Республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсем пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене паянхи кун тӗлне 110 пин гектар ҫапса тӗшӗленӗ. Ку вӑл мӗнпур лаптӑкран 47 процента ҫӗннине пӗлтерет. Елчӗк районӗнче 83,8 процента ҫитнӗ; Шӑмӑршӑра — 63,2%; Вӑрнарта — 55,6%, Патӑрьелте — 55,3%; Комсомольскинче — 54,3%; Канашра — 54,3%; Красноармейскинпе Хӗрлӗ Чутайӗнче — 53,9%. Тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 19,2 центнер тухать. Вырмана вӗҫленӗ хуҫалӑхсем те пур. Ун пеккисем республикипе — тӑххӑррӑн. Ҫурринчен иртнисем вара — 146-ӑн.

Республикӑн ял хуҫалӑх министерстви талӑксерен миҫешер гектар вырса пынине тата хирте миҫе комбайн ӗҫленине те сӑнаса пырать. Малтанхи кӑтартӑва илсен, кунсерен 17,5-шар пин гектар ҫинче вырса тӗшӗлеҫҫӗ. 774 комбайнран хирте 711-шӗ ӗҫлет. Пурте хире тухайманни вӗсем ваннипе ҫыхӑннӑ. Кашни комбайн вӑтамран талӑксерен 24,6 гектар ҫӗнет иккен. Ҫапах та ку кӑтарту Ҫӗмӗрле районӗнче калама ҫук пӗчӗк — пурӗ те 9 гектар.

Малалла...

Росреестрӑн республикӑри управленийӗнче куҫман пурлӑх правипе ҫыхӑннӑ ӗҫ-пуҫа регистрацилессине черетлӗ хутчен пӗчӗклетни пирки пӗлтерет асӑннӑ тытӑмӑн пресс-служби. Ҫӗнӗлӗх ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнчен вӑя кӗнӗ.

Регистрацилеме тӑрсан чи нумаййи 10 кунтан ытла кӗттермӗҫ. Чылай чухне вара, сӑмахран, хваттере приватизацилени, ҫӗр пайӗн хуҫи пулнине ӗнентерекен хутсене шӑп та лӑп пӗр эрнере алла илме май килӗ. Хутсене «Регистраци — Кадастр» «пӗр чӳрече» меслетпе е тата Нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсем урлӑ парсан та ӗҫе ҫичӗ кунта туса пӗтерӗҫ.

«Финмаркет» информаци агентстви эрех уйрӑмах ӗҫекен 20 муниципалитет рейтингне йӗркеленӗ. Ӑна ӗненсен малти 10 йӗркене Канашпа Етӗрне хулисем лекнӗ. Етӗрнере пурӑнакан кашни ҫын ҫулталӑкне вӑтамран 27,9 литр ҫавӑрса хурать. Канашра вара 27,1 литр пушатаҫҫӗ. Сӑмах май, Раҫҫейре ку кӑтарту 7,7 литрпа танлашать иккен.

Уйрӑмах ӗҫекен муниципалитетсем йышлипе рейтинга Тутарстанран 6-ӑн ҫакланнӑ, Коми Республикинчен — 4-ӑн, Самар облаҫӗнчен — 2-ӗн.

Унчченрех агитбригадӑсем уй-хирпе ферма тӑрӑх юрласа та ташласа ҫӳретчӗҫ. Хӑш-пӗр ҫӗрти культура учрежденийӗсем халӗ те ун пек йӑлана тытса пыма шухӑшлаҫҫӗ иккен. Акӑ, Элӗк районӗнчи «Пучах» агитбригада ҫывӑх вӑхӑтра ҫула тухма пуҫтарӑнать. Район администрацийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, ушкӑн культура учрежденийӗсем ҫук ялсене ҫитме палӑртать иккен. Хӑҫан каяссине те палӑртса хунӑ — ҫак уйӑхӑн 12-16-мӗшӗсенче.

Юрласа та ташласа кӑтартнипех ҫырлахмӗҫ вӗсем. Районӑн социаллӑ хӳтлӗх пайӗн пуҫлӑхӗ Галина Григорьева вырӑнтисене кӑсӑклантаракан ыйтусене уҫӑмлатма пулӑшӗ.

