Чӑваш кӗнеке издательствинче ача-пӑча музыка шкулӗсемпе ӳнер шкулӗсем валли «Чувашская музыкальная литература. Часть 1. «Традиционная музыкальная литература» ятпа вӗренӳ кӗнеки кун ҫути кӑтартнӑ. Унӑн авторӗ — Л.И. Бушуева.

Кӗнекере чӑвашсен музыка культурин хӑйне евӗрлӗхне уҫса паракан темӑсене ҫутатнӑ. Автор чӑваш халӑх юррисен жанрне кӗскен тишкернӗ. Тӗслӗхрен, вӑйӑ юррисене, хӑна юррисене, туй юррисене тата ыттисене те.

Кӗнекере чӑваш халӑхӗн музыка инструменчӗсемпе: хӑма купӑспа, кӗслепе, сӑрнайпа, кавалпа, хӳпхӳпе тата ыттипе — паллаштарнӑ.

Ҫӗнӗ кӑларӑмри материал ҫителӗксӗр тесе шухӑшлакансем хушма литературӑна шӗкӗлчеме пултараҫҫӗ. Унӑн списокне автор вӗренӳ пособийӗн вӗҫӗнче кӑтартнӑ.

Канаш хули инкеке пула шывсӑр юлнине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, пӑтӑрмахӗ кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче сиксе тухнӑ. Вӑл «Вӑтаел—Канаш» трасса ҫинче пӑрӑх шӑтнипе ҫыхӑннӑ. Хула администрацийӗн сайтӗнче йывӑр лару-тӑрӑва ӑнланма ыйтса ҫырнине те вырнаҫтарнӑччӗ. Хула шыва икӗ ҫӗртен илсе тӑрать иккен: «Высоковка – Канаш» тата «Вӑтаел – Канаш» пӑрӑхсемпе.

Хулари тӳре-шара паян пӗлтернӗ тӑрӑх, ирхи 4 сехет те 10 минутра юсав ӗҫне вӗҫленӗ, 5 сехет те 30 минутра хулана шыв пама тытӑннӑ. Резервуарсенче шыв ҫителӗклӗ пухӑнсан ҫынсене шывпа тивӗҫтерме тытӑнмаллине каланӑ. Канаш хулинчи тӳре-шара ӗнентернӗ тӑрӑх, кӑнтӑрлахи 12 сехетре халӑха шыв панӑ, апла пулсан лару-тӑру йӗркеленсе каймалла.

Пуштӑра электронлӑ черет пулӗ

Чӑваш Енри пуштӑ уйрӑмӗсенче ҫывӑх вӑхӑтра электрон черет йӗркелӗҫ. Ҫӗнӗлӗхе 22 уйрӑмра ӗҫлеттерме тытӑнӗҫ. Электрон черете чи малтанах хулари уйрӑмсенче хута ярасшӑн. Анчах пур ҫӗрте те мар. Халӑх уйрӑмах йышлӑ ҫӳрекеннисенче, харӑсах виҫӗ чӳречере ҫынсене йышӑнаканнисенче.

Ҫӗршыври пуштӑ уйрӑмӗсенче электрон черет йӗркелессине пӗлтӗрхи раштавра пуҫланӑ. Ун валли оборудование тата кирлӗ программӑна хамӑр ҫӗршывра туса кӑлараканнине туянаҫҫӗ. Кашни уйрӑм валли комплект туянаҫҫӗ. 3–4 чӳречеллӗ уйрӑмсенче тӗп табло тата терминал-регистратор вырнаҫтарӗҫ, чӳречесем ҫине номер ҫырса тухӗҫ. Ҫапла вара ҫынсен черетре хӗсӗнме тивмӗ, лӑпкӑн кӑна кӗтсе лармалла пулӗ. Ҫӗршывӗпе пурӗ 5 пине яхӑн аппаратпа программа комплексӗ вырнаҫтармалла.

Вера Кузьминапа Атнер Хусанкая Тутарстанра та сума сӑваҫҫӗ

Чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа вӑл ҫуралнӑ Тутарстанри Сиктӗрмере асӑну мероприятийӗ иртнӗ. Поэзи фестивальне пирӗн тӑрӑхри сцена ӑстисем те, культура министрӗ Константин Яковлев та хутшӑннӑ.

