Аҫтахар Плотников сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Шупашкарти аэропорта Андриян Николаев ятне пама йышӑннӑ. Кун пирки Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин хушу кӑларнӑ. Ӗҫлӗ хута Кремль сайтӗнче вырнаҫтарнӑ.

Хушура пирӗн республикӑри аэропорт кӑна мар, ытти регионтисене те хисеплӗ ҫынсен ятне пама палӑртнӑ.

Аса илтерер, Шупашкарти аэропорт валли ят шыранӑ май пӗлтӗр сасӑлав та ирттернӗччӗ. Ӑна «Раҫҫейри паллӑ ҫынсем» сайтра йӗркеленӗччӗ. Сасӑлава хутшӑннисенчен чылайӑшӗ, 62 проценчӗ, Шуршӑл ҫӗрӗн мухтавлӑ ывӑлне, Андриян Николаев лётчик-космонавта суйланӑччӗ, Святослав Федоров офтальмологшӑн – 19 процент, Иван Яковлев ҫуттакӑларуҫӑшӑн — 17 процент. Шупашкарти аэропорт валли суйлас ӗҫе 58,2 пин ҫын хутшӑннӑччӗ.

Чӑваш Енре самолетпа ҫул ҫӳрекенсем йышланнӑ.

Шупашкарти аэропорт хӑйӗн пилӗк уйӑхри ӗҫ-хӗлне пӗтӗмлетнӗ. Унта пӗлтернӗ тӑрӑх, пассажирсен йышӗ кӑҫалхи кӑрлач-ҫу уйӑхӗсенче 50 процент нумайланнӑ.

«Пирӗн аэропорт пулӑшӑвӗпе кӑҫалхи пилӗк уйӑхра 141 пин пассажир усӑ курнӑ. Ку вӑл пӗлтерхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 1,5 хут нумайрах», — хыпарланӑ аэропорт хӑйӗн сайтӗнче. Сӑмах май, пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫу уйӑхӗсенче 98 пин пассажир самолетпа вӗҫнӗ.

Авиапассажирсен йышӗ нумайланнине аэропортра рейссен шучӗ пысӑкланнипе сӑлтавлаҫҫӗ. Авиарейссен хисепне 12 процент ӳстернӗ-мӗн.

Сӑмахран, Шупашкартан Мускава тата Мускавран Шупашкара вӗҫекен самолетсене кашни кун ҫӳреттерме авиакомпанисемпе калаҫса татӑлма май килнӗ. Хальхи вӑхӑтра ҫӗршывӑн тӗп хулипе Чӑваш Енӗн тӗп хулине кунсерен ҫыхӑнтараканнисем — 4 рейс. Вӗсене «Победа» (чӑв. Ҫӗнтерӳ) тата «Северный ветер» (чӑв. Ҫурҫӗр ҫилӗ) компанисем хутлаттараҫҫӗ.

Пушкӑртстанри Ҫтерлӗри Абдулкадир Инан ячӗллӗ пушкӑртпа тутар литература центрӗнче йӑх-несӗл (Шежере) уявӗ иртнӗ. Унта Петровсен ҫемйи те хутшӑннӑ.

6-мӗш номероӗ вулавӑш ертӳҫи Валентина Зорина «Урал сасси» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, Петровсен туслӑ ҫемйи 1986 ҫулта йӗркеленнӗ. Авӑркас районӗнчи Маньел ялӗнче ҫуралса ӳснӗ каччӑ асӑннӑ районти Шланлӑ ялӗнчи Аленӑпа пӗрлешнӗ. Малтан вӗсем Ӗпхӳ хулинче пурӑнма тытӑннӑ. Часах мӑшӑрӑн пӗрин хыҫҫӑн тепӗр хӗр ҫуралать. Юра милицире ӗҫленӗ. 2002 ҫулта ҫамрӑк ҫемье Ҫтерлӗ хулине куҫнӑ. Халӗ хӗрӗсем ҫитӗнсе хӑйсем ҫемье ҫавӑрнӑ.

Юрий Анатольевич — отставкӑри милици капитанӗ, Пушкӑртстанри чӑвашсен наципе культура пӗрлешӗвӗн ертӳҫин ҫумӗ, усламҫӑ. Алевтина Витальевна Ашкатарти шыв илмелли «Водоканал» предприятинче смена пуҫлӑхӗ пулса ӗҫлет, хулари культура ҫурчӗн «Тавах» чӑваш эстрадӑпа фольклор ансамблӗн солистки.

Петровсен туслӑ ҫемйи — Ҫтерлӗри чӑвашсен наципе культура автономийӗн хастар членӗсем.

«Эпир чӑваш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, хамӑр чӗлхене, халӑха юрататпӑр. Ачасене, мӑнуксене те чӗлхене юратма, авалтан килекен йӑла-йӗркесене ӑша хывма вӗрентетпӗр.

Малалла...

Мари Элти Совет районӗнче пурӑнакан харпӑр усламҫӑ экскаватор ҫухални пирки полицие пӗлтернӗ. Техникӑна вӑл пӗлтӗр кӗркунне пӗлӗшне, Чӑваш Ен ҫыннине, тара панӑ-мӗн.

Анчах кӑштахран пӗлӗшӗ шӑнкӑравлаан телефонне тытма пӑрахнӑ. Экскаватор хуҫи ун патне тӗрӗслеме пынӑ. Анчах унта пӗлӗшӗ те, техника та пулман.

Уголовлӑ шырав ӗҫченӗсем ӑна тупнӑ та полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ. Вӑл экскаватора вакласа кӳршӗ ругионта металлолома панӑ иккен. Укҫа-тенке вара тӑкакласа пӗтернӗ.

Халӗ ун явап тытма тивӗ. Ӑна куншӑн 10 ҫул таран тӗрмене хупма пултараҫҫӗ.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Муркаш районӗнчи Йӳтеркасси ялӗнче арҫын шар курнӑ. Вӑл пульницӑна лекмеллех пиҫсе кайнӑ.

Хайхи арҫын 21 сехет те 30 минутра ҫурт ҫывӑхӗнчи ҫӳп-ҫапа ҫунтарнӑ. Ҫулӑм алхаснӑ вӑхӑтра вӑл хӑй те пиҫсе кайнӑ. Ӑна пульницӑна леҫнӗ.

Палӑртса хӑвармалла: кӑҫал ака уйӑхӗнче виҫӗ ҫын типӗ курӑк ҫунтарнӑ чухне вилнӗ, тепер виҫҫӗшӗ пульницӑна выртмаллах пиҫсе кайнӑ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 35 ҫын пушарта пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Пӗлтӗр ку тапхӑрта 37 ҫын пулнӑ. Кӑҫал 32-ӗн суранланнӑ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Пӗрремӗш канал Чӑваш Енре «Пӗрремӗш пул» ыркӑмӑллӑх акцине ирттересси пирки пӗлтернӗччӗ. Хаклӑ хӑнасене сӗтел хушшине лартмасӑр кӑларса ямӗҫ. Каҫхи апатлану Шупашкарти «Роланд» ресторанра иртӗ, унта 200 ҫын килмелле.

Хӑнасене апатлантармашкӑн республика хыснинчен 981 пин те 300 тенкӗ уйӑрӗҫ. Ҫапла кашни ҫын пуҫне 4907 тенкӗ лекет. Кунта сервировка, официантсем пӑхни, апат хатӗрлени кӗреҫҫӗ.

Тӗслӗхрен, асӑннӑ ресторанра «Цезарь» салат 710 тенкӗ тӑрать, 200 хӑна валли 142 пин тенкӗ кирлӗ пулӗ. Ӗҫмелли минераллӑ шыв пулӗ. «Волжанка» ятлӑскере саккас тунӑ. Ҫур литрли ресторанра 160 тенкӗ тӑрать. Кунсӑр пуҫне шур ҫырли морсӗ, икӗ тӗрлӗ чей пулӗҫ. Менюра эрех-сӑра ҫук.

Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнче чӑваш ачисемпе ҫамрӑкӗсен «Шур ҫӑл» фестиваль-конкурсӗ иртнӗ. Кӑҫал ӑна ҫиччӗмӗш хут йӗркеленӗ.

Асӑннӑ уяв Пушкӑртстанӑн 9 районӗпе (Ӗпхӳ, Пелепей, Шаран, Ермеккей, Федоровка, Мияки, Мелеуз, Пишпӳлек, Кармаскалӑ) Тутарстанри Анат Чаллӑ хулинчи ачасем пухӑннӑ. 7-18 ҫулхи 178 ача пуҫтарӑннӑ унта.

Ҫакӑн пирки Пушкӑртстанри «Урал сасси» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль чӑваш халӑхӗн хӑйне евӗрлӗ культурине сыхласа хӑварса ӑна тата та паллӑрах тӑвас, тӑван чӗлхене аталантарас, ҫитӗнекен ӑрӑва наци культурине юратма, хисеплеме вӗрентес тӗллевсене пурнӑҫлать. «Шур ҫӑл» фестиваль учредителӗсем – Пушкӑртстанри Халӑхсен туслӑх ҫурчӗ, Пишпӳлек район администрацийӗ тата «Родник» агрофирма (ертӳҫи – С.К. Михайлов).

Фестиваль ытти ҫулсенче Алексеевка ялӗнчи Панулми пахчинче иртнӗ. Кӑҫал ҫанталӑк сивӗ пулнине кура уява Пишпӳлекри культура керменне пухӑннӑ.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Шупашкарти пляжсене ятарлӑ комисси йышӑннӑ.

Республикӑн тӗп пляжсене Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин кимӗ-карапсен патшалӑх инспекцийӗ тӗрӗсленӗ. Роспотребнадзор управленийӗ шыв пахалӑхне хакласа санитарипе эпидемиологи пӗтӗмлетӗвӗ ҫырса панӑ.

Шупашкар хула администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта ҫынсене шыва кӗме тӑватӑ пляж хатӗрленӗ. Вӗсене пурне те тасатнӑ, ӑҫта таран ишме юранине кӑтартакан паллӑсем вырнаҫтарнӑ. Ачасене ишмелли вырӑнсене те уйӑрнӑ.

Шупашкарти пляжсем ҫаксем: Тӗп пляж, Афанасьев урамӗнчи 1-мӗш пляж, Ҫӗнӗ салари иккӗмӗш пляж тата Атӑлӑн сулахай ҫыранӗнчи пляж.

Вӗсене видеосӑнав вырнаҫтарнӑ. Унта мӗн ӳкерни Шупашкар хулин Пӗрлехи диспетчер службине кайса тӑрӗ. Унсӑр пуҫне пляжсенче сывлӑш тата шыв температурине кӑтартакан таблосем вырнаҫтарӗҫ.

Пляжсенче ҫӑлав таиа ҫыхӑну хатӗрӗсем пур. Персонал валли йӑла пӳлӗмӗсем вырнаҫтарнӑ, полици посчӗсем ӗҫлеҫҫӗ. Биотуалетсем те вырнаҫтарнӑ.

Ыран, ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Элӗкре «Виръял шевлисем» йӑлана кӗнӗ фестиваль иртӗ. Вӑл 19 сехетре пуҫланмалла.

Элӗк район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль-конкурса ҫулталӑкра пӗр хутчен йӗркелеҫҫӗ. Мероприятие унти хкастарсем кӑҫалхипе 24-мӗш хут ирттереҫҫӗ. Ӑна вӗсем регионсен шайне кӑларнӑ.

«Виръял шевлисем» фестивале кӑҫал Элӗк, Вӑрмар, Хӗрлӗ Чутай, Елчӗк, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Комсомольски, Патӑрьел районӗсем хутшӑнӗҫ. Фестивале ҫитес кӑмӑллине тӗрлӗ тӑрӑхри 30 ытла ҫын пӗлтернӗ. Вӗсем — 15-рен пуҫласа 40 ҫул таранчченхисем.

Фестиваль-конкурса хутшӑнакансен чӑвашла икӗ юрӑ юрламалла. Вӑл эстрада юрри, хӑй ҫырнӑ юрӑ, тӗрлӗ мелпе илемлетнӗ чӑваш халӑх юрри пулма пултарать.

Вӑл – 55 ҫулта. Сӑмах Шупашкарти пӗрремӗш троллейбус пирки пырать. Тӗп хуламӑр 550 ҫул тултарнӑ май пирвайхи троллейбус кӑҫал ҫулла ҫула тухӗ. Ӑна ятарласа реставрацилеҫҫӗ, ку ӗҫе утӑ уйӑхӗнче вӗҫлеме палӑртнӑ. Ӑна юсанӑ чухне унӑн сӑн-сӑпатне, салона упраса хӑварма тӑрӑшнӑ.

Кӑҫал Троллейбус управленийӗ те юбилейне паллӑ тӑвать: 55 ҫул тултарать. Пирвайхи троллейбус пӗрремӗш рейса 1964 ҫулта тухнӑ. Вӑл «Чукун ҫул вокзалӗ – Хӗрлӗ лапам» маршрутпа ҫӳренӗ.

Хулари пӗремӗш троллейбуса ҫула кӑларас шухӑш - Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн Алексей Ладыковӑн. Ҫынсем СССР тапхӑрне лексе курччӑр тесе водительсене те ун чухнехи униформӑна тӑхӑнтарӗҫ.