Йӑршшу юханшывӗ — пӗлтӗрхи кӗркунне

Пӗлтӗрхи кӗркунне Йӑршшу юханшывӗ хӗрринче пурӑнакан халӑх питӗ кӑмӑлсӑрччӗ. Ҫывӑхра вырнаҫнӑ агрофирма унта кайӑк-кӗшӗк каяшне юхтарнине палӑртатчӗҫ вӗсем. Ҫитменнине ҫав кӗркунне Йӑршшу юханшывӗнче пулӑ виллисене асӑрханӑ. Юханшыва вараланӑшӑн тӗрӗслев пуҫарнӑччӗ. Халӗ вӗҫне-хӗрне тухнӑ. Айӑпне «Юрма» агрохолдингӑн тӗп инженерӗ ҫине йӑвантарнӑ. Суд юханшыва 286 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнине палӑртнӑ.

Аса илтерер: пӗлтӗр кӗркунне Йӑршшу юханшывӗнче — 30 ҫухрӑм тӑршшӗнче — 1,3 пин пулӑ вилнине палӑртнӑ. Лаборатори тӗрӗслевӗ шывра аммиак 18 хут нумайрах пулнине палӑртнӑ.

Релизра палӑртнӑ тӑрӑх, предприяти инженерӗ ҫумӑр хыҫҫӑн ятарлӑ вырӑнта упранакан каяш тавралӑха сиен кӳме пултарнине асӑрханӑ-ха, анчах нимӗн те туман. Ҫав вырӑнти ҫӗр йӑтӑннӑ та сиен кӳрекен каяш шыва, вӑрман ҫӗрӗ ҫине сарӑлнӑ. Ҫавна май ял хуҫалӑх тӗлӗшӗпе усӑ курмалли 2166,2 тӑваткал метр лаптӑк сиенленнӗ (такакӗ — 2,5 миллион тенкӗлӗх). Ҫавӑн пекех икӗ вӑрманти лаптӑк — пӗтӗмпе 3350 тӑваткал метр — тасамарланнӑ (2,8 миллион тенкӗлӗх). Кунсӑр пуҫне Йӑршшу юханшывӗ шар курнӑ. Вӑл 286 миллион тенкӗлӗх тӑкак тӳснӗ.

Малалла...

Республикӑри тӗллевлӗ инвестици программине пурнӑҫлама кӑҫал 67 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Тупраран пысӑк пайӗ, 25 миллион тенкӗ, Чӑваш патшалӑх филармонине лекӗ.

Кунсӑр пуҫне патшалӑх субсидийӗ Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне 15 миллион тенкӗ тивӗҫӗ, Трактор тӑвакансен культура керменне — 5 миллион, А.Г. Николаев летчик-космонавтӑн мемориал комплексне — 7 миллион, А.Г. Николаев паркне — 7 миллион, Чӑваш патшалӑх пукане театрне — 10 миллион.

Халӗ Чӑваш Енӗн Патшалӑх истори архивӗн ҫуртне тӗплӗн юсаҫҫӗ.

Чӑваш ҫамрӑксен театрне уйрӑм ҫурта куҫарасси пирки хальлӗхе ӗмӗтленме те тӑмасть-тӗр.

Ыран Шупашкар хула администрацийӗ умӗнче ҫурт-йӗрпе строительство кооперативӗн пайташӗсен пикечӗ иртмелле. Вӗсем «Байконур» текен микрорайонти пурӑнмалли ҫурта кӗрейменнишӗн пухӑнӗҫ.

Ҫынсене ҫурта пурӑнма кӗме хула администрацийӗ ӑна тӑвакан организаципе судлашни кансӗрлет иккен. Пикета 50 ҫын ытла тухмалла. Вӑл 17 сехет те 30 минутран пуҫласа 19 сехетчен пымалла.

«Байконур» микрорайона тума 2004 ҫулхи кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче ирӗк илнӗ иккен. Нумай хваттерлӗ ҫурта тӑвакан компани Арбитраж судӗнче ҫурта хута яма ирӗк пуррине ҫирӗплетсе панӑ. Хула администрацийӗ вара унта ҫурт тума ирӗк пулман тесе туса лартнӑ ҫурта пӑстарасшӑн-мӗн.

Утӑн 19-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Ҫӗрпел ял увне паллӑ тунӑ. Вырӑнти тӳре-шара тухса калаҫнӑ, ентешӗсене пысӑк ҫак уяв ячӗпе саламланӑ.

Уява РСФСР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи Н.П.Карачарсков тата унӑн мӑшӑрӗ, ЧАССР тава тивӗҫлӗ кӳлепеҫи А.К.Брындин, РФ тава тивӗҫлӗ артистки Мария Еланова хутшӑннӑ.

Уяв юрӑ-ташӑпа, хӑнасене ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнинчен пуҫланнӑ. Ҫак кун Ҫӗрпелте унта пурӑнакансем кӑна мар, аякран килнӗ ҫынсем те пухӑннӑ.