Республика делегацийӗ Петӗр Хусанкайӑн Тутарстанри музейӗнче пулнӑ май унта пирӗн халӑхӑмӑр поэтне асра тытнине, сума сунине кӑмӑлтан асӑрханӑ. Ҫакна мероприятие Тутарстанри культура министрӗн ҫумӗ Гузель Шарипова, Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗн пуҫлӑхӗ, Тутарстанти Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Ирек Шарипов хутшӑнни те ҫирӗплетет.

Тутарстанри уявра поэтӑн мӑшӑрӗ, СССР халӑх артистки Вера Кузьмина тата унӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай литератор пулнӑ. Уява пуҫтарӑннисем вӗсене ӑшшӑн алӑ ҫупса тулли кӑмӑлпа кӗтсе илнӗ.

«Хыпар» хаҫат пуласлӑхӗпе ҫыхӑннӑ видеотавлашӑва пухӑннисем (ӑна Чӑваш халӑх сайчӗ, Чӑваш наци культурин «Сӑвар» фончӗ тата «Сӑвар ТВ» телеканал йӗркеленӗ) наци кӑларӑмӗн кулленхи йывӑрлӑхӗ, хаҫат тиражӗ, ӑна пысӑклатма мӗн кансӗрлени пирки сӳтсе явнине эпӗ те кӑсӑклансах итлерӗм.

Калаҫӑва «Хыпара» нумай ҫул ертсе пынӑ Алексей Леонтьев, хаҫатра ӗҫленӗ Арсений Тарасовпа (ӑна ҫынсем ҫыравҫӑ тата драматург пек ытларах пӗлеҫҫӗ пулӗ) Владислав Николаев (вӑл «Тантӑш» редакторӗ пулнӑччӗ, редакцирен кайнӑ хыҫҫӑн пӗр вӑхӑт хӑй тӗллӗн хаҫат та кӑларса пӑхрӗ), чӑвашлӑх хастарӗ Тимӗр Тяпкин, Станислав Убасси паллӑ блогер тата Чӑвашпичечӗн пуҫлӑхӗ, Александр Белов журналист, «Хыпар» издательство ҫурчӗн директорӗн — тӗп редакторӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Дмитрий Моисеев тата Чӑваш халӑх сайчӗн администраторӗ Николай Плотников хутшӑнчӗҫ.

Видеотавлашӑва итленӗ хыҫҫӑн асӑмра юлнӑ шухӑшӑм ҫапларах. Пӗрремӗшӗнчен, пултарулӑх коллективӗнче патшасемпе тарҫӑсем пулмалла мар. Мӗншӗн апла шухӑшлани патне статья вӗҫӗнче таврӑнӑп-ха.

Малалла...

Кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Шупашкарти Ача-пӑча пултарулӑх керменӗнче пӗрремӗш технопарк уҫӑлнӑ. «Кванториум» технопарка шкул ачисем ҫӳрӗҫ.

Шӑпӑрлансене мӗн пӗчӗкрен инженерсем, ӑсчахсем пулма вӗрентӗҫ. «Кванториум» ача-пӑча технопарк ертӳҫи каланӑ тӑрӑх, ачасене ултӑ енпе вӗрентӗҫ: аэроквантум, робоквантум, ИТ-квантум, наноквантум, энерджиквантум, биоквантум. Ачасене ӑс памашкӑн икӗ пин ятарлӑ хатӗр-хӗтӗр туянӗҫ.

Технопарка уҫнӑ ҫӗре РФ вӗренӳ министрӗн ҫумӗ Вениамин Каганов, РФ Хӑрушсӑрлӑх канашӗ секретарӗн ҫумӗ Рашид Нургалиев, РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Леонид Черкесов та хутшӑннӑ. Пухӑннӑ хӑнасене апат-ҫимӗҫ тасалӑхне лабораторире тӗпчесе кӑтартнӑ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев кунашкал технопарк нумай ачан ӗмӗтне пурнӑҫлама пулӑшнине палӑртнӑ.

Канаш хулин администрацийӗ авариллӗ ҫуртра пурӑнакансене япӑх пӳрте куҫарма хӑтланнӑ. Анчах ку тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Ҫынсене авариллӗ ҫуртран куҫарнӑ чухнехи йӗркене тӗрӗсленӗ чухне палӑрнӑ ку.

