Владимир Милютин тунӑ сӑн

Ӗнер, чӑваш халӑх сӑвӑҫи Петӗр Хусанкай ҫуралнӑ кунӗнче, ҫулсеренхи йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, паллӑ поэтӑн вил тӑпри ҫине чечексем хучӗҫ. Яланхи пекех ку мероприятие чӑваш хастарӗсем пухӑнчӗҫ — Атнер Хусанкай, Владимир Степанов, Алексей Иванов–Сӗрмек, Владимир Милютин, Тимӗр Тяпкин тата ыттисем. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх Петӗр Хусанкайӑн сӑввисене вуларӗҫ, апат-ҫимӗҫпе асӑнчӗҫ.

Петӗр Хусанкай 1907 ҫулхи кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче Тутарстанти Сиктӗрме ялӗнче ҫуралнӑ. Хусанти Чӑваш педагогика техникумӗнче, Хӗвелтухӑҫ педагогика институтӗнче, Мускаври аслӑ литература курсӗсенче вӗреннӗ. Унӑн пурӗ 50 кӗнеке ытла тухнӑ, вӗсенчен 35-ӗшӗ — чӑвашла. Чи паллӑ хайлавӗ — «Аптраман тавраш» сӑвӑллӑ романӗ. Петр Петрович куҫару ӗҫӗпе чылай ӗҫленӗ, тӗслӗхрен вӑл Александр Пушкинӑн «Евгений Онегин» романне чӑвашла куҫарнӑ. Сӑмах май, унӑн сӑввисене те чылай чӗлхе ҫине куҫарнӑ.

Penza-press.ru сайтри сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра сӗт ярмӑрккисем уҫас шухӑшлине пӗлтернӗ. Сӗт хакӗ чакса кайнине ӗнер Чӑваш Енӗн правительствин тунтикунсерен иртекен канашлӑвӗнче хускатнӑ чух министр сӗт рынокӗнчи конкуренцие вӑйлатма сӗт ярмӑрккисем йӗркелес шухӑша палӑртнӑ.

Ун пек тӗслӗх пур иккен. Канаш районӗнчи Шӑхасанта сӗт ярмӑркки ирттернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, сутма илсе тухнӑ сӗт кун каҫипе сутӑнса пӗтнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ҫырнине ӗненсен, 1,5 литр сӗте халӑх 60 тенкӗ парса туяннӑ.

Сӗт ярмӑрккине кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн. Ҫак меслет сӗт хакне пӗтӗмӗшле витӗм кӳрейресси пирки ҫапах та татса калама йывӑртарах пулӗ.

Ольга Павлова

Питӗрте раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче унти Национальноҫсен ҫуртӗнче чӑваш ачисен елки пулассине эпир хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, 2014 ҫулта пуҫласа йӗркеленӗ уява юлашки вӑхӑтра тата ҫине тӑрсарах та кӑсӑклӑрах ирттерме тӑрӑшаҫҫӗ.

Питӗрте инженер-конструкторта ӗҫлесе пурӑнакан, ашшӗ-амӑшӗ Канаш районӗнче ҫуралнӑ Ольга Павлова (унӑн мӑшӑрӗ — Ҫӗрпӳ районӗнчен) йӗркелӳ комитетӗнче 15-е яхӑн ҫын тесе пӗлтернӗччӗ. Питӗрти ӳркенмен ентешӗмӗрсем ытти чух та тӑван халӑхӑмӑр культурипе паллаштарассипе ҫине тӑраҫҫӗ, шкулсене тухса ҫӳреҫҫӗ, ачасене чӑваш юмахӗсем каласа кӑтартаҫҫӗ.

Питӗрте иртнӗ Сурхуринче Ольга Павлова хастара хулари чӑвашсен пӗрлешӗвӗ Хисеп грамотипе чысланӑ.

Патӑрьел районӗнчи Хирти Пикшик ялӗнче тутар драматургне, ҫыравҫине, публицистне, сатирикне, тӑлмачне, поэтне, театроведа Фатхи Бурнаша асра тытнине палӑртса палӑк уҫнӑ. Ӑна вӑл ҫуралнӑ ҫурт тӗлне вырнаҫтарнӑ.

