 Артемьев Николай Лазаревич Николай Артемьев сӑрӑ ӑсти Шӑмӑршӑ районӗнчи Васан ялӗнче ҫуралнӑ. Хӑшӗ-пӗри ӑна пӗлмест те, ун ҫинчен илтмен те пулӗ. Анчах ӳнере чун-чӗререн юратакансем Николай Лазаревичӑн ятне астума кирлех. Пине яхӑн ӳкерчӗк тума ӗлкӗрнӗ вӑл хӑйӗн кӗске пурнӑҫӗнче. Ҫирӗм пилӗк ҫула кӑна тӑсӑлнӑ ӗмӗрӗнче питех те чаплӑ ӗҫсем тунӑ. Ялти шкула пӗтерсен Палтиелӗнчи вӑтам шкулта вӗреннӗ Коля. Ун хыҫҫӑн Магнитогорск хулинче заводра ӗҫленӗ. Ҫулталӑкран, 1964 ҫулта, Шупашкарти ӳнер училищине вӗренме кӗнӗ. Диплом ӗҫне «Ҫеҫпӗл» ятлӑ картинӑсен ярӑмӗпе ҫырнӑ. Н. Артемьевӑн ҫак ӗҫне чи лайӑх паллӑпа йышӑннӑ. Ӗпхӳ хулинчи выставкӑра пысӑк хак панӑ унӑн ӗҫне. Ҫакӑ ӳнерте ҫӗнӗлӗхсем шырама, тата нумайрах ӗҫлеме хистенӗ ӑна. Уйрӑмах графикӑна кӑмӑлланӑ ҫамрӑк, ҫавӑнпа та ӗнтӗ художник-график специальноҫне алла илес тӗллевпе Мускаври полиграфи институтне вӗренме кӗнӗ. Вӗреннӗ вӑхӑтрах Шупашкарти электроаппарат заводӗнче художник-оформитель пулса ӗҫленӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Чӑваш халӑх сайчӗпе Чӑваш чӗлхин инҫет вӗрентӳ центрӗ шкул ачисене тепӗр ӑмартӑва хутшӑнма йыхравлать. Хальхинче эпир комикссен конкурсне йӗркелес терӗмӗр, ӑна «Ҫӑлтӑр ҫути» ят патӑмар. Ҫак ӑмӑртӑва пуҫарса эпир ачасемпе ҫамрӑксен ӳнер пултарулӑхне аталантарас, ушкӑнпа ӗҫлеме хӑнӑхтарас тата ҫутҫанталӑкпа тӑван тавралӑх пулӑмӗсене ӳкерчӗк мелӗпе уҫса пама вӗрентес тӗллев латрасшӑн. Конкурса 18 ҫула ҫитмен ҫамрӑксемпе ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Пӗр ӗҫе темиҫен пӗрлешӗнсе тума та юрать: пӗри, сӑмахран, сюжет хатӗрлет, тепри — хитре ӳкерет, виҫҫӗмӗшӗ калаҫу сӑмахӗсене йӗркелет. Сюжет ҫӑлтӑрпа ҫыхӑнмалла. Комикс сюжетне уҫса пама 2 листаран (кашни А4 пысӑкӑш) кая мар усӑ курмалла. Хут листин пӗр енӗ таса юлмалла. Ӗҫе хатӗрленӗ май хуть те мӗнле техникӑпа усӑ курма юрать —кӑранташ, калем, фломастер, гуашь, пастель, кӑмрӑк кӑранташӗ т. ыт. Ӗҫсене 2012 ҫулхи нарӑсӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗн 30-мӗшӗччен йышӑнатпӑр. Ҫӗнтерӳҫӗсене 2012 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗ тӗлне палӑртӑпӑр. Ӑмӑртун тулли положенийӗпе кунта паллашма май пур. |
|
Кӑрлачӑн пуҫламӑшӗнче Хырхӗрри тӗп шкулӗнче нумай ҫул хушши физкультура вӗрентекенӗ пулса вӑй хуракан Николай Никандрович Ятманов хӑйӗн паллӑ юбилейне — 60 ҫула ҫитнине паллӑ турӗ. Ҫак кунсем каникулпа пӗр килнӗ пулин те, вӗрентекенсемпе вӗренекенсем те, пӗлӗш-тӑвансем те юбиляра чысласа ӑшӑ сӑмахсем куҫҫӑн курӑнса та, телефонпа шӑнкӑравласа та каларӗҫ. Каникул пӗтнӗ хыҫҫӑн тепӗр кунхинех шкулта Николай Никандровича халалласа ятарлӑ утренник ирттерчӗҫ. Кашни класра вӗренекен ачасем юрӑ-сӑвӑпа савӑнтарчӗҫ, шкул тата район ертӳҫисемпе профсоюз организацийӗ Хисеп хучӗсемпе тата хаклӑ парнесемпе чысларӗҫ. Паллӑ уяв ҫакӑнпа ҫеҫ вӗҫленмерӗ. Уйӑх вӗҫӗнчи пӗр канмалли кун Николай Никандрович хӑйӗн ячӗллӗ йӗлтӗр чупӑвӗ ирттерчӗ. Ҫак чупӑва районти шкулсенче вӗренекенсем, предприятисемпе организацисем, ҫемье командисем хутшӑнчӗҫ. Тӗп хуламӑрти «Водоканал» предприяти те хӑйӗн спортсменӗсен ушкӑнне тӑратнӑ. Ытти ҫулсенче шкултан вӗренсе тухса кайнӑ ачасем те, инҫе ҫула пӑхмасӑрах, чылайӑн пуҫтарӑннӑ. Вӗрентекене саламласа ООО «Газпром межрегионгаз» генеральнӑй директорӗ, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, нумай ҫул хушши вырӑнти «Восток» колхоз ертӳҫи пулса ӗҫленӗ К. |
 Часавня умӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Ярӑслав ялӗн хӗвелтухӑҫ енче, Анаткасра, укӑлча хапхипе юнашарах, тӑрӑ та сивӗ шывлӑ ҫӑлкуҫ тапса тӑрать. Ҫак ҫӑлкуҫа чи пирваях, ваттисем каланӑ тӑрӑх, XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнчех, ку ялта пурӑннӑ Макар ятлӑ ҫын тарӑнрах алтса, пура ярса тунӑ пулнӑ, хӑй виличченех тасатса-тирпейлесе тӑнӑ. Ял ҫыннисем ҫак ҫӑлкуҫа иртнӗ ҫулсенче тепӗр хут ҫӗнӗ пура ярса, ҫавӑрса ӑсмалли ӑсталаса, тӑррине йывӑҫран тӗрӗлесе-илемлетсе тунӑччӗ. Нумаях пулмасть вара, Ярӑславра ҫуралса ӳснӗ, халӗ Шупашкарти пӗр савутра тӗп инженер пулса ӗҫлекен Петр Николаевич Морозов тата ялтах пурӑнакан Петр Краснов пуҫарӑвӗпе, ҫӑлкуҫ ҫумӗнче ял ҫыннисем валли пӑр пек сивӗ сиплӗ шыва чӑмса ҫан-ҫурӑма тӗреклетмелли, чир-чӗртен тасалмалли Пантелеймон ҫвятуйӑн турӑшӗ ячӗллӗ часавай евӗр вырӑн туса хута янӑ. Шыва кӗмелли ҫурт валли хыр пӗренисене Валерий Егоровпа Георгий Розов вӑрман ӗҫченӗсем тӳлевсӗрех уйӑрса панӑ. Василий Исметов, Сергей Урмаев, пӗр тӑван Сергейпе Руслан Локтинсем, Петр Мердеев, Олег Лукьянов, Николай Малов, Анатолий Краснов, Алексей Кузнецов, Александр Розов, Сергей Ефимов, Александр Фомин платниксем вара кӗске вӑхӑтрах пура пураса ҫурт тӑррине витсе хунӑ, ҫӳле пӗчӗк куполпа хӗрес те вырнаҫтарса лартнӑ. |
 Иртнӗ ҫулӑн раштав уйӑхӗнчи 15-22-мӗш кунӗсенче И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ чӑваш чӗлхипе литературине тата тӑван ен культурине кӑмӑллакан 10-11-мӗш класс ачисем валли «Сенкер инҫет» олимпиадӑн пӗрремӗш тапхӑрне ирттерчӗ. Тӗнче тетелӗн ҫыхӑнӑвӗпе усӑ курса Чӑваш Республикинчен тата кӳршӗллӗ регионтан пурӗ 113 вӗренекен хӑйсен пӗлӗвне кӑтартма пултарчӗ. Олимпиадӑн пӗтӗмлетӳллӗ иккӗмӗш тапхӑрне хутшӑнма жюри ҫителӗклӗ балл пухма пултарнисене суйласа илчӗ: • «Тӑван ен культурипе» — 25 баллран кая мар; • «Чӑваш чӗлхипе литератури» (чӑваш шкулӗсем) — 35 баллран кая мар; • «Чӑваш чӗлхипе литератури» (вырӑс шкулӗсем) — 40 баллран кая мар. Пӗрремӗш тапхӑра ӑнӑҫлӑ вӗҫленӗ шкул ачисене эпир хӗрӳллӗн саламлатпӑр, ҫитес ӑмӑтура та ӑнӑҫу сунатпӑр!
