Республикӑра
ЧР Информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министерстви Красноармейски районӗнӗн хаҫачӗн — «Ял пурнӑҫӗн» — редакторне палӑртас тӗллевпе конкурс ирттернине унчченех пӗлтернӗччӗ. Вӑл утӑн 8-мӗшӗнче иртнӗ. Пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн, хаҫатӑн унчченхи редакторӗн Иван Афанасьевӑн пуканне халӗ Надежда Владимировна Козлова йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Аудиокӗнеке ҫыртараҫҫӗ «Чӑваш Ен литератури» фестивальте ҫӗнтернӗ кӗнекесем кӗҫех «калаҫма» тытӑнӗҫ. Чӑваш наци вулавӑшӗнче аудиокӗнекесем хатӗрлеме тытӑннӑ. Ҫак ӗҫе ятарлӑ пӳлӗмре пурнӑҫлаҫҫӗ. Унта микрофон, компьютер вырнаҫтарнӑ. Юлашки ҫак эрнере унта 6 хайлава аудиокӗнеке валли вуланӑ. Ку вулавӑш ӗҫченӗсемшӗн ҫӗнӗлӗх. Халӗччен унта кунашкалли пулман. Йӗркелӳҫӗсем хальхи авторсен хайлавӗсемпе вулакана паллаштарасшӑн. Ҫавӑнпа чылай кӗнекене чӑвашла та, вырӑсла та «калаҫтараҫҫӗ». Пӗрисене профессионал дикторсем вулаҫҫӗ, теприсене — авторсем хӑйсем. Ав Марина Карягина ҫыравҫӑ хӑйне ҫухатнӑ така пирки каласа кӑтартать. Аудиокӗнекене пур ҫӗрте те вулама май пур. Ҫавӑнпа вӑл паха та. Апла пулин те вулавӑш ӗҫченӗсем библиотекӑна килекенсен йышӗ сахалланасран пачах хӑрамаҫҫӗ. Ҫак ӗҫе юпа уйӑхӗ тӗлне вӗҫлеме палӑртнӑ. Компакт-диска кирлӗ чухлӗ тиражпа ҫеҫ кӑларӗҫ, вӗсене республикӑри вулавӑшсене салатӗҫ. Хальхи авторсен хайлавӗсене Чӑваш наци вулавӑшӗн сайтӗнче те итлеме май пулӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
Ытларикун, утӑн 15-мӗшӗнче Чӑваш Республикин киноматографистсен пӗрлӗхӗн Правленийӗ черетлӗ пухӑва пухӑннӑ. Унта кино ӳкерекенсен пӗрлӗхне кӗрекенсен миҫе тенкӗ тӳлесе кӗмеллине, пӗрлӗх пайташӗсем ҫулсерен миҫе тенкӗ пухмаллине тата ытти ыйтусене сӳтсе явнӑ. Сӑмах май тӳлев виҫине тӗрлӗрен сӗнекенсем пулнӑ — сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн пӗрлӗхе кӗме 3 000 тенкӗ тӳлемелле тунӑ, ҫулсерен — 1 пиншер тенкӗ. Тепӗр ыйтура ҫитес ҫул 1-мӗш Пӗтӗм чӑваш кинофестивальне йӗркелессине тӑратнӑ. Правлени пайташӗсем ӑна 2015 ҫулхи пуш уйӑхӗнче ирттерме ҫирӗплетнӗ, кӑҫалхи авӑн уйӑхӗччен фестивалӗн Йӗрки-шывне хатӗрлеме Вячеслав Оринова сӗннӗ. Вӑл хӑй те хӑйӗн шухӑшӗсене пытарса тӑман, кинофесивале ирттерме укҫа-тенкӗ енчен пулӑшу илме культура министрествине ҫырупа тухса сӗннӗ. Вячеслав Оринов тепӗр сӗнӳ те панӑ — Элтепер патне ҫырупа тухса чӑваш киноматографи аталантарас енӗпе ятарлӑ грант йӗркелесси ҫинчен. Правлени пайташӗсем ӑна ырланӑ. Пухура ҫавӑн пекех кино ӳкерекенсен шкулне тата пӗрлӗхӗн сайтне йӗркелеме калаҫса татӑлнӑ. |
