Ҫапла пӗлтереҫҫӗ Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ-Пашьелӗнчи Николай Тельцов пирки ӗҫченӗсем. Иртнӗ шӑматкун вӑл 80 ҫул тултарнӑ.

Николай Петровича асӑннӑ ялӑн хисеплӗ ҫынни шутланать. Вӑл Пӑлапуҫ-Пашьелне аталантарма сахал мар тӑрӑшнӑ-мӗн. Кирек кам пулса ӗҫлесен те, трактор бригадин бригадирӗ-и е вырӑнти ял совечӗн ертӳҫи-и, кирпӗч савучӗн пуҫлӑхӗ-и е сельпопа колхоза ертсе пынӑ-и, тивӗҫе вӑл чунтан пурнӑҫланӑ, халӑхра ырӑ ят хӑварнӑ теҫҫӗ.

Ырми-канми таврапӗлӳҫӗ тӑван тӑрӑх кун-ҫулӗпе кӑсӑкланнӑ, «Пӑлапуҫ-Пашьел» тата «Фотохроника. Пӑлапуҫ-Пашьел» кӗнекесем кӑларнӑ.

Тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ хыҫҫӑн та Николай Петрович общество пурнӑҫӗнчен пӑрӑнмасть. Патӑрьел район пуҫлӑхӗн канашҫи шутланать тесе ӗнентереҫҫӗ вырӑнтисем.

Хальхи вӑхӑтра хваттер тара парса пурӑнакансем питӗ нумай. Республикӑра ун йышшисем 2,8 пин ытла тесе шухӑшлаҫҫӗ. Пӗр пӳлӗмлӗ хваттершӗн уйӑхне вӑтамран 7,7 пин тенкӗ ыйтаҫҫӗ, иккӗллишӗн — 10 пин тенкӗ. Ку цифрӑсене ҫак эрнери правительство ларӑвӗнче асӑннӑ.

Республикӑн Стройминӗн специалисчӗсем тара парасси ҫинчен калакан пӗлтерӳсене 1,9 пин ытла асӑрханӑ иккен. Ҫав шутран 80 проценчӗ Шупашкара пырса тивет, 17 проценчӗ — Ҫӗнӗ Шупашкара. Кунсӑр пуҫне ҫурт-йӗре сехетлӗхе, талӑклӑха тара паракансем йышлӑ. Тепӗр майлӑ каласан, ҫынсем ҫапла майпа услам туса пурӑнаҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтрах вӗсем налук тӳлемеҫҫӗ. Налук тӳлес пулсан хула администрацийӗн хыснине ҫулталӑкне 80–100 миллион тенкӗ таран хушма укҫа кӗмелле.

Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн шучӗпе ку енпе мунципалитет влаҫӗсен управляющи компанисемпе тата ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсемпе пӗрле пулса ӗҫлемелле. Депутасен те ку енпе хастартарах пулмалла. Тара паракансем пирки пӗлтерме шанчӑк телефонӗсем туни те пӑсас ҫук.

Халӑха Чӑваш Енри историпе культура еткерне сыхласа хӑварас ыйтупа кӑсӑклантарас тӗллевпе ЧР Культура министерстви «Чӑваш Енри историпе культура палӑкӗсем — объективра» сӑнӳкерчӗкен конкурсне ирттерет.

Унта фотостудисен ушкӑнӗсем, массӑллӑ информаци хатӗрӗсен редакцийӗсем, профессионал фотографсем тата ыттисем хутшӑнма пултараҫҫӗ. 2015 ҫулхи ака уйӑхӗччен заявка ҫырмалла, сӑнӳкерчӗксене илсе пымалла. Конкурса А4 калӑпӑшлӑ хут ҫине пичетленӗ е флешка ҫинче JPEG тата TIFF форматпа тунӑ сӑнӳкерчӗксене йышӑнаҫҫӗ.

Кашни сӑнӳкерчӗкӗн ячӗ тата аннотаци пулмалла. Пӗр автортан 5 ӗҫрен ытлашши йышӑнмаҫҫӗ.

Заявкӑсене ҫак адреспа йышӑнаҫҫҫӗ: Шупашкар хули, Президент бульварӗ, 17-мӗш ҫурт, 6-мӗш хут, 628-мӗш пӳлӗм. Ыйтса пӗлмелли телефон: 8(852) 64-22-32.

Нумаях пулмасть Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗ ял тӑрӑхӗнче шӑматкунлӑх иртнӗ.

Пӗччен сурсан — типсе ларать, халӑх сурсан кӳлӗ пулать. Ваттисем ҫапла ахальтен каламан. Чылай ялта асфальт ҫул ҫук. Кӗҫӗн Шетмӗсем «ҫӳлтисем» сарса парасса кӗтмеҫҫӗ: хӑйсемех кар тӑрса ӗҫлеҫҫӗ.

Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗнчи Ҫамрӑксен урамӗнче ҫынсем ҫула хӑйсен вӑйӗпе юсама шухӑшланӑ. «Нива» ЯХПК ертӳҫи И.М.Петров ҫула сармашкӑн вак кирпӗчпе тивӗҫтернӗ. Ҫынсем ӑна тракторпа турттарса ҫула тикӗсленӗ.

Сӑнсем (15)

Михаил Беликова свидетельство панӑ самант

Чӑваш Енри ҫамрӑк ӑсчах, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн органика тата фармацевтика кафедрин доценчӗ Михаил Беликов «Новый подход к синтезу полифункциональных фотохромных 1,2-диарилэтентов» ӑслӑлӑх тӗпчевӗшӗн РФ Президенчӗн грантне тивӗҫнӗ. 600 пин тенкӗ тӗпчев тумашкӑн кайӗ.

Ӑсчах хатӗрленӗ проект синтез мелне тата органика молекулисене тӗпченине кӑтартса парать. Чӑваш Енӗн федерацин тӗп инспекторӗ Геннадий Федоров ҫамрӑк ӑсчаха свидетельство панӑ чухне Михаил Беликовӑн проекчӗ инноваци технологийӗсене пурнӑҫа кӗртме пулӑшнине палӑртнӑ.

Михаил Беликов вара ӗҫтешӗсене, аслӑ шкула пулӑшнӑшӑн тав тунӑ, ҫамрӑксене кун пек конкурссене хутшӑнма чӗнсе каланӑ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа тавар хакӗ 6,3% ӳснӗ. Какай, пулӑ, кӑлпасси, пахча ҫимӗҫ хакланнӑ. Танлаштармашкӑн: пӗлтӗр ҫак тапхӑрта тавар 4,7% хакланнӑ.

Росстат пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ эрнере чӑх какайӗ 0,6% ӳснӗ, шӑнтнӑ пулӑ, сысна, ӗне ашӗ, кӑлпасси, сосиска, сарделька — 0,3-0,4%.

Пахча ҫимӗҫ те хакланнӑ. Халӗ кӗркунне мар, ҫуркунне тейӗн. Ара, кӗрхи кун пахча ҫимӗҫ йӳнӗрех пулаканччӗ те. Помидорпа хӑяр 4,5 тата 3,5% хакланнӑ, ҫӗрулми — 1,7%. Ҫӳлерех асӑннӑ ҫимӗҫсем вара Раҫҫей ҫыннин сӗтелӗ ҫинчен татӑлмаҫҫӗ.

Бензин хакӗ 0,2 процент ӳснӗ. Тавар хакӗ ҫуталӑк тӑршшӗпех майӗпен ӳснӗ-ха. Анчах хаксем уйрӑмах эмбарго йышӑнсан ҫыртма пуҫланӑ. Тӗп банк палӑртнӑ тӑрӑх, ҫулталӑк пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн инфляци 8% пулӗ. Экспертсем апат-ҫимӗҫ хакӗ 10% ӳсме пултарассире те палӑртаҫҫӗ.

Палӑртмалла: Раҫҫей тӳре-шари санкцисем йышӑнсан апат-ҫимӗҫ хакӗ ӳсмессе шантарнӑччӗ. Унтан хаксем ытлах хӑпармасса пӗлтерчӗҫ… Ку лару-тӑрура РФ монополипе кӗрешекен служби сахал тупӑшлӑ ҫемьесем валли «апат-ҫимӗҫ картти» тума сӗнеҫҫӗ. Анчах РФ Суту-илӳ министерстви ҫакна йышӑнмалли сӑлтав курмасть-мӗн.

Халӑх тетелӗсенче общество транспорчӗн чарӑнӑвӗсен ячӗсене тӗрӗс мар ҫырнине хӗрӳ сӳтсе явма тытӑннӑ. Хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсене ҫитес вӑхӑтра тӳрлетме шантарнӑ.

Шупашкарсем нумаях пулмасть «Русский драмМатический театр» тата «Больница скорой медЕцинской помощи» чарӑнусем тупӑннине асӑрханӑ. Чарӑну ячӗсене улӑштарасси РФ Президенчӗ Владимир Путин килнипе ҫыхӑннӑ-ха. Анчах унччен ятсене вырӑсла та, чӑвашла та ҫырнӑ тӑк халӗ — пӗр чӗлхепе ҫеҫ. Ҫитменнине, йӑнӑш ҫырнӑ.

Татьяна Ильина журналист та кунпа кӑмӑлсӑр. Унӑн шухӑшӗпе, ку — килпетсӗр. Пирӗн республикӑра икӗ патшалӑх чӗлхи-ҫке-ха. «Путин 2006 ҫулта Чӑваш Ене килнӗ чухне ӑна чӑвашла юрлани килӗшнӗччӗ. Халӗ те икӗчӗлхелӗхе хирӗҫ пулмӗччӗ ахӑртнех», — тенӗ Татьяна Ильина.

Шупашкарти ЖКХ чарӑну ячӗсене тӳрлетме шантарнӑ. «Тавах асӑрханӑшӑн», — тенӗ вӗсем.

Пухура / Н. Плотников тунӑ сӑн

Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче паян шкулсенче чӑваш чӗлхине малашне мӗнле вӗрентессине сӳтсе яврӗҫ — пухӑва Чӑваш патшалӑх университечӗн, Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн преподавателӗсем, вӗренӳ институчӗн ӗҫчешӗсем, «Халӑх шкулӗ» журнал ӗҫченӗсем, хула шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем тата ытти чӑваш хастарӗсем пуҫтарӑнчӗҫ.

Хальхи вӑхӑтра ФГОС пурнӑҫа кӗнӗ май хӑш-пӗр шкулсем ачасене эрнере 6 кун вырӑнне 5 кун вӗрентесшӗн, ҫапла май хӑш-пӗр предметсен сехечӗсене пӗчӗклетме тивет имӗш. Ҫӗнӗ вӗренӳ стандарчӗпе вӗренӳ тытӑмне шкул хӑй йӗркелет имӗш. Хӑш-пӗр шкулсем вара ҫак юхӑма лексе 5 кунлӑха куҫнӑ чухне чӑваш чӗлхипе литературин сехечӗсене катаҫҫӗ иккен — тӗрлӗ ҫӗнӗлӗхе пула яланхилле тӑван чӗлхе яваплӑ пулса тӑрать. Пуҫлӑхсен «пуртти» айне ӑна чи малтан чикеҫҫӗ. Чӑваш чӗлхине вӗрентес шайне сахалатман темех пуль министерствӑри пуҫсене пӗр шухӑш пырса ҫапнӑ — 5 сехетрен иккӗшне хӑварса виҫӗ сехетне дистанцилле те вӗрентме пулать имӗш.

Пухӑва пуҫтарӑннисем ку ҫӗнӗлӗхе сивлерӗҫ — пӗр енчен дистанцилле вӗрентме материалӗсем ҫук, тепӗр енчен программи таврашне йӑлт ҫӗнӗрен шутласа кӑларас пулать.

Малалла...

Йӗпреҫ поселокӗнче 34 хваттерлӗ ҫурт тума маларахах тытӑннӑ-ха. Халӗ ку ӗҫ вӗҫленсе пырать темелле.

Нумай хваттерлӗ ҫурт асӑннӑ поселокри Кооператив урамӗнче вырнаҫнӑ. Ҫурт номерӗ — ҫирӗм улттӑ.

Ку ҫурта хӑпартасси епле шайра пынине сӳтсе явма ӗнер район администрацийӗнче планеркӑна пухӑннӑ. Ӑна район администрацийӗн пуҫлӑхӗ — ҫурт тӑвӑм тата общество инфраструктурин аталанӑвӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Владислав Пименов ертсе пынӑ.

Планеркӑра палӑртнӑ тӑрӑх, ӗҫсем планпа пыраҫҫӗ. Халӗ газ котельнӑйне, сантехника вырнаҫтармалла, шалта илемлетессипе тӑрӑшаҫҫӗ.

Сӑнсем (13)

Чӑрӑшкас Хирлепри музей

Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Хирлепри культура аталанӑвӗн тата вулавӑш пулӑшӑвӗн центрӗнче чӑваш йӑлипе паллаштаракан музей уҫнӑ.

Пыскӑках мар вырӑна музей тени тӗрӗсех те мар пулӗ-ха. Кӗтес темелле-тӗр. Унта тӑван халахӑмӑрӑн йӑли-йӗркипе паллаштаракан япаласене вырнаҫтарнӑ. Асӑннӑ центр пуҫлӑхӗ Ольга Ефремова ҫӗнӗлӗхшӗн савӑнни куҫкӗрет. Ун шучӗпе наци культурине пӗлмелле тата упрамалла.

Музея уҫма вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Олег Петров та ҫитнӗ. Вӑл центра ӳкерчӗк парнеленӗ. Унта ӗҫлекен Светлана Семенова экскурси ирттернӗ. Вӑл кашни япала пирки тӗплӗн каласа кӑтартнӑ.

Музей уҫнине паллӑ туса вырӑнти «Хӗлхем» ансамбль юрӑсем шӑрантарнӑ.

Сӑнсем (19)