Ҫак баннер такама кирлӗ пулса тухнӑ...

Эх, мӑнтарӑн харсӑрӗсем! Мӗн кӑна хӑтланмаҫҫӗ пулӗ хӑш чух вӗсем! Шупашкарта, акӑ, иртнӗ эрнере вӗсем баннер вӑрланӑ. Ҫапла-ҫапла, вӑрланӑ пуль ӗнтӗ... Е, тен, юри пуҫтахланас тенӗ-ши? Юрӗ, тӗплӗнрех пӗлтерер-ха.

Республика кунне хатӗрленсе «Хула реклами» учреждени Шупашкарти аэровокзала кӗмелли ҫурта хирӗҫ 3 метр сарлакӑш, 9 метр тӑршшӗллӗ баннер ҫакса хунӑ. Шупашкара сӑнлакан ҫав баннер кама кирлӗ пулса тухнӑ-ши, анчах пӗр кунхине вӑл йӗп пек ҫухалнӑ. Ӑна туса хатӗрленӗ учреждени ҫийӗнчех тепре хатӗрлесе ҫакма йышӑннӑ-мӗн. Ҫапах та «Хула реклами» кунпа ҫеҫ ҫырлахман, полицие пӗлтернӗ. Вӑл тӑрӑхра видеокамерӑсем пулнине кура кунӗн-ҫӗрӗн ӳкерекен ҫав ӑслӑ хатӗрсен тӗлне пуҫтахсем лекнех пуль тесе шанаҫҫӗ. Апла тӑк вӗсене тупасса ӗненеҫҫӗ. Хальлӗхе вара йӗр ҫине тухайман-ха.

Ҫухалнӑ ҫынна водолазсем те шыранӑ

21 ҫулхи ҫав каччӑ килтен ҫӗртмен 7-мӗшӗнче «Дэу Нексия» автомашинӑпа тухса кайнӑ. Унпа ырӑ маррине сиссе тӑванӗсем тепӗр кунне чан ҫапма тытӑннӑ. Ҫамрӑка полици те ҫине тӑрсах шыранӑ-мӗн. Волонтерсем те кӑмӑлтан пулӑшнӑ — вӗсенчен пӗри шырав вырӑнне вертолетпах пӑхса ҫаврӑннӑ. Каччӑна, тӗрӗсрех, унӑн машинине ҫӗртмен 21-мӗшӗнче тупнӑ. Вӑл Шупашкар районӗнчи Янашкасси патӗнчи пӗвене путнӑ иккен. Ятарлӑ техникӑпа автомобиле шывран туртса кӑларнӑ хыҫҫӑн ҫухалнӑ ҫамрӑкӑн виллине те асӑрханӑ.

Экспертсем малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, каччӑн кӗлетки ҫинче суран тавраш асӑрхаман. Апла тӑк ӑна вӗлернӗ теме ҫук. Ҫапах та халӗ ку тӗслӗхпе пакунлисем ӗҫлеҫҫӗ-мӗн.

ШӖМӗн пресс-служби ҫак кунсенче республикӑра «Шырав» акци иртнине хыпарлать. Ҫу уйӑхӗн 19–21-мӗшӗсенче 39 хурахпа сас-хурасӑр ҫухалнӑ 45 ҫынна шыраса тупнӑ иккен.

«Ха-ха по-черному» шоури сыпӑк

Виҫӗм кун каҫ Шупашкарта «Театр каҫӗ» акци иртмеллеччӗ. Кун пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Анчах республикӑра халиччен пулман мероприятие курса савӑнма май килмерӗ. Хӑшӗсем каланӑ тӑрӑх, урамри спектакле пӑхас тесе пӗр вырӑнтан тепӗр ҫӗре ҫитнӗ иккен, анчах ҫӳрени кӑлӑхах пулнӑ. Ҫил-тӑвӑл тухасси пирки асӑрхаттарнӑран йӗркелӳҫӗсем ӑна ҫав каҫ ирттерес мар тесе йышӑннӑ-мӗн. Чӑваш патшалӑх драмӑн сӑнавлӑ театрӗ ҫеҫ вӑл каҫ малтан палӑртнине пурнӑҫа кӗртнӗ — куракансене «Ха-ха по-черному» шоу кӑтратнӑ.

Республикӑн Культура министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, «Театр каҫӗ» акцие ытти театрсем Шупашкар хулин кунӗнче йӗркелӗҫ. Аса илтеретпӗр, Вырӑс драма театрӗ «Мир Луксор» кинотеатр умӗнчи лаптӑкра «Театр тӗнчи» театрализациленӗ композиципе савӑнтарӗ. Хӗрлӗ тӳремре вара Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» спектакль сыпӑкне курма йыхравлать. Шупашкрати Суту-илӳ ҫурчӗ умӗнчи лапама Константин Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗсем пухӑнӗҫ. Шупашкарта пурӑнакансемпе хула хӑнисене вӗсем «Сана юратса, тӑван ен» музыкӑпа сцена композицийӗ хатӗрленӗ.

Малалла...

Ҫӗртмен 25-мӗшӗнче, ыран, Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче Анатолий Никитин композитор хӑйӗн ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвӗ — 65 ҫул тултарнӑ май юбилей каҫӗ пулӗ.

Программа икӗ пайран тӑрӗ: пӗрремӗш пайра академиллӗ хайлавсем пулӗҫ (вӗсенчен пӗри — «Сказания о суварах» симфониллӗ поэма), иккӗмӗш пайра халӑхра анлӑ сарӑлнӑ тата ҫӗнӗ юрӑсем янӑрӗҫ.

Никитин Анатолий Никитич 1948 ҫулхи ҫӗртмен 13-мӗшӗнче Вӑрнар районне кӗрекен Хирпуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Пултарулӑхӗнче ҫак паллӑ самантсене асӑнма пулать: 1971–1980 ҫҫ. вӑл Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗнче баянҫӑ-концертмейстер вырӑнӗнче ӗҫленӗ, каярах «Ҫавал» фольклор ансамблӗн пултарулӑх ертӳҫи пулнӑ. 1992 ҫултанпа Никитин — «Салют» культура керменӗ ҫумӗнчи «Янташ» чӑваш юррисен ушкӑнӗн хорместерӗ. Пӗлтӗр ҫак ансамбле йӗркеленӗренпе 20 ҫул ҫитнине анлӑ палӑртрӗҫ. Ансамбль артисчӗсене час-часах республикӑри сценӑсем ҫинче те, кӳршӗллӗ тӑрӑхрисенче те курма пулать.

Операци вӑхӑчӗ

Ҫӗртмен 21-мӗшӗнче Шупашкарта пӗтӗм тӗнчери ортопед-хирургсен 5-мӗш конференцийӗ иртнӗ. Унта ют ҫӗршывран тата Раҫҫейрен 150 ытла тухтӑр килсе ҫитнӗ. Вӗсен шутӗнче — Итали, Франци, Швейцари хирургӗсем. Унччен вара пӗр кун маларах ортопедипе эндопротезировани центрӗнче Францирен тата Америкӑран килнӗ хирургсем мастер-класс ирттернӗ.

Шӑмӑ ыратма пуҫлани ҫамрӑксене те пӑшӑрханарать иккен. Пӗҫӗ сыппи тӗрӗс мар аталаннипе ҫыхӑннӑ ҫак чире ытларах чух хӗрарӑм йывӑр ҫын пулнӑ чух ҫеҫ тупса палӑртаҫҫӗ-мӗн. Хӗрӗх чӗрнеллисен кӗлетке йывӑрӑшӗ ӳснӗ май амак ҫивӗчленет-мӗн, шӑмӑ ыратма пуҫлать.

Асапа ирттермелли меслете Швейцари ученӑйӗсем 1983 ҫултах ҫирӗплетнӗ иккен. Анчах капла операцие 2004 ҫултан ҫеҫ тума пуҫланнӑ. Ку меслет сыпӑна тӗрӗс аталантарма пулӑшать тесе ӗнентереҫҫӗ иккен шурӑ халатлисем. Операцие пӗрремӗш хут Раҫҫейре пӗлтӗр Питӗр хулинче ирттернӗ. Шупашкарти мастер-класс вӑхӑтӗнче 26-27 ҫулсенчи хӗрарӑмсене операци сӗтелӗ ҫине вырттарнӑ. Операци тутарнӑ хыҫҫӑн ҫынсем 10-15 ҫул чиперех пурӑнӗҫ. Кайран тухтӑрсенчен тепӗр хут пулӑшу ыйтма тивӗ.

