Нарӑсӑн 9-мӗшӗнче Шупашкарти «Амнезия» клубра («7 холмов»-ра выранҫнӑ) чӑваш дискотеки «АВАН PARTY» иртет. 

Билетсем туянмалли номер 36-44-46, 8-919-650-42-93.

Ташӑ каҫӗнче:

- сирӗн валли чӑваш эстрада артисчӗсем юрлаҫҫӗ;

- телевидени ӳкерет;

- кашни хутшӑнакана тӳлевсӗр сӑн ҫапса параҫҫӗ;

- караоке-бар ӗҫлет;

- конкурсемпе парнесем пурне те кӗтеҫҫӗ.

Савӑнӑҫлӑ юрӑ-ташӑ каҫӗ 20:00 сехетре пуҫланать.

Кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче чӑваш хӗллехи чи паллӑ уява, Сурхурине уявлама пуҫлать. 19-мӗшӗнче вара ҫак уяв вӗҫленет.

Сурхури уявӗ вӑрӑма тӑсӑлать, хатӗрлӗнессе те малтанах пуҫлаҫҫӗ — ачасемпе ҫамрӑксем килӗрен киле ҫӳресе Сурхури ирттерме хатӗр-хӗтӗр‚ ӗҫме-ҫиме‚ салат-хӑмла‚ кӗрпе-ҫӑнӑх пуҫтараҫҫӗ. Уяв кунӗнче юрланӑ, ташланӑ, юмӑҫ янӑ, картана кӗрсе сурӑх ури тытнӑ... Пӗрле апат ларса ҫинипе вара вӑл кун уяв вӗҫленнӗ. Тепӗр кунне ҫветке пуҫланнӑ. Эрнипех ҫӳренӗ вара.

Чӑваш халӑх сайчӗ сире пурне те Сурхури ячӗпе саламлать!

Чӑваш халӑхӗн хастарӗсем Сурхурине уявлама кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче (вырсарникун) «Ҫӑлкуҫ» хупаха пухӑнӗҫ. Пуҫламӑшӗ — кӑнтарла иртсен.

Чӑваш Енре «Эпир санпа пӗр кун ҫуралнӑ» ыр кӑмӑллӑх проекчӗ вӑй илсе пырать — республикӑра пурӑнакан кашни ҫын хӑй ҫуралнӑ кун ача ҫуртӗнче ӳсекен пӗр-пӗр тӑлӑх ачана уяв туса парайрать.

Проекта хутшӑнас тесен йывӑрлӑхсем ҫук. Чи малтанах вӗренӳ министерствинче кӑткӑсах мар тӗрӗслев урлӑ тухмалла. Парне хатӗрленӗ чухне те укҫи-тенкине нумай тӑккаласси ҫук, чи пахи — уява чун-чӗререн пурнӑҫлама тӑрӑшасси.

Ачасене тӗрлӗрен уяв туса параҫҫӗ. Пӗр хӗрача валли фотосесси тунӑ, тепри сӑрт-ту йӗлтӗрӗпе ярӑнса курнӑ, виҫҫӗмӗшӗ ҫуралнӑ кунне Николай Бударин космонавтпа пӗрле ирттернӗ.

Ҫуралнӑ кун ҫулталӑкра пӗрре пулать — тӑлӑх ачан та вӑл хаваслӑ ирттӗрччӗ.

Кӗпере хӑпартнӑ вӑхӑтра

Мексикӑра «Baluarte» (чӑв. «бастион, тӗревлӗх») ятлӑ кӗпере уҫнӑ. Мексика никама та пӑхӑнма пӑрахни 200 ҫул ҫитнине халалланӑ чаплӑ та савӑнӑҫлӑ мероприятие патшалӑх президенчӗ Фелипе Кальдерон та хутшӑннӑ. Ҫапла май Америка континентӗнчи чи ҫӳллӗ кӗпере хута ячӗҫ. «Ку проект Мексикӑн ҫурҫӗр енчи халӑха пӗрлештерӗ», — тенӗ хӑй сӑмахӗнче Мексика президенчӗ.

«Baluarte» Ҫиналупа (выр. Синалоа) Туранкӑ (выр. Дуранго) штачӗсене ҫыхӑнтарӗ, ун ҫӳллӗшӗ 403 метрпа, тӑршшӗ 1124 метрпа танлашӗ. Танлаштарас тесен, ун айӗнче Эйхвӗл турулӗ те ним мар вырнаҫайрать. Малашне ку кӗпер Атлантикӑпа Лӑпкӑ океансене ҫыхӑнтарма пултарӗ, унашкал ҫула тума планласа та хунӑ. Хальхи вӑхӑтра вара, вырӑнти влаҫ ҫыннисем пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗпере хута яни Лӑпкӑ океан хӗрринче вырнаҫнӑ Маcатлан (Mazatlan) хулинчен Туранкӑ штатӑн тӗп хулине ҫитес вӑхӑта 6 сехете таран чакарать. Ҫапла май хӑвартрах ҫитме май пур.