Фатхи Бурнаш ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа Патӑрьел районӗнчи тутар ялӗнче ирттернӗ мероприятие райадминистраци пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов, Тутарстанри ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Данил Салахов ертсе пыракан делегаци, Чӑваш Республикинчи тутарсен наципе культура автономийӗн ертӳҫи Фарит Гибатдинов тата ыттисем хутшӑннӑ.

Фатхи Бурнаш (Фатхелислам Закирович Бурнашев) 1898 ҫулхи кӑрлачӑн 13-мӗшӗнче Чӑваш Республикинчи Патӑрьел районӗнчи Хирти Пикшикре ҫуралнӑ. Октябрьти революци хыҫҫӑн вӑл тутар пичетне йӗркеленӗ. 1940 ҫулта ӑна националист тесе айӑпласа кӑштахран персе пӑрахмалла тунӑ.

Чӑваш Енре лавкка шучӗ нумайланнӑ. Пӗлтӗр сутӑ тӑвакан, халӑха пулӑшу паракан 409 объект ҫӗнӗрен уҫӑлнӑ е юсанӑ хыҫҫӑн туянакансене тепӗр хут йышӑнма пуҫланӑ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Экономиника министерстви хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернӗ.

Хайхи объектсенчен 272-шӗ — ваккӑн сутакан лавккасем, 66-шӗ – кафе-апатланмӑш таврашӗ, 69-шӗ – йӑлари пулӑшупа тивӗҫтерекен салонсем.

Иртнӗ ҫул пӗтӗмлетӗвӗсем тӑрӑх, потребитель рынокӗнчи объектсен шучӗ, унчченхи ҫулхипе танлаштарсан, 9,7% ӳснӗ. Унсӑр пуҫне лавкка-салонсем уҫӑлни пӗлтӗр суту-илӳ тытӑмӗнче 1778 ҫӗнӗ ӗҫ вырӑнӗ йӗркелеме май панӑ.

Палӑртса хӑварар, паянхи кун тӗлне Чӑваш Енре 6 пине яхӑн суту-илӳ вырӑнӗ, йӑлари пулӑшупа тивӗҫтерекен 2300 ытла салон, халӑха апатлантаракан 1100 кафе-ресторан ӗҫлет.

Ҫӗрпӳ кӗперӗ водительсемшӗн ҫеҫ мар, вӗсем турттаракан пассажирсемшӗн те чун ыратӑвӗ пулса тӑчӗ темелле пулӗ. Иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче Чӑваш халӑх сайчӗ ӗҫе вӗҫлемелли ҫӗнӗ куна палӑртнӑ тесе ҫырнӑччӗ.

«Кӗпере хальхинче чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗ валли туса пӗтерме палӑртнӑ. Аса илтерер: ӑна 2013 ҫултах тума тытӑннӑ, 2014 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче хута ямалла пулнӑ», — тенӗ май Софья Савнеш автор вӑл вӑхӑта ӗҫе вӗслесси пирки иккӗленӗвне пытарманччӗ, «Ҫӗрпӳ кӗперне чӑнах та туса пӗтерӗҫ-ши?» ят панӑччӗ вӑл хыпара.

Паян Чӑваш Енӗн ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен ертӳҫисемпе ирттернӗ канашлура Михаил Игнатьев Федерацин ҫул-йӗр агенстви юсав ӗҫне кӑҫал вӗҫлеме шантарнине палӑртнӑ.

Канаш тата Элӗк районӗсенче икӗ ҫын шӑнса вилнӗ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтерет.

Следстви управленийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Канаш тӑрӑхӗнчи Ҫӗнӗ Вӑрӑмпуҫ ялӗ ҫывӑхӗнче Ҫӑлпуҫра пурӑннӑ 68 ҫулти хӗрарӑм виллине тупнӑ. Хайхискер пӗчченех кун кунланӑ. Ӑна ентешӗсем кӑрлачӑн 5-мӗшӗнченпех курман. Ҫак уйӑхӑн 20-мӗшӗнче вара Элӗк районӗнчи Ехремкассинче хӑйӗн килӗ умӗнчех 63 ҫулти арҫыннӑн виллине асӑрханӑ. Сӑмах май, вӑл та пӗчченех пурӑннӑ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑма та, арҫынна та пусмӑрласа вӗлермен. Ахӑртнех, вӗсем иккӗшӗ те шӑнса вилнӗ. Ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатма судпа медицина тӗрӗслевӗ ирттерме палӑртнӑ. Ун хыҫҫӑн процессуаллӑ йышӑну кӑларӗҫ.

