Лантӑш ялӗн таврашӗ

Паян ирхине Муркаш районӗнчи Оринин ял тӑрӑхӗнчи Лантӑш ялӗ ҫумӗнче пӑтӑрмах пулса иртнӗ — ҪҪХПИ инспекторӗ Ҫеменкасси ял ҫыннине вилмеллех ҫапса кайнӑ. 48 ҫулхи арҫын ҫул хӗррипе утса пынӑ иккен, 36 ҫулхи инспектор ӑна тӗтреллӗ ҫанталӑка пула курман тесе шутлаҫҫӗ. Етӗрнери районсем хушшинчи тӗпчев пайӗ халӗ ку ӗҫпе тӗрӗслев ирттерет.

Хальлӗхе пӗлнӗ тӑрӑх ҫынна ҫапса кайнӑ инспектор Муркашран (вӑл унта пурӑнать иккен) ӗҫ вырӑнне васканӑ пулать. Медицина тӗрӗслевӗ ирттернӗ хыҫҫӑн вӑл ӳсӗр пулманни палӑрнӑ. Пӑтӑрмах пулса иртнӗ хыҫҫӑн инспектор ун пирки хӑйех пӗлтернӗ имӗш, вырӑнтан тарман. Инкек ҫул ҫинче тӗтре тӑнине пула пулнӑ тесе шутлаҫҫӗ.

Николай Валуев Алексей Бауэрпа

Бокс енӗпе экс-чемпион Николай Валуев Шупашкарта пулни пирки унччен пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Вӑл кунта тинех хӑйӗнчен ҫӳллӗрех ҫынна тӗл пулнӑ-мӗн.

Николай Валуев «Твиттерта» сенсациллӗ сӑнӳкерчӗке «Ҫыхӑнура» халӑх тетелне кӑларса хурасси пирки пӗлтернӗ. «Тепӗр темиҫе минутран сенсациллӗ сӑнӳкречӗк кӑларса хурӑп», — ҫырнӑ вӑл.

Николай Валуев 2 метр та 13 сантиметр ҫӳллӗш. «Шупашкар хурчкисем» баскетбол командинче 19-мӗш номерпе вылякан Алексей Бауэр унран 7 сантиметр ҫӳллӗрех. Алексей 220 сантиметр ҫӳллӗш, 104 килограмм йывӑрӑш.

Алексей Бауэр — спорт мастерӗн кандидачӗ, Пӗрремӗш лигӑн чемпионӗ.

Тӑвайӗнче хальхи вӑхӑтра ҫӗнӗ ача пахчи хӑпартаҫҫӗ. Ӑна кӑҫалхи чӳк уйӑхӗчне хута ярасшӑн. Ҫӗнӗ учрежденире 176 пепке вырӑн тупӗ.

Уҫӑлмалли пахча валли тӑвайсем ята конкурс ирттерсех шыранӑ. Шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗ ӑҫта вырнаҫнине шута илсе тата ӑна янӑравлӑ ят парас тесе конкурса вӗсем икӗ тапхӑрпа йӗркеленӗ. Пӗрремӗшӗнче заявкӑсем пухнӑ, конкурс материалӗсене шута илсе пынӑ. Иккӗмӗш тапхӑрта конкурс материалӗсене пӑхса тухнӑ.

Ача пахчин ятне 50 ытла ят сӗннӗ иккен. Ӗҫлӗ ушкӑн вӗсенчен 4 ята суйланӑ та тӗнче тетелне сасӑлама кӑларнӑ. Ҫапла вара «Асамат» тени ҫӗнтернӗ.

Юпан 11-мӗшӗнче Тӗменре чӑваш культурин кунӗсем уҫӑлнӑ. Вӑл «Раҫҫее ӗненсе, Чӑваш Ене юратса» ятлӑ.

Чӑваш диаспори пилӗк кунра Тӗмен облаҫӗнчи ҫынсене тата хӑнасене тӑван культурӑпа, наци йӑли-йӗркипе паллаштарӗ. Уяв «Строитель» наци культурисен керменӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӑлнӑ. Чӑвашсем ҫак кун «Кӗр пуянлӑхӗ» уява паллӑ тунӑ. Кӗрхи ӗҫсем вӗҫленсен чӑвашсем уяв валли ҫӗнӗ тыр-пултан ҫӑкӑр пӗҫернӗ, сӑра вӗретнӗ. Унӑн тымарӗ — «Кӗр сӑри» ӗлӗкхи йӑла.

Уяв мероприятийӗсем Исет тата Заводоуковск районӗсенче иртӗ. Алӗҫӗсен куравне йӗркелӗҫ, чӑваш ҫыравҫисен кӗнекисене хӑтлӗҫ. Ҫавӑн пекех пултарулӑх ушкӑнӗсем тата халӑх юррипе ташшисене юрлакан-ташлакансем валли ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ.

Юпан 13-мӗшӗнче Тӗмен облаҫӗнчи Д.И.Менделеев ячӗллӗ ӑслӑлӑх вулавӑшӗнче кӗнеке куравӗ уҫӑлӗ. Ӑна чӑваш халӑхӗн культура, ӑслӑлӑх, литература ӗҫченӗсене халаллӗҫ.

Алексей Григорьев архивӗнчи сӑн

Пирӗн ентеш Алексей Григорьев, Мускавра пурӑнаканскер, «Физрук» паллӑ телесериал лапамӗнче ӗҫлет-мӗн. Анчах актер ролӗнче мар. Хӑй каланӑ тӑрӑх, ӑна сериал килӗшнӗ, ҫавӑнпа вӑл иккӗмӗш сезона ӳкернӗ чухне ӳкерӳ лапамӗнче администратор пулса ӗҫлеме шухӑшланӑ.

Алексей пӗлтернӗ тӑрӑх, иккӗмӗш сезона ҫу уйӑхӗнче ӳкерме пуҫланӑ. Йӑлапа килӗшӳллӗн, Федор Струков режиссер турилкке ҫӗмӗрнӗ. Ванчӑксенчен пӗрине Дмитрий Нагиев хӑйӗн валли асӑнмалӑх илнӗ-мӗн. Алексей ӳкерӳ вӑхӑтӗнче Нагиевӑн хваттерӗнче те пулса курнӑ.

Ӳкерӳ хӑвӑрт тата ҫӑмӑллӑн пынине пӗлтернӗ Алексей. Вӑл каланӑ тӑрӑх, сериала кӗркунне кӑтартма пуҫламалла. Анчах вӑл унӑн вӑрттӑнлӑхӗсем пирки калама пултараймасть — килӗшӳ тунӑ-ҫке-ха.

Штанаш ял тӑрӑхӗ

Шупашкарта вырнаҫнӑ «Республиканский центр восстановительной медицины и реабилитации» (чӑв. Республикӑн юсану медицинипе тӳрленӳ центрӗ) Сывлӑх центрне 2009-мӗш ҫулхи раштав уйӑхӗнче хута янӑ. Ҫак ҫулсенче кунта ҫӗршер ҫын сывлӑхне тӗрӗслеттернӗ, сипленнӗ. Центра ҫӗнӗ йышши оборудованипе тивӗҫтернӗ, ку врачсен ӗҫне самаях ҫӑмӑллатать. Кунти ӗҫченсем республикӑри чылай районта пулса халӑха пулӑшу панӑ.

Ӗнер, юпан 10-мӗшӗнче, 12 ҫынран тӑракан медицина ӗҫченӗсен ушкӑнӗ Хӗрлӗ Чутай районне пӗрремӗш хут килсе ҫитнӗ. Хӗрлӗ Чутайри пульницӑн тӗп тухтӑрӗ ушкӑна район центрӗнчен чи аякра вырнаҫнӑ Штанаш ял тӑрӑхне янӑ, мӗншӗн тесен ку тӑрӑхри халӑхӑн, уйрӑмах ватӑ-вӗтӗн райцентра тухса кӗме чӗр нуша: яла кунне икӗ хутчен ҫеҫ автобус ҫӳрет, каҫа юлсан Чутайрах ҫӗр каҫма тивет.

Штанашри офиса Чутайран тухтӑр эрнере темиҫе хутчен килсех тӑрать-ха, Чутайри тухтӑрсен ушкӑнӗ те ятарлӑ графикпа ҫӳрет, ҫапах та кирлӗ чухне анализсем пама Чутаях тухма тивет.

Шупашкартан тухтӑрсем ятарласа ял халӑхӗн сывлӑхне тӗрӗслеме килессине пӗлсен Штанашри медицина офисне халӑх чылайӑн пуҫтарӑнчӗ.

Малалла...

Элӗк районӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учрежденисенче 2014–2015 вӗренӳ ҫулӗнче 1791 ача вӗренет. Пӗлтӗр 1906-ӑн пӗлӳ илнӗ — кӑҫалхинчен 115 ача нумайрах. Кӑҫал пӗрремӗш класра 179 вӗренекен пулнӑ, пӗлтӗр — 149-ӑн. 1–4 классенче — 660 вӗренекен. Кӑҫал 9-мӗшне 197 ача ҫӳрет, иртнӗ ҫул 238-ӑн пӗлӳ илнӗ. 10-мӗш класра 137 вӗренекен, 11-мӗшӗнче — 122-ӗн. Пӗлтӗрхи кӑтартусем 144-па тата 147-пе танлашнӑ. Ку цифрӑсене вырӑнти район хаҫачӗ пӗлтерет.

Юлашки 10 ҫула илсен, кӑҫал 1-мӗш класа ачасем уйрӑмах нумай килнӗ. Практика ҫакна та кӑтартать. 9 класс пӗтернисенчен чылайӑшӗ профессилле пӗлӳ паракан учрежденисенче малалла вӗренет. Иртнӗ ҫул 9-мӗш классенчен 238-ӑн вӗренсе тухнӑ пулсан, вӗсенчен 137-шӗ кӑна 10-мӗш класа пынӑ. Шкулсенче 2006 ҫулхи 25 вӗренекен, 1995 ҫулхи 1 вӗренекен шутланать.

Статистика кӑтартӑвӗсем ҫакна та ҫирӗплетеҫҫӗ. Хӗрачасем арҫын ачасенчен нумайрах. Кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче 1791 вӗренекентен 915-шӗ (51 процент), пӗлтӗрхи вӗренӳ ҫулӗнче 1906 ачаран 966-шӗ (50,6 процент), 2012–2013 вӗренӳ ҫулӗнче 2060 ачаран 1030-шӗ (50 процент) хӗрачасем.

Шӗмшеш шкулӗнче кӑтартусем урӑхла.

Малалла...

Красноармейски районӗнчи типҫырмасен Мӑн Шетмӗ юханшыв урлӑ каҫасси чӗр нуша пулнӑ. Тахҫанхи кӗпер ҫӗрсе пӗтнӗ, юрӑхсӑра тухнӑ. Пӗр хушӑ ял ҫыннисем шыв-шурта ҫӗтӗк кӗпер урлӑ каҫса ҫӳренӗ.

Тинех вӗсем патне савӑнӑҫ ҫитнӗ. Халӑх тӑрӑшнипе нумаях пулмасть ҫӗнӗ кӗпер хута кайнӑ. Уйрӑмах ҫак ӗҫре Геннадий Сверчков, Влас Дмитриев, Виктор Владимиров, Гаврил Михайлов, Виктор Тимофеев, Виктор Николаев, Владимир Сверчков, Рена Маркова тата ыттисем палӑрнӑ.

Кӗпере юпан 7-мӗшӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Унта район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Шестаков, ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Полина Николаева хутшӑннӑ.

Уявра Типҫырма ҫыннисем кӗпер урлӑ каҫнӑ. Культура ӗҫченӗсем халӑха юрӑпа савӑнтарнӑ.

Сӑнсем (34)

Фильмра ӳкерӗннисем

Юпан 6-мӗшӗнче «Атӑл» кинотеатрта «Куратор» фильмӑн премьери пулнӑ. Ӑна Владимир Синяев режиссер ӳкернӗ, Шупашкарти механикӑпа технологи техникумӗн студенчӗсем тӗп рольсене вылянӑ.

Фильмра Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн студенчӗсем, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар ҫыннисем те хутшӑннӑ. Куратор рольне техникум вӗрентекенӗ Владимир Купцов вылянӑ.

Тулли метражлӑ фильм — колледж студенчӗсем тата вӗсен наставникӗсем пирки. Ӑна ҫулталӑк каяллах ӳкерме тытӑннӑ.

Фильма курнӑ 200 ҫын ӑна лайӑх хак панӑ. Ҫитес вӑхӑтра унпа ыттисем те паллашма пултарӗҫ-тӗр. Ӑна Чӑваш Енри телеканалсенчен пӗринче кӑтартасшӑн.

Юпа уйӑхӗн 25-26-мӗшӗсенче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн ют чӗлхе факультетӗнче чӗлхесен Пӗтӗм тӗнчери XIX фестивалӗ пулӗ.

Юпан 25-мӗшӗнче 14 сехетре фестиваль уҫӑлӗ, 15 сехет те 30 минутра чӗлхесен хӑтлавӗ иртӗ.

Тепӗр кунхине, юпан 26-мӗшӗнче, 14 сехетре чӗлхесен хӑтлавӗ иртӗ, 15 сехет те 30 минутра концерт пулӗ.

Тӗплӗнрех пӗлес тесен 23-02-03 номерпе шӑнкӑравламалла.