Ӗҫре палӑрнисене, чи хастаррисене чысланӑ. Ялти чи ҫамрӑк тата ватӑ ҫынсем пирки те манман. Юбилярсене, пӗрле нумай ҫул пурӑнакан мӑшӑрсене, чи хӑтлӑ кил-ҫурт хуҫисене те чысланӑ.

Концерта Хирпуҫ ял тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ, Ярмушка ял тӑрӑхӗнчи «Чашма» халӑх фольклор ушкӑнӗ, Элӗк районӗнчи Тавӑт ял тӑрӑхӗнчи «Хавас» ушкӑн, Канаш районӗнчи Ачча ял тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ хутшӑннӑ.

Паллах, уявра спорт ӑмӑртӑвӗсем те иртнӗ. Ял халӑхне чӑваш эстрада юрӑҫисем те савӑнтарнӑ.

Малалла...

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ӗсмел (Октябрьски) ялӗ 155 ҫул тултарнине паллӑ тунӑ. Ҫав ятпа асӑннӑ ял тӑрӑхӗн ҫулӗсемпе байкерсем ушкӑнӗ кӗрсе тухнӑ. Вӗсем хӑйсен аллисенче Раҫҫей, Чӑваш Республикин, Сӗнтӗрвӑрри районӗн тата Ӗсмелӗн ялавӗсене тытнӑ.

Уява мӑчавар уҫнӑ. Унтан тӗрлӗ тӳре-шара сӑмах каланӑ, вырӑнти хастара Хисеп грамотисемпе чысланӑ. Унтан вӑйӑ-конкурс, юрӑ-ташӑ, купӑсҫӑсен, вӗлле хурчӗ ӗрчетекенсен конкурсӗ пуҫланнӑ. Купӑс выляссипе вара хӗрарӑмсем тупӑшнӑ. Унта ҫӗнтернӗ Лидия Васильевана парикмахерские тӳлевсӗр кайма сертификат панӑ.

Пӗлтӗр ял уявне палӑртнӑ чух хӗр вӑрланин йӑлине кӑтартнӑ пулсан кӑҫал – ҫемьере пӗрремӗш ача ҫуралнипе ҫыхӑннӑ йӑлана.

Сӑнсем (73)

Николай Ивановичпа Юлия Тимофеевна Ивановсем

Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Мами ялӗнче пурӑнакан Николай Ивановичпа Юлия Тимофеевна Ивановсем ҫамрӑксемшӗн чӑн-чӑн тӗслӗх. 60 ҫул пӗрле пурӑнакан мӑшӑртан вӗренмелли пурах ҫав.

Вӗсем Канашра паллашнӑ. Николай Иванович ун чухне Канашри вӑрман промышленноҫӗпе хуҫалӑхӗнче тиевҫӗре ӗҫленӗ. Юлия Тимофеевна унта Йӗпреҫ районӗнчи Пучинкерен ӗҫлеме килнӗ. Ҫапла Ивановсен ҫемйи чӑмӑртаннӑ.

Ивановсем 8 ачана ура ҫине тӑратнӑ. Мӑшӑр питӗ ӗҫчен, ҫынпа ӑш пиллӗ. Ивановсем тивӗҫлӗ канӑва тухичченех тӑван «Канаш» колхозра тӑрӑшнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те — ӗҫ ветеранӗсем, иккӗшне те Хисеп хучӗпе чысланӑ.

Йӑлапа килӗшӳллӗн, мӑшӑр хисеплӗ юбилярсен кӗнекине ҫырса хӑварнӑ. Хисеплӗ мӑшӑра вырӑнти тӳре-шара, тӑванӗсем, пӗлӗшӗсем саламланӑ.

Сӑнсем (9)

Чӑваш Ене Украинран тата виҫӗм кун тепӗр 15 ҫын хӑйсен ачисемпе килсе ҫитнӗ. Вӗсем ӗҫ паракансем йыхравланипе килнӗ иккен. Иртнинче пӗр ушкӑн, 70 ытла ҫын, утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче килнӗччӗ. Ун чух вӗсем хушшинче туберкулезпа чирлӗ пӗр ҫын пулнине кура карантинла ӗҫсем туса ирттерме тивнӗ. Эрне хушшинче икӗ таркай Чулхула облаҫне тухса кайнӑ, пӗри — Казахстана. Вӗсене билет туянса панине республикӑн сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министрӗ Алла Самойлова пӗлтернӗ. Кунсӑр пуҫне Чӑваш Ене икӗ арҫын ҫемйисем патне тесе килнӗ иккен.

Утӑн 19-мӗшӗнче 21 ҫынтан тӑракан ушкӑн килсе ҫитнӗ. Вӗсене «Куротнӑй» хӑна ҫуртне вырнаҫтарнӑ. Вӗсене ӗҫпе тивӗҫтерме, малтанхи ушкӑнпа танлаштарсан, ҫӑмӑлтарах тесе шухӑшлаҫҫӗ, мӗншӗн тесен вӗсем ӗҫ паракансем чӗннипе килнӗ-мӗн.

