Статистика
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳкӗн 11–17-мӗшӗсенче, пӗр эренере, Чӑваш Енре апат-ҫимӗҫ сентрисем ҫинче ытларах хуратул кӗрпи, купӑста, хӑяр, ҫӑмарта хакланнӑ. Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, ытларах хуратул кӗрпин хакӗ хӑпарнӑ. Вӑл пӗр эрнере 40 процент хакланнӑ. Купӑста, хӑяр, помидор, ҫӑмарта, сахӑр, кишӗр, тип ҫу, хӑйма, сӗт хакӗсем те самаях «ҫыртма» тытӑннӑ. Хӑш-пӗр ытти ҫимӗҫ хакӗ те ӳснӗ. Пӗр эрене хушшинче мӗн йӳнелнӗ-ха? Сурӑх какайӗ, пулӑ. Ҫавӑн пекех кӑлпассин, сысна ашӗн, чӑх какайӗн, ҫӑкӑр, эрех, услам ҫу, чей, макарон таврашӗн хакӗсем чакнӑ. Тумтир, ытти япала хакӗсем кӑшт чакнӑ. Тӗслӗхрен, арҫын футболки, дизель топливи, телевизор. Хуҫалӑх супӑнӗпе кӗпе-йӗм ҫумалли порошок та кӑштах йӳнелнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
Республика Ҫӗнӗ ҫул уявне хатӗрленет. Республика тӳремӗнче чӑрӑш лартма тытӑннӑ. Хулара Ҫӗнӗ ҫул программи раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче старт илет. Хула администрацийӗ уяв умӗн Ҫӗнӗ ҫул бульварӗ йӗркелеме шухӑшланӑ. Шупашкарта ҫулталӑкне икӗ хут Пултарулӑх бульварӗ иртет тӗк Ҫӗнӗ ҫулхине мӗншӗн йӗркелес мар? Ҫапла палӑртнӑ администрацире. — Вал Ҫӗнӗ ҫулхи ярмӑрккӑ хулине ҫаврӑнӗ. Унта куравсем йӗркелӗҫ. Унтах раштавӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа уяв чӑрӑшӗсене сутӗҫ, — тенӗ хула администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Маркова. Кунашкал ярмӑрккӑсем Европӑра анлӑ сарӑлнӑ. Анчах Шупашкарти унран уйрӑлса тӑрӗ. Шопингсӑр пуҫне ҫынсен савнисем валли парне хатӗрлеме май пулӗ. Урамра ӑшӑ пӳртре ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ. Бульвар тӑрӑх юмахри сӑнарсем те ҫӳрӗҫ. Унта Хӗл мучипе хускану та тӑвӗҫ. Урапа (машина) хуҫисене те хавхалантарма шухӑшланӑ. «Урхамахне» хитрелетекен водительсем 100 литр бензин тивӗҫме пултарӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
Пӗрисем салтакран килеҫҫӗ, теприсем каяҫҫӗ. Ҫапла, юпа уйӑхӗнче кӗрхи призыв пуҫланнӑ. Чӑваш Енри 15 салтак Президент полкӗнче ҫар тивӗҫне пурнӑҫлӗ. Вӗсене Канашран тӑванӗсем, ҫартан тин таврӑннисем, кадетсем ӑсатнӑ. Пӗтӗмпе Президент полкӗнче 200 ытла чӑваш каччи ҫар тивӗҫне пурнӑҫланӑ. Вӗсем пурте хӑйсене лайӑх енчен ҫеҫ кӑтартнӑ. Чылайӑшӗ унтан паллӑпа таврӑннӑ. Ҫак кунсенче Кремль полкӗнчен таврӑннӑ 12 чӑваш каччине ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин тата ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев сехетсем парнеленӗ. Хальхи призывниксем Президент полкӗ валли шкултах хатӗрленме тытӑннӑ. Призывниксене ҫартан тин таврӑннисем ӑнӑҫу суннӑ. Президент полкне каякансем ҫирӗп суйлав витӗр тухнӑ. Вӗсен сывлӑхне ҫирӗп тӗрӗсленӗ. Призывниксене ФСБ тата ШӖМ даннӑйсен базинче те пӑхнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
Чӳк уйӑхӗн 15-16-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче чӑваш кӗвви янӑранӑ. Унта республика шайӗнче ҫамрӑк юрӑҫсен «Шуҫӑм» I конкурсӗ иртнӗ. Конкурсҫӑсем сцена ҫинче чӑваш композиторӗсен хайлавӗсене шӑрантарнӑ. Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗн пресс-релизӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна наци кӗвӗ ӳнерне сыхласа хӑварас, ӑна аталантарас тӗллевпе ирттернӗ. Конкурс «Фортопиано» (соло), «Халӑх инструменчӗ» (соло), «Академи вокалӗ» (соло), «Пӗтӗмӗшле фортопиано» (соло), «Хор юрлани» номинацисемпе иртнӗ. Кашни конкурсҫӑ чӑваш композиторӗсен икӗ тӗрлӗ хайлавне юрланӑ. Унта Шупашкарти, Улатӑрти, Ҫӗрпӳри вӗренекенсемпе студентсем, Шупашкарти Ф.П.Павлов ячӗллӗ музыка училищин, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн, Шупашкарти 54-мӗш шкул, Шупашкарти ача-пӑча музыкин 3-мӗш шкулӗн вӗренекенӗсем хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Раҫҫейре