Хулара
Ӳпӗнтернӗ клумба Нумаях пулмасть вандалсем Шупашкарти «Дорисс-парк», Трактор тӑвакансен керменӗ, Ача-пӑча медицина центрӗ ҫывӑхӗнчи ӗне евӗр тунӑ клумбӑсене, ҫӳп-ҫап контейнерӗсене ӳпӗнтернӗ, чечексене таптанӑ. Куракансем каланӑ тӑрӑх, ушкӑн малтан ковбойсене сӑнланӑ, унтан чечек клумбисене ӳпӗнтернӗ. Ирсӗр ҫамрӑксене иртен-ҫуран чарма та шухӑшламан. ЖКХ управленийенче пӗлтернӗ тӑрӑх, кунашкал ӗҫсем хулара нумай пулса иртеҫҫӗ-мӗн. Ӗне евӗр клумбӑсене иккӗмӗш хут аркатаҫҫӗ иккен. Ку хула хыснине 100 пине яхӑн тӑкак кӳнӗ. Ҫакна кура клумбӑсене урӑх лартмӗҫ. Халӗ ЖКХ управленийӗ ӗне евӗр клумбӑсем валли хӑрушсӑр вырӑн шырать. Тен, кӑҫал вӗсене лартмӗҫ те, мӗншӗн тесен чечек хунавӗсем урӑх ҫук. Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал хулара 140 ытла клумба тунӑ, 26 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Хӑшӗ-пӗри вара ҫак ӗҫе нимӗн вырӑнне те хумасть. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
Хӗрарӑма ҫапса хӑварнӑ кун Шупашкарти Иван Яковлев проспектӗнчи ҫула анлӑлатрӗҫ. Халӗ сарлака яка ҫулпа «тимӗр урхамахсем» вӗҫсе кӑна ҫӳреҫҫӗ. Пичет ҫурчӗ умӗнчи светофора илсен халӑх ҫул урлӑ каҫма та шикленетчӗ-тӗр. Ара, ҫил пек пыракан урапасем чарӑнма та шухӑшламаҫҫӗ. Унта ятарлӑ паллӑ вырнаҫтарнӑ-ха, анчах водительсем ӑна курмаҫҫӗ-ши е курмӑш тӑваҫҫӗ? «Зебра» ҫук… Нумаях пулмасть ҫав вырӑнта пӑтӑрмах пулса иртнӗ. Хӗрарӑма урапа ҫапса хӑварнӑ — вилмеллех. Тӳре-шара кун хыҫҫӑн ҫеҫ хускалчӗ пулмалла — ҫул ҫине «зебра» ӳкерчӗҫ. Тӗрӗссипе, Пичет ҫурчӗ умӗнчи ҫул урлӑ каҫмалли вырӑна проектпа килӗшӳллӗн ҫурла уйӑхӗнче хупмалла-мӗн. Кун пирки «Чӑвашавтодор» АУОн тӗп инженерӗ Николай Арденков пӗлтернӗ. Ҫапла майпа ҫынсен чукун ҫул ҫывӑхӗнчен каҫса ҫӳремелле пулӗ. Унта ҫити тротуар тӑвӗҫ. Иван Яковлев проспектӗнчи ӗҫе 85% пурнӑҫланӑ. Суту-илӳ центрӗ умӗнчи ҫӗр айӗнчен каҫмалли вырӑна ҫеҫ туса пӗтереймен. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Нумаях пулмасть Патӑрьел районӗн кунӗ пулнӑ. Ҫак кун халӑхшӑн чӑннипех те савӑнӑҫлӑ иртнӗ. Ыхракассинче выльӑх-чӗрлӗх пусмалли цех уҫӑлнӑ. Ку — халӑхшӑн ҫӗнӗ ӗҫ вырӑнӗ. Решит Санзяпов каланӑ тӑрӑх, унта 11 ӗҫ вырӑнӗ пулӗ. Эппин, 11 ҫемье укҫа ӗҫлесе илме пултарӗ. Ҫӗнӗ Ахпӳртре те уяв иртнӗ. Унта ҫуллахи уйлӑх (лагерь) уҫӑлнӑ. Анчах вӑл — ӗнесем валли. Лагере 400 пуҫ вырнаҫма пултарать. Ӑна хута ямашкӑн 4 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Ятарлӑ вырӑнта ӗне ҫинӗ чухне доярка ӑна сӑвать. Малтанлаха палӑртнӑ тӑрӑх, лагерьте 18 ҫын вахта мелӗпе ӗҫлӗ. Ҫӗнӗ Ахпӳртре ҫав кун ҫӗрулми упрамалли объекта та уҫнӑ. Ӑна усламҫӑ хӑйӗн укҫипе хута янӑ. Унта 800 тонна ҫӗрулми хума пулать. Анчах унта вентиляци тытӑмне тата электроэнергие туман-ха хальлӗхе. Кун хыҫҫӑн ҫеҫ вӑл ӗҫлеме пултарӗ, республика экономикине тупӑш кӳрӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ӑслӑлӑх
Пӗтӗм тӗнчери астрономи пӗрлӗхӗ ҫӗнӗрен уҫнӑ экзопланетӑсен ячӗсен конкурсне пуҫарнӑ. Ун йышне 305 планетӑна кӗртнӗ. Теори тӗлӗшӗнчен пӑхсан, унта пурӑнма май пур. Тен, хӑш-пӗр ҫав планетӑран Ҫӗр ҫинчисене те сӑнаҫҫӗ? Ҫав планетӑсем 260 ҫӑлтӑр тытӑмӗсенче вырнаҫнӑ. Тӗнчери астрономи клубӗсемпе организацисем, шкулти кружоксем… Пурте конкурса хутшӑнма пултараҫҫӗ. Сасӑлава NameExoWorld сайтра уҫҫӑн ирттерӗҫ. Вӑл ҫитес ҫулхи ҫулла вӗҫленӗ. Ун чухне ҫӗнтерӳҫӗ тата планетӑсен ячӗсене палӑртӗҫ. Кирек мӗнле ят та пама юрать. Ҫапах ӑнлантармаллах. Калӑпӑр, Кӑнтӑр Америкӑра пурӑнакансем майя или инксен империсене халаллама пултараҫҫӗ. Пӗр сӑмахпа, планетӑсене мифологи ячӗсемпе ҫыхӑнтарнине ырлаҫҫӗ. Паллах, комисси хӑшӗ-пӗри планетӑсене хӑйсен юратнӑ йыттисене халалласа ят парассинче те иккӗленмест. Планетӑсене ят парас конкурса миллионран кая мар сӗнӳ килессе кӗтеҫҫӗ. Ытлашши вӑрӑм ятсене — 13 саспаллирен нумайрах сӑмахсене — тӳрех пӑрахӑҫлӗҫ. Кирек мӗнле чӗлхепе те киревсӗр сӑмахсене те йышӑнмӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
Ҫӗрпӳре культура эткерлӗхӗнчи ҫурта сутӗҫ. Ҫапла йышӑннӑ Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви. Курбатов ҫурчӗн пуҫламӑш хакне 205 пин тенкӗпе хакланӑ. Ҫурта вӑл вырнаҫнӑ ҫӗрпе пӗрле сутӗҫ. Курбатов ҫуртен 1897 ҫулта туса лартнӑ. Унӑн пӗтӗмӗшле калӑпӑшӗ — 264,1 тӑваткал метр. Вӑл вырнаҫнӑ тата ӑна тытса тӑма кирлӗ ҫӗр лаптӑкӗ 1349 тӑваткал метрпа танлашать иккен. Курбатов ҫуртне туянаканӑн унпа усӑ курмалла кӑна мар, ӑна тытса тӑмалла тата упраса хӑвармалла. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Спорт