Тӗлпулу ыран, ҫурлан 12-мӗшӗнче, Атмалкасси ялӗнчен пуҫланӗ. Ҫурлан 13-мӗшӗнче Качалов ялне, 14-мӗшӗнче Павлушкӑне тата Шавранчӑка, 15-мӗшӗнче Шуркассине тата Ҫулавӑҫне, 16-мӗшӗнче Атайкассине тата Мӑн Шӗвӗше ҫитмелле.

Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансем хӑйсен ҫурчӗсен тӑрӑмӗпе кӑсӑкланмаҫҫӗ иккен. Пурте мар-ха. Чылайӑшӗ. Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх енӗпе потребительсен правине хӳтелес енӗпе ӗҫлекен общество ертӳҫи Олег Ялугин харпӑрлӑхҫисенчен 3 проценчӗ кӑна хастаррине палӑртнӑ. Шупашкар хула админситрацийӗн муниципалитет ҫурт-йӗрне тӗрӗслесе тӑрас енӗпе ӗҫлекен пай пуҫлӑхӗ Наталья Васильева та ҫынсем хастар маррине асӑрханӑ.

Тӗрӗссипе вара ҫынсен парвуртарах пулни кирлех. Шупашкарти ҫуртсенчен чылайӑшӗн, акӑ, ҫурт-йӗре тытса тӑма управляющи компание палӑртма вӑхӑт ҫитет. Пиллӗк ҫулта пӗрре ҫакӑн пек йышӑнмалла та, вӑхӑчӗ ҫитет-мӗн.

Маларах асӑннӑ халӑх организацине илсен, ӑна уҫнӑранпа ҫынсене тӗрлӗ ыйтупа 500 хут ытла йышӑнма тивнӗ. «Кунне 20–30 ҫын килет», — тесе каланӑ организаци ертӳҫи Олег Ялугин. Судра 40 ытла тавӑҫ выртать иккен. Халӑх организацине пыракансем тӗрӗслев органӗсем алран кайтӑр тенӗн хурав панине те калаҫҫӗ-мӗн. Кунта вӗсем прокуратурӑпа Ҫурт-йӗр инспекцине ӳпкелеҫҫӗ иккен.

Паян Етӗрне районӗнчи Мӑн Явӑш ялӗнче культурӑпа спорт центрӗ уҫма палӑртнӑ. Ӑна «Выла» тесе ят панӑ. Центра яла комплекслӑ аталантарас программӑпа килӗшӳллӗн туса лартма май килнӗ. Халӗ мӗнпур ӗҫе вӗҫленӗ ӗнтӗ. Центра савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ирхи вунӑ сехетре уҫӗҫ.

Шупашкар хулинче пурӑнакан 23 ҫулти пӗр ашшӗ тӑван тӗпренчӗкӗ умӗнче парӑма кӗрсе кайнӑ. Нумай та мар, сахал та мар — 44 пин тенке яхӑн.

Парӑмлӑскере суд приставӗсем чикӗ леш енне кайма чарас тенӗ. Чунӗ сиснӗ тейӗнех вӗсен. Кӗҫех ҫамрӑк ашшӗн инҫе ҫула тухас шухӑш ҫуралнӑ. Анчах парӑм пур та — ҫул та хупӑ. Инҫе ҫӗре каяс кӑмӑлӗ пысӑк пулнӑ-тӑр ҫав ун — алимент парӑмне тӳлеме амӑшне янӑ. Тен, кам пӗлет, асли хӑй пынӑ пуль. Ара, аннемӗрсемшӗн эпир яланах ача мар-и? Алимента тӳлеме арҫыннӑн амӑшӗ хӑй пынӑ. Тӗп парӑма татнисӗр пуҫне унӑн суд приставӗсем ӗҫ тунишӗн илекен тӳлеве те татма тивнӗ. Унӑн виҫи 7 процентпа танлашать. Ҫапла вара кӗсьене 3 пине яхӑн ҫӳхетме лекнӗ.

Ача ҫураттарассипе Чӑваш Енре Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар пулӑшу кӳреҫҫӗ. Кунти тухтӑрсене хӑпартланма май паракан ку сӑмаха Раҫҫейӗн Сывлӑх сыхлав министерствин Ачасене медицина пулӑшӑвӗ парассипе тата ача ҫуратма пулӑшассипе тимлекен департамент директорӗ Елена Байбарина «Новости» информагенствӑна панӑ интервьюра каланӑ иккен.

Унта сӑмах ача-пӑчана тухтӑрсем пулӑшу кӳрес ӗҫ епле пыни пирки калаҫнӑ-мӗн. Департамент директорӗ регионсенче пепкелӗх центрӗсене 22 уҫни пирки асӑнса хӑварнӑ. Питӗрте вара федераци шайӗнчи ҫавӑн пек пульница ӗҫлет иккен. Килес ҫул ун йышшине тепре Мускавра хута ямалла.

Центрсен ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ май Байбарина хайхисем хӑйсене лайӑх енчен кӑтартнине палӑртнӑ. Ун йышшисем пур регионсенче тин ҫеҫ ҫуралнисем тата амӑшӗсем вилесси сахал иккен. «Ыйтӑва пепкелӗх центрӗ хӑй кӑна татса парамасть. Унӑн ача ҫуратма пулӑшакан лайӑх учреждени пек ӗҫлемелле ҫеҫ мар, йывӑр хӗрарӑмсене, ҫуратнисене тата ҫуралнисене регионӗпех пулӑшмалла», — тенӗ вӑл. Енчен те вӗсем пулӑшу кӳрессине пӗрлештерсе тӑраҫҫӗ тӗк кӑтарту та лайӑхрах пулассине палӑртнӑ май департамент директорӗ: «Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар регионсем халех пур.

Малалла...

Ҫурла уйӑхӗн 22–27-мӗшӗсенче Шупашкарта парашют спорчӗ енӗпе Тӗнче кубокӗ тата Европа чемпионачӗ тата юниорсен ӑмӑртӑвӗ иртет. Ӑна А.В. Ляпидовский ячӗллӗ аэроклубра йӗркелӗҫ. Ӑмӑртӑва хутшӑнакансем хӑйсен пултарулӑхне акробатика тата тӗл анса ларас енӗпе кӑтартрӗҫ.

Унта 20 ҫӗршыври 200-е яхӑн спортсмен килсе ҫитмелли пирки пӗлтерет республикӑн Спорт министерстви. Чи йышлӑ ушкӑн Китайран килмелле иккен — унтан 20 ҫын хутшӑнмалла. Раҫҫей те кая юласшӑн мар — ӑмӑртӑва 17 парашютист тухмалла.

Шавлӑ кӳршӗ-аршӑпа пурӑнса курман ҫын ҫакӑ епле нушалантарнине ӑнланмӗ. Ӳлӗмрен ун йышшисене кӑрарах явап тыттарма пуҫлӗҫ. Шӑв-шавшӑнах хупса хумӗҫ-ха, анчах кӗсьене аванах ҫӳхетме тивӗ. Ҫакна Административлӑ майпа правӑна пӑсни пирки калакан республика саккунӗнче пӑхса хӑварнӑ. Улшӑнусене ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем ҫуллахи каникула каяс умӗнхи 14-мӗш сессире йышӑнса хӑварчӗҫ.

Эрне варринче каҫхи 23 сехетрен тытӑнса ирхи 7-ччен, канмалли кунсенче тата уявсенче 22-рен тытӑнса 8-ччен шавланишӗн 500 тенкӗрен пуҫласа 1000 тенкӗ таран штарфлама юрать. Унччен чи пӗчӗк штраф виҫи 200 тенкӗпе танлашнӑччӗ. Должноҫри ҫынсем ҫапла хӑтлансан вӗсене 1–1,5 пин тенкӗ тӳлеттерӗҫ; предприяти-организацисене — 2–5 пин тенкӗ. Пӗрре асӑрхаттарнӑ хыҫҫӑн татах шавласан штраф виҫи те ӳсӗ. Ун йышши уйрӑм ҫынсене 1–3 пин, должноҫрисене 3–10 пин, юридици сӑпачӗсене (унта предприяти-организаци кӗрет) 5–15 пин тенкӗлӗх штрафлӗҫ.