Ун пек саккун проектне Раҫҫйӗн Патшалӑх Думи виҫҫӗмӗш вулавпа йышӑннӑ ӗнтӗ. Федераци Совечӗпе ҫӗршыв Президенчӗ ырласан ҫынсем хӑйсен ӗҫ укҫине хӑш банк урлӑ тӑрассине кӗҫех хӑйсем татса пыма тытӑнӗҫ. Епле банкпа ӗҫлессине эпир тӑрӑшакан предприяти-организаци пирӗн вырӑна халӗ хӑй татса парать. Капла лару-тӑрӑва хӑшӗсем «ӗҫ укҫин чуралӑхӗ» тесе те калаҫҫӗ. Саккуна улшӑну кӗртсе пӗтерсен асӑннӑ хут конкуреци ҫинчен калакан саккунпа ҫураҫса тӑрӗ. Саккуна йышӑнсан банка ҫын хӑй суйлӗ. Ун валли счет уҫмалла та банк ревизичӗсене ӗҫе пырса памалла, банка ылмаштарса ыйтса заявлени ҫырмалла. Ҫулталӑкра темиҫе ылмаштарсан та, ӑнланнӑ тӑрӑх, тем мар. Чи кирли — ӗҫ укҫи куҫариччен пилӗк кун маларах заявлени ҫырса ӗлкӗрмелле. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Пӑтӑрмахсем
Ытларикун, чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Римма Артемьева полицейски тумӗллӗ ҫын ыйткаласа ҫӳренине асӑрханӑ. Вӑл нумайшӑн та хапсӑнман-ха — 10 тенкӗпех ҫырлахать иккен. Йӗрке хуралҫин хурмине тӑхӑннӑ арҫын Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗ умӗнче тӑнӑ. Тумне тӗпе хумасан хайхи килсӗр-ҫуртсӑр ҫын евӗр курӑннӑ. Йӗрке хуралҫи евӗр курӑнакан ҫын полицейски тумтирне тӑхӑннӑ. Хӗрарӑм арҫын ку ҫи-пуҫа ӑҫтан илнипе кӑсӑкланмасӑр чӑтайман. Лешӗ тупнине пӗлтернӗ. Ку хыпара илтнӗ хыҫҫӑн массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен пӗринче тӑрӑшакансем юрӑхсӑра тухнӑ тумтире йӗрке хуралҫисем ӑҫта хунипе кӑсӑкланнӑ. Шалти ӗҫсен министерствин Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗнче ҫи-пуҫа виҫӗ ҫултан пӑрахӑҫланине, ҫӗлесе хунӑ мӗнпур япалана сӳтсе илсе ӑна ӗҫ хурми вырӑнне тӑхӑннине пӗлтернӗ. Йӗрке хуралҫин тумтирне ӑҫта кирлӗ унта сапаласа ҫӳрекен полицейские ырламаннине палӑртнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Тӗнче тетелӗ
Ун пирки театр "универсаллӑ дизайн, халӑх тетелӗсемпе интеграцилени тата видеоблог" тесе кӗскен пӗлтерет Тӗнче тетелӗнче театрӑн ҫӗнӗ коммуникаци лаптӑкӗ ӗҫлесе кайнӑ. «Раҫҫей культури (2012–2018 ҫулсем)» федерацин тӗллевлӗ программин йӳтӗмӗпе ку проекта ҫӗршывӑн Культура министерствин шайӗнче хӳтӗлеме май килнӗ. Ҫӗнӗ портал адресӗ — www.chtuz.ru. Унӑн расналӑхӗ — универсаллӑ, тепӗр майлӑ ӑна ют чӗлхерен йышӑннӑ адаптивлӑ сӑмахпа та калаҫҫӗ, дизайн. Ҫавна пула портала хӑть ноутбукпа, хӑть планшетпа, хӑть смартфонпа пӑхма май килет. Портал тӑрӑх та куҫса пыма аван. Адаптивлӑ веб-дизайна нумаях пулмасть усӑ курма тытӑннӑ кӑна мар, ҫӗршыври театр сайчӗсемшӗн вӑл пачах ҫӗнӗ япала. Театрӑн режиссерӗсемпе артисчӗсем хӑйсен блогӗсене портал страницинчех йӗркеленӗ. Унта вӗсем хӑйсен шухӑш-кӑмӑлне палӑртаҫҫӗ. Портала кӗрекенсенчен вара хӑйсен шухӑш-кӑмӑлне пӗлтерессе, спекталкьсене сӳтсе явасса шанаҫҫӗ. Видеоблог та ӗҫлеттерсе янӑ. Вӑл репетицисем епле иртнипе, сценӑпа, ҫи-пуҫа епле ҫӗленипе паллаштарать, театрти ытти вӑрттӑнлӑха уҫса парать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Тӗнчере