Чи ҫӳллӗ кӗперсене илес пулсан ҫаксене асӑнса хӑварас пулать: Китайри Si Du River Bridge (ҫӳллӗшӗ 472 м.), Францири Милло (Мийо) виадук (ҫӳллӗшӗ 343 м.), Колорадо штатӗнче Royal Gorge Bridge (ҫӳллӗшӗ 321 м., машинсем ҫӳремеҫҫӗ). Ытти паллӑ кӗперсен ҫӳллӗшӗ: Сан-Францискӑри «Ылтӑн хапха» — 67 м.

Малалла...

Шупашкарти Ҫӗнтерӳ тӳремӗ ҫумӗнчи пӗр ҫуртра йӗрке хуралҫисем пӗр вӑрра ҫывӑрнӑ вӑхӑтра ярса илнӗ.

55 ҫулхи Шупашкар ҫынни Ҫӗнӗ Ҫула лайӑх палӑртнӑ пулас. Малтан саккун йӗркине пӑсманскер Ҫӗнтерӳ тӳремӗнчи 8-мӗш ҫуртри хваттере кӗрсе кайнӑ. Юрать юнашар кӳршӗсем тимлӗ пулнӑ — яри уҫӑ алӑка курсан полицие шӑнкӑравланӑ, хӑнана кайнӑ хуҫисене пӗлтернӗ.

Йӗрке хуралҫисен вара вырӑна ҫитсен вӑрра нумай шырама тивмен — вӑл кунтах ҫывӑрнӑ. Вӑрланӑ япаласем чикнӗ миххине пуҫ айне хунӑ та тутлӑ ыйӑх курса выртнӑ.

И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ студентсене пӗлӳ парас енӗпе ӗҫленисӗр пуҫне ӑслӑлӑхра вӑй хуракан ҫӗнӗ кадрсене туптас енӗпе те тимлет. Ҫак енӗпе университетра ҫулленех Диссертаци Канашӗсем ӗҫлеҫҫӗ. Акӑ, тӗслӗхрен, В.Г. Родионов профессор, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ ертсе пыракан Диссертаци Канашӗ филологсене кандидат тата доктор ӗҫӗсене хӳтӗлетерессине тухӑҫлӑ пурнӑҫласа пырать.

Ҫак кунсенче тухтӑр ӗҫне ӑнӑҫлӑ ҫырса пӗтерсе М.Р. Федотов ячӗпе хисепленекен Тухӑҫ тата чӑваш чӗлхи пӗлӗвӗ кафедрин докторанчӗ Алена Михайловна Иванова хӳтӗлеве тухрӗ. Унӑн ӗҫӗ «Чӑваш чӗлхе пӗлӗвӗнчи морфосинтаксис ыйтӑвне танлаштаруллӑ-шайлаштаруллӑ тӗпчесси» (выр. «Сравнительно-сопоставительное исследование проблем морфосинтаксиса в чувашском языкознании») ятлӑ.

Алена Михайловна ку темӑпа чылай ҫул хушши ӗҫлет ӗнтӗ, тӗрлӗ журналсенче вуншар статья пичетлеме ӗлкӗрнӗ. Пултаруллӑ та хастар ҫамрӑк тӗпчевҫе Тутарстан, Пушкӑртстан, Якут республикисенчи ӑслайсем те аван пӗлеҫҫӗ.

Малалла...

«Асран кайми» ятпа вулакан аллине ҫӗнӗ кӗнеке ҫитрӗ. Авторӗсем — Г. Е. Дубровпа Ю. А. Перепелкин 60 ытларах страницӑллӑ ку ӗҫе Патӑрьел районӗнчи Туҫа ял ӗҫченӗсене сума суса хатӗрленӗ. Ум сӑмахра (ӑна Раҫҫей Федерацийӗн Журналистсен перлӗхӗн пайташӗ Гурий Дубров хатӗрленӗ) шӑпах унӑн историне кӗрсе юлнӑ паллӑ вырӑнсем, йӑх-тымарсем пирки ҫырса кӑтартнӑ.

Асӑннӑ кӗнеке виҫӗ тӗп пайран тӑрать. Пӗрремӗшӗ «Туҫара — хӑнара» ятлӑ. Унта 2002 ҫулхи нарӑсӑн 23-мӗшӗнче Красноармейскинчи «Трак ен» халӑх фольклор ушкӑнӗ (ертӳҫи — Н. Янкас премийӗн лауреачӗ Н. М. Никоноров) Анат Туҫана пысӑк концерт программипе ҫитсе килни ҫинчен туллин каласа панӑ. Ку ял — кӗнеке авторӗсенчен пӗрин, Юрий Анатольевич Перепелкинӑн — тӑван ялӗ. Унӑн аслашшӗ, Илларион Евдокимович — Социализмла Ӗҫ Геройӗ, ашшӗ, Анатолий Илларионович — Ленин орденне тивӗҫнӗ. Курав залӗнче халӑх лӑк тулли пулнӑ, красноармейскисен концертне ҫынсем пысӑк хак панӑ.