Малалла...

Юлашки вӑхӑтра ҫамрӑксем хӑйне евӗр туйсем ирттерме пӑхни вӑрттӑнлӑх мар. Ҫӗнӗ Шупашкарта пӗр ик ҫул каялла, сӑмахран, байкерла тумланнӑ ҫамрӑксем туй кӗрлеттернӗччӗ. Пулас мӑшӑрсем хӑйсем те, вӗсен юлташӗсем те мотоциклпа ярӑнма юратаҫҫӗ-мӗн те ҫавӑнпа туя та ыттисенчен расна ирттерме шут тытнӑччӗ вӗсем.

Халӗ, ав, Шӑмӑршӑ районӗнчи Палтиел ялӗнче пурӑнакан Ранис Шайдулловпа Рилия Мухаметзянова тутарла туй ирттернӗ. Хӑйсен наци тумне вӗсем кӑна мар, туя пынӑ хӑнасем те тӑхӑннӑ. ЗАГСра та тутар кӗвви янӑранӑ, ура хуҫасла тутар ташшисене ташланӑ. Туйри тӗп ӗҫме-ҫиме шутӗнче чак-чак пулнӑ. Ҫамрӑксене пылпа ҫу парса телей пилленӗ.

Сӑнсем (30)

«Вӗренӳрен пушаннӑ ачасем кану лагерӗсене каяҫҫӗ. Анчах хӑш-пӗрисене хатӗрлесе ҫитермен. Ятарлӑ комисси ҫакӑн пек пӗтӗмлетнӗ», — тесе хыпарлать Чӑваш патшалӑх телерадиокомпанийӗ.

Етӗрне районӗнчи «Родничок» лагерь республикӑра чи малтан уҫӑлнисенчен пӗри. Ӑна пуҫласа 1964 ҫултах йӗркеленӗ. Пурӑнмалли корпуссем юхӑннӑран кунта кӑҫал виҫӗ ҫӗнӗ ҫурт хута янӑ. Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Етӗрнери уйрӑмӗн аслӑ инспекторӗ Андрей Сорокин асӑннӑ лагере икӗ хутчен тӗрӗсленине пӗлтернӗ иккен. Андрей Сорокин тележурналистсене «хальхи вӑхӑтра вӗсем кӑлтӑксене пӗтернӗ» тесе каланине шута илсен тӗрӗслевҫӗсем унччен хӑш-пӗр кӑлтӑк тупса палӑртни курӑнать. Анчах паян лагерь пирки пушар хӑрушсӑрлӑхӗн правилисене пӑхӑнса ӗҫлени савӑнтарать. Ҫапах та тӗрӗслевҫӗсен куҫне пысӑках мар ҫитменлӗхсем те лекнӗ-мӗн. «Пире кунта лайӑх», — тенӗ-мӗн ачасем те. Анчах вӗсем ирсерен вӑрӑмтунасем ҫыртнине пӗлтереҫҫӗ. Мӗн тӑвӑн ӗнтӗ — ҫулла вӗт тесе лармаҫҫӗ иккен-ха легерь ертӳҫисем — территорие ятарлӑ эмелпе сирпӗтеҫҫӗ. Инспекципе пынисем чӳречесене вӑрӑмтунаран сыхлакан карӑсем ҫакманнине асӑрханӑ.

Малалла...

Штанашри (Хӗрлӗ Чутай районӗ) 9 ҫул вӗренмелли шкулта кӑҫал ултӑ вӗренекене лайӑх паллӑсемпе вӗҫленӗ ятпа алла пӗрремӗш вӗренӳ хутне — аттестата — алла пачӗҫ.