Айӑплава пурнӑҫа кӗртекенсем

Ку шухӑша Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев кӑрлач уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци службин Чӑваш Енри управленийӗн анлӑ ларӑвӗнче палӑртнӑ.

Айӑплава пурнӑҫа кӗртекен учрежденисенче хӑйне евӗр производствӑсем йӗркеленӗ: ҫӗлеҫҫӗ, тӗрлӗ продукци кӑлараҫҫӗ. Управлени пуҫлӑхӗ Алексей Робота пӗлтӗр учрежденисем 914 миллиона яхӑн тенкӗлӗх продукци туса кӑларнине пӗлтернӗ.

«Потребитель рынокӗнчи йывӑрлӑха пӑхмасӑрах производство хӑватне ӳстерни, ҫӗнӗ йышши продукци туса илме пуҫлани сисӗнет. Эсир паха продукци кӑларатӑр, ӑна тухӑҫлӑ вырнаҫтаратӑр», — ырланӑ Элтепер.

Михаил Игнатьев айӑпланнӑ ҫынсем ирӗке тухсан «ӗҫе вырнаҫса халӑхшӑн усӑллӑ ӗҫсем тума вӗренччӗр тенӗ, вӗсен шухӑш-кӑмӑлне тӗпрен ырӑ енне улӑштарассишӗн ҫине тӑрса пурин те тӑрӑшмаллине палӑртнӑ, пурнӑҫӑн ырӑ енӗсене курма вӗрентмеллине каланӑ». Ҫапла хыпарлать ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче Элтепер Администрацийӗн пресс-служби.

«Пӗлме кӑсӑк», — тесе хыпарланӑ Фейсбукра Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Микулай Павловский чӑваш.

Тӗрлӗ телешоура тата ҫӗнӗ хыпарен кӑларӑмӗнче Чӗмпӗр хулинче пурӑнакан Диана Шурыгинӑпа Сергей Семенов хушшинче пулса иртнӗ пӑтӑрмах пирки вӗҫӗмех пӗлтерсе тӑчӗ.

«Семеновне курсанах: «Ку ача чӑваш евӗрлӗ... Вӑл чӑваш мар-ши?» — текен шухӑш ҫуралнӑччӗ. Туйӑмсем улталамарӗҫ: пӗрле ӗҫлекен хӗрарӑм каласа панӑ тӑрӑх, Сергейӑн амӑшӗ — чӑваш, вӗсем пӗчӗккӗ чух Ҫӗнӗ Малыкла районӗнчи Новочеремшанск салинче пурӑнса пӗр-пӗрне лайӑх пӗлнӗ», — хыпарланӑ Микулай Павловский.

«Диана Шурыгини те, ун ашшӗ-амӑшӗ те вырӑс пекех курӑнса каймаҫҫӗ... Вӗсем те е мӑкшӑ, е чӑвашах пулма пултараҫҫӗ. Кӑна ҫирӗплетсе калаймастӑп», — вӗҫленӗ кӳршӗллӗ реионти йӑхташӑмӑр.

Юлашки вӑхӑтра сӗт хакӗ палӑрмаллах чакса кайнине ял ҫыннсием аван пӗлеҫҫӗ, уншӑн кӑмӑлсӑрланаҫҫӗ. Услам илеймесен ӗне-выльӑх шутне чакармалла тесе калаҫакансем те пур. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе Михаил Игнатьев Элтепер тунтикунсерен ирттерекен канашлура инфляци ыйтӑвне тишкернӗ май сӗт хакне те хускатнӑ.

Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов сӗт куллен 150 тонна республика тулашне ӑсатмалӑхах туса илнине пӗлтернӗ. Анчах ютран килекенни те питӗ нумай. Ҫавӑнпа сӗте сутӑн илмелли хаксем чакса кайнӑ. Кӑҫал кӑна 30% йӳнелнӗ. Тирпейлекен предприятисем лавккасене йӳнӗрехпе ӑсатаҫҫӗ имӗш, анчах потребитель патне вӑл унччехиллех ҫитет.

Ыйту ҫивӗчлӗхӗ пирки калаҫнӑ май Михаил Игнатьев Элтепер лавккаҫӑсене витӗм кӳмеллине палӑртса хӑварнӑ. Унсӑрӑн ӗне шучӗ чакас хӑрушлӑх пысӑк.