Утӑн 26-мӗшӗнче республикӑра пурӑнакансем муниципалитет тата республика спорткомплексӗсене, бассейнсене, спорт лапамӗсене, катоксене, тренажер залӗсене тӳлевсӗр кӗме пултараҫҫӗ. Аса илтерер: кӑҫалтан пуҫласа республикӑра уйӑхсерен сывлӑхпа спорт кунне ирттереҫҫӗ. Вӗсене хӑш кун йӗркелессине ЧР Министрсен Кабинечӗ ҫирӗплетнӗ: утӑн 26-мӗшӗнче, ҫурлан 9-мӗшӗнче, юпан 18-мӗшӗнче, раштавӑн 20-мӗшӗнче. Кӗҫех утӑн 26-мӗшӗ ҫитӗ. Халӑх спорт комплексӗсенче сывлӑхне тӳлевсӗрех ҫирӗплетме пултарӗ. Анчах… ҫак кун Шупашкарта сивӗ шыв пачах пулмӗ. Талӑкӗпех. «Ҫыхӑнура» тӗнче тетелӗнчи проект кун пирки ЧР Спорт министерствине шанкӑравласа кӑсӑкланнӑ. Сывлӑхпа спорт кунне урӑх куна куҫармаҫҫӗ-и? — Кунсене ЧР Министрсен Кабинечӗ ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ҫирӗплетнӗ. Мероприяти республикипех иртӗ. Ҫак уява пӗр-пӗр муниципалитетра урӑх куна куҫармӗҫ, — ҫапла хуравланӑ вӗсене. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Юлашки вӑхӑтра ҫӗр чикки пирки тавлашакансем йышланнӑ-мӗн. Ун йышшисем ҫӗр пирки ваттисем вӑрҫӑнма хушманнине ӑшра тытмаҫҫӗ пуль ҫав. Ҫӗре виҫекенсемпе те тавлашаҫҫӗ иккен ун йышшисем. Юлашкинчен асӑнни 2008 ҫулхи пушӑн 1-мӗшӗччен йӗркеленӗ ҫӗр лаптӑкӗсем пирки куҫман пурлӑх пирки калакан патшалӑх кадастрӗнче сведенисем ҫуккипе ытларах ҫыхӑннӑ иккен. Кадастр учечӗпе аппаланакансем патне ҫынсем ҫӗр чиккине палӑртма ыйтса маларах тухман иккен те, ҫавна пулах паян мишавай юпине ӑҫта лартмаллине пӗлмесӗр аптӑраҫҫӗ курӑнать. Юлашки ҫур ҫулта кӑна Росреестрӑн Федерацин кадастр палатин республикӑри филиалӗ 157 ӗҫпе суда ҫитнӗ. Чикӗ ыйтӑвӗпе ҫыхӑннисем ҫав шутра — 27 процент. Анчах кадастр палати айӑпа хӑй ҫине илмест. Кунта ыйтӑва ытти кӳршӗ-аршӑпа тата кадастр инженерӗсемпе татса памалла теҫҫӗ. Ӑнланманлӑх сиксе тухасран ҫӗр лаптӑкӗ тӗлӗшпе кадастр ӗҫӗ ирттерсе кадастр учетне кӗрттерме сӗнеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (15.01.2025 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 743 - 745 мм, -1 - -3 градус сивӗ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Михайлов Спиридон Михайлович, чӑваш историкӗ, этнографӗ ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
| Пуклаков Николай Иванович, ҫӑмӑл атлетика енӗпе тӗнче шайӗни спорт мастерӗ ҫуралнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |