Тулай чӑвашсем халӑхӑмӑрӑн авалхи йӑли-йӗркине тытса пыма тӑрӑшни чӑннипех савӑнтарать. Акӑ, ӗнер Тутарстанри Нурлат хулинче Пӗтӗм Раҫҫейри чӑваш культурин «Уяв — 2013» уявӗ иртнӗ. Ӑна 2006 ҫултанпа йӗркелеме тытӑннӑ. Малтанласа республика шайӗнчи мероприяти пулнӑскер тепӗр ҫулхинех вӑл Пӗтӗм Раҫҫейри статуса йышӑннӑ.

Кӑҫалхине те ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи 130 ытла фольклор коллективӗ пухӑннӑ. Хӑнасем хушшинче Тутарстан тата Чӑваш Республикин правительствисен элчисене палӑртмалла. Чӑваш Ен ячӗпе республика парламенчӗн вице-спикерӗ Олег Мешков саламланӑ. Халӑхӑн йӑли-йӗркине упраса хӑварассипе тӑрӑшнӑшӑн Нурлат районӗн ӗҫ тӑвакан комитечӗн социаллӑ культура аталанӑвӗ енӗпе ӗҫлекен ҫумне Рамзия Сингатуллинӑна тата асӑннӑ районти Елаурск ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне Галина Кульметьевӑна вӑл ЧР Патшалхӑ канашӗн Хисеп грамотипе наградӑланӑ.

Уява ҫавӑн пекех Турцири Джейхан хулипе Германири Рейнс тӑрӑхӗнчен хаклӑ хӑнасем пырса ҫитнӗ. Нурлат район администрацийӗ мероприяти пирки хӑйӗн сайтӗнче хыпарланинче уяв майӗпен тӗнче шайне тухать тесе палӑртнинче апла тӑк чӑнлӑхӗ пурах.

Малалла...

Йӗпреҫ район администрацине иртнӗ эрнекунтан ҫӗнӗ ҫын — Николай Чугаров — ертсе пыма тытӑннӑ. Унччен ҫак тилхепене туртнӑ Анатолий Петров тӗлӗшпе кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнче пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑччӗ. Тӗпчевҫӗсем Анатолий Петров кивӗ тата ишӗлекен ҫуртран куҫарнӑ чух ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса кивӗ тата ҫӗнӗ хваттер хакӗн уйрӑмлӑхне саплаштарма укҫа тӳлеме тивет тесе ҫынсене ӗнентернӗ иккен. «Кӗмӗле» кӑларса хума килӗшмесен хваттер тивӗҫмессипе хӑратнӑ имӗш. Аптӑранипе ҫынсем ҫурт тӑвакан организаци счечӗ ҫине пурӗ 5,9 миллион тенкӗ куҫарнӑ-мӗн.

Депутатсен районти пухӑвӗн черетлӗ ларӑвӗнче администрацие ертсе пыма халӑх тарҫисем икӗ кандидатурӑна пӑхса тухнӑ. Пуҫлӑх лавне туртма кӑмӑл тӑвакансем малтанласа пилӗкӗн пулнӑ иккен, анчах кашнинпе уйрӑмшар калаҫнӑ хыҫҫӑн конкурс комиссийӗ вӗсенчен иккӗшне ырланӑ. Вӗсенчен пӗри — Игорь Семенов, тепри — Николай Чугаров. Юлашкинчен асӑнни юлашки ҫулсенче район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗн — ял хуҫалӑх пайӗн пуҫлӑхӗ пулса тӑрӑшнӑ. Депутатсенчен 16-шӗ шӑпах ӑна шаннине палӑртнӑ та. Тепӗр улттӑшӗ Игорь Семеновшӑн сасӑланӑ.

Малалла...

Хусантан Чӑваш Ен урлӑ пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳреме пуҫласси пирки эпир хыпарланӑччӗ. Пысӑк тӑкаклӑ (ӑна хута яма пӗр триллион тенкӗ таран тухса каять-мӗн) ҫак проекта 2018 ҫулта туса пӗтерме яма палӑртаҫҫӗ. Чӑвашра пуйӑссем ӑҫта чарӑнӗҫ? Ҫак ыйту тавра пуҫ ватать «Правда ПФО» сайт. Тупсӑмне шыранӑ май вӑл Чӑваш Енӗн транспорт министрӗн ҫумӗпе Владимир Степановпа ҫыхӑннӑ.

Вӑл каланӑ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ведомство «Скоростные магистрали» тата «Ленгипротранс» обществӑсемпе тӗлпулу ирттернине пӗлтернӗ иккен. Ҫав калаҫура пуйӑс ҫулӗн ҫурҫӗр вариантне малтанласа ырланӑ-мӗн. Ҫурҫӗр вариант тени Кӳкеҫ патӗнчен иртессе пӗлтерет. Тепӗр вариантне, кӑнтӑр текеннине ырласан, Апаш урлӑ каймалла пулатчӗ. Апла тӑк чарӑну ӑҫтарах вырнаҫма пултарасси пирки тавҫӑрма май пур. Анчах республикӑра пуйӑс икӗ ҫӗрте чарӑнас шанчӑк та пур имӗш. Теприн пирки хальлӗхе калама хӗн. Ҫапах та «Ленгипротранс» общество чарӑнусене кашни 70 ҫухрӑмра тума шухӑшланине тӗпе хурсан, тепри е Етӗрнере, е Куславккара пуласси пирки тӗшмӗртет маларах асӑннӑ Интернет-кӑларӑм.

Малалла...

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫемьепе спорт ӑмӑртӑвӗсене хутшӑнни вӑрттӑнлӑх та, тӗлӗнтермӗш те мар. Ҫынсене спорта туслӑ пулма чӗнсе каланӑ май сӑмаха вӑл хӑй тӗслӗхӗпе ҫирӗплетет.

Акӑ, иртнӗ шӑматкун Игнатьевсем каллех спорт тумне тӑхӑннӑ. Хальхинче вӗсем Сочи хулинче ҫитес ҫул иртекен Хӗллехи XXII Олимп вӑййисене халалласа йӗркеленӗ Пӗтӗм Раҫҫейри Олимп кунне тата Чӑваш Енре хӑвӑрт утассине пуҫарнӑранпа 60 ҫул ҫитнӗ ятпа ирттернӗ велочупӑва хутшӑннӑ. Старта республика Элтеперӗ мӑшӑрӗпе тата ывӑлӗпе тухнӑ.

Мероприятие республика шайӗнчи тӳре-шара, Чӑваш Ене тӗнчере чапа кӑларнӑ спортсменсем — СССР спорт мастерӗ, 1976 ҫулта хӑвӑрт утассипе Олимп вӑййине хутшӑннӑ Виктор Семенов, Валентина Егорова Олимп чемпионки, хӑвӑрт утассипе Олимп вӑййинче палӑрнӑ Владимир Андреев, тӗнче тата Европа чемпионӗ Алина Иванова хутшӑннӑ.

Старта ӑнӑҫлӑ вӗҫленисене Пӗтӗм тӗнчери Олимп комитечӗн президенчӗ Жак Рогге алӑ пуснӑ дипломпа чысланӑ. Атӑл заливӗ тавралли велочупусӑр пуҫне урамри баскетбол, ҫӑмӑл атлетика тата утассипе ӑмӑртусем иртнӗ.

Малалла...

Вӑрнар районӗнче ҫак ятпа ҫӗртмен 26-мӗшӗнче хӑйне майлӑ проект пуҫарса янӑ. Ун пек шухӑш патне Вӑрнарти 1-мӗш вӑтам шкулта вӗренекен Екатерина Лукина пырса ҫитнӗ.

Проекта хутшӑнакансем пурӗ 15 маршрут хатӗрленӗ. Ун вӑхӑтӗнче ача-пӑча ӳнер шкулӗнче халӑх инструменчӗсен уйрӑмӗнче ӑс пухакан Андриан Петров. Мария Григорьева, Екатерина Лукина тата Евгений Михайлов районти кашни яла ҫитме ӗмӗтленеҫҫӗ. Вӗсем В.А. Михайлов ӑсталанӑ чӑваш халӑх инструменчӗсемпе каласа куракансене савӑнтарӗҫ.

Проекта пурнӑҫа кӗртме саппасри пограничник, хальхи вӑхӑтра вара усламҫӑра тӑрӑшакан Юрий Вазянга пулӑшать иккен.

Ҫулҫӳрев вӑхӑтӗнче курни-илтнине Екатерина ятарлӑ дневника ҫырса пырать-мӗн.

Сӑнсем (17)

«Шанель пике» спектакльти сыпӑк

Екатеринбург хулинче хальхи вӑхӑтри драматургин «Коляда-Plays» пӗтӗм тӗнчери VII фестиваль иртнӗ. Ӑна паллӑ драматург, актер, сценарист Николай Коляда пуҫарса янӑ иккен.

Унта хутшӑнакансем чи кӑсӑклӑ та ҫӗнӗ пьесӑсемпе сцена ҫине тухнӑ иккен. Унта Раҫҫейри тата Польшӑри, Молдавинчи, Кӑркӑстанри тата Казахстанри 20 коллектив хутшӑннӑ, ҫав шутра — Константин Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ те. Фестивальте вӑл Гран-прие тивӗҫнӗ. Унта вӑл асӑннӑ драматург пьесипе лартнӑ «Шанель пике» спектакльпе кайнӑ.

Республикӑн Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, жюри членӗсемпе критиксем Валерий Яковлев сценографине пӗр шухӑшлӑн пулса лайӑх енчен палӑртнӑ.

«Ылтӑн пучах» уйлӑхи вожатӑйсемпе тата ачасемпе пулса иртнӗ ӗҫ-пуҫ пирки ҫак кунсенче ҫырман-пӗлтермен МИХсем юлмарӗҫ пулӗ. Эпир те темиҫе те хыпарларӑмӑр. Халӗ тата тепӗр япала ҫиеле тухнӑ иккен. Уйлӑхра канакансенчен тӑрӑхланӑ вожатӑйсенчен иккӗшӗ унчен судпа айӑпланнӑскерсем пулнӑ иккен. Видео ӳкерекен 35-ри арҫынна 2006 ҫулта хулиганла ӗҫсемшӗн икӗ ҫуллӑха ирӗкрен хӑтарса пӗр ҫуллӑха сӑнав вӑхӑчӗ парса тӗрмене лартмасӑр айӑпламалла тунӑ имӗш. 18 ҫулти тепӗр вожатӑй та ҫылӑхсӑр мар иккен. Виҫӗ ҫул каялла вӑл вӑрӑ ӗҫӗпе ҫакланнӗ-мӗн те ӑна суд 80 сехет ӗҫлеттерсе юсанмалла тунӑ.

Ҫитес уйӑхшӑн, тепӗр майлӑ каласан, ырантан, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх хакӗсемшӗн вӑтамран 15 процент нумайрах тӳлеме тытӑнӑпӑр. Сӑмах май, юлашки ҫулсенчен тарифсене унчченхилле ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ӳстерме пӑрахрӗҫ. Ҫапла вара хальхи хаклану кӑҫал пӗрремӗш хут пулса иртет.

Чӑваш Енӗн патшалӑх конкурентлӑ политикипе тариф службин ертӳҫи Альбина Егорова пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑшӑ энергишӗн хаксем вӑтамран 9,8 процент ӳсмелле; сивӗ шывшӑн тата канализаципе усӑ курнӑшӑн — 5,2 процент; ҫутӑшӑн — 14,6-15 процент. Ялта пурӑнакансем пӗр киловатт сехетшӗн 1 тенкӗ те 76 пус тӳлеме пуҫлӗҫ; хуларисем — 2 тенкӗ те 51 пус. Газ хакӗ 14,5 процент хӑпарӗ те унӑн пӗр кубла метрӗн хакӗ 4 тенкӗ те 50 пуспа танлашӗ.

Тарифсем пирки ӑнлантарма ирттернӗ брифингра Альбина Егорова 33 тӑваткал метрлӑ хваттерте пурӑнакан пӗр ҫын унччен уйӑхне 1372 тенкӗ тӳленӗ пулсан, ырантан 1443 тенкӗ тӳлеме пуҫлассине пӗлтернӗ.

Ҫурт-йӗре централизациленӗ майпа ӑшӑтакан ҫуртра пурӑнакансен ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхшӑн хаксем 12 процентран ытла ӳсмелле мар-мӗн; ҫутӑпа тата газпа ӑшӑтса пурӑнакансемшӗн — 15 процентран ытла мар.

Малалла...

Чӑваш Енӗн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗ чукун ҫул урлӑ каҫмалли ҫулсене тӗрӗсленӗ те вӗсенчен ҫурри таран вӑл е ку кӑлтӑклӑ иккен. Уҫмӑлӑрах пултӑр тесен цифрӑсенех илсе кӑтартар: чукун ҫул урлӑ каҫмалли 119 вырӑнтан 62-шӗ йӗрке ыйтнине пур енлӗн пӑхӑнса тӑмасть иккен. Палӑртнӑ ҫитменлӗхсене пӗтерме инспекторсем яваплисен ячӗпе ятарлӑ хут шӑрҫаланӑ. Чукун ҫул урлӑ каҫмалли вырӑнта хӑрушсӑрлӑх правилисене кирлӗ пек тивӗҫтерсе тӑманшӑн 24 должноҫри ҫынна явап тыттарнӑ.

Ҫул-йӗрти инкек пирки каласан, чукун ҫул урлӑ каҫнӑ чух кӑҫал суранланнӑ икӗ тӗслӗх, пурлӑх енчен тӑкак тӳсни (ҫапла пӗлтереҫҫӗ иккен автоиснпекцире. Кунта сӑмах машинӑпа ҫапӑнса сиенлени пирки пырать-тӗр) икӗ хутчен пулнӑ.

Инкеке сирес тӗллевпе йӗркеленӗ профилактика мероприятийӗ вӑхӑтӗнче инспекторсен куҫне 719 кӑлтӑк лекнӗ иккен.

Водительсем руль умне хӗренкеленсе ларасси Шупашкар ҫул-йӗресенче час-часах тӗл пулакан пулӑм. Кӑҫал 5 уйӑх хушшинче хула лаптӑкӗн ҫулӗсенче пӗтӗмпе 13 авари пулса иртнӗ, вӗсенче 3 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ, 21 ҫын аманнӑ. Ҫак пӑтӑрмахсем ӳсӗр водительсене пула сиксе тухнӑ.

Ҫӗртмен 28-30-мӗшӗнче Шупашкар ҫулӗ-йӗрӗсенче «Ӳсӗр водитель» ятпа профилактика рейдне ирттернӗ. Унта ПАИ инспекторӗсем руль умне ӳсӗр ларнӑ водительсене тытма тӑрӑшнӑ. Шел пулин те рейдсен кӑтартӑвӗсем тӑрӑх ӳсӗр водительсенчен шучӗ кашни тӗрӗслев хыҫҫӑн чакмасть, хӑш-пӗр чухне шучӗ ӳссе пыни те тӗл пулать. Ӗҫнӗ хыҫҫӑн руль умне ларнӑ водительсене саккун йӗркине пӑснишӗн водитель правине 1,5-2 ҫуллӑх туртса илни те хӑратмасть пулмалла.