Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи ҫулсем ҫинче туристсене кӑтартмалли паллӑсем вырнаҫтарӗҫ. Ҫапла тумаллине Чӑваш Енӗн культура министрӗн ҫумӗ Иван Иванов ҫӗршывра туризма аталантарас темӑпа иртнӗ республика шайӗнчи ӗҫлӗ канашлура палӑртнӑ. Ӑна Сӗнтӗрвӑрри районӗнче йӗркеленӗ.

Туризма аталантарас ыйтусене сӳтсе явнӑ май министр ҫумӗ кӑтарту паллисем вырнаҫтарас йӑла ытти ҫӗршывра анлӑ сарӑлнине палӑртнӑ. Ку ӗҫе пирӗн ҫӗршывра та хальлӗхе анлӑ пуҫӑнман-ха. Пирӗн, чӑвашсен, мӗншӗн кая юлмалла?

Ҫул-йӗр кӑтартмалли паллӑсене QR-кодсемпе тивӗҫтерӗҫ. Вӗсене вырнаҫтарассине Сӗнтӗрвӑрри районӗнчен пуҫлӗҫ. Ку вӑл ытахальтен мар. Сӗнтӗрвӑрри тӑрӑхӗ — чӑваша тӗнче шайне ҫӗкленӗ космонавт Андриян Николаев ҫуралнӑ кӗтес. Асаилтеретпӗр, ку тӑрӑхра летчик-космонавт ҫуралнӑранпа 85 ҫитнӗ тӗле Николаевӑн агросӑнне хатӗрлемелле.

Шупашкара килсе ҫитнӗ ҫыравҫӑсем

Паян ирпе Шупашкара ҫӗршывӑн тӗп хулинчи ҫыравҫӑсем килсе ҫитнӗ. Вӗсем хушшинче пултаруллӑ 11 ҫын, литераторсем, ҫыравҫӑсем тата сӑвӑҫсем.

Мускаври пултарулӑх ҫыннисене культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова тата Валерий Петровский ҫыравҫӑ тата куҫаруҫӑ кӗтсе илнӗ.

Хӑнасен Чӑваш Енри программи анлӑ пулассине пӗлтерет республикӑн Культура министерстви. Хӑнасене Етӗрнери тата Шупашкарти, ҫавӑн пекех Сӗнтӗрвӑрри тата Шупашкар районӗсенчи паллӑ вырнӑсене кӑтартма палӑртнӑ. Чӑваш Енре вӑхӑтлӑх чарӑнса тӑмалли вырӑна вара хӑнасем хӑйсем тӗллӗн суйланӑ иккен. Кун валли вӗсем Етӗрне районӗнчи Стрелецки ялӗнчи хӑна ҫуртне куҫ хывнӑ.

Сӑнсем (6)

Пӑрачкав районӗнчи Мишуково ялӗ нумаях пулмасть уявне паллӑ тунӑ. Лапамра алӗҫ ӑстисен куравне йӗркеленӗ. Кунтах кашниех вырӑс апачӗпе хӑналанма пултарнӑ. Ӑна ялти хӗрарӑмсем хатӗрленӗ.

Уяв Мишуково ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.И.Конов тухса калаҫнинчен пуҫланнӑ. Унтан Пӑрачкав район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Е.В.Лебедев сӑмах илнӗ. Шел те, Мишуково йывӑр тапхӑра чӑтса ирттерет. Ку «Новь» ЯХПК аркансан пуҫланнӑ. Анчах фермер хуҫалӑхӗсем вӑй илсен лару-тӑру лайӑх енне ылмашӑнма тытӑннӑ.

Уявра ялти чи ҫамрӑк тата ватӑ ҫынна палӑртнӑ. Шкула ача нумаях ҫӳремест — 27-ӗн кӑна. Апла пулин те вӗсем районта иртекен олимпиадӑсене, спорт ӑмӑртӑвӗсене, конкурссене хутшӑнаҫҫӗ. Шкулта хоккей ушкӑнӗ те пур.

Тӳре-шара тухса калаҫнӑ хыҫҫӑн концерт пуҫланнӑ. Юрӑ-ташӑпа киленнӗ май халӑх тата хӑнасем пулӑ шӳрпипе сӑйланнӑ.

Сӑнсем (54)

Вера Соколова спортсменка

Чӑваш Ен спортсменкине Вера Соколовӑна хисеплӗ ят панӑ. Халӗ Вера — РФ тава тивӗҫлӗ спорт мастерӗ. Хушӑва ҫак кунсенче РФ спорт министрӗ Виталий Мутко алӑ пуснӑ.

Вера Соколова Муркаш районӗнчи Анаткас Апаш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Хӑвӑрт утассипе шкулта вӗреннӗ чухнех кӑсӑкланма тытӑннӑ. Ун чухне ӑна Аверкий Васильев тренер вӗрентнӗ.

Вера Соколова Тӗнче тата Европа кубокӗсенче пӗрре мар ҫӗнтернӗ. Чылай вӑхӑт юниорсем хушшинче тӗнче рекордсменӗ пулнӑ. Юлашки вӑхӑтра вӑл хӑйӗн ӑсталӑхне Олимп хатӗрленӗвӗн В.Чегин ячӗллӗ центрӗнче туптать.

Халӗ Вера ҫӑмӑл атлетика енӗпе иртекен Европа чемпионатне хатӗрленет. Вӑл кӑҫал ҫурла уйӑхӗнче Швейцарири Цюрих хулинче пулӗ.

Ку эрнере, вырсарникун, (ҫурлан 3-мӗшӗнче) Ҫӗнӗ Шупашкарта салтак юррин хула фестивалӗ иртӗ.

Мероприятие тӳлевсӗрех кӗртеҫҫӗ. Фестиваль шӑп кӑнтӑрла, 12 сехетре, пуҫланӗ. Унта патриотлӑх юррисемпе киленнисӗр пуҫне салтак апат-ҫимӗҫне тутанма та май пулӗ.

Хальхинче вӑл иккӗмӗш хут иртет. Пӗлтӗр унта Сергей Яковлев, Сергей Мягков, Евгений Карпеев, Игорь Орлов, Юрий Романов, «Память» (чӑв. Астӑвӑм) ушкӑн тата ыттисем хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Ҫавӑн пекех унта ачасен «Шевле» ушкӑнӗ те юрланӑ.

Шупашкар кӳлмекӗ

Кӑҫалхи хула кунӗнче йӑлана кӗнӗ конкурссемпе проектсемсер пуҫне ҫӗннисем те пулӗҫ. Ҫак кун пурне те «Аистенок» фестивале хутшӑнма чӗнеҫҫӗ.

Кӑҫал Шупашкарти предприятисенче ӗҫлекенсен хушшинче пултарулӑх фестивалӗ йӗркеленӗ. Спорт мероприятийӗсем те чылай пулӗҫ. Кӑҫал та халӑх ирхи хусканӑва пухӑнӗ. Каҫхине вара велочупу иртӗ.

Шупашкарти кӳлмек ҫийӗнче аквабайк-шоу пулӗ. Шупашкар хула администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Маркова каланӑ тӑрӑх, унта «Стрижи» пилотаж ушкӑнӗ (МИГ 29 истребительсем) е «Русь» пилотаж ушкӑнӗ (Л 39 истребительсем) хутшӑнӗ. Шоу кӳлмек ҫийӗнче иртнӗ май ӑна пурте курма, илтме пултарӗҫ.

Судникович ӗҫне хаклани

Улатӑрти Наталья Судникович художник никама пӑхӑнман патшалӑхсен пӗрлешӗвӗн шайӗнче хакланӑ. Ӑна пухӑмҫӑсен халӑхсем хушшинчи общество союзӗн Хисеп хучӗпе чысланӑ.

Асӑннӑ пӗрлешӗве 2007 ҫулта йӗркеленӗ. Вӑл пухӑмҫӑсен тӗрлӗ вак пӗрлешӗвӗсене, обществисене, клубӗсене, кружокӗсене, ушкӑнӗсене пӗтӗҫтерет.

Судникович художник ирӗк панипе тата укҫаллӑ ҫынсем пулӑшнипе 2010 ҫулта унӑн ӳкерчӗкӗсенчен кӗсьене чикмелли календарьсем кӑларма тытӑннӑ. Пысӑках мар тиражпа кун ҫути кӑтартнӑскерсенче шӳтлӗ ӳкерчӗксене кура вӗсене филотаймистсем (ку вӑл календарьсемпе кӑсӑкланнине пӗлтерет) хаваспах туянма тытӑннӑ. Раҫҫейӗн хӑш-пӗр регионӗнче календарьсен пиратла копийӗсене те пичетлеме тытӑннӑ. Ҫак вӑхӑтра Судниковичӑн автор ӗҫӗсемлӗ икҫӗре яхӑн календарь пичетленнӗ. Ҫынсем Улатӑр, Хусан, Питӗр хулисене сӑнланисене уйрӑмах кӑмӑллаҫҫӗ-мӗн.

Шупашкарта хӑпартакан пӑр керменне черетлӗ хут Чӑваш Енӗн Премьерӗ Иван Моторин тата Стройминӗн министрӗ Олег Марков тӗрӗслесе кайнӑ. Ӑна юпа уйӑхӗнче туса ҫитерме планлаҫҫӗ пулин те ӗҫӗ кунта пайтах мӗн.

Хальхи вӑхӑтра тимӗр каркаса туса ҫитернӗ, ҫурт сийӗсене вырнаҫтарса тухнӑ, тӑррине витнӗ. Унсӑр пуҫне подрядпа ӗҫлекен организацисем шыв тата пӑх-шӑк пӑрӑхӗсене хурса тухнӑ, ҫутӑ кӗртнӗ. Ӑшӑпа тивӗҫтерекен пӑрӑхсене вырнаҫтарассин пӗтӗм ӗҫ калӑпӑшӗнчен 95% тунӑ. Котельнӑйпа трансформатор подстанцине туса ҫитернӗ, урапасем лартмалли лаптӑкра асфальт сараҫҫӗ. Уйрӑмах нумай тумалли ӗҫсем шутне пӑр керменӗ ҫывӑхӗнчи лаптӑка хӑтламаллине кӗртмелле — ӑна хальлӗхе 20% кӑна пурнӑҫланӑ.

Юпа уйӑхӗнче пӑр керменӗ ӗҫлеме пуҫламаллине шута илсе тӗрӗслев хыҫҫӑн ӗҫе хӑвӑртлатас тесе хушма строительство организацийӗсене явӑҫтарма йышӑннӑ. Рабочисен йышне те пысӑклатмалла. Хальхи вӑхӑтра пӑр керменне тӑвассипе 22 организаци ӗҫлет, рабочисен йышӗ — 382 ҫын.

Пӑр керменӗ «Олимп» стадионӗнче вырнаҫнӑ, вӑл 7 300 вырӑнлӑ пулӗ.

Малалла...

Лаптӑкри уйрӑм ҫынсен ҫурчӗсем

Шупашкарӑн тӗп вырӑнӗсенчен пӗр лаптӑка — К. Ивановпа Водопровод урамӗ хушшинчи 26 гектар патнелле ҫӗре ҫурлан 14-мӗшӗнче аукциона кӑларӗҫ. 4-мӗш микрорайонти вырӑна аукциона 134 миллион тенкӗпе кӑларнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗн ҫак лаптӑка аталантарма тивӗ.

Шупашкар хулин тӗп архитекторӗ Вениамин Мамуткин пӗлтернӗ тӑрӑх ҫурт-йӗр хӑпартаканӗ аукциона выляса илнӗ хыҫҫӑн ҫуртсен проекчӗсене хулан тӗп аталану концепцине тӗпе хурса хатӗрлеме тивӗ. Ҫав шутра Хосе Асебильо испан архитекторӗн шухӑшӗсене те шута илӗҫ. Проект тӑвакансен уйрӑмах хулан историлле пайӗнче ӗҫленине манмалла мар пулӗ.

Ку проекта пурнӑҫлама юрӑхсӑра тухнӑ 3 ҫурта сӳтме тивӗ: Свердлов ур, 57/1; Водопровод ур., 27; К.Иванов ур., 59. Вӗсене «2013–2015 ҫулсенче ЧР лаптӑкӗнчи юрӑхсӑра тухнӑ ҫурт-йӗрти граждансене куҫарасси» программӑн укҫи-тенкипе сӳтӗҫ. Ҫурт-йӗр хӑпартаканӗн ҫавӑн пекех хӑй пурлӑхӗпе Хӗрлӗ ҫар урамӗнчи 5-мӗш ҫурт ҫыннисене хваттер тупса пама тата салатма тивӗ.

Ӗремпурта нумай пулмасть Атӑлҫи федераллӑ округӗн туризм пурлӑхӗсен «Открой Приволжье» (чӑв. «Атӑлҫи тӑрӑхне уҫ») фестиваль-хӑтлавӗ иртнӗ. Унта «Бичурин тата хальхи самана» музей те хутшӑннӑ.

Кӳкеҫсем хаклавҫӑсене икӗ проектпа паллашма сӗннӗ: «Чӑваш ялӗнчи катайла кану кунӗ» тата «Икӗ культура ҫыхӑнӑвӗ». Вӗсемшӗн икӗ диплома тивӗҫнӗ. Пӗри — «Культурӑна ӑнланмалли туризм» номинацире чи лайӑх маршрутшӑн, тепри — «Чи лайӑх музей экскурсийӗ» номинацире Атӑлҫи федераллӑ округӗнчи чи лайӑх экскурси программишӗн.

«Чӑваш ялӗнчи катайла кану кунӗ» проект авалхи Тухӑҫ культурине тата вӑл чӑвашсемпе епле ҫыхӑннине уҫса парать. Ӑна, паллах, ытларах Н.Я. Бичуринпа ҫыхӑнтарса йӗркеленӗ.

«Икӗ культура ҫыхӑнӑвӗ» вара чӑвашсен авалхи кун-ҫулне кӑтартать — кунта Апаш культури те, чӑваш эрешӗ те, Тухӑҫри культурӑсем те те пур.

«Бичурин тата хальхи самана» музей Кӳкеҫре вырнаҫнӑ. Иртнӗ эрнере унта юсав ӗҫӗсем вӗҫленнӗ хыҫҫӑн паян вӑл каллех хӑйӗн алӑкне уҫнӑ. Тунтикунпа эрнекун хушшинче 9 сехетрен 17 сехетччен ӗҫлет, шӑматкун — 15 сехетччен кӑна. Экскурсисемшӗн аслисем 20 тенкӗ тӳлемелле, ачасен — 10 тенкӗ.

Малалла...