Ирина Сатлайкинӑн аттестатӗнче йӑлтах «пиллӗксем», Николай Софроновӑн, Ксения Семеновӑн, Наталия Соловьевӑн, Алевтина Конновӑн — «тӑваттӑсемпе» «пиллӗксем». Шкул директорӗ Вера Парикова тӑрӑшса вӗреннӗ ачасене хисеп хучӗ парса чысларӗ. Шкул пӗтерекенсене Марина Парикова завуч, вӗрентекенсем, ашшӗ-амӑшӗ тата класс ертӳҫи Галина Зотова саламларӗҫ.

Галина Зотова ачасен ашшӗ-амӑшне ачасене тата хӑйне куллен пулӑшса пынӑшӑн, вӗсене тӗрӗс воспитани панӑшӑн чунтан тав турӗ, шкул коллективӗ ячӗпе Тав хучӗсем парса чысларӗ: «Класри ачасемпе чунтанах мухтанатӑп. Вӗсем ҫак ҫулсенче шкул чысне район тата республика, ҫӗршыв шайӗнче яланах ҫӳллӗ шайра тытса пычӗҫ, предмет олимпиадисенче, республикӑра ирттернӗ тӗрлӗ викторинӑсемпе конкурссенче хутшӑнса палӑрчӗҫ. Ирина Сатлайкина, Аля Коннова, Наташа Соловьева, Коля Софронов — спортсменсем, Катя Ильина, Наташа Соловьева, Аля Коннова, Ксюша Семенова — юрӑпа ташӑ ӑстисем, класӗпех — ҫыравҫӑсем, пурте яланах чӑваш сайчӗ ирттернӗ фантастика конкурсне хутшӑнса, нумайӑшӗ Хисеп хучӗсене, хаклӑ парнесене тивӗҫсе.

Малалла...

Литературӑпа, химипе тата обществознанипе пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзаменӗн малтанхи кӑтартӑвӗсене пӗтӗмлетнӗ иккен. Пысӑк бал тата 100 балл пухнисене Рособрнадзор тепӗр хутчен тӗрӗслесшӗн имӗш. Анчах пур ҫӗрте те мар. Вӑл пыскӑ бала нумаййӑн тивӗҫнӗ регионсенчи ӗҫсене ҫӗнӗрен пӑхса тухма шут тытнӑ иккен.

Литературӑпа, акӑ, Брянск, Калуга, Самар, Сарӑту, Ростов облаҫӗнчи, Калмӑкпа Мари Эл республикисенчи тата Пермь енӗнчи ачасен ӗҫӗсене тӗрӗслӗҫ. Хими предмечӗпе 22 регион пирки иккӗленеҫҫӗ иккен. Унта Ҫурҫӗр кавказри мӗнпур тӑрӑх, Брянск облаҫӗ, Адыгея, Мари Эл, Калмӑк, Коми республикисем лекнӗ. Обществознание тепӗр хут тӗрӗслемелли регионсен йышӗ пирӗн республика та кӗнӗ.

Чӑваш наци вулавӑшӗн «Кӗмӗл ӗмӗр» галерейинче Комсомольски район администрацийӗн культура секторӗн заведующийӗн Василий Васильевӑн «Савнӑ енӗм, Чӑваш Ен!» юбилей куравӗ уҫӑлнӑ. Вӑл утӑ уйӑхӗн ҫурриччен ӗҫлӗ. Курава ӑста 70-е яхӑн ӗҫ — пейзаж, портрет, натюрморт — тӑратнӑ.

Василий Софронович Елчӗк районӗнчи Ҫуткӳл ялӗнче 1953 ҫулта ҫуралнӑ. И.Н. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ӳнерпе графика факультетне пӗтернӗ. Аслӑ шкул пӗтернӗ ҫамрӑка хӑйсемпе кӳршӗллӗ Комсомольски районӗнчи Явӑш шкулне направленипе ӗҫлеме янӑ. Унтан вӑл пӗр вӑхӑт асӑннӑ районта художник пулса тӑрӑшнӑ. 1984 ҫултанпа культура пайне ертсе пынӑ.

Курав уҫӑлнӑ ятпа саламлама тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем, ӳнер ӗҫченӗсем тата ҫуралнӑ ялӑн культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Шанӑҫ» фольклор ансамблӗ пырса ҫитнӗ.

Сӑнсем (72)