Пограничниксен «Чебоксары» хурал карапӗ республикӑн тӗп хулинчи юханшыв портӗнче вырӑн тупӗ.

Чӗрӗк ӗмӗр ытла службӑра тӑнӑскере, шучӗпе, тимӗр-тӑмӑра ямалла. Анчах ӑна асӑнмалӑх тесе упраса хӑварасшӑн. Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин погранслужби ӑна Шупашкара пама кӑмӑл тунӑ. Кун пирки хальлӗхе ҫирӗппӗн татса каланиех ҫук-мӗн те, анчах карапа шӑратма ӑсатмасса тем пекех шанаҫҫӗ. Хула влаҫӗсем ӑна хисепе тивӗҫ служба палӑкӗ евӗр пӑхса-тытса тӑрасшӑн.

Аса илтеретпӗр, унччен «Соболь» ятпа ҫӳренӗ карапа 1997 ҫулхи авӑнӑн 10-мӗшӗнче «Чебоксары» теме тытӑннӑ.

Раҫҫейри харӑсах виҫӗ савут хӑйӗн мӗнпур ӗҫченне канма янӑ. Ҫак вӑхӑтра производство пуҫӗпех чарӑннӑ. Канаканнисен шутӗнче — Тольяттинчи «АвтоВАЗ», «GM-АвтоВАЗ» тата Volkswagen концернӑн Калугӑри савучӗ.

Юлашкинчен асӑннин ӗҫченӗсем утӑн 28-мӗшӗнче канма кайнӑ та ҫурлан 25-мӗшӗччен ӗҫ пирки шухӑшламасӑр пурӑнӗҫ. «АвтоВАЗ» ӗҫченӗсен канӑвӗ пӗр эрне кӗскерех пулӗ — ҫурлан 18-мӗшӗнче ӗҫе кӳлӗнӗҫ. «АвтоВАЗ» ытти ҫул халӑха массӑллӑ канма яман иккен.

Маларах Раҫҫейри ытти хӑш-пӗр савут та хӑйсен ӗҫченӗсене канма янӑ. Анчха вӗсем кӗҫ-вӗҫ ӗҫе тухмалла. Всеволожскри Ford ҫурлан 11-мӗшӗнче ҫӗнӗ вӑйпа ӗҫе кӳлӗнӗ, Питӗрти Hyundai — ҫитес уйӑхӑн 4-мӗшӗнче.

Савутсем кансан та унти хуралҫӑсем, урапа (машина) юсакансем тата ытти ҫавӑн йышши тытӑм пурпӗрех ӗҫлӗ.

Тепӗр хыпар та пур. Европа усламҫисен ассоциацийӗн шучӗпе кӑҫал Раҫҫейре ҫӗнӗ урапа сутасси 12 процент, е 335 пин штук, чакса 2,45 миллион штукпа танлашмалла.

Паян Куславккари «Пчелка» (чӑв. Пыл хурчӗ) ача пахчинче чӑннипех те савӑнӑҫлӑ пулӑм хуҫаланнӑ. Шӑпӑрлансем патне ирех Шупашкартан хӑнасем ҫитнӗ. Пӗчӗкскерсем тата воспитательсем Чӑваш патшалӑх пукане театрне хапӑлласах йышӑннӑ.

Артистсем ачасене «Лайӑх пулас килет» («Хучу быть хорошим») спектакльпе савӑнтарнӑ. Шӑпӑрлансем сӑнарсемпе пӗрле куляннӑ, савӑннӑ.

Ача пахчин воспитателӗсен шухӑшӗпе, паян ачасене спектакль кӑтартни усӑллӑ, мӗншӗн тесен вӗсен ҫынпа хутшӑнасси хавшанӑ. Аслисем кӗҫӗннисен кунӗ кӑсӑклӑ, асра юлмалла ирттӗр тесе сахал мар тарӑшаҫҫӗ.

Сӑнсем (5)

Сӗнтӗрвӑрринчи ҫӗнӗ ҫурт

Ҫак вӑхӑтра «Лидерстрой» ТМЯП Сӗнтӗрвӑрринче икӗ нумай хваттерлӗ ҫурта хӑпартать. Пӗрин 3-мӗш хутне хӑпартса ҫитернипе пӗрех, теперинне никӗс валли шӑтӑк алтаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех шыв пӑрӑхӗсене тата ытти инженери тетелӗсене йӗркелеҫҫӗ. Ҫуртсем Ломоносов урамӗ, 8 адреспа вырнаҫнӑ.