Чӑн та, ӗҫпе тивӗҫтерекен республикӑри службӑна 20 ҫын ӗҫ шыраса пынӑ тесе асӑннӑ тытӑм ертӳҫи Сергей Дмитриев пӗлтернӗ. Таркайсем валли 1,5 пин ӗҫ вырӑнӗ пур-мӗн, ҫав шутран 651 тӗслӗхре вӗсене ҫурт-йӗрпе те тивӗҫтереҫҫӗ иккен.

Ыркӑмӑллӑх пулӑшӑвӗ кӳрекенсем Шупашкарти 324-мӗш стрелоксен дивизийӗнчи 21-мӗш «а» ҫуртра вырнаҫнӑ Шупашкарти халӑха комплекслӑ социаллӑ пулӑшу кӳрекен центрта йышӑнаҫҫӗ.

Малалла...

Йӗпреҫсем — вырмара

Республикӑри районсенчи ял хуҫалӑхӗсем вырмана тухма майӗпен хатӗрленеҫҫӗ. Нумаях пулмасть Елчӗк районӗ вырмана тухнине пӗлтернӗччӗ.

Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнче те комбайнсем уй-хирелле васканӑ. Кунти «Рассвет» АУО вырмана малтан тухнӑ. Тыр-пула Сергей Ананьевич Максимов «Акрос» комбайнпа вырать.

Паянхи кун тӗлне 5 гектар ҫинчи кӗрхи тулла вырса кӗртнӗ. 1 гектартан 20 центнер вырса илнӗ. Ку — пуҫламӑшӗ кӑна-ха. Хуҫалӑхӑн 1299 гектар лаптӑк ҫинчи тыр-пулла вырмалла. Ҫак ӗҫе виҫӗ комбайн пурнӑҫлӗ. Вӗсенчен пӗрине ҫак кунсенче ҫеҫ туяннӑ.

Сӑнсем (6)

Плэнер хупӑннӑ кун

Чӑвашран нумай паллӑ ҫын тухнӑ. Вӗсенчен пӗри — Алексей Афанасьевич Кокель. Вӑл чӑваш ӳнер аталанӑвне нумай витӗм кӳнӗ. Кокель плэнерӗ ирттересси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Кӑҫал 7-мӗш хут иртнӗ плэнер утӑн 19-мӗшӗнче вӗҫленнӗ.

Мероприятие ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, ЧР культура министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ А.Алексеева, РФ халӑх ӳнерҫи, ЧР Ӳнерҫӗсен союзӗн председателӗ Р.Федоров живописҫӑ, Украина халӑх ӳнерҫи, Украинӑри ӳнерҫӗсен наци союзӗн Хорьковри организацийӗн председателӗ В.Ковтун тата ытти сумлӑ ҫынсем хутшӑннӑ.

Михаил Игнатьев Кокель плэнерне пула чӑваш халӑхӗн ырӑ ячӗ тӗнчипех сарӑлнине палӑртнӑ. Кӑҫал плэнер Алексей Кокель ҫуралнӑ тӑрӑхра — Патӑрьел районӗнчи Турхан ялӗнче — иртнӗ. Алексей Афанасьевич тӑван кӗтесне ӳнер аталанӑвӗн центрӗ тума ӗмӗтленнӗ. Унӑн ӗмӗчӗ пурнӑҫланчӗ теме те пулать ӗнтӗ. Плэнер ҫулсерен Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи ӳнерҫӗсене пухать. Кӑҫал вара Чӑваш Ене Мордва, Тутар, Удмурт республикисенчен, Пенза облаҫӗнчен, Симферопольтен, Украинӑран килнӗ.

Малалла...

Шупашкарта халиччен пулман камерлӑ театр уҫӑлать. Ӑна уйрӑм ҫын туприне хывнипе хута ярӗҫ.

Театра йӗркелекенсем «ArsLonga» камерлӑ театр пирки «театралсем театралсем валли» йӗркеленӗ тесе калаҫҫӗ. Апла тӑк вӑл куракансен ыйтӑвне тивӗҫтерессе шанаҫҫӗ. Пысӑках мар хӑтлӑ зал 174 куракана йышӑнать. Театра проектланӑ чух ҫутӑ тата сасӑ оборудованине илнине ӗнентереҫҫӗ. Тата, паллах, интерьера та театр тӗнчине илсе кӗртме лайӑх пултӑр тесе йӗркеленӗ-мӗн.

Театр стени пысӑках мар драматурги труппине вырнаҫма май парать. Апла тӑк унта пысӑках мар театр ушкӑнӗсем тата антрепризӑсем вырнаҫайӗҫ. Сӑнавлӑ проектсене те унта ним мар лартма пулӗ.

Утӑ уйӑхӗн 25, 26, 27-мӗшӗсенче театра уҫнӑ май Ролан Топор пьесипе лартнӑ «Зима под столом» премьерӑна кӑтартӗҫ. Спектакль 19 сехетре пуҫланмалла. Спектакль 19 сехетре пуҫланмалла. Мӗнех, чӗрӗ кӗвӗ, ыттисенчен расна хореографи театр ӳнерне юратакансен кӑмӑлне тивӗҫтерессе шанасси ҫеҫ юлать.