«Сенкер инҫет» олимпиадӑн пӗтӗмлетӳллӗ тапхӑрӗ асӑннӑ университетӑн чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче нарӑсӑн 21-мӗшӗнче иртет. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерме республикӑна федераци укҫи-тенкинчен 260 миллион тенкӗ ҫитнӗ. Ҫак укҫа 265 ветеранӑн ҫурт-йӗр ыйтӑвне татса пама май парӗ. 2008-мӗш ҫултанпа, Раҫҫей Президенчӗн «1941-1945 ҫулсенчи Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтересси ҫинчен» Хушӑвӗ ӗҫе кӗнӗренпе Чӑваш Енри 3 пин те 804 ҫын хваттерлӗ пулнӑ. Ҫак тӗллевпе ҫӗршыв хыснинчен республикӑна 4,6 миллиард тенкӗ укҫа уйӑрса панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Кӑҫалтан 1992 тата 1993 ҫулсенче Таджикистанри вӑрҫӑ-харҫа хутшӑннисене ҫар ветеранӗсен йышне илнӗ. «Ветерансем ҫинчен» федераллӑ саккуна ҫакӑн пек улшӑнусем кӗртнӗ. Ветеран пулни ҫинчен ӗнентерекен хута вӗсем Шалти ӗҫсен министерствинче, Федераллӑ хӑрушсӑрлӑх службин управленийӗнче тата Инкеклӗ ӗҫсен министерствинче илме пултараҫҫӗ. Патшалӑх пулӑшӑвне илес тесен вӗсен ҫак хутпа Пенси фондне пымалла. Уйӑхсерен вӑрҫӑ-харҫӑ ветеранӗсене 1 пин те 239 тенкӗ тӳлесе тӑраҫҫӗ. Ака уйӑхӗнче ҫак тӳлеве пысӑклатма палӑртнӑ. Укҫа вырӑнне социаллӑ пулӑшусемпе усӑ курма ирӗк пур — тухтӑр рецепчӗпе тӳлевсӗр эмелсем илме, санаторире сипленме, хулаҫум пуйӑсӗпе тӳлевсер ҫӳреме юрать. Паян Чӑваш Енре федераллӑ ҫӑмӑллӑхсемпе 13 пин ытла тӗрлӗ вӑрҫӑ-харҫӑ ветеранӗ усӑ курать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
 Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче куҫӑн мар уйрӑмра виҫӗ ҫул ҫурӑ вӗренекен студенсен диплом ӗҫӗсен хӳтӗлевӗ иртрӗ. Филологипе (8 ҫын) тата культурологипе (24 ҫын) специализациленекен студентсем хӑйсен пултаруллӑхри, ӑслӑлӑхри ӗҫӗсем ҫинчен каласа кӑтартрӗҫ. Кунта Хусан, Чӗмпӗр тӑрӑхӗсенчи, хамӑр республикӑри чӑвашсем пуҫтарӑннине кура хӳтӗлев тата та кӑсӑклӑрах пулчӗ. Кашниех вырӑнти материала тӗпченӗ, ӗҫ опытне усӑ курса диплом ӗҫӗсене пуянлатма пултарнӑ. Ҫитес вӑхӑтра алла аслӑ пӗлӳ илни ҫинчен ҫирӗплетекен диплома илме хатӗрленекен студенсене ӑнӑҫлӑ хӳтӗлевпе саламлатпӑр, ӑнӑҫу сунатпӑр. |
 Хутар ялӗ Ҫӗн Ҫул пуҫланнӑ пуҫланман, ачасем ҫул синче асархануллӑ пулчӗр тесе, тата ҫулҫӳрев саккунӗсене ҫирӗпрех астуччӑр тесе Ҫӗмерле тӑрӑхӗнчи Якуртушкӑнь, Хутар, Юманай ялӗсен шкулӗсенче Ҫӗмӗрле хулипе районӗн йӗрке хуралӗн ӗҫченӗсем тӗлпулусем иртерчӗҫ. Калаҫусем 8-11-мӗш классенче вӗренекен ачасемпе пулса иртрӗ. Ҫулҫӳрев саккунӗсемсӗр пуҫне Пуҫилле тата Граждан Кодекссен хӑш-пӗр пайӗсене пӑхса тухрӗҫ, асӑрхатарчӗҫ, ӑнлантарчӗҫ. Ачасем хушшинче ҫамрӑка интереслӗ ыйтусем паракансем те пулчӗҫ. Тӗлпулӑва пӗтӗмлетнӗ май ҫак сӑмахсемпе пурте килӗшрӗҫ: халӑх хушшинче пурӑнса ҫынсем пек пурӑнма тӑрӑшмалла, йӗркене пӑхӑнмалла, тӗрӗс ҫулпа утмалла. |
 Паян, кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче, Чӑваш патшалах университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче хаваслӑ лару вӑхӑтӗнче Евгений Ерагин мӑчавар «Чӑваш халӑхӗн ӑслӑлӑхпа ӳнер академийӗ» хатӗрленӗ Атӑл тӑрӑхӗнчи халӑхсен пӗрремӗш таврапӗлӳҫи, ҫыравҫи, этнографӗ, историкӗ тата Вырӑс географи пӗрлешӗвӗн членӗ Спиридон Михайлович Яндуш ячӗпе хисепленекен медале чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн деканне В.Г. Родионов профессора парса чысларӗ. Виталий Григорьевич тӑван тавралӑха, халӑхӑн историйӗпе сӑмахлӑхне, литература аталанӑвне тӗпчесе сахал мар ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырса пичетлерӗ. Пухӑннисем умӗнче ҫавӑн пекех Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ, факульетӑн доценчӗ В.А. Абрамов тата университетӑн ют чӗлхесен кафедрин профессорӗ В. |
-2.7 °C