Ку ҫуртсене хулари юрӑхсӑра тухнӑ ҫуртсенче пурӑнакан халӑха куҫармалла. Ҫавӑн пекех унта тӑрӑхсем тата ашшӗ-амӑшӗсӗр юлнӑ ачасем ӑшӑ йӑва тупмалла.

Сӑнсем (11)

Пӗлсе лартсан йывӑҫ ҫапла кашлӗ

Кун пирки Шупашкарти экологсем тӗп хулари йывӑҫ-тӗм епле чӗрӗлнине хакланӑ тӑрӑх пӗтӗмлетнӗ.

Тӑван тавралӑх тӑрӑмӗшӗн ҫунакансем кӑҫал ҫуркунне лартнӑ йывӑҫ-тӗм пахалӑхне халех хакланӑ. Ахаль чухне ку ӗҫе тепӗр ҫултан пурнӑҫлакан та, ку хутӗнче вӑрах тӑхтас темен.

Ятарласа вӗрентнӗ специалистсем лартнӑ йывӑҫ-тӗмӗн 95 ытла проценчӗ чӗрӗлнӗ. Хӑйсен кӑмӑлӗпе лартма тухнисен 80 проценчӗ вӑй илнӗ. Ку вӑл йывӑҫ-тӗм лартма профессионалсене шанмаллине пӗлтерет тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Турая каякан ҫула юсаҫҫӗ

Ҫак кунсенче Муркаш районӗнчи Турай ялне каякан ҫула тӗплӗн юсасси малалла пырать. Райцентра «Сӑр» автоҫулпа ҫыхӑнтаракан ҫак трассӑна Чӑваш Енӗн Транспорт министерствин «Чувашупрдор» учрежденийӗ ҫӗнетет.

Ҫул 4-мӗш техника категорине кӗрет иккен. Ӗҫе виҫӗ тапхӑра пайланса пурнӑҫламалла. Халӗ пӗрремӗш тапхӑрӗпе ӗҫлеҫҫӗ. Халь юсакан ҫулӑн тӑршшӗ — 6 километр та 80 метр. Икӗ йӗрлӗ ҫулӑн иртсе ҫӳремелли пайне 6 метр сарлакӑш тӑваҫҫӗ. Халӗ хура вак чул сарма тата асфальтпа бетон хутӑшӗ сарма тытӑннӑ ӗнтӗ.

Сӑнсем (16)

Ева Николаевна Лисина

Чӑваш прозаикӗ, сӑвӑҫ, куҫаруҫӑ, СССР Ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ, библиограф. Вӑл — Ева Николаевна Лисина. Нумаях пулмасть Ева Николаевна 75 ҫул тултарнӑ.

Ева Лисина Патӑрьел районӗнчи Именкасси ялӗнче 1939 ҫулхи утӑн 26-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Аслӑ Арапуҫри шкула пӗтерсен Мускаври К.А.Тимирязев ячӗллӗ ял хуҫалӑх академине вӗренме кӗнӗ, унтан Мускаври Ломоносов ячӗллӗ патшалӑх университетӗнче Ботаника садӗнче, И.Сеченов ячӗллӗ медицина институтӗнче ӗҫленӗ. Вӑл Щепкин ячӗллӗ театр училищинче чӑваш литературине те вӗрентнӗ.

Ева Николаевна иртнӗ ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенче ҫырма тытӑннӑ. Вӑл 1988 ҫултанпа СССР Ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ.

Ева Лисина Александр Островский, Эдуард де Филиппо, Пьетро Гаринеи, Сандро Джованнини, Юджин О Нил пьесисине, Варлам Шарламов калавӗсене, Орхана Вели сӑввисене куҫарнӑ.

«Немецкая волна» радиора унӑн калавӗ ҫӗнтернӗ хыҫҫӑн ӑна Германие час-часах чӗнме тытӑннӑ, нимӗҫсен радиовӗнче унӑн куҫарнӑ калавӗсем янӑранӑ.

Ева Николаевнӑна Библие чӑвашла куҫарма сӗнсен вӑл ытти ӗҫе пӑрахнӑ, Мускавран Шупашкара килнӗ.

Малалла...

Канашра шӑматкун ыттисенчен расна туй иртнӗ. Хальхинче Раҫҫей тата Украина ҫыннисем пӗр ҫемьене тӗвӗленнӗ.

Туя ҫамрӑксем наци йӑли-йӗркине пӑхӑнса ирттернӗ-мӗн. Тӗрӗллӗ ҫипуҫ тӑхӑннӑ хӗрпе каччӑна чӑваш тумӗ тӑхӑннӑ ертӳҫӗ ҫырӑнтарттарнӑ. Пикен Украинӑран килнӗ тӑванӗсем пурте наци тумне тӑхӑннӑ.

Украина хӗрӗпе пӗрлешекен каччӑ умне унти халӑх йӑлипе тӗрленӗ ал шӑлли хурса панӑ. Ун ҫине ура ярса пусни шӑпана яланлӑха пӗрлештерни пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. Ҫырӑннӑ самантра чӑвашла тата украинла юрӑсем янӑратнӑ, саламӗ виҫӗ чӗлхепе янӑранӑ.

Сӑнсем (19)

Утӑн 28-мӗшӗ тӗлне илсен, Чӑваш Енре пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 21,8 пин гектар вырса илнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак кун тӗлне 30 пин гектар вырма ӗлкӗрнӗ пулнӑ иккен. Кӑҫалхине илсен, ку вӑл пӗтӗмӗшле вырма лаптӑкӗн 7,8 проценчӗпе танлашать. Тухӑҫ хальлӗхе пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех курӑнать. 2013 ҫулхи утӑн 28-мӗшӗнче гектартан 20,6 центнерпа танлашнӑ пулсан кӑҫал вӑл 19,8 центнер тухать.

Хирте хальхи вӑхӑтра 350 комбайн ӗҫлет. Ку вӑл ӗҫлеме пултаракансен ҫурри иккен. Ҫакна ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов паянхи правительство ларӑвӗнче палӑртнӑ.

Хальлӗхе хуҫалӑхсен 30 проценчӗ вырмана та тухман иккен. Ӗҫлемелӗх вара пур — кӑҫал тӗш тырӑпа пӑрҫа йышшсием 280 пине яхӑн гектар йышӑнаҫҫӗ.

Паян аслӑ шкулсем хӑйсен сайчӗсенче вӗренме кӗме тивӗҫҫисен списокӗсене пичетлеме тивӗҫ. Списока пӗрлехи патшалӑх экзаменӗн кӑтартӑвӗсем тӑрӑх йӗркелӗҫ. Унта чи малтанах шкул олимпиадисен ҫӗнтерӳҫисене, кайран ҫӑмӑллӑхлӑ категориллисемпе тӗллевлӗ вӗренме кӗрекенсене асӑнмалла.

Утӑн 30-мӗшӗ тӗлне ҫав категорисен тӗрлӗ хутсен оригиналне пырса памалла та 31-мӗшӗнче ҫавсем вӗренме кӗни пирки хушу пичетлӗҫ.

Вӗренме кӗме сӗннисенчен ыттисен оригиналсене ҫурлан 4-мӗшӗччен парса ӗлкӗрмелле. Тепӗр кунне ҫурлан 5-мӗшӗнче кун ҫути кӑтартӗҫ.

Кун хыҫҫӑн та аслӑ шкулсенче пушӑ вырӑнсем юлсан вӗсем иккӗмӗш тапхӑр йӗркелӗҫ. Ҫурлан 8-мӗшӗччен ҫӗнӗ абитуриентсен хучӗсене йышӑнӗҫ те ҫурлан 11-мӗшӗнче вӗренме иккӗмӗш тапхӑрпа кӗнисем пирки хушу кӑларӗҫ.

Сӑмах май каласан, кӑҫал Чӑваш Енри аслӑ шкулсене пурӗ 3 пин ытла абитуриент валли хысна вырӑнӗ пӑхса хӑварнӑ.