Канаш хулин администрацийӗ «Строитель Плюс» тулли мар яваплӑ обществӑпа килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унта кӑтартнӑ тӑрӑх, администраци хута каякан ҫуртра 54 хваттер илме килӗшнӗ. Анчах документра хваттерсенче газ, ӑшӑ, шыв пулмалли пирки пӗр сӑмах та каламан.

Ҫавна май Канаш хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ. Пуҫлӑхӑн ҫитменлӗхсене пӗтерме тивӗ. Ӑна явап та тыттарӗҫ.

Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗ Николай Федоров республикӑна килнӗ. Вӑл чӑваш халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши тата пултарулӑх интеллигенцийӗ ирттернӗ тӗлпулӑва хутшӑннӑ.

Тӗлпулу Наци музейӗнче иртнӗ. Юхма Мишши хӑйӗн ҫӗнӗ кӗнекине, «Авалхи пӑлхар-чӑвашсем» ятлӑскере, хӑтланӑ. Ӑна Николай Федоров пулӑшнипе кӑларнӑ. Тӗпчев публикацине кӑларнӑ ҫӗре Мускав, Тутарстан, Ҫурҫӗр Кавказ ҫыннисем те хутшӑннӑ.

Юхма Мишши хӑйӗн ӗҫне Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президентне халалланӑ. Тӗлпулу кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче иртни те ахальтен мар. Ҫак кун, 1994 ҫулта, Николай Федоров президент должноҫне йышӑннӑ.

Юхма Мишши Николай Васильевича чӑваш культурине аталантарас ӗҫ тӗлӗшпе тимлӗ пулнӑшӑн тав тунӑ, Иван Яковлевӑн наци премине панӑ.

Николай Федоров вара Шупашкар районӗнчи вулавӑшсене 1000 кӗнеке парнеленӗ. Куншӑн вӗрентекенсем питӗ савӑннӑ.

Юлашки ҫулсенче республикӑра ҫӗнӗ шкулсем хута ячӗҫ. Ӗҫ кунпа чарӑнса лармасть-ха. Шкулсемпе ача пахчисене кӑҫал та тӑвӗҫ.

Кӑҫал республикӑра ачасен пилӗк вӗренӳ учрежденийӗ хута каймалла. Иртнӗ ҫулта Радужнӑй, Садовӑй, Ҫӗнӗ хула, Алькеш микрорайонсенче тӑватӑ ача пахчи тума тытӑннӑ. Вӗсене 2017 ҫулӑн пӗрремӗш ҫурринче уҫма палӑртнӑ.

Шупашкарти Гладков урамӗнчи шкула та туса пӗтерӗҫ. Ӑна ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче уҫма палӑртнӑ. Унта 1100 ача вӗренӗ.

2020 ҫулччен республикӑра 11 ача пахчине ҫӗнетме тата тума палӑртнӑ. Вӗсенче пӗтӗмпе 2000 шӑпӑрлан валли вырӑн пулӗ. 2015 ҫулччен хуласемпе районсенчи 33 шкул хута яма тата ҫӗнетме палӑртнӑ.

Италире биатлон енӗпе Тӗнче кубокӗ иртет. Унта пирӗн ентеш Татьяна Акимова та хутшӑннӑ. Антхольц хулинче иртнӗ ӑмӑртура чӑваш спортсменки финиша пиллӗкмӗш ҫитнӗ.

Малти вырӑна Германин пӗрлештернӗ команди йышӑннӑ. Палӑртма кӑмӑллӑ: Раҫҫей биатлонисткисем пӑшалтан лайӑх пенӗ, пӗр штраф та илмен.

Татьяна Акимова тупӑшура йӗлтӗр туййине хуҫнӑ. Ҫул пӑрӑннӑ ҫӗрте шуҫлак пулнӑ. Ҫавна май Татьяна сетка ҫине кӗрсе кайнӑ. Вӑл ӳкнӗ, йӗлтӗре сеткӑран нумай вӑхӑт кӑларайман. Кайран каллех шуҫса кайнӑ, йӗлтӗр каллех ҫыхланса ларнӑ. Ҫапла вӑл нумай вӑхӑта сая янӑ. Кайран ӑна ытлашши вӑрӑм туя панӑ.