Шупашкар районӗнчи «Ылтӑн пучах» уйлӑхра пулса иртнӗ пӑтӑрмах пирки эпир хыпарланӑччӗ. Аса илтеретпӗр, унта вожатӑйсем канма пынисене ҫывӑрма памасӑр тӑрӑхланӑ иккен.

Халӗ ку факт пирки пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫавна май тӗпчевҫӗсем унта ӗҫлекенсемпе тата учреждени ертӳҫисемпе калаҫнӑ иккен. Вожатӑй пулса ӗҫленӗ каччӑн кӗнтели тесе ыйтса пӗлнӗ ҫынран карас телефонӗпе нотубука тытса илнӗ. Унта пӑтӑрмаха ӳкерсе те ҫырса илнӗ самантсем пулнӑ-мӗн. Тӗпчевҫӗсем ача-пӑча уйлӑхӗнче шырав ирттернӗ май хӑш-пӗр ӗҫ хучӗсене пуҫтарса илнӗ. Эпир ӑнланнӑ тӑрӑх, ҫавсем тӑрӑх та тӗпчевҫӗсем тӗрӗслӗҫ. «Уйлӑх ертӳҫисен тыткалӑрӑшне право тӗлӗшӗнчен хак парӑпӑр», — тесе пӗлтернӗ Следстви комитечӗн Чӑваш Енти управленийӗн пресс-службин пуҫлӑхӗ Олег Дмитриев.

Сӑмах май, ку факта тӗрӗсленине республика прокуратури ҫирӗп сӑнаса тӑма шантарать. Пӗр ӗне пӗтӗм кӗтӗве варалать теҫҫӗ те, прокурорсем районсемпе хуласенче вырнаҫнӑ мӗнпур уйлӑха тӗрӗслеме палӑртнӑ.

Пӑтӑрмах пирки илтнӗ хыҫҫӑн Чӑваш Енри ачасен тӗп хӳтӗлевҫи Вячеслав Рафинов та ӗнер «Ылтӑн пучаха» ҫитсе килнӗ.

Малалла...

Тунтикун, ҫӗртмен 24-мӗшӗнче, Шупашкарта ҫӑмӑл атлетикӑпа Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑрту пуҫланчӗ. Чӑваш Енӗн спортсменсем ӑмӑртун пӗрремӗш кунӗнчех 4 медале тивӗҫнӗ пулнӑ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ — ылтӑн, пӗрри — кӗмӗл медаль.

Чӑваш Енӗн минспортра пӗлтернӗ тӑрӑх йӗтре тӗртмелли секторта чи лайӑх кӑтартусене пирӗн ентеш, спорт мастерӗ Евгения Смирнова кӑтартнӑ пулнӑ. Вӑл снаряда 16 метр 42 сантиметр инҫӗше текнӗ.

Чӑрмавсем урлӑ каҫса чупнинче вара финала тӳрех пирӗн икӗ спортменка тухнӑ пулнӑ. Екатерина Блескина — 13,55 секунд кӑтартупа ылтӑн медале тивӗҫнӗ, Екатерина Павлик вара 13,96 секунд кӑтартупа кӗмӗл медаль ҫӗнсе илнӗ.

Тепӗр ылтӑн медале Татьянова Ефимова тивӗҫнӗ пулнӑ. Вӑл 5 пин метр тӑршшӗ чупӑва 16 минут 39,54 секунд хушшинче тухма пултарнӑ.

Асӑннӑ ӑмӑрту виҫӗ кун пырӗ. Унта ҫӗршывӑн 60 регионти пӗтӗмпе 593 спортсмен хутшӑнӗ.

Ӑмӑртун пӗтӗмлетӗвӗсем тӑрӑх Раҫҫейӗн ҫамрӑксен пӗрлешӳллӗ командине йӗркелеҫҫӗ. Вӗсем вара патшалӑх чысне утӑн 11–14-мӗшсенче Финлядиг Тампер хулинче иртекен Европа чемпионатӗнче хӳтӗлӗҫ.

Республика кунӗ кӑлтӑксемсӗр иртмен иккен. «Чебоксар ? Нет» портал пӗлтернӗ тӑрӑх уяв тӗлне хатӗрленӗ хӑма ҫинче йӑнӑш кайнӑ пулнӑ — республика ятне «Чӑваш Ӗн» тесе лаплаттарса хунӑ.

Халӑх асӑрханӑ хыҫҫӑн салам хӑмисене хӑвӑрт кӑна хуҫса тухнӑ — хайхисем хӑрах «халхаллӑ» тӑрса юлнӑ.

Хыпаланнӑ-васканӑ май опечаткӑсем вӗсем яланах кайма пултараҫҫӗ. Асӑрхаман йӑнӑша пула хӑшӗ-пӗри ӗҫ вырӑнне те ҫухатать. Кунта вара пирӗн шутпа тимлӗрех пулмалла пулнӑ ӗнтӗ — тӑватӑ чӑваш сӑмахӗ хушшинче пӗр йӑнӑш туни ытла та ухмахла. Кӳренӳллӗ те. Уйрӑмах ҫак хӑмасене чылай тӳре-шара курнине, хакланине, ырланине шута илсен.

Картта сӑнӗ

Паянхи вӑхӑтра Тӗнче тетелӗсӗр этем хӑйӗн малалли пурнӑҫне курмасть тесен те йӑнӑш пулмӗ. Мӗншӗн тесессӗн Тӗнче тетелӗ ҫынна самай усӑ кӳрет. Мӗн пур ыйтусен хуравӗсемпе, кулленхи хыпарсемпе тата ыттипе те тивӗҫтерме пултарать-ҫке вӑл.

Ҫапла вара иртнӗ кунсенче Тӗнче тетелӗнче тата тепӗр ҫӗнӗлӗх йӑва ҫавӑрнӑ: малалла Шупашкарти троллейбуссен ҫӳревне online сӑнама пулӗ. Ҫӗнӗ ресурса Google карттин никӗсӗпе йӗркеленӗ.

Мӗнле усӑ кӳрет-ши ҫӗнӗлӗх? Тӗслӗхрен, ҫын чарӑнура обществӑлла траспорт кӗтсе тӑнӑ чухне хӑйне кирлӗ троллейбус халӗ ӑҫтарах пынине курма пултарать. Унсӑр пуҫне кунтах хулара пӑкӑланнӑ ҫулсене те асӑлхама май пур — ку хыпар уйрӑмах урапа водителӗсене ҫӑмӑллӑх кӳрӗ.

Республика кунӗ кӗрлесе те шавласа иртрӗ. Ҫав вӑхӑтра яланхиллех ҫӗнӗрен тӗрлӗ объект хута кайрӗ. Тӑвай районӗнчи Нӑрваш салинче фельдшерпа акушер пункчӗ хута кайнӑ. Ӑна хӑвӑрт ҫӗклемелли технологипе кӗске вӑхӑтра хӑпартнӑ.

Аса илтеретпӗр, республикӑра виҫӗ ҫулта 100 медпункт уҫма палӑртнӑ. Вӗсенчен ҫирӗммӗшне — кӑҫал. Ҫавсенчен пӗри пучлӗ те ӗнтӗ Тӑвай районӗнчи.

Ҫӗнӗрен хута кайнӑ фельдшерпа акушер пунктне Нӑрваш тата Кушкӑ ялӗсенче пурӑнакан 300 ытла ҫынна пӑхса тӑмалла.

ФАПа уҫма тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем килсе ҫитнӗ.

Сӑнсем (12)

Паян республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Болгари Республикин Раҫҫейри полномочиллӗ элчипе Бойко Коцевпа тӗл пулнӑ. Хӑна ӑна «Самар хӗресӗ» паллӑпа чысланӑ. Ӑна ҫӗршывсем хушшинчи ҫыхӑнӑва аталантарассишӗн ҫине тӑракан Болгари тата Раҫҫей ҫыннисене параҫҫӗ иккен. Наградӑна Болгарие османсенчен ирӗке кӑларнӑранпа 135 ҫул ҫитнӗ май кӑларнӑ.

Тӗлпулура енсем ӗҫлӗ ҫыхӑнусене аталантарссине сӳтсе явнӑ. Экономикӑпа туризма аталантарма Шупашкар тата София хуласене самолетпа ҫыхӑнтарас шанчӑк пур.

«Лӑпкӑ халӑх пултӑр паттӑр, Вӑл йӑваш — йӑвашлӑх ҫӗттӗр!» — ҫапла чӗнсе каланӑ пире Ҫеҫпӗл Мишши «Тинӗс» сӑвӑра. Тахҫан-авал йӑваш чӑваш та йӑвантарнӑ-ха, тӑшмансене маххӑ паман. Чӑвашсен мӑн аслашшӗсем тутар-монголсене те тӳпке-тӳпке янӑ, ытти-хытти путсӗрсене те сехӗрлентерсе тӑнӑ. Авалхи паттӑрсем пире ҫӗнӗрен хӑват илме, хамӑр вӑя ҫирӗп шанма ӗмӗрсем витӗр чӗнсе калаҫҫӗ. Ҫак йыхрава эпир тин ҫеҫ кун ҫути курнӑ «Вут-шу пӑлхар-чӑваш ҫапӑҫу ӳнерӗ» (Булгаро-чувашское боевое искусство Вут-шу) кӗнекере уҫӑмлӑнах илтетпӗр. Чӑваш кӗрешӗвӗ пурри пирки пӗлеттӗмӗр-ха эпир, унсӑр пуҫне чӑвашсен ҫапӑҫу та пур иккен. Ҫук-ҫук, лешӗ мар, хаяррине ӗҫсен хаярланнипе пуҫа мӑкӑль, куҫа кӑвак, хӑлхана ҫурӑк лартаканни мар. Ку пачах та ахаль-махаль ҫапӑҫу мар, ҫапӑҫу ӳнерӗ. Тепӗр майлӑ каласан пире кӳрентерме хӑякан путсӗре меллӗн те евӗклӗн чышкӑ, тапкӑ е ҫупкӑ ҫитермелли Искусство! Ҫак ӑсталӑха вӗренес тата ӑна туптас тесен ҫӗнӗ кӗнекене вуласа тухмалла та «Вут-шу» ушкӑна ҫырӑнмалла (vut-shu@yandex.ru адреспа ҫыхӑнма пулать).

Малалла...

Шупашкар районӗнчи Ӑстакасси ялӗпе юнашар ҫӗнӗ микрорайон ӳссе ларӗ. «Болгари кварталӗ» ят панӑскере ҫӗклеме пуҫланӑ ятпа ирттернӗ савӑнӑҫлӑ мероприятие республикӑри тӳре-шара кӑна мар, Болгари Республикин Раҫҫейри полномочиллӗ элчи Бойко Коцев та хутшӑннӑ.

Проекта чӑвашсемпе болгарсем пурнӑҫа кӗртмелле иккен. Строительсем 2-3 подъездлӑ виҫӗ хутлӑ ҫуртсене хӑпартма 3 уйӑхран пуҫласа 5 уйӑх таран иртнине ӗнентереҫҫӗ-мӗн. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, ун пек проектсене Калуга тата Смоленск облаҫӗсенче пурнӑҫа кӗртеҫҫӗ. «Болгари кварталӗнче» суту-илӳ центрӗ, ача пахчи, ача-пӑчана вылямалли лаптӑксем те тума палӑртса хӑварнӑ-мӗн.

Сӑнсем (8)

Юлашки ҫулсенче ял кунӗсене ирттересси йӑлана кӗрсе пырать. Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Шулхан ялӗнче пурӑнакансем вара ӑна чӗрӗк ӗмӗр ӗнтӗ йӗркелеҫҫӗ. Вырӑнти Кӗтеснер ял тӑрӑхӗн сайчӗ хыпарланӑ тӑрӑх, авалхи йӑлана тытса кив шулхансем Сӗрен уявне те йӗркелеҫҫӗ. Кӑҫал та унта халӑх йышлӑ пухӑннӑ.

Ҫынсене Кӗтеснер ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.Г. Егоров, район администрацийӗн юридици пайӗн пуҫлӑхӗ Л.В. Степанов саламланӑ. Тата епле уяв юрӑ-ташӑсӑр ӗнтӗ вӑл? «Асамат» эстрада ушкӑнӗ ҫынсене савӑк кӑмӑл парнеленӗ. Хаваслӑх пирки каласан, халӑхӗ хӑй те тунсӑхлӑн ларман-ха: спорт ӑмӑртӑвӗсене хастар хутшӑннӑ.

Чуна ҫӳҫентерекен ку тӗслӗх «Ылтӑн пучах» уйлӑхра (лагерьте) пулса иртнӗ теҫҫӗ. Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче Ютуба чуна ҫӳҫентерекен видео лекнӗ-мӗн. 19-22-ҫулсенчи вожатӑйсем лагерьте канакансенчен тӑрӑхламалли меслет шыраса тупнӑ. Вӗсем ҫывӑракан ачасене матрасӗ-мӗнӗ коридора е урӑх пӳлӗме йӑтса тухнӑ, ачасене ҫывӑрнӑ ҫӗртмен вӑратнӑ, ваннӑна матрасӗ-мӗнӗ хурса душран шыв янӑ. Хӑйсем вара вилсе каясла ахӑлтатнӑ тет.

Хальхи вӑхӑтра тӗпчевҫӗсем ку факт пирки ӗҫлеҫҫӗ иккен. Вожатӑйсене вара лагерьтен хӑтарнӑ-мӗн. «Ылтӑн пучах» ертӳҫисем кун пирки комментари пама тӑхтаса тӑраҫҫӗ имӗш.