Иккӗмӗш пайӗ — «Аслисене асра тытса» ятлӑ.

Малалла...

Иван Андреевич Андреев

2011 ҫул вӗҫленес умӗн, раштавӑн 31-мӗшӗнче чӑваш чӗлхи тӗпчевҫи Иван Андреевич Андреев вилсе кайнӑ. Иван Андреевич чӑваш чӗлхин синтаксисне, морфологине, сӑмах пулӑвне, орфографипе пунктуацине тӗпчесе нумай ӗҫ ҫырса пичетленӗ, орфографи правилисене хатӗрлес ӗҫе хутшӑннӑ. Паян, 2012 ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче тӑванӗсем, ӗҫтешӗсем унпа сывпуллашрӗҫ.

Андреев Иван Андреевич 1928 ҫулхи ҫӑвӑн 15-мӗшӗнче Элӗк районне кӗрекен Хутяк ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. 1950 ҫулта Чӑваш патшалӑх педагогика институчӗн чӑваш чӗлхипе литературин уйрӑмне вӗренсе пӗтернӗ, 1954 ҫулта — вырӑс чӗлхипе литературин уйрӑмне. 1955 ҫулта аспирантурӑра пӗлӗвне ӳстернӗ.

Ӑслӑлӑхпа тӗпчев институтӗнче чӗлхе пайӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ, Чӑваш патшалӑх университетӗнче 30 ҫул студентсене вӗрентнӗ, декан пулса ӗҫленӗ. Юлашки вӑхӑтра Республикӑри вӗрентӳ институтӗнче вӑй хунӑ.

Иван Андреевич — ЧАССРӗн тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ (1990), Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ (2001), филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор (1972).

Малалла...

2011 ҫул вӗҫленес умӗн Мускав районӗн ГТАҪӗ (ЗАГС) шучӗпе 2800-мӗш ачана регистрациленӗ. Ытти ҫулсемпе танлаштарсан: 2005 ҫулта 1834 ача, 2006 — 1908, 2007 — 2209, 2008 — 2214, 2009 — 2678, 2010 — 2729. Нумайрах ача ҫуратасси ГТАҪ ӗҫченӗсен шухӑшӗпе пурнӑҫ лайӑхланса пынипе, нумай ачаллӑ кил-йышсене социаллӑ пулӑшу паракан программӑсене аталантарнипе ҫыхӑннӑ (тӗп сӑлтавӗ, паллах, унта мар: халӑх мӗн чухлӗ хӑтлӑрах пурӑнать, ҫавӑн чухлӗ сахалрах ҫуратать). Ҫапах та ҫемье хаклӑхне тавӑрмасан, тӗрлӗ ӑрусен хушшинчи ҫыхӑнӑва сыпӑнтарма тӑрӑшмасан ятарлӑ программӑсем хатӗрлесси хӗрарӑмсене вӑйпа ҫураттарасси ҫеҫ пуль.

Паллах, патшалӑх та ахаль лармасть — ҫӗнӗ ача пахчисем тӑвать, ҫемье хысни (выр. материнский капитал) хатӗрлеме пулӑшать. 2012 ҫултанпа Чӑваш Енре вара ҫемье хыснине ятарласа хушмалли тепӗр май туса парӗҫ — виҫҫӗмӗш ачашӑн кил-йыша 100 пин тенкӗ лекӗ.

Ҫавах та ачасем ҫут тӗнчене укҫашӑн мар, тӑван ашшӗ-амӑшне савӑнтармашкӑн килччӗр!

Сертификат илнӗ ҫемьесем

Шупашкар районӗнче пурӑнакан нумай ачаллӑ ҫемьесене район пуҫлӑхӗ Ҫӗнӗ Ҫул умӗн парне турӗ — ҫӗр сертификачӗсемпе тивӗҫтерчӗ. Пурӗ 22 ҫемье.

Сертификатсене Виктор Михайлов хӑй алла тыттарчӗ — пурне те ҫӗнӗ ҫулта ҫирӗп сывлӑхлӑ пулма, пурнӑҫлама пуҫланӑ ӗҫе ӑнӑҫуллӑ вӗҫлеме, кил-йышра — ырлӑхпа килӗшӳлӗх сунчӗ.

Ҫӗр сертификачӗсене нумай ачаллӑ ҫемьесене ҫурт лартма тата тӗрлӗ ҫимӗҫ акса ҫитӗнтерме параҫҫӗ. Шупашкар районӗ пушӑ ҫӗрсемпе пуян маррине шута илсен ку парне ҫак ҫемьесемшӗн чӑн та питӗ пӗлтерӗшлӗ.