Оксфорд словарӗ Акӑлчан чӗлхин тӗнчери чи хисеплӗ словарӗсенчен пӗри Оксфорд словарӗ кӑҫалхи ҫулталӑк сӑмахне палӑртнӑ. Вӑл сӑмах — «vape». Акӑлчанран куҫарсан ку ӑнлав электрон пируспа ҫыхӑннӑ. Вӑл ӑна туртнине те, электрон пируса хӑйне те пӗлтерет. Асӑннӑ сӑмаха усӑ курасси ҫулталӑкра икӗ хут ӳснӗ иккен. Уншӑн, тен, питӗ савӑнмаллах мар-тӑр. Оксфорд словарьне хатӗрлекенсем ҫулталӑк словарьне лекнӗ ҫав сӑмах электрон пируса туртакансем йышланнипе сӑлтавлаҫҫӗ. Ҫулталӑкри сӑмаха лекес шанчӑк ҫавӑн пекех «normcore» (ку вӑл модӑри ӑнлав — ансат курӑнас тесе ӑнтӑлнине пӗлтерет), «bae» (ҫывӑх ҫынна ҫепӗҫҫӗн каланине уҫӑмлатакан япала ячӗ), «contactless» (ҫыхӑнусӑр тени пулать), «slacktivism» (политика тата социаллӑ темӑпа интернет-акцисене хутшӑнни). Пӗлтӗр ҫулталӑк сӑмахӗ «selfie» пулса тӑнӑ, вӑл ҫын хӑйне хӑй ӳкернине палӑртать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Культура
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ черетлӗ премьера хатӗрленӗ. Кӗҫнерникун, чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, куракансене «Ылтӑн кӗрӳ» камите йыхравлаҫҫӗ. Спектаклӗн тӗп сӑнарӗсене, Александр Петровичпа Борис Мокроусова, пӗрлехи ӗҫ ҫыхӑнтарать. Александрпа мӑшӑрӗ хӑйсен хӗрӗ валли хӑйсем пек пуяна тупса парасшӑн. Анчах Анжела хӗрӗ агроном пуласшӑн. Хӗрӗн каччисене унӑн ашшӗпе амӑшӗ ала витӗр кӑлараҫҫӗ. Ку камит епле вӗҫленнине ӗлме театра ҫитсе килмелле. Камит авторӗсем — Александр Пӑртта тата Вячеслав Оринов. Спектакле режиссер пулса Оринов хӑй лартнӑ. Художникӗ — Лариса Комиссарова. Рольсенче Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Станислав Владимиров, Татьяна Зайцева-Ильина, Николай Дмитриев, Ирина Архипова тата ыттисем пулӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ял пурнӑҫӗ
Вӑрмар районӗнчи Саруй ялӗнчи пӗр хуҫалӑхра карантин пулнине палӑртнӑ. Ӑна урнӑ чире пула йышӑннӑ. Кил хуҫи каланӑ тӑрӑх, чӳкӗн 13-мӗшӗнче ҫӗрле вӑл йытти тепӗр чӗрчунпа туллашнине илтнӗ. Ирхине вӑл картишре тилӗ виллине тупнӑ та кун пирки Чӑваш Енри патшалӑх ветеринари службине пӗлтернӗ. Специалистсем вырӑна килнӗ, тилӗ виллине тӗпчеме илсе кайнӑ. Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хуҫалӑха хлор извеҫӗн ирӗлчӗкӗпе дезинфекциленӗ. Выльӑх-чӗрлӗхе урнӑ чиртен вакцина тунӑ. Тилӗ виллинче урнӑ чир генӗ пуррине ҫирӗплетнӗ. Халӗ хуҫалӑхри выльӑх-чӗрлӗхе пӑхсах тӑраҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (16.01.2025 21:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 747 - 749 мм, -7 - -9 градус сивӗ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Асанкасси (Каҫал тӑрӑхӗ) ялӗнче земство училищине уҫнӑ. | ||
| Юдин Василий Николаевич, чӑваш ҫыравҫи, талмачӗ, публицисчӗ ҫуралнӑ. | ||
| Витвинский Валентин Федорович, Совет Союзӗн Паттӑрӗ ҫуралнӑ. | ||
| Махмутов Владимир Ильич, производство пуҫараканӗ ҫуралнӑ. | ||
| Немцев Виктор Леонтьевич, Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ ҫуралнӑ. | ||
| Тутаркас районӗ вырӑнне Сӗнтӗр районне туса хунӑ. | ||
| Чӑваш АССРӗн Аслӑ Канаш Президиумӗн Хисеп кӗнекине пуҫарса янӑ. | ||
| Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар вӑтам шкулне И.Н. Ульянов ятне панӑ. | ||
Пулӑм хуш... |