ташшин конкурсне, «Ӗҫ ҫыннине мухтатпӑр» ӳкерчӗксен конкурссене, «Шупашкар хула паттӑрӗ» ятпа 9–10 ҫулти арҫын ачасем хушшинче вӑй виҫмелли ӑмӑртӑва тата ыттине кӗртнӗччӗ.

Утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнче Атӑл урлӑ ишсе каҫасси енӗпе ӑмӑрту иртӗ. Ӑна сумлӑ ентеше Андриян Николаев космонавта халаллӗҫ.

Ку ӑмӑрту вӑй-хал культурин кунӗ ячӗпе те иртӗ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, старт Атӑл леш енче пулӗ. Ишевҫӗсен финишӗ — Сӗнтӗрвӑрри хулинчи пляжра.

Ӑмӑртура ҫӑлавҫӑсем, васкавлӑ медпулӑшу пулӗҫ, тем пулас тӑк пулӑшӗҫ. Тупӑшӑва ятарласа хатӗрленнӗ спортсменсем хутшӑнӗҫ. Терапевт ишме ирӗк панӑ справка пулсан лайӑхрах. Ҫавӑн пекех вӗсен инҫе дистанцисене ишнӗ опыт та пулмалла.

Сӑмах май, Андриян Николаев космонавт Атӑла пӗрре мар ишсе каҫнӑ.

Вероника Николаева тунӑ сӑн

Республикӑра паян аслатиллӗ ҫумӑр пуласса, пӑр ҫума пултарасса пӗлтернӗччӗ. Ҫӗрпӳ районӗнче чие ҫырли пысӑкӑш – диаметрӗ 2 сантиметр - пӑр ӳкнӗ. Вӑл ҫынсен пахчинчи хӑш-пӗр ҫимӗҫе тӗп тунӑ.

Пӑр 16 сехетре ҫунӑ. 15 минут ҫунӑ вӑл. Выльӑх-чӗрлӗх те хӑраса ӳкнӗ. Вӗсем хӳтӗ шыраса ял тӑрӑх чупнӑ.

Чӑваш Енри Инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ те пӑр ҫӑвасси пирки асӑрхаттарнӑ. Ыран та ҫакнашкал лару-тӑру пулаять. Аслати вӑхӑтӗнче ҫил ҫеккунтра 19 метр таран вӗрме пултарать.

Ҫак кунсенче Шупашкар районӗнчи каяш купи ҫунни пирки пӗрлӗхлӗ диспетчер службине пӗлтернӗ. Илпеш ялӗн ҫыннисем шӑнкӑравланӑ. Урамра тӗтӗм сарӑлсан сисчӗвленнӗ вӗсем.

Пушарнӑйсем ҫулӑма сӳнтернӗ, ҫуртсем, ҫывӑхри вӑрман ҫине куҫма паман. Анчах каяш купи халӗ те йӑсӑрланать-ха. Ӑна сӳнтерес ӗҫ малалла тӑсӑлать.

Ял ҫыннисенчен хӑшӗ-пӗри тӑванӗсем патне куҫнӑ. Ара, сывлама ҫук-ҫке. Мария Воронина вара документсемсӗр тӑрса юлнӑ. Вӑл унта 15 ҫул хуралҫӑра ӗҫлет, ҫавӑнтах пурӑнать. Пӗчӗк ҫурчӗ ҫунса кӗлленнӗ. Сӑнчӑрти йытти те ҫуннӑ. Хуҫине вара ӑннӑ темелле, ҫав каҫ вӑл кӳршӗ ялта пӗлӗшӗсем патӗнче хӑнара пулнӑ.

Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнчен каяш купине официаллӑ майпа хупнӑ. Анчах ҫынсем каланӑ тӑрӑх, унта кашни кунах темиҫе кузов ҫӳп-ҫап тиесе килеҫҫӗ.

Кунашкал пушара тӗппипех кунӗ-кунӗпе ҫӑвакан ҫумӑр ҫеҫ сӳнтереет. Анчах синоптиксем ҫумӑр ытлах ҫуманнине пӗлтереҫҫӗ.

Кӑҫал шывра путакан ҫын нумай. МЧС асӑрхануллӑрах пулма ыйтсан та республикӑра инкек ҫине ҫинех пулать. Шел те, ачасен пурнӑҫӗ те татӑлать шывра.

Шупашкарти кӳлмекре паян инкек пулнӑ. 16 сехетре унта хӗрача путса вилнӗ.

Куракансем каланӑ тӑрӑх, виҫӗ хӗрача, 11–13 ҫулсенче курӑнаканскерсем, шыва кӗнӗ. Вӗсенчен пӗри ҫыран хӗррине тухнӑ. Иккӗшӗ шывра путма тытӑннӑ. Пӗрне водолазсем тӳрех ҫӑлнӑ. Ӑна тухтӑрсем тӗрӗсленӗ, анчах вӑл пульница кайма килӗшмен.

Виҫҫӗмӗш хӗрачана вара ҫӑлавҫӑсем пӗр сехет шыранӑ. Шел, унӑн пурнӑҫне ҫӑлма май килмен. Халӗ инкек мӗнле пулнине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ЧР Министрсен Кабинечӗ ирттернӗ ларура ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова доклад вуланӑ. Вӑл «Чӑваш Республикинче пурӑнакансен сывлӑхӗ пирки» ятлӑ, кӑтартусем — 2015 ҫулхисем.

Пӗлтӗр ҫынсем ытларах юн ҫаврӑнӑшӗн чирӗсемпе, усал шыҫӑпа, апат ирӗлтерекен тытӑм тата сывлав органӗсен чирӗсемпе нушаланса вилнӗ. Атӑлҫи федераци округӗнче Чӑваш Ен ҫын вилеслӗхне чакарас енӗпе малтисен ретӗнче.

2014 ҫултанпа республикӑра ҫын вилеслӗхӗ 293 тӗслӗх чакнӑ. Ӗҫлекен ҫынсен хушшинче ку ытларах палӑрнӑ (9,9 процент чакнӑ).

Ҫав вӑхӑтрах пӗлтӗр усал шыҫӑпа вилекенсен йышӗ ӳснӗ. Ку кӑтарту 9 процент хӑпарнӑ. Тата палӑртса хӑвармалла: юлашки ҫулта республикӑра пурнӑҫ тӑршшӗ вӑрӑмланнӑ. Паян республикӑра вӑтамран 71,3 ҫул пурӑнаҫҫӗ.

Нумаях пулмасть Шупашкарта фанфурик сутакан автомат тупнине пӗлтернӗччӗ. Ку ыйтӑва ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви татса пама шантарнӑ. Эпӗ илтнӗ тӑрӑх, автомата тӗп тунӑ.

Анчах ҫак кунсенче Шупашкарта тепӗр фанфурикомат тупнӑ. Хальхинче ӑна Тимофей Кривов урамӗнче асӑрханӑ. Ӑна 6-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче вырнаҫтарнӑ.

Ахӑртнех, ӑна нумаях пулмасть лартнӑ. Ӗмӗрӗ кӗске пулнӑ унӑн. Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче полици ӗҫченӗсем Шупашкар хула администрацийӗпе пӗрле организмшӑн сиенлӗ шӗвек сутакан фанфурикомата тӗп тунӑ.

Мӗнпе сиенлӗ-ха ҫак шӗвек? Вӑл сывлӑха хавшатать, пуҫ мимин ӗҫ-хӗлне пӑсать. Ӑна ӗҫсен ҫын пуҫне те ҫухатма пултарать.

Максим Иванов тунӑ сӑн

Ку инкек Канаш районӗнчи Пушарпуҫ ялӗнче пулнӑ. 49 ҫулти арҫыннӑн ҫак ялта ҫурт пулнӑ. Утӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче ирхине унӑн виллине ҫӑлра тупнӑ.

Ҫӑлра шыв 2,5 метр тарӑнӑш ҫеҫ. Ҫӗр ҫийӗн вӑл 60 сантиметр ҫӳллӗшӗнче. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын ҫӑла пуҫӗпе аялалла ӳкме пултарнӑ.

Тӗрӗслев материалӗсенче палӑртнӑ тӑрӑх, инкек умӗн арҫынна ентешӗсем ӳсӗр курнӑ. Халӗ ҫулланнӑ ҫак арҫын ҫӑла мӗнле ӳкме пултарнине тӗпчеҫҫӗ. Лару-тӑрӑва уҫӑмлатмашкӑн судпа медицина экспертизи ирттерме палӑртнӑ.

Телевизорпа пӗлтерӳ курнӑ та 663 пин тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ. Муркаш районӗнче пурӑнакан 33 ҫулти хӗрарӑм ҫак укҫана йӑлтах экстрасенса панӑ.

ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ака уйӑхӗнче ҫак хӗрарӑм телевизор курнӑ чухне экстрасенс пулӑшу пани пирки пӗлтерӳ асӑрханӑ. Лешӗ йывӑр лару-тӑрӑва лекнисене пулӑшма хатӗр-мӗн.

Хайхи хӗрарӑм ун патне шӑнкӑравланӑ. Лешӗ унӑн ыйтӑвӗсене татса пама шантарнӑ. Ҫакна курнӑҫмасӑрах пурнӑҫлать-мӗн.

Укҫа тӳлесен ултавҫӑсем сеанс ирттернӗ. Унтан усал-тӗселрен сыхлакан япаласем туянма сӗннӗ. Ҫапла майпа ҫак хӗрарӑм пӗлтӗрхи ака-юпа уйӑхӗсенче «экстрасенса» 663 пин тенкӗ панӑ. Халӗ кун тӗлӗшпе следстви тата оперативлӑ шырав мероприятийӗсем ирттереҫҫӗ.

Халӑх фрончӗн хастарӗсем нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсакан регионсенчи операторсен сайчӗсене тишкернӗ. Тӗпчев вӑхӑтӗнче Чӑваш Енри фонд халӗ те ҫулталӑкри отчета кӑтартман.

Отчета мӗн кӗмелле-ха? Унта регионти операторӑн управленийӗпе тытӑмӗ пирки, капюсав программине мӗнле пурнӑҫласа пыни, укҫа мӗнле пухни ҫинчен информаци пулмалла. Кунашкал хыпарсене Раҫҫейри 42 регионти ҫӳлерех асӑннӑ сайтсенчен тупайман. Вӗсен йышӗнче — Чӑваш Ен те.

Атӑлҫи федераци округӗнче кунашкал тепӗр ултӑ регион: Киров, Пенза, Сарӑту, Чӗмпӗр облаҫӗсем, Мари, Тутар республикисем. Халӑх фрончӗ кун пирки халӑха пӗлтериччен лару-тӑру Сарӑту, Чӗмпӗр, Киров облаҫӗсенче улшӑннӑ, вӗсем отчет хатӗрленӗ.

Отчета сайтра пичетлемелли пирки РФ Ҫурт-йӗр кодексӗнче